hodei.
Tr. La forma hodei se documenta en textos meridionales, y al Norte en suletinos, bajo-navarros y en Leiçarraga (con aspiración inicial sólo en este último). En la tradición labortana y bajo-navarra la forma más frecuente es hedoi (edoi tbn. en algunos textos vizcaínos del s. XX). Hay hodoi tanto al Norte como al Sur, alternando a menudo con las variantes más usuales. Usan odai E.M. Azcue, Azkue y Orixe, y oroi Bilintx, Xenpelar (384), Txirrita (B 180) y Barriola (Goi 75). En DFrec hay 27 ejs. de hodei, meridionales, y 3, septentrionales, de hedoi.
Etim. Para la posibilidad de que la forma primitiva fuera un tema en -e, v. FHV 397, n. 28.
1.
(
V, G, AN, BN-ciz-mix-arb-baig, Sal, S,
o-
R; Lcc,
SP,
Lar,
Añ (
G
),
Arch VocGr,
VocBN
(+ o-
),
Gèze (
o-
),
Dv (BN),
H,
Zam Voc),
otei (
Lcc),
hedoi (
V-ger-ple, L, B, BN-ad-baig-lab; SP,
Urt Gram 16,
Lar,
Hb,
Dv,
H),
odai (
V, G, AN-gip-larr-araq; VP
49v,
H (V, G)),
hodoi (
V-arr, AN-gip, Sal, R-uzt; AñH (V),
Dv (BN, odoi G)),
orai (
G-to-bet-nav),
orei (
V-oroz, AN-gip),
ore (
AN-gip),
oroi (
G; Dv (G)),
eroi (
H (V)),
hode (
V-gip, Sal; SP),
oda (
V-gip),
ora (
V-gip),
udei (
BN-mix)
Ref.:
A (
edoi, odei, odai, ode, odoi, odoi-adar, orai, ore, orei, ori, oroi
);
VocPir
86;
Lrq (
odéi
);
Echaide Nav 37;
Etxba Eib (
odia, oria
);
Elexp Berg (
ode
);
EAEL
228;
Gte Erd 111
.
Nube.
"Nube, odeia
"
(Vocabulario de Marineo Sículo, 1533).
TAV
3.2.4.
"Añublar el cielo, oteiak egon zeruan
"
Lcc.
"Nuée"
SP.
"
Uhinak eztitzen dire, hedoiak barreatzen, zeru xaharra agertzen da (L), las olas se calman, las nubes se disipan, el (viejo) cielo se descubre"
A (s.v. xahar
).
Huná, hodei argi batek estal zitzan hek.
Lç Mt 17, 5 (Ip, SalabBN, Ur, Ur (V), Hual, Ol, Or odei, He, TB, Dv, Leon hedoi, Samper odoi, IBk, IBe hodei; Echn goibel, Ker laiño
).
Kantaetaz etorrela odeietati figura eder bat.
Lazarraga A, 1153r.
Ikusi neben odei zuri bat.
Ib. B21, 1198r.
Egunaz hedoi batez, eta gauaz su-argiz gidatzen zinituela.
Mat 333s.
Asi zen denbora nastekatzen aizes eta ziazen odeiak kargatus.
Ber Trat 112r.
Hedoi gorak oñen azpian ikhusten ditutzuna.
EZ Man II 120.
Sosega uhinak, argi hodoiak.
Harb 406.
Ipar aire hon bat jiten denian eta akazatzen odei eta lanho hura.
Tt Arima 22.
Badoa hedoietan gora.
Gç 193.
So zauskola bere diszipüliak, odei batek hen begier estal artio.
Bp II 68.
Desegindu beiz zeure argiak / gure biotzetako odei guztiak.
Acto 409s.
Ordukoak dira San Agustiñen odeiak, gereizeak.
Lar
Agust
7.
Aizean etzen odei belzik ageri.
Mb IArg I 193.
