Tr.
De empleo general en todas las épocas y dialectos. Al Norte aparece con aux. trans. bipersonal en todas sus acepciones; tbn. lo hace en muchos textos navarros, aunque Beriayn y Mendigacha emplean a veces dativo en la 2.a acepción (cf. Ber Doc 128r y 167r, Mdg 136 y 159), en la que hay tbn. intrans. con dativo en CatUlz 17. Al Sur es sumamente difícil detallar su uso, que varía casi de autor a autor. Gralmte. los autores vizcaínos y buena parte de los guipuzcoanos emplean el dativo (cf. Dv: "Le guipuscoan donne à ce nom verbal pour régime le datif au lieu du passif", y Azkue: "En V y G se usa con el dativo, en otros dialectos con el paciente"; Gte Erd 74 recoge trans. bipersonal en AN-5vill, BN-arb-lab y S, tripersonal en V-arr, G-azp, AN-gip y B), si bien no es infrecuente, sobre todo entre los guipuzcoanos, encontrar ambas construcciones en la 1.a acepción (cf. p.ej. Gco I 409: Beregana askotan deitu gaitu eta orain ere deitzen digu; en Cardaberaz y Beovide parece predominar el bipersonal); en la 2.a acepción, en cambio, predomina claramente el dat., con algunas excepciones (Larramendi, Arrue e Inza, p.ej., emplean más, o al menos por igual, el bipersonal). En el s. XX muchos autores de cierto nivel, desde Orixe por lo menos y sobre todo en la 2.a mitad, emplean sólo o casi sólo bipersonal trans., incluso a veces tbn. en la 2.a acepción. Cf. A DBols: "(Me) llamaron, deitu ninduten (mejor que deitu zidaten)".
En cuanto a las variantes, la forma deatu se encuentra en salacenco (ZarSerm 162), y daitu en alto-navarro (MurSerm); dettu en Otxolua y Lauaxeta (AB 21, bipersonal trans.); geitu en Ayesta. El radical es dei en Leiçarraga, Materre, Axular, Pouvreau, Larzabal, casi todos los autores suletinos, en Lazarraga y en los guipuzcoanos y alto-navarros (así en Beriayn, Lar STomas 2, Cb Eg II 192, Lizarraga de Elcano, Aguirre de Asteasu, Arrue, ArgiDL 161, Ldi UO 28, Ir YKBiz 475, SMitx Aranz 17, Or Aitork 10, Lab SuEm 194), entre los que no es infrecuente, sobre todo en imperativo; deit en Etcheberri de Ziburu (Eliç 337s), Haramburu, Arambillaga (54), Gasteluçar (49), Etcheberri de Sara, Monho, Archu, Echenique (Ion 1, 6), Zalduby (RIEV 1908, 294), J. Etchepare (88), Xalbador (Odol 225) y un texto de Balad 173 (cf. tbn. Urt II 180; Gèze: "dei ou deit"); deith en Larreguy (II 117), Eguiateguy (166), Duhalde, Goyhetche (17) y Duvoisin (LEd 19) (cf. VocBN, Dv y Lrq); cf. occid. deit / or. dei en AtBou 386 (BN deita). Respecto al nombre verbal, deitutze- se encuentra a veces en algunos autores guipuzcoanos como Iturriaga, Lardizabal (366), Beovide (AsL 164) y algún bersolari. Larreguy (II 84), CatLuz (21) y Goyhetche emplean siempre la var. meramente gráfica deithze-, que aparece tbn. alguna vez en Materre (230), Eguiateguy (225) y Laphitz (61).
etimologikoa
Etim. Deitu (y deitatu, rad. deita) son préstamos, de rom. *deito, en último término del lat. dictu.
sense-1
1.
