OEH - Bilaketa
160 emaitza amoña bilaketarentzat
Sarrera buruan (11)
Sarrera osoan (149)
- aditu
- agure
- ahal
- ahi
- aieneka
- aise
- aitina
- aitona
- alai
- aldaroka
- ama
- amagai
- 1 amama
- amandre
- amasaba
- amaso
- amatxi
- amañi
- amets
- amiña
- amoina
- amonatxo
- amondu
- amuna
- anddere
- antolatu
- aparta
- arnasa
- aroan
- arretadun
- artarte
- arto
- aseguru
- asmatzailetasun
- atsegin
- aurretxo
- axola
- aztertu
- babarrun
- 1 baldar
- baratzezain
- bargasta
- bart
- begiztatu
- bekera
- belarri
- beraizik
- berbera
- besalagun
- beso
- bete
- biloba
- bilobatxo
- bizi
- bizikleta
- bizitza
- bizkor
- buruz
- buruzuri
- deiadarkari
- 1 deitu
- despentsatu
- dezente
- egon
- egosi
- egunero
- eguzki
- ehortz-egun
- elizkoi
- errieta
- erromestu
- erruz
- esale
- estutu
- etsipen
- etxekoi
- 1 frankoki
- gajo
- galde
- 1 galdegin
- galdu
- galtzaundi
- gisa
- gorri
- halako
- hanka
- hau
- haur
- haurtzain
- heziera
- hezur
- hirugarren
- hoska
- iloba
- inguratu
- insignis
- irauli
- jan
- jaso
- kargu
- kondenatu
- 1 kontu
- laurogei
- lehen
- lotsa
- loxinka
- 1 makina
- mamitu
- mantangorri
- marti-zozo
- miz
- mordoka
- motz
- muzinka
- negar
- negargarri
- non-nahi
- oinaze
- orduan
- orduko
- oroitza
- oso
- patal
- 1 potxolo
- poxal
- 1 punta
- puztu
- sagaratu
- salbazio
- serbitu
- sukalde
- 1 tatala
- taxutu
- titili
- ukitu
- ume
- urkatu
- 1 urte
- urtebete
- zahar
- zakartxo
- zeharo
- zerok
- zerori
- zimurtuki
- zintzo
- zokoka
- zomorro
- zutitu
goiburua
urkatu.
sense-1
1.
(V, G, AN, BN; Lcc, Mic 5r,
VP
91r, Lar, Añ, VocCB
, H; -kh- SP, Urt II 88, Ht VocGr, Lecl, Arch VocGr, VocBN
, Gèze (ürkhatü), Dv, H, Zam Voc),
urketu (AN-olza),
horkatu
Ref.:
Bon-Ond 159;
A;
Iz ArOñ;
Etxba Eib;
Elexp Berg;
Gte Erd 294
.
Ahorcar. "Pendre" Gèze. " Urkhatu beharra da holako gaixtagina " H. Tr. Documentado desde los cantares de la quema de Mondragón, es usado tanto al Norte como al Sur. Para 'ahorcarse', además de la construcción usual bere burua urkatu, hay la construcción con aux. intrans. en Astarloa, EvAN (Mt 27, 5), Lardizabal (199), Uriarte, Hualde y Samper (Mt 27, 5), Hiribarren (Egia 138), Elissamburu, Agirre (AL 66), Mocoroa y Azurmendi. La forma horkatu que aparece en Voltoire podría tratarse de errata. En DFrec hay 8 ejs. de urkatu.