Uztetzagun bada edoietako obrak, eta bezti gaitezin argiaren armeekin.
FamInst 823.
Zeruko hedoi baten gainean ethortzen.
Lg II 262.
Odeiak dütiela apartatzen.
Egiat 195.
Odeiak beno gorago / badua haren ürgülia.
Xarlem 1330.
Mendiaren gaña estali zuan odei batek.
AA II 6.
Ifarrak kendu eta desegiten dituz odei eta eurijak.
Astar II 194.
Odoiakin zerua / estaltzen danean.
It Fab 228.
Igo bearra dala Euskara odeiaz goiti.
Izt C 231.
Pizti txezko samalda izugarri Erreinu guzia, odei batek bezala, itzaldu zuena.
Lard 70.
Hedoiek dakharketen hezetasuna deitzen eta bereganatzen dute [arbolek]
.
Dv Lab 31s (
Telem 50 hodoi
).
Oñetzituak eta odoiak, bedeinkatu egizue Jauna.
(V).
CantTP
17 (V-och-m, G, BN-mix, S, R odei, L hedoi; B goibel, BN-baig lanho
).
Badakizu odeijak zelan sortuten diran?
Ur Dial 108 (It e Ip odei, Dv hedoi
).
Oroi beltzaren kaskarabarrak.
Bil 112.
Hedoi bat oiesa lehertzerat doha gure gainean.
Laph 175.
Odeiak zabaldu, eta eguzki epel-gozoa leizera sartzen abiatu zan.
Arr GB 44.
Zeruok beti dakustaz dollor, / odei bat bere bagarik.
AB AmaE 30.
Odei txipi hura.
Ip Hil 9.
Geure bizia da emen aizea / odai baltzagaz nastean.
Azc PB 309.
Ezegoan edoi bat zeruan.
Echta Jos 249.
Hedoiak barreatzen baitzeiezten [gaztetasunaren iguzkiko suak]
.
JE Bur 208 (cf. infra (5)
).
Botz hun bat zian, ez bete bete bena odeietara gora.
Const 35.
Hedoi guzien azpitik, sasi guzien gainetik.
(L).
Lander Eusk
1928 (IV) 313.
Odoiai adi.
Laux BBa 48 (18 odei
).
Berho guzien gainetik, / hedoi guzien azpitik, / oren bat harat, / oren bat hunarat.
Barb Leg 141.
Katez loturik egona baita [Eguzki] / odei bustien sabelean.
Ldi BB 110.
Azaldu zan eguzkiaren uztaia odei urratuen artetik.
TAg Uzt 132s.
Odeiak ematen dion ura basoak [...] gordetzen du.
Munita 104.
Ke biribilduak igoten eben, odei eze antzera.
Erkiag Arran 11.
Gorritzen asi dira urrutiko odei berunak.
Txill Let 33.
Iduri uhar beldurgarri bat hedoi beltzenen barnetik.
Xa Odol 321.
Odei txuri arin aiek.
Zendoia 169.
Hodei ñabarrak zeruan barrena lasterka.
MIH 175.
v. tbn.
Cb Eg II 146. Ub 139. CrIc 92. UskLiB 219. Bordel 105. Arch Fab 93. Hual Mt 17, 5. ChantP 300. CatS 104. Aran SIgn 213. Bv AsL 153. Lap 15 (V 9). A BeinB 86. Itz Azald 36. Xikito 7. Ag Kr 199. Goñi 113. Urruz Zer 95. Inza Azalp 78. Jaukol Biozk 12. Or Mi 38 (95 odoi;
Eus 251 odai). Enb 39 (32 edoi). Ir YKBiz 243. SMitx Aranz 20. Mde Pr 118. Anab Poli 43. Bilbao IpuiB 102. Arti MaldanB 190. Gand Elorri 212. Zait Plat 60. Osk Kurl 82 (189 hedoi). Vill Jaink 31. Onaind in Gazt MusIx 149. Ibiñ Virgil 108. Azurm HitzB 30. Ayesta 109. Larre ArtzainE 249.
