OEH - Bilaketa
72 emaitza Bilbo bilaketarentzat
Sarrera buruan (5)
Sarrera osoan (67)
- abegi
- aboliña
- agertu
- alatz
- alfer
- ama
- antxitu
- arenbat
- arramartsu
- askatasun
- atakatu
- atsedenaldi
- azaldari
- azaldu
- barber
- batu
- berau
- bertan
- bete
- bezain
- bitezartegi
- burdinola
- diru
- egotiri
- elizaurre
- eragin
- erdaldundu
- espetxeratu
- estu
- etxetsu
- euskaldun
- euskaratu
- gaberik
- gaztaina
- gotzaintza
- gudari
- habia
- hantxe
- harpauso
- hauxe
- hemen
- 1 idi
- inguratu
- jabede
- jauntxo
- jendetsu
- jimel
- jimelketa
- karlista
- kontzientzia
- landalde
- laugarren
- mandatari
- mirriz
- multzotu
- nabo
- normaldu
- ongin
- opost
- 2 pisu
- presoner
- pultsu
- taka-taka
- txikitero
- uztarri
- xurgatu
- zer
goiburua
jauntxo.
Onom.:
Jaunso de Calullano. (1109) Arzam 298.
sense-1
(V-och-gip, G; Lar),
jauntxu
(V). Ref.: A (jauntxo, jauntxu); Etxba Eib; EAEL 39; Elexp Berg.
(Dim., gralmente. despectivo o irónico, de jaun). "Señorito", "señorito, que afecta gravedad" Lar. "Meninos, [Erregiñak] oi zituen jauntxoak, ezkutaritxoak" Ib. "Cacique, persona que en pueblos o comarcas ejerce excesiva influencia política" A. "Hidalgo. En el argot político, los satélites del cacique. Erri guztietan dira jauntxo batzuk" Etxba Eib. "Cacique. Len iru ero lau jauntxon esku egote zan errixa" Elexp Berg. Cf. Lar Cor 152: "Déjenme ahora zumbarme algo con nuestros andikis y jauntxos de Guipúzcoa".
Tr. Documentado en autores guipuzcoanos y vizcaínos desde mediados del s. XVIII. Aparece tbn. en HU Zez 81, pero se trata de un error de transcripción por jauntto (q.v.). En DFrec hay 39 ejs. de jauntxo y 1 de jauntxu.
Indietan det osaba. Joan zitzatan anziña, ta andik ona egiña nago Jauntxo guziak adiña. Lar Cor 152. Pigurerija guztijak gura ditube, jauntxoe [sic] egin gura dabee. Mg PAb 46. Errietako jauntxoen, errenteroen eta beste zenbaiten artean. AA II 113. Erriko jauntxoak. Ag Kr 140. Verona, Padua ta Trebisan Markako uri askoz jabetu zan Ezelino jauntxu anker ta dongea. Belaus Andoni 16. Alkate au zan [...] jauntxorik nagusiena. Or SCruz 85. Gosaltzen yuat ederto, / jauntxu askok baño obeto. Enb 151. Goituz jauntxoen apeta. "Dominando el espíritu caciquil". Or Eus 203. Euskaltzaindiko jauntxoak. Lab EEguna 84. Bakaldun edo jauntxo aginteak eta euzkoen anai arteko gudak oroit-erazteko indarra duten gaiak. "Poderes monárquicos o señoriales". EAEg 21-10-1936, 100. [Erdiaroko] jauntxo aberatsak. Lek SClar 112. Ibar-yauntxoak. Goen Y 1934, 89. Jauntxu egin ziran eta arrezkero langilleen lepotik polito bizi. Eguzk GizAuz 108. Jauntxoren batentzat boto eske. Munita 130. Aundiki arroa, jauntxu madarikatua. Erkiag BatB 128 (v. tbn. 63). Jauntxo itxura geiago eukan biargiñana baño. SM Zirik 32. Teron zan Agrigentuko agintari. Iauntxo onek [...]. Zait Plat 75. Iauntxo-legeak [...], iauntxokeriak. Ib. 130. Ferrol-ko Caudillo edo jauntxo ura aurrean genduala. AZink 117. Nik euskeraz egin eta bestiak gazteleraz, eta biok jauntxu, eta azkenian indarra nagusitu. Gerrika 18. Orduko nagusiak eta jauntxoak [...] oraingoxeak berak ditugu. MEIG IX 45. Bilbo-Donostietako burgesak ez ziren jauntxoak. MEIG VI 69. v. tbn. Jaukol Biozk 106. MendaroTx 170. A Y 1934 6 (y-). SMitx Aranz 153. Mde Pr 286. Alkain 39. BBarand 112. Insausti 57. Albeniz 30. Jauntxu: BEnb NereA 113.