(V, G, AN-egüés-ilzarb-olza, L, BN, R, S; Volt 42, SP, Ht VocGr, VP 18v, Lar, Añ, Arch VocGr, Gèze; -th- VocBN, VocCB, VocB),
geitu (V-ple-arr-arrig-oroz),
dettu,
deatuRef.:
A (deitu, deituz, geitu); Bon-Ond 156; Lh; Lrq /déith/; Etxba Eib y Elexp Berg (deittu); AtBou 386; EI 106; Gte Erd 74
. Llamar; convocar, avisar, citar, llevar, hacer ir; invitar, convidar. "Acotar, citar al margen, aldamenera, albora, bazterrera deitu" Lar. "Convidar a comer, a cenar" &c. Ib. "Amonestar, publicar desde el púlpito los que quieren casarse, deiak egin, deitu" Lar, Añ. "2. appeler, faire venir. Nausiak deitzen nau. 3. rappeler, ramener [...]. 4. invoquer, implorer. Ez niri deitu, ez niri ots egin. 5. inviter, convier. Barazkaltzera deitzea. 6. appeler en justice. 7. convoquer. Batzarrera deithua zare. 8. appeler, destiner. Zerurako deithua" H. "Donaphaleürat deithü dizie (S-saug), on l'a cité à S. Palais (au tribunal)" Lh. Elexp Berg indica que en dicha localidad se emplea poco y como doblete culto de diar egin. Bere mahain saindura deitzen eta gomitatzen gaituela. LçIns B, 4r.
Hala berret diezezu, Iaun ona, zuhurtzia / kargura deithuei, ungi gidatzeko herria. EZMan II 106.
Damu eta dolore dut [oren] ioanak ezin deithuaz / eta zure zerbitzuan ezin enplegatuaz. Ib. 33.
Ez nazazula ustekabean edo prest ez naizen pontuan hemendik deit. Harb 23.
Dei bazeneza errege bat edo iaun handi bat lekhuko. Ax 262 (V 175).
[Athe] guztietan deitzen. Ib. 101 (V 69).
Zerk artzain saintü hoiek deithü zütian gure salbatzaliaren sor lekhiala?Bp II 18.
Dohatsu orena zeiñetan Jesusek deitzen baikaitu nigarretarik bozkariorat. Ch II 8, 1.
Dei gaizazu zerura, an xakin zagun zure gloria. SermAN 4r.
Jakin ezazü soferitzeko eta triballatzeko deitü izan zirela. Mst I 17, 3.
Mundu galgarriak bere erakeriren batera deitzen zaituen aldian. MbIArg I 74.
Deitzen dio ardi bakoitzari bere izenez. Ib. 372.
Begiraldi batez ekusi zuen eskuz deitzen ziola Jesusek bere aldera. Ib. 106.
Bereala Jainkoaren Ministroa abisatu edo deitu dezatela, iltzen lagun diozan. CbEg III 255.
Deithü zütian mainatak hotsez non zen bere senharra. Egiat 160.
Eldu zala gizonak Jainkoa ezagutzera deitzeko denbora. Ub 79.
( s. XIX)Egongo nintzate luzaruago zubekaz deituko ezpanenduke elexako zeregiñak. MgPAb 187.
Zeure estura ta tentaziñoetan deitu prest berari. AñEL1 82.
Ongi begira dezan Apaiz izateko Jaunak deitzen duan edo ez. AA I 551.
Deitu zion Jesusek bere ikasleen artera.Ib. 418.
Deitu zinduan bere fede, eta lege Santara.Ib. 419.
Bakotxak Jangoikoak deitu zaituban moduban. JJMgBasEsc 221 (ed. 1845, 220 deitu deutsubeen).
Asko izan arren zerurako deitubak, gitxi izango diriala zerurakuak. fBOlg 150.
Jesu-Kristok bereganat deithu duen arima. JesBih 463.
Mutila beti ere beragana alderatuaz, deitzen ziolarik bere izkera tatalean guztiz gogoz eta txit sarriro, Atol onala Atol. IztC 249.
Otso bat barurik / hara da jiten, / gosiak deithurik. ArchFab 89.
Afari andi bat ipiñi zuen eta askori deitu zien edo konbidatu zituen. Lard 416.
Esnai egon, bada, zeren ez dakizuten zein egun eta zer ordutan deituko zatzuten. Ib. 433.
Gaizki-errailea ezpatarat deitzen zuen barkhurik gabe. Laph 4.
Estatü saintü haren hartzeko eztirela oro deithiak. CatS 60.
Iruditu zitzaion Jaungoikuak etzuala deitu an egotera. BvAsL 50.
Jaungoikoak azaldu zion etorkizunian gauza aundiren bat egiteko deitua zala. Ib. 28s.