Hedoi: Volt 151. SP Imit III 48, 5. Gy 173. Hb Egia 38. Elsb Fram 100. Zby RIEV 1908, 771. Jnn SBi 137. Arb Igand 100. HU Zez 94. Ox 63. Zub 121. Etcham 43. Iratz 151. Zerb IxtS 35. Lf Murtuts 43. Odai: GoldSerm 208. Ezale 1898, 116b. Hodoi: Hm 62. Samper Mt 17, 5. Ibiñ Virgil 76. Orei: Elizdo EEs 1913, 104. Gand Eusk 1956, 216 (V-gip).
(
Lar),
hedoi (
Lar,
VocB
),
ode (
V-gip)
Ref.:
Iz UrrAnz (
odia
);
Elexp Berg (
ode
)
.
"Nublado, nublo, sustantivo, odeia, edoia
"
Lar.
"
Edoi, nube cargada de piedra"
VocB
.
"
Odía dago, hay nubarrones de tormenta"
Iz UrrAnz.
"Nubes y situación meteorológica que presagia tormenta. Odia dago ta larri ibili zaparraran bat botatzen
"
Elexp Berg.
Sosega itzazu uhinak, argi itzazu hedoiak.
Mat 361.
Gainera zetorkigun ekaitza [...] ez baita uda erdiko hodei trumoitsu baten eraso laburra baizik izan.
MEIG III 98.
"
Edoi (V-ger-ple, L, B), hedoi (BN-baig), bruma"
A.
(Por ext.).
Ke izugarrizko odei illun bat.
Cb Eg II 105.
Eltxozko odei belz batek.
Lard 69.
Ezpel-sardeak aizetara yaurtitzen ziñan gari-odeia.
Or Mi 104.
Euli guztijok egitten eben edoiaz, barriz, ozta-ozta zan agiri barruban gure gixona.
Otx 17.
Errauts odei bat.
Mde Pr 83.
Ez dute bonba-eztandarik entzun, ez dute zeruraino doan ontto-itxurako gar-hodeirik ikusi.
MEIG I 194.
v. tbn. Bilbao IpuiB 22. Berron Kijote 195. Hedoi: Dv LEd 191.
2.
(Lcc, Lar, Añ),
hedoi (H),
odoi (Añ).
"Nube de ojo, begiko odeia
"
Lcc.
"Argema, nube en el ojo"
Lar.
"Catarata en los ojos"
Lar, Añ.
Ezen goizetik argitu zintuen ene begiak, / khasaturik munduaren hedoi tristagarriak.
EZ Man II 36.
Zeuk edo daukaz[uz] begietan odeiak.
Mic 12r.
Geure begietako lausoa ta odoia kendu deigula.
Añ
CS
78.
3.
(
V-arr-arrig-och-gip, G, AN, Sal, R-vid-is),
odai (
V-arr-oroz),
hodoi (
V, G-goi-azp, Sal, R; Añ (V)),
hedoi (
Sal),
orei (
V-gip),
ori
Ref.:
VocPir
88;
Bon Trueno 415s;
A (
odei, odai, odoi
);
A Apend;
ContR
521;
Echaide Nav 30;
Iz
ArOñ
(
oréixa, ódei
);
Iz R 293, 311, 396;
Iz To 187;
JMB At;
ZMoso 71;
Gte Erd 290;
ZarHizt
(
edoi
) .
Trueno.
"
Odeiak badaragoio, truena. Odeiak jo, tronar, haber tronada (V-och)"
A Apend.
"
Odéixak jo dau, ha sonado el trueno [...] oreixa jo dau, ha tronado"
Iz
ArOñ
.
"
Odéia márrakaz, el trueno llorando"
Iz R 311.