Legean urkatu. Mondr (B), 8. Urkha zezan bere burua. Lç Mt 27, 5 (He, TB, Dv, Ur, Ur (V), Ol, Leon, Ker, IBk urk(h)atu; Ol gargallez ito, Arriand korapilluaz eskegi). Zergatik hurkatu ituzte? Volt 147 (146 horkatzen). Zuhaitz batetarik zuen / bere burua urkhatu. EZ Noel 98. Ohoin batzuk, anhitz ohoinkeriaren buruan urkhatzeintuzte. Ax 116 (V 77). Errak egia, urka aite. "Tu seras pendu" . O Pr 148. Zugati, aurten, Iauna, / Maoma urkaturik / zugati ekusi det, / Cromuel errerik. FProsp 53ss. Bere buria pikotze batetan urkhaturik. Tt Arima 36. Joan zen bere buruaren urkhatzera desesperazionez. CatLav 258. (V 130) Geldituko da amurraziozko sokaz urkatua. Mb IArg I 199. Urkatzeko zorian nere burua ikusi. Cb Eg II 65. Urkhatu izan zuten arbola batetarik. Lg II 92. Bere buriaren urkhatzera. AR 145. Hetako jendeak ezpatan / aristokratzat pasatu, / edo urkatu lanternan. Monho 64. Parkatuten jakola urkatuba izatia. Mg CO 217. Nere burua urkatzeko naikunde andiakin nago. AA II 193. Dakusku asko eta asko ibaira bota diriala, kutxilo bategaz il diriala, urkatu diriala. Astar II 119. Tristanen pagua / izango dek iltzea / emen urkatua. It Fab 47. Azken erregeren hertzeaz azken apheza urkhatu nahi zukenaz. Hb Egia 127. Urkatzeko dagoan tristea bere azkeneko bazkarian bere borreroarekin egon oi dan bezela. Arr GB 94. Zu urkatzia lapurtzat. Sor AKaik 123. Urkatzea lenago neban esleiduko. AB AmaE 273. Preso eman duteneko, urkhatzen da bere gerrikoaz. Elsb Fram 164. To, eta erosi zak berakin ni urkatzeko soka. Apaol 101. Urkaturik hil zen dohakabea. HU Zez 200. Kanpa-tokiko soka bategaz / urkatuko dot burua. Azc PB 255.
( s. XX) [Legiak] neuk egiten badizkiat, laster urkatuko diat ire amona. Ag G 354. Ez ete eben urkatu bat-edo-bat bere egintza madarikatubekaitik? Kk Ab I 89. Ez ninan, ez, urkatzeko gutizia izpirik. Barb Sup 100. Barriro lengo lanetara biurtu baño urkatu be naiago izan dabe. Eguzk GizAuz 86. Emakume urkatua ikusten dugu gargalle biurritan zintzillik zabuka. Zait Sof 93. Erregeren txakurra urkatu. Lek SClar 114. Arundell Londonen lepo egin zuten, eta beste batzuk ere urkatu zituzten. Mde Pr 253. Lege orretxen urratzalleak / urkatzea du merezi. Etxde JJ 176. Bartolo erriko plazan urkatu egin bear ebala. Bilbao IpuiB 183. Justiziz urkatzen omen zituzten zumarraren azpian. Ostolaiz 41. Samatik sokaz lotuta itxi dabela urkatzeko zorian. Gerrika 274. Geurok urkatu behar bagendu. MIH 321.
v. tbn. Zuzaeta 52. Egiat 200. Xarlem 566. LE Kop 85. CrIc 58. Gco II 52. Añ MisE 177. fB Ic I app. 27. Lard 53. Dv LEd 123. Laph 108. Xe 276. Aran SIgn 52. Bv AsL 63. Moc Damu 30. Echta Jos 5. BPrad EEs 1913, 216. Etcham 62. Otx 89. Ir YKBiz 482. Laux AB 66. Zerb IxtS 74. SMitx Aranz 21. Txill Let 85. Anab Poli 87. Arti Ipuin 49. NEtx LBB 118. Azurm HitzB 41. Balad 221. Urketu: EZBB I 34.
Ahorcar. "Pendre" Gèze. " Urkhatu beharra da holako gaixtagina " H. Tr. Documentado desde los cantares de la quema de Mondragón, es usado tanto al Norte como al Sur. Para 'ahorcarse', además de la construcción usual bere burua urkatu, hay la construcción con aux. intrans. en Astarloa, EvAN (Mt 27, 5), Lardizabal (199), Uriarte, Hualde y Samper (Mt 27, 5), Hiribarren (Egia 138), Elissamburu, Agirre (AL 66), Mocoroa y Azurmendi. La forma horkatu que aparece en Voltoire podría tratarse de errata. En DFrec hay 8 ejs. de urkatu.