Hauzo-herrietako kukuso eta zimitz guziak nere ohera deithuak eta bilduak zituztela. ElzbPAd 68.
Enperadoreak eskatu bear izan zion beste Konzilio andi bat Efesora dei zezala. ArrMay 165.
Juiziora deitzen zuen tronpeta izugarri baten otsera. Ib. 159.
Jinkoak nahi dizü [...] guri heltüra egitera dei zitzagün. IpHil 215.
Azpeitira dirate bertsuetara deitu. AzpPr 22.
Igaiten da ganbarara eta muthil bat oihuka deitzen: Egizu laster, horra diru andana bat, zohaz holako tokira. ArbIgand 119.
( s. XX)Zer diozu beren haurrak, Jainkoak deithu gabe, apheztasunean sar-arazi nahi dituzten burhasoez?CatJauf 129.
Lenagoetan entzundako txalo soñuen oroimenak deitzen zion lagun artera. AgG 127.
Alaba ezkondu zanean, etzigun iñori deitu. Ib. 316.
(Eskuiko atetik deituaz) Ramuntxo!... Ibilli adi azkar; Itxua emen dek eta. AlzRam 36.
Kulparik gabe juezetara / deitutzen nazu maiz eta. TxB I 244.
Eskuaraz deitzen du orai gure lagunak haurren amaxo. Jiten zaiku emeki. JEBer 30.
Bi urtez bein edo, "Eusko-Ikaskuntza"k [...] euskotar guztiok batzarre aundi batera deitzen gaitu. LdiIL 124.
Arkitzen dituzuen guziak dei itzazue ezteietara. IrYKBiz 389.
Auzitegia osatzen duten guziei deitu bearko die Lendakariak. "Convocará"
.EAEg 11-4-1937, 1480.
Kanpai aretxek deituta urreratu zan Miraria zegoan elorri-ondora. SMitxAranz 9.
Etxabe ta Gallastegitar Eusebio Apaizak bere meza berri egunerako poz-pozik deitzen zaitu. NEtxNola 37.
Zuaitz-aldaketa egin bear zan tokira urrengo igandean joateko deitu zuan erri guztia. Munita 31.
Gertatzen zaigu iñoiz [...] gutxi ezagutu dugun baten aurpegia etzaigula iduritara etortzen, eta deituago ta igesago esan diteke. OrQA 136.
Bena harek deithü eta deithü arren, etzen Karenik agertü. MdePr 126.
Amar kinta deitu baizituzten lerro-lerro gudari-taldeko utsunerik larrienak betetzeko. EtxdeJJ 180.
Aragizko griñak deituta, jarraiki joan zitzaion. Ib. 207.
Anima indartzeko artzen zun alditxo artan etzukela nai bestetara deitzerik. OrAitork 129.
Nere animara deitzen zaitut. Ib. 377.
Arantzazuko Andre Mari onek, maitasun eta pakera deitzen digu euskaldunoi. NEtxAntz 60.
Ez eutsen ba il bat zainduten deitu?BilbaoIpuiB 183.
Bat-batean [...] telefonoak deitu zuen. ArtiIpuin 75.
Baserrirako ispillu on bat / jarri digute "Goiz-Argi", / [...] deitutzen diet au artutzeko / baserritar guztieri. AndAUzta 128.
Lo gelditzen banintz irten baño len atea joka deitzera etorriko zirala. AnabAprika 70.
Friedrich yaunak, itzeman bezala, deitu zuen telefonoz Claudet yauna. IzetaDirG 117.
(Sukaldeko athea idekiz, Margo deitzen du) Zato Margo...LarzSenper 132.
Deittu zetsan albuan zan emaztiari ixotu zeixan kandelia. EtxbaIbilt 467.
Bizimodu ura etzan atsegiña. Juanari, gaiñera, Errioxako lurrak etzion biotzera deitzen. NEtxLBB 67.
Garaiko etxauntza aundi batean eskeko zar batek deitu ei eban, limosna eske. AlzolaAtalak 43.
Urrundik deitzen dut xixtuz. XaOdol 97.
Ala, bazkaltzera deitu arte, an egon nintzan zai. JAzpiroz 35.
Arrapatu ezkero / presondegiratu, / andik urten dagian / gurasoai geitu (deitu). Ayesta 69.