"
Odóia sendi tzu, se oye el trueno"
Ib. 293.
"
Odóiaren átzean éuria, después del trueno, la lluvia"
Ib. 396.
San Markos aurreti odoiak jotzen bado, urte hura arto-urte ona .
(G-goi).
A EY I 313.
Oreixak joten dabenian kontuan eukiten badabe, ikusiko dabe orduan eurok be [Anbotoko Señoria]
.
(V-gip).
Gand Eusk
1956, 216.
Lenengoan barra gorrixa da Anbotoko Señoriori eta urrunean orixa.
Ib. 216.
odai (V-arrig).
"Rayo"
Garate Cont,
RIEV 1933, 101.
4.
(
V),
odai (
G-nav),
orei (
V-gip),
ode (
V-gip),
oda (
V-gip)
Ref.:
A Apend;
Iz
ArOñ
(
oréixa
);
Iz Als (
ódaiyá
);
Iz UrrAnz (
zittéla
);
Etxba Eib (
odia
)
.
"
Odei, nublado, tormenta (130)"
LE-Ir.
"Tronada"
A Apend.
"También se dice de la tormenta que pasa con la nube [...]. Bizkai aldetik odia dator
"
Etxba Eib.
"
Odéixa dator, viene tormenta"
Iz
ArOñ
.
Cf. JMB ELG 84: "Zeanurin eta Orozkon ekaitzen buru dabillen jainkoizunari Odei deitzen diote [...]. Erriaren aotan mulko beltz borobil bat da Odei edo jainkoizun au" (aunque no es del todo fiable esta personificación; puede haber pesado la comparación con Odhin que se expresa unas líneas más arriba).
Bildur, eguerdiz laister Arabak / odeia balu bialtzen.
Or Eus 326.
Irune gaztea, ostera, udako odeiaren irudikoa izan da agurearentzat.
Erkiag BatB 148.
"Nubada, (c.) odoi-, odeijasa, odoia
"
Añ.
5.
hedoi.
Sombra, oscuridad, duda.
Horiek gure Izpirituetarat hedatu zituzten hedoiak eta enganioak suntsitzen dire.
Dh 126.
Marzenekoak ziren Xurio anaiak, / hedatu nahigatik zenbeitek hedoiak.
Hb Esk 99.
Entzuleari, geroztik, dena hedoi eta amets geldituko zaio burua.
JE Bur 55.
6.
hedoi.
Tacha, defecto.
v. itzal
(5).
Hizkuntza tzarra dute hedoitzat beiratzen.
Hb Esk 201.
Gizonaren izpirituak badu hedoi bat, itsuaren gorphutzak eskas bat bezala.
Hb Egia X.
7.
"
Odei onen azpian, bajo la capa del sol. Eztago odei onen azpian ori biño gizon alperragorik
"
Zam Man 60.
(Pl.).
"
Odaiek (G-goi), firmamento, cielo azul"
JMB At.
BALEN-HODEI.
"(V, G), nubes muy lisas; su forma es de pez, traen consigo viento sur y son señales de lluvia"
A.
DANBOLIN-HODEI (txanbolin-odai V-m).
"Cumulus, nubes altas, precursoras del viento noroeste"
A.
IPAR-HODEI.
"
Ipar-odai (G), cirrus, nubes precursoras del viento nordeste; tienen forma de barras blancas"
A.
Ipar-odeia geldi dagola / urbiltzen da Arabakoa.
"La de la parte del cierzo"
.
Or Eus 263.
ITSAS HODEI.
"
Itxesodía, el temporal que viene del mar (V-gip)"
Iz UrrAnz.
HODEI-ADAR.
a)
(hedoi- H).
"Nuage qui se décharge, grêle qui tombe par endroits, tranches déterminés"
H (s.v. adarra
).
b)
S;
odoi- (R-uzt)
Ref.:
A (
odoi-adar
);
Lrq (
odei
)
.