Legean urkatu. Mondr (B), 8. Urkha zezan bere burua. Lç Mt 27, 5 (He, TB, Dv, Ur, Ur (V), Ol, Leon, Ker, IBk urk(h)atu; Ol gargallez ito, Arriand korapilluaz eskegi). Zergatik hurkatu ituzte? Volt 147 (146 horkatzen). Zuhaitz batetarik zuen / bere burua urkhatu. EZ Noel 98. Ohoin batzuk, anhitz ohoinkeriaren buruan urkhatzeintuzte. Ax 116 (V 77). Errak egia, urka aite. "Tu seras pendu" . O Pr 148. Zugati, aurten, Iauna, / Maoma urkaturik / zugati ekusi det, / Cromuel errerik. FProsp 53ss. Bere buria pikotze batetan urkhaturik. Tt Arima 36. Joan zen bere buruaren urkhatzera desesperazionez. CatLav 258. (V 130) Geldituko da amurraziozko sokaz urkatua. Mb IArg I 199. Urkatzeko zorian nere burua ikusi. Cb Eg II 65. Urkhatu izan zuten arbola batetarik. Lg II 92. Bere buriaren urkhatzera. AR 145. Hetako jendeak ezpatan / aristokratzat pasatu, / edo urkatu lanternan. Monho 64. Parkatuten jakola urkatuba izatia. Mg CO 217. Nere burua urkatzeko naikunde andiakin nago. AA II 193. Dakusku asko eta asko ibaira bota diriala, kutxilo bategaz il diriala, urkatu diriala. Astar II 119. Tristanen pagua / izango dek iltzea / emen urkatua. It Fab 47. Azken erregeren hertzeaz azken apheza urkhatu nahi zukenaz. Hb Egia 127. Urkatzeko dagoan tristea bere azkeneko bazkarian bere borreroarekin egon oi dan bezela. Arr GB 94. Zu urkatzia lapurtzat. Sor AKaik 123. Urkatzea lenago neban esleiduko. AB AmaE 273. Preso eman duteneko, urkhatzen da bere gerrikoaz. Elsb Fram 164. To, eta erosi zak berakin ni urkatzeko soka. Apaol 101. Urkaturik hil zen dohakabea. HU Zez 200. Kanpa-tokiko soka bategaz / urkatuko dot burua. Azc PB 255.
( s. XX) [Legiak] neuk egiten badizkiat, laster urkatuko diat ire amona. Ag G 354. Ez ete eben urkatu bat-edo-bat bere egintza madarikatubekaitik? Kk Ab I 89. Ez ninan, ez, urkatzeko gutizia izpirik. Barb Sup 100. Barriro lengo lanetara biurtu baño urkatu be naiago izan dabe. Eguzk GizAuz 86. Emakume urkatua ikusten dugu gargalle biurritan zintzillik zabuka. Zait Sof 93. Erregeren txakurra urkatu. Lek SClar 114. Arundell Londonen lepo egin zuten, eta beste batzuk ere urkatu zituzten. Mde Pr 253. Lege orretxen urratzalleak / urkatzea du merezi. Etxde JJ 176. Bartolo erriko plazan urkatu egin bear ebala. Bilbao IpuiB 183. Justiziz urkatzen omen zituzten zumarraren azpian. Ostolaiz 41. Samatik sokaz lotuta itxi dabela urkatzeko zorian. Gerrika 274. Geurok urkatu behar bagendu. MIH 321.
v. tbn. Zuzaeta 52. Egiat 200. Xarlem 566. LE Kop 85. CrIc 58. Gco II 52. Añ MisE 177. fB Ic I app. 27. Lard 53. Dv LEd 123. Laph 108. Xe 276. Aran SIgn 52. Bv AsL 63. Moc Damu 30. Echta Jos 5. BPrad EEs 1913, 216. Etcham 62. Otx 89. Ir YKBiz 482. Laux AB 66. Zerb IxtS 74. SMitx Aranz 21. Txill Let 85. Anab Poli 87. Arti Ipuin 49. NEtx LBB 118. Azurm HitzB 41. Balad 221. Urketu: EZBB I 34.
azpiadiera-1.1
(Lcc, SP, Lar).