Gure kalonje maiteak bere ganat deitu ninduen. LarreArtzainE 183.
Berorren hilkizunetara eraso, ekaitz, uholde, tximist-trumoiak deitu zituen. MIH 26s.
azpiadiera-1.1
(Radical en vez de part.). Euskaraz deutsa berari dei ta / eskatzen ordu danetan, / arren begiak jarri daizala / errukiz Erri onetan. ABAmaE 82.
Maitetasunarren ero, / badoa dei dion ao gorrira. LdiBB 30.
Garbituxe dularik, dei da gosaltzera... / Orduko pir-pir dago zartagin gibela. "Se llama a almorzar"
.OrEus 138.
Basarritar bati dei / plazan baztarrera, / da tratantiak egin / dio eskaera. UztSas 236.
azpiadiera-1.2
(
deirik por deiturik
). Boa! boa! deirik. AranSIgn 217.
azpiadiera-1.3
(Lar, Añ, Bera). Invocar, apelar (a). Ta, Espiritu Santuari deituaz, ganzutzen ditu guzien bekokiak. Ub 197.
Sazerdoteak ostia konsagratzeko unean deitzen dio bakarrik Kristoren Korputzari esan esanaz gure Salbagilleak esan zituen itz oek: Au da nere Korputza. MgCC 202.
Eriotzari erneguz deitzea. VMg 63.
Beragana biotza jasorik dei zaiozu S. Pedroren eran: gorde nazazu nere Jaun maitagarria, galdua naiz bestela. AA III 316.
[Jinkuaren] aitzinian aphaltü eta haren huntarzüna deithü. CatS 65.
Deiturik beriala Espiritu Santuaren laguntzari, bero-bero asi zan predikatzen. BvAsL 178.
Eztela behinere entzünik izan zure heltüra deithü dianik, zure lagüngoa galthatü dianik, baratü dela konsolazione gabe. IpHil 259.
Demoninoari deituten deutsenak [...] gauza isilekoak edo etorteko dagozanak jakiteko. ItzAzald 84.
azpiadiera-1.3.1
(En la constr. -ren izena deitu
). Eta hekin faborera deit Sainduen izena.EZMan I 113.
Geure faborera dugu / deitzen zure izena. EZEliç 290.
[Eta itzuli zen] aldarea lehenago altxatu izan zuen tokira, eta han deithu zuen Jaunaren izena. DvGen 13, 4 (Urt othoiztu, Ur ots egin, Ol oles egin, Ker, Bibl dei egin).
Egin zuen gurutzearen seinalea, deitu Jesusen izen saindua eta Satan suntsitu zen. JnnSBi 122.
Iaunaren izena deitzen duna, onik aterako da. OrQA 204.
azpiadiera-1.3.2
"Citar autores, testigos"Lar.
Banituke hainitz autor arrotz ene aiphamen hunen fagoretan deitzeko. ES 109.
azpiadiera-1.3.3
Pedir, solicitar. Gaztigurik ikharagarriena gogoratzen zaio. Gisulabe erretzaile bat deitzen du. ArbIgand 105.
Deitentigu orrek erraiten daizkugun jente adineko guziuak. Mdg 129.
azpiadiera-1.4
Atraer. Hunek tu egortzen yendeak ihesi, / harrek bere xarmez deitzentu <deithcen-> arraiki. Gy 264.
[Arbolek] hedoiek dakharketen hezetasuna deitzen eta bereganatzen dute. DvLab 311s.
Lurreko nazione guzien gainerat deithu behar zituen benedizioneak. HbEgia 46.
Beti deitzen dute mirariak jendiaren ikus-naia. BvAsL 102.
Harrigarri da haste hastetik nola deitu dituen hiri saindu horrek girixtinoak. ArdoySFran 113.
azpiadiera-1.5
Llamar a voces, gritar, vocear. Onetan "Abran, Abran, / ez eman golperik!" / aingeru batek dio / deitutzen zerutik. ItFab 233.
Pinto gaisoa dago / lurrean etziñik, / negarrez deitzen: "Jauna, / ez daukat indarrik". Ib. 155.
Persona bizia bazera, deitu zion Kondeak, irten zaite zulo orretatik kanpora, argitara. ArrGB 102.