Erri-kontrako sasi-jauntxorik / ez bedi azaldu ona! SMitx Aranz 100.
(Dim., gralmente. despectivo o irónico, de jaun). "Señorito", "señorito, que afecta gravedad" Lar. "Meninos, [Erregiñak] oi zituen jauntxoak, ezkutaritxoak" Ib. "Cacique, persona que en pueblos o comarcas ejerce excesiva influencia política" A. "Hidalgo. En el argot político, los satélites del cacique. Erri guztietan dira jauntxo batzuk" Etxba Eib. "Cacique. Len iru ero lau jauntxon esku egote zan errixa" Elexp Berg. Cf. Lar Cor 152: "Déjenme ahora zumbarme algo con nuestros andikis y jauntxos de Guipúzcoa".
Tr. Documentado en autores guipuzcoanos y vizcaínos desde mediados del s. XVIII. Aparece tbn. en HU Zez 81, pero se trata de un error de transcripción por jauntto (q.v.). En DFrec hay 39 ejs. de jauntxo y 1 de jauntxu.
Indietan det osaba. Joan zitzatan anziña, ta andik ona egiña nago Jauntxo guziak adiña. Lar Cor 152. Pigurerija guztijak gura ditube, jauntxoe [sic] egin gura dabee. Mg PAb 46. Errietako jauntxoen, errenteroen eta beste zenbaiten artean. AA II 113. Erriko jauntxoak. Ag Kr 140. Verona, Padua ta Trebisan Markako uri askoz jabetu zan Ezelino jauntxu anker ta dongea. Belaus Andoni 16. Alkate au zan [...] jauntxorik nagusiena. Or SCruz 85. Gosaltzen yuat ederto, / jauntxu askok baño obeto. Enb 151. Goituz jauntxoen apeta. "Dominando el espíritu caciquil". Or Eus 203. Euskaltzaindiko jauntxoak. Lab EEguna 84. Bakaldun edo jauntxo aginteak eta euzkoen anai arteko gudak oroit-erazteko indarra duten gaiak. "Poderes monárquicos o señoriales". EAEg 21-10-1936, 100. [Erdiaroko] jauntxo aberatsak. Lek SClar 112. Ibar-yauntxoak. Goen Y 1934, 89. Jauntxu egin ziran eta arrezkero langilleen lepotik polito bizi. Eguzk GizAuz 108. Jauntxoren batentzat boto eske. Munita 130. Aundiki arroa, jauntxu madarikatua. Erkiag BatB 128 (v. tbn. 63). Jauntxo itxura geiago eukan biargiñana baño. SM Zirik 32. Teron zan Agrigentuko agintari. Iauntxo onek [...]. Zait Plat 75. Iauntxo-legeak [...], iauntxokeriak. Ib. 130. Ferrol-ko Caudillo edo jauntxo ura aurrean genduala. AZink 117. Nik euskeraz egin eta bestiak gazteleraz, eta biok jauntxu, eta azkenian indarra nagusitu. Gerrika 18. Orduko nagusiak eta jauntxoak [...] oraingoxeak berak ditugu. MEIG IX 45. Bilbo-Donostietako burgesak ez ziren jauntxoak. MEIG VI 69. v. tbn. Jaukol Biozk 106. MendaroTx 170. A Y 1934 6 (y-). SMitx Aranz 153. Mde Pr 286. Alkain 39. BBarand 112. Insausti 57. Albeniz 30. Jauntxu: BEnb NereA 113.
Erri-kontrako sasi-jauntxorik / ez bedi azaldu ona! SMitx Aranz 100.
azpisarrera-1
JAUNTXOPE
(Con suf. local de declinación, en sing.).
Jauntxopetik askatutako beste uri askoren jabetasunari gorasarre bat. SMitx Aranz 65.
Jauntxopetik askatutako beste uri askoren jabetasunari gorasarre bat. SMitx Aranz 65.
azpisarrera-2
JAUNTXO-USAINEKO
(El) que tiene aspecto de señorito.
Beargiñak baiño obeto bizi dira euren artezkari agertzen diran izlariak, burukideak, jauntxu-usaiñekoak oneen artean. Erkiag BatB 151.
Beargiñak baiño obeto bizi dira euren artezkari agertzen diran izlariak, burukideak, jauntxu-usaiñekoak oneen artean. Erkiag BatB 151.
jauntxo
-
jauntxo....
-
Onom.: Jaunso de Calullano. (1109) Arzam...
-
(V-och-gip, G; Lar), jauntxu (V). Ref.: ...
-
JAUNTXOPE (Con suf. local de declinació...
-
JAUNTXO-USAINEKO (El) que tiene aspecto ...
<< jabede 0 / 0 jendetsu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