(Part. en función de sust.).Ahorcado.
Ezta aitatuko sokea urkatuen etsean. Mic 12v. Urkatu baten hobian ehun gaxtagin ehorzten dira. O Pr 459. Urkatuak diñot gaiztuak esatiarren. Kk Ab I 90. Urkabetik zintzilik dagoen urkatua. Mde Pr 137. Honela, hamabi urkatukin, hemengo gure beharra kunpliturik geratuko litzake. Arti Tobera 277.
(Part. en función de sust.).Ahorcado.
Ezta aitatuko sokea urkatuen etsean. Mic 12v. Urkatu baten hobian ehun gaxtagin ehorzten dira. O Pr 459. Urkatuak diñot gaiztuak esatiarren. Kk Ab I 90. Urkabetik zintzilik dagoen urkatua. Mde Pr 137. Honela, hamabi urkatukin, hemengo gure beharra kunpliturik geratuko litzake. Arti Tobera 277.
azpiadiera-1.2
(VocB; ürkh- Gèze).Estrangular (prop. y fig.).
"Agarrotar"
VocB.
.
Bada zazpiak urkatu zituan demonioak, ezkondu ziran arratsean bertan. AA I 602. Izilka, gordeka urkatu [eskuara] . HU Aurp 212. Badute egin beharra lege bat, eskola giristinoen urkatzeko edo bederen ahal bezenbatean trabatzeko. Eskual 17-1-1908, 1. Otarre bat galtzarrean, oilasko urkatuz mukurru betea. StPierre 16. Guzietan urhea nagusi dago-ta! / Urkaturen eztiki dauku're pilota! Ox 180. Urkatzen duten mukuluan artean ibilkoi. "Lo atenazan" . MEIG IX 128. (en colab. con NEtx)
Bada zazpiak urkatu zituan demonioak, ezkondu ziran arratsean bertan. AA I 602. Izilka, gordeka urkatu [eskuara] . HU Aurp 212. Badute egin beharra lege bat, eskola giristinoen urkatzeko edo bederen ahal bezenbatean trabatzeko. Eskual 17-1-1908, 1. Otarre bat galtzarrean, oilasko urkatuz mukurru betea. StPierre 16. Guzietan urhea nagusi dago-ta! / Urkaturen eztiki dauku're pilota! Ox 180. Urkatzen duten mukuluan artean ibilkoi. "Lo atenazan" . MEIG IX 128. (en colab. con NEtx)
azpiadiera-1.3
(Fig.).
"
Andiz urkatu ta gosez makurtu (V-ger), se ahorcan (sufren penalidades) por parecer grandes y de hambre se encorvan"
A.
"
Burua urkatu (Vc), abnegarse, sacrificarse"
Ib.
"
Ondo da lan eittia, baña ez urkatzia, bien está el trabajar, pero no el matarse"
Etxba Eib.
.
Dirurik eztauko ta / burua urkatu lei. Azc PB 138. Egin lana Zabaletan, urkatu arte lan egin. Ag G 292.
Dirurik eztauko ta / burua urkatu lei. Azc PB 138. Egin lana Zabaletan, urkatu arte lan egin. Ag G 292.
azpiadiera-1.4
(-kh- Ht VocGr 399, Lecl, H).Colgar.
"Pendre, accrocher"
Lecl.
Hark hobe luke urkha lekión bere lephoan asto-errota harri bat, eta hunda ledin itsas hundarrean. Lç Mt 18, 6 (He dilindan eman, Dv lephotik ezarri, Ol dindil ezarri). Han arnegaria mihitik urkhatua dilindaka egonen da. Ax 591 (V 380). Bere lepoan behera egun oroz anpolla bat ekhartzen zian urkhaturik. Tt Onsa 27. Urkhatu zuten Saulen gorphutza Bethsanako murruen gainean. Lg I 297. Han dela fiñean gaitztagiñ handia / ontsa urkhaturik utzia. Gy 248 (hablando de un gato colgado por la cola). Urka-ondoko soiñua / danboliñak dite jo. "Melodía final" . Or Eus 180 (hablando de los gansos que cuelgan en un juego).