Errifa-errifa! joian erren bat deituaz. AB AmaE 279. --Kontu erori, Inazio, [...] --deitzen zion amona batek birigarro bat bezela adarrik adar keixa gañean zebillen amasei urteko mutil gazte bati. Apaol 23.
--Gazteak --deitu eban azkenean --larregia be larregi da ta itxi daiogun gauza orri bakean. AgKr 136.
Antxoba talde ugaria urgañean ikusita, itxasora begira dabiltzanak gorria! gorria! deituten dabenean. Ib. 37.
Alkatiari aiziak txapela eraman ziyolako urera, Miki arrantzalia sartu zuten preso, deitu zuelako "Biba aizia". Iraola 79.
--Zaude, Paula, zaude, ni ere banator --deitzen du Manuelek. AgG 346.
Ala apaiza atera zan praillea arrapatzera. Eta urrutitik deitzen zion: --Biak ezpada, bat eman zazu. AndAUzta 43.
azpiadiera-1.5.1
Iñoiz somau ditut nik gazte batzuk, atzekoak Salbe deituarren, txapela erantzi barik eta berbetan. AgKr 84.
Bigarren eta laugarren misteriyuan gidariyak "Gloria" deitu barik, danak "Gloria" zintzo esaten eben bere lekuan. KkAb II 170.
azpiadiera-1.6
Convocar (una reunión). Santuak probinzi artako Obispoen batzar edo konzilio bat deitu.ArrMay 165.
Bazpuru onek [...] Idazki Orokarrez [...] deitu eban Aiuntamentuen Batzarra. ForuAB 75.
azpiadiera-1.6.1
"Proclamar, pregonar, propagar"NeolAG.
Comentando un sermón de Moguel AG escribe: "Prediketara (a predicar). De predikau, que viene del castellano predicar. Podía haber dicho deitutera o deitera, porque deitu tiene la significación de llamar, evocar, proclamar, pregonar, predicar" AG 214. Epeko au atara dogu Bizkaiaentzako ona deituteko; baña ezta diru-irabazpenik. (1894)"Es de propaganda de las ideas bizkainas"
.AG 200.
azpiadiera-1.7
(Part. en función de adj. y sust.).Convidado, invitado. Morroi bat bialdu zuen deituai esatera zetozela, bada guzia prest edo ipiñia zegoala. Lard 416.
Topa zuri, Garazi, ta bion aiteri; / topa mâiean dauden deitu guzieri. OrEus 146.
Ezkonberri ta deitu mâiean daudela. Ib. 365.
Zikiro gizendu bat ekarri zuten etxera, ta senide ta ezagun, bazkaritara deituak ziran. NEtxLBB 179.
Ezteiak prest daude, baina deituek ez zuten merezi. IBkMt 22, 8 (He, IBe gonbidatu, EvL, Ur deit(h)uak zir(ad)enak, Dv othoiztuak zirenak, Ker deituak
).
sense-2
2.
(V-gip, AN-egüés-ilzarb-olza, L, BN; SP, Urt II 180, Ht VocGr 390, VP 65v, Lar, Gèze, H), daitu. Ref.: A; Bon-Ond 156; Etxba Eib (deittu). Llamar(se), tener por nombre, nombrar, designar. Es muy común la construcción -(r)en izenaz (o -ez) deitu. Tr. Documentado desde los textos antiguos en todos los dialectos salvo en vizcaíno, donde no aparece hasta comienzos del s. XIX (sí se documenta, si bien en un ej. no del todo seguro, en el alavés Lazarraga). No parece que su uso se haya visto excesivamente afectado por las recomendaciones de sustituirlo por giros pretendidamente más castizos (cf. A: "Esta acepción, que parece completamente extraña a la lengua, se sustituye en V y G por el verbo conjugable eritzi, eritxi y por la locución izena izan", a quien sigue Zam Voc).
El impersonal se construye con intrans. unipersonal al Norte y tbn. gralmte en textos alto-navarros; al Sur se emplean casi indistintamente (no es infrecuente encontrarlas todas en un mismo autor), ésa, el intrans. con dat. (tal vez algo más esta última) y, algo menos, intrans. tripersonal (diote, deutse): cf., p.ej.: Etzera, bada, gaurgero Jakob deituko, ezpada Israel. Lard 42. Aurrerakoan etzatzu deituko Abran, ezpada Abraham. Ib. 17.