"Nubecilla. Kan-kebenka erkitan dren odoi me kurak odoi-adarrak dra (R-uzt)"
A.
"
Odoi-adar bat erkiten denean gorri ta dundu, euria eragutan du
"
Ib. (s.v. dundu
).
"Long bras de nuage qui barre l'horizon, horizontalement"
Lrq.
HODEI-HAIZE (V-gip; odaize V-gip)
Ref.:
Iz
ArOñ
(
ódei
);
Iz UrrAnz (
odaizia
)
.
"
Odei-aizia, el viento que precede a la tormenta"
Iz
ArOñ
.
HODEI-ALDE.
Cielo, firmamento (?).
Polborari sua eman horduko tiratzen du odei aldera.
Mb IArg I 255.
Odei-aldean erroiak kras-kras, zugaztietako adarrik gorengoetan miruak dantzari.
Ag AL 105.
HODEI-ASOTS (B ap. A
; edoi-asots B ap. A
; VocB
).
"Ruido del cielo que precede al pedrisco"
A.
HODEI-AZTAPAR.
"
Odei aztapar (S-saug), pan de nuage"
Lh (s.v. aztapar
).
HODEI BALDAR.
Nube que se pega al monte.
Ta beren bekokiko odai astun lur-zale inkakorrari, odai baldarra esaten dautse itsasaldean.
A Ezale
1897, 27b.
HODEI-BILIMA.
"
Odoi-billima (S), nubecilla"
A (s.v. odoi-adar
).
HODEI-DORRE (odeitorre V-gip, odeitorra V-arr, orei-torre V-gip)
Ref.:
Iz
ArOñ
(
ódei, odei-torre
);
Gte Erd 111
.
"Cúmulo"
Iz
ArOñ
.
"
Odeitorra andiek datoz (V-arr)"
Gte Erd 111.
HODEI EGON.
"
Odei dago, está tronando"
JMB At.
HODEI ERORI.
"(Sal, R), nubes bajas que pasan lamiendo los montes, los trae el vendaval"
A.
HODEI HERRESTA (Foix (ap. Lh
); hodei-erresta BN-baig, Sal ap. A
).
"Nuage qui rase la montagne"
Lh.
v. HODEI ERORI.
HODEI-ERRO.
"
Odai-erru (V-m), nubarrón, manga de lluvia"
A.
HODEI-EURI.
a)
(odoi- G-goi).
"Lluvia acompañada de sol"
Arch
ArcGip
398.
b)
(orei- V-gip, ode- V-gip),
odeu- (V-gip)
Ref.:
Iz
ArOñ
(
oréixa
);
Iz UrrAnz (
odeurixa
);
Elexp Berg (
ode-euri
)
.
"La borrasca (con truenos)"
Iz UrrAnz.
"Lluvia de tormenta. Ode-eurixak daukana zera da: igual emen egundokuak eitteittuala ta hemendik bi kilometrora bapez
"
Elexp Berg.
HODEIEZKO.
"
Hedoiezko, qui est composé de nuages"
Dv.
Ene egoitza da lekhu goretan, eta ene alkhia hedoiezko harroñean.
EZ
Eliç
185.
Odeiezko pillare argidunak bidea erakutsiagatik.
Mb IArg I 270.
Apostolu ta zerutar guztien laguntzan odoizko jarleku eder baten.
Añ
EL1
42.
Odaiesko Trono majestade andiko bat.
GoldSerm
211.
Zeru goian eralgiten ziran odeizko armadak.
AB AmaE 365.
Hortan zagolarik [Linboan] Lutxoki, buruari hatzka, hedoiezko pareta baten gibeletik entzuten du halako burrunba bat.
Zerb Ipuinak 89s.
Odeizko yantzijan dator negu latza.
Laux BBa 6.
Mediterranea deitzen duten itsasoak holako erresumarik ez du bere uhartzean, hedoiezko erresumarik ez bertzerik.