Hark hobe luke urkha lekión bere lephoan asto-errota harri bat, eta hunda ledin itsas hundarrean. Lç Mt 18, 6 (He dilindan eman, Dv lephotik ezarri, Ol dindil ezarri). Han arnegaria mihitik urkhatua dilindaka egonen da. Ax 591 (V 380). Bere lepoan behera egun oroz anpolla bat ekhartzen zian urkhaturik. Tt Onsa 27. Urkhatu zuten Saulen gorphutza Bethsanako murruen gainean. Lg I 297. Han dela fiñean gaitztagiñ handia / ontsa urkhaturik utzia. Gy 248 (hablando de un gato colgado por la cola). Urka-ondoko soiñua / danboliñak dite jo. "Melodía final" . Or Eus 180 (hablando de los gansos que cuelgan en un juego).
azpiadiera-1.5
(H).
Crucificar. " [...] Iesus, zein zuek zurean urkhaturik hil ukhan baituzue " H.
Ohoineki urkaturik nola gaizkigilia / eta arhanzez koroaturik mundu ororen iabia. E 29s. Eta gaizkigile urkhatuetarik batak blasfematzen zuen hura. Lç Lc 23, 39 (TB urkhatu; He gurutzefikatu, Ol, Ker eskegi; Dv dilindan, IBe zintzilik). Urkaturik egon baita / sekuru ororen garhaita. O Po 66. Bi ohoinen artian urkhatu eta kruzifikatu. Tt Onsa 114. Jainko ona du gaxtagiñak / bere eskuez urkhatzen. Gç 136. Hillarazi izan dute, zur batean urkhaturik. Baiñan Jainkoak biztu izan du hirurgarren egunean. He Act 10, 39s. Salbatzailleak, Kalbarioko Mendiaren gaiñean, sentitu zituen gorphutz urkhatu ustelduen usaiñ gaxtoa. He Gudu 135.
Crucificar. " [...] Iesus, zein zuek zurean urkhaturik hil ukhan baituzue " H.
Ohoineki urkaturik nola gaizkigilia / eta arhanzez koroaturik mundu ororen iabia. E 29s. Eta gaizkigile urkhatuetarik batak blasfematzen zuen hura. Lç Lc 23, 39 (TB urkhatu; He gurutzefikatu, Ol, Ker eskegi; Dv dilindan, IBe zintzilik). Urkaturik egon baita / sekuru ororen garhaita. O Po 66. Bi ohoinen artian urkhatu eta kruzifikatu. Tt Onsa 114. Jainko ona du gaxtagiñak / bere eskuez urkhatzen. Gç 136. Hillarazi izan dute, zur batean urkhaturik. Baiñan Jainkoak biztu izan du hirurgarren egunean. He Act 10, 39s. Salbatzailleak, Kalbarioko Mendiaren gaiñean, sentitu zituen gorphutz urkhatu ustelduen usaiñ gaxtoa. He Gudu 135.
sense-2
2.
"
Urkhatzea, [...] fourcher, faire la fourche. Aphalegi urkhatzen den landarea, un plant qui fourche trop bas"
H.
sense-3
3.
"(V-ger), descabezar el trigo"
A.
sense-4
4.
Argiak illuna urkatzen zun sartalderantza.
'Le ponant chassait'. Or Mi 112 (seguramente errata por uxatu).
urkatu
-
urkatu....
-
1. (V, G, AN, BN; Lcc, Mic 5r, VP 91r, L...
-
(Lcc, SP, Lar). (Part. en función de su...
-
(VocB; ürkh- Gèze).Estrangular (prop. ...
-
(Fig.). " Andiz urkatu ta gosez makurtu ...
-
(-kh- Ht VocGr 399, Lecl, H).Colgar. "Pe...
-
(H). Crucificar. " [...] Iesus, zein zue...
-
2. " Urkhatzea, [...] fourcher, faire la...
-
3. "(V-ger), descabezar el trigo" A....
-
4. Argiak illuna urkatzen zun sartaldera...
<< ume 0 / 0 1 urte >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