Aparece a veces junto a sinónimos como izendatu (Gco I 161), iritzi (Jnn SBi 139) o izena ekun (Hual Mt 2, 23). Gte Erd 74 recoge deitu con este significado en AN-gip, B y BN-ciz (tripersonal en los primeros, trans. bipersonal en el último), además de en S (Nola deitzen zira?), ib. 174; para el resto de las zonas sólo da izena izan o eduki Diszipuluak lehenik Antioken Kristino dei baitzitezen. LçAct 11, 26 (He, IBk, IBe izena eman, Ker izena artu
).
[Desdi]txadu dei detizke. Lazarraga A, 1140v.
Nai du dei drazogun Aita gurea. BerTrat 90v.
Zuhurtzia ere duke aren handiagoa / zuhur deithu Salomonek zuen bañoagoa. EZMan I 134.
Nahi eztuenak dei dezaten otso, eztezala iauntz otso-larrurik. Ax 403 (V 262).
Zer ziren hirur Maje deithü hurak?Bp II 24.
Lehen deitzaitezkela aingeruen hitzkuntza, ezen ez gizonena. ES 87.
Beste modutara deitzen diegu oei. OA 38.
Ez zazuela deith nihor lurraren gaiñean zuen aita; Aita bat baizen ez duzue ezen, zeiña baida zeruetan. HeMt 23, 9.
Nai oi dezu dei zagitzaten pekatarien ama. LarSermAzc 57 (cf. ib. 53 deitzen eztiozu
).
Sn. Paulok daitzen dio bekatu oni maldadearen oranza. MurSerm 84.
Bizitze ere nula deitzen ahal da hañbeste heriotze eta gaitz erakarten diana?Mst III 20, 4.
Peste deitzen zaion gaitzez galduak. MbIArg II 302.
Begira ondo [...] pena, dolore edo gaitza deitzen diogun au guzia nondik datorkigun. CbEg III 284.
Hemendik harat Piarres deithuren zara. Lg II 132.
Zer deitzen düzü lekhükotasun falsia?CatLan 97.
Simoni deitu zion Jesusek izengoitiz Arria. Ub 77.
Biurrera edo aldatze oni deitzen dio Trentoko Konzilio Santuak Transustanziazioa. MgCC 196.
Pobren ondasuna deituten deutsan irabazte bat. AñLoraS 162.
Bere emazte Santa Isabelegan izango zuela seme bat, Juan deituko zuena. Gco I 457.
Ez náiz digno deinazáten berórren hume. LEOng 49v.
Gizonak bada berekiñ dituan gura, gogo, naikundeta zaletasun oei deitzen diegu griñaren izenez. AA III 624.
Preparazionea, bertzela aphaintza deith dezakeguna. Dh 100.
Karlos bostgarren Errege deitzen danari euskaldunak zortzikoa. Echag 161.
Aingeruak, harentzat errespetuz, etzuen deithu bere Mariaren izenaz. Jaur 352.
Argatik deitzen diote erderaz txerritxoa. ItDial 19 (Ur deituten deutse, Dv deitzen dute, Ip deitzen die
).
Angolakoak deitzen zaiotenak dira larrurik onena dutenak. Ib. 99s (Ur deituten deutsenak, Dv izena dakhartenek, Ip deitzen dütienek
).
Ikust [sic] ditzagun, bada, oek Euskarazko itzkuntzak nola deitzen dituen. IztC 235.
Jauna eta Maisua deitzen didazute, eta egia diozute: ala naiz. Lard 439.
Nola deitzen den ez du erran. Laph 142.
Moru pakezkoak deitzen zitzaieztenetako batekiñ topo egin zuen. AranSIgn 18.
Espiritü Saintiaren kuntreko deitzen diren bekhatietarik bat. CatS 43.
Cela deitzen dioten tokian. BvAsL 83.
Oetako bat Jesusen Konpañiako aingeruaren izenaz dei genzakean. ArrMay 191.
Armada harren aintzindariak deitzen zuen bere burua Jainkoaren azotea. JnnSBi 73.