JE Ber 81.
HODEIEZ HODEI.
Por las nubes.
Goraipa-zue hedoiez-hedoi lorios heldu euskaldun Jainko Semeak, / goraipa-zue, goraipa-zagun Jainkoa!
Iratz 181.
Marien itzek itzaltzen ziren ezari ezarian, urrezko odeiez odei.
'
De nuée (d'or) en nuée d'or'
.
Or Mi 141.
HODEI-GAIN .
(En casos locales de decl. sing.).
Parte situada sobre la(s) nube(s).
Haukin kausaz orain ere hemen leihor planean / kantatua zaradela nola hedoi gaiñean.
EZ Man I 18.
Odoi gañeko labe sutu artatik / jasa ta ujola.
SBaroj (
in
FrantzesB II 122
).
Egon gaitezan odai ganeti / beko mundura begira.
Azc PB 309.
Gau batean odei-gaiñean etorri zana.
Berron Kijote 86.
v. tbn. AB AmaE 10.
(Como sust. pleno).
Odei gaiñ baten Lauburu zelan / gidari deuskun jarriko.
AB AmaE 61.
HODEI-GAINERATU.
Subir (hacer subir) hasta más ariba de las nubes.
Lurra baino gorago, odei-gaineratuak ginala esan zitekean.
A Ardi 119.
HODEI-GARI (G-goi, AN-araq ap. A
, edo-gari V-ple ap. A
).
"Trigo que dan los aldeanos como estipendio de conjuros"
A.
HODEI-JASA (G-azp-to ap. A
; Lar, Añ, Hb (
o-
), H; odoi- Añ).
Chaparrón.
"Nubada, nubarrada"
Lar.
"Nubada"
Añ.
"(G-azp-to), nublado"
A.
Aiek guziak aiza zetzaken / odei-jasak larraiñetik.
Or Eus 348.
HODEI-KANPAI.
"Ekaitz-kanpaia dugu berau [...] oitura zar goragarri au, ekaitza datorrenean aitzen emateko dute; ore-kanpaia deitzen diote"
SM EG
1958, 196.
HODEI-KARRASKA.
"
Odei-garraska (Sal), ruido del trueno"
A.
HODEIKO.
"
Oreikua da au, es lluvia local, de aquí"
Iz
ArOñ
.
HODEI-LAINO.
a)
(
V-gip; ode- V-gip,
odoi- G-goi)
Ref.:
A (
laiño
);
Elexp Berg (
ode-laiño
);
Gte Erd 108
.
"Nieblas acompañadas de trueno"
A.
"Nubes de tormenta"
Elexp Berg.
"
Odoi lainoak dira; trumoia dakarte (G-goi)"
Gte Erd 108.
(odai- V-gip).
"Nubes negras arrastradas por el vendaval"
A.
b)
Neblina.
Odei-laiñoren liparrik ez da.
"
No hay rastro del viento que acarrea la neblina"
.
Or Eus 389.
Odei-laiñoak eta ke-mordoak darizkin lurra.
"
Tenuem exhalat nebulam"
.
Ibiñ
Virgil
86.
HODEI-LAUSO.
"
Oda lausuak, nubes sueltas. Goizian goizetik dagoz oda lausuak
"
Etxba Eib.
HODEI-LITS.
"
Oréilitza, la [nube] alta"
Iz
ArOñ
(s.v. litz
).
HODEI-MALTA (A Apend; odoi- R-uzt ap. A
).
"Nubarrones"
A.
HODEI-MARRAKA (R)
Ref.:
A;
ContR
521
.
"Ruido del trueno"
A.
Badu bizpor egun ez dela ixiltan odei marraka.
Mdg 140.
HODEI-MATAZA.
Montaña de nubes.
Odei matasa baltzak.
Ag AL 77.
Ipar beltzak izugarrizko odei matasa lodiak zeramazkian egoaldera bultzaka.
Ag G 153.
Ateka gaizto aietako sasietatik eta edoi-mataza artetik beren burua onik ateratzeko gai etzirala.
Zait Plat 90.
HODEI-MORDO.
Montaña de nubes.
Odoi-mordoen errai beltzetik.
EA OlBe 74.
Odei-mordoak ostots-eskainka / datoz zeru zabalera.
Or Eus 315.
Otsabio-gañean odeimordo lodixagoa ageri zinan.
Or QA 63.
HODEI MORDOILO.
"
Odai mordolloak, nubes apelotonadas en forma de montañas"
Asp Leiz2 (s.v. mordollo
).
HODEI-MUILO.
"
Odei-moillo, cúmulo"
Iz
ArOñ
(s.v. odei-torre
).
Odei-muilloak gaiñetik sapai, / izarrik ez du Illargiak zai.
NEtx LBB 260.
HODEI-MULTZO.
Montón de nubes.
Odei moltso lodiak, baltzak geienak.
Ag Kr 153.
Edoimoltzo andiak eta oñastu zoliak alde guztietan.
Echta Jos 339.
v. tbn. Ibiñ Virgil 78 (odei-moltso).
HODEI-MURRU (L-côte, Sal ap. A
; hedoi-murru L ap. A s.v. murru
),
HODEI-MURU (hedoi-muru L-sar, BN-baig ap. A s.v. murru
).
"Nubes gruesas en forma de peñascos, que van poco a poco del noreste al norte; anuncian mares alborotados, aparecen en otoño"
A.
Eolok ego-aldetik / igorten ufaka odei-murru.
Gazt MusIx 113.
HODEI-HOTS.
a)
"
Odaiots (V-ple-arr-oroz), trueno, estruendo del trueno"
A.
Cf. JMB ELG 85: "Iñusteria da jainkoaizun orren abotsa, odaiots (= Odei-ren otsa)".
b)
Sonido de una nube.
Cf. Mt 17, 5: "Et ecce vox de nube, dicens".
Aren itza entzun dezagun, ez giza-mihiz, ez Aingeru-mintzoz, ez odei-otsez, ez idurikizunez, baiñan oriek gabe orietan maite dugun Ua Bera.
"
Sonitum nubis"
.
Or Aitork 232.
Eguski-sarrera minberak odoletan, / ortzea edoi xaramagaz taiatuta.
Aurre-Apraiz EG
1952 (7-8), 5.
Edoi-zaramazko (neblina) apainketak ortzean.
Aurre-Apraiz (
in
Onaind MEOE 768
).
HODEI-PILA,
HODEI-PILO.
Montón de nubes.
Odei pillo arreak.
AB AmaE 362.
Magalona-gaiñean zutikai dituen odei-pillak.
Or Mi 4.
Irri garbiez egoan / odei-pillak estaldua.
Gand Elorri 187.
HODEI-PONPOILO.
Cúmulo.
"
Odei ponpolloak dira (handiak) (AN-5vill)"
Gte Erd 108.
HODEI-SAKA.
"(R), nubes gruesas"
A.
HODEI-TONTOR.
"
Ode-tontorra(k), nubes de tormenta. Ode-tontor zuri-zurixak agiri die Elgeta aldetik
"
Elexp Berg.
HODEI-ZAPARRADA.
"
Ode-zaparrara, chaparrón de tormenta"
Elexp Berg.
"
Ode-zaparratxo bat majo letorkixo letxuga landariai
"
Elexp Berg.
HODEI-ZARAMA.
Neblina.
Eguski-sarrera minberak odoletan, / ortzea edoi xaramagaz taiatuta.
Aurre-Apraiz EG
1952 (7-8), 5.
Edoi-zaramazko (neblina) apainketak ortzean.
Aurre-Apraiz (
in
Onaind MEOE 768
).