Deitu zuen Petri edo harria. Lap 165 (V 361s).
Renan deitu bati ohoreak egin behar zazkotela gogoratu zeie. HUZez 182.
Txarto deituriko matrimonio zibila. ItzAzald 172.
( s. XX)Iñok ezteutso deittuten ezizen orregaz. EchtaJos 131.
Ik deitu bear iñori alperra. AgG 338.
Guk zelaia deitzen diogunari an deitzen zaio soroa. UrruzZer 57.
Ona emen, Abarrak deitu dautsedan irakurgaitxu oneik. KkAb I 3.
Zertako deitzen gituzte Boches?StPierre 21.
Emen Jesusek betikoakberdin deitzen dittu gaiztoen nekea ta onen bizitza. InzaAzalp 112.
Bateiarrian Dominika deitürik izan zena. Const 15.
Naiz deitu Euzko Erri, naiz Euzkal Errija, / bardin ulertzen dira... Ama eta sendija. Enb 69.
Bere gabardina deitzen dion orrekin. AlzRam 37.
Eusebio Mugertza deitutzen naute, / jaio nitzana Mendaron. MendaroTx 362.
Pareta guziak estaliak ditu onyx deitzen duten marbreaz. JEBer 61.
--Zelan dettuten zattube? --Dettu? [...] --Zelan deritxazun, diñot. Otx 33.
Nik eztet beintzat geiago txintik ateratzeko asmorik, makartzu deituko banindukete ere. LdiIL 60.
"Antzuela" deitzen zioten nunai ezizenez eskale ari. TAgUzt 201.
[Hegaztin hori] "saia" deitzen dute Larramendi eta Harrietek beren hiztegietan. ZerbAzk 37.
Ortzantza ori ortzi deitu zenun. OrAitork 345.
Ik eztakik abade jaunari berori deitu biar jakona ala?SMZirik 78.
Ez zazula hoin aise kriminela dei, oraino kondenatua ere ez den gizona. LarzSenper 128.
Pieridak, [...] Makedoniko ego-sorkaldean dagoen Pieria eskualde malkartsuan jaio ziralako orrela deituak. IbiñVirgil 41.
"Maîtrise" edo "Nagusigoa" (orai "licence" deitzen duguna). ArdoySFran 94.
Semeari, Pako deitu zioten. NEtxLBB 29.
Baztar batean badago arri bat "Frailearria" deitzen dautsena. AlzolaAtalak 40.
Aurteng'urtea deitu daukute andren urte berezia, / iduri eta aurten artean etzutela merezia. XaOdol 274.
Neskatila bat gaztia, / Engrazi zena deithia. CasveSGrazi 64.
Gaiñeko trapu zabal orri, "asto-ontzia" deitzen zitzaion. JAzpiroz 114.
Nik orregaitik deituten neutzun / "Bizkaiko bikarioa". FEtxeb 88.
Beste etxetto bat pollita, Larrazkena deitua. LarreArtzainE 308.
Axulartarrak dei genitzake, maisutzat Axular hartu dutenez gero. MIH 251.
Azkeneko baldintza honi, inoiz, ez hain aspaldi, euskotar izatea deitzen zitzaion. MEIG IV 51.
azpiadiera-2.1
(
Izena, etc. deitu
). Eta erdiren aiz seme batez, eta deithuren dun haren izena Iesus. LçLc 1, 31 (TB deithuko duzu haren izena; He, HeH, Dv, Leon, Or izena eman, Oteiza deituko diozu, Brunet izena jarri, Ker, IBk, IBe izen(a) ezarri
).
Eta deithuko duzu haren izena Iesus. Hm 79.
Eta deithu izan zuen hiriaren izena Henok bere semearen izenaz. UrtGen 4, 17.
Jesus izena deituko diozu. Gco I 457.
Goitizena deitzen zioten Pazientzia. AndAUzta 51.
azpiadiera-2.2
(Con inesivo). Sinesten dut haren Seme / Jesu Kristoren baitan: / Hura da bakarrik diñe / Jaunetan deit dezadan. Monho 76.
Saindutan [Jainkoa] deithuz benedikatzen dute gizonek Lurraren gainean eta Aingeruek laudatzen Zeruetan. Jaur 207.