OEH - Bilaketa
4 emaitza zurpaildu bilaketarentzat
goiburua
zarpaildu.
tradizioa
Tr. Documentado desde Pouvreau (xarpaildu ).
sense-1
1.
(G-to, AN-larr),
zarpildu (L),
zarpaldu,
zarbaildu (G-to, AN),
zarbailtu (LE UrtVoc),
zarmaildu (AN-larr-ulz)
Ref.:
A (zarbaildu, zarpaildu, zarpildu);
Inza RIEV
1928, 154
.
Deteriorar(se), estropear(se); demacrar(se), envejecer. "Zarbailtu, desmoronar" LE UrtVoc (sin duda deducido erróneamente de zarbailtze-). "Zarpildu: 1.º [...] ajarse ropas; 2.º "(L), desvirtuarse comidas" A. "Zarpaildu (G-to), demacrarse" Ib. "Zarmaildue, envejecido" Inza RIEV 1928, 154. "Zarpaildue, decaído" Ib. 154.
Zure lurrésko parete gói asi dá zarbailtzen, erorzerá inklinatzen dá. LE Urt ms. 31v. Ona gaitz itzulzendú [sobra edanarázis], erbáldus ta zarbaildus gorpútza. Ib. 118r. Hain zen ordea eliza hau bere ordurako eslaitu eta zarphildu, non eskualdeko President edo Burulehenak urratzea manatu baitzuen. Prop 1906, 238s. Urte yoanen zitala! / Zuek zarpildu-itzalia / lênera nork lekardake? "Envejecido y desdorado". Ldi BB 146. Euriyarekin zarpalduko da [arpegiyako azala] / nere zapatak bezala. Auspoa 115, 111 (ap. DRA). Aita gaisoaren gorpuaren atzetik ibillitako oskiak zarbaildu baiño len. Amez Hamlet 27. Euren soiñeko erdi zikin da zarpailduekin. AZink 131. Maiztu, zarpildu eta lohitu beharrean aurkitu da [euskara], dirua eta jazkiak bezalaxe. MIH 78. Gero, joan den mendearen erdi-aldera, jaiotzak zeharo zarpildu ziren, zuten jainkozko kutsua galdurik. MEIG I 76.
Deteriorar(se), estropear(se); demacrar(se), envejecer. "Zarbailtu, desmoronar" LE UrtVoc (sin duda deducido erróneamente de zarbailtze-). "Zarpildu: 1.º [...] ajarse ropas; 2.º "(L), desvirtuarse comidas" A. "Zarpaildu (G-to), demacrarse" Ib. "Zarmaildue, envejecido" Inza RIEV 1928, 154. "Zarpaildue, decaído" Ib. 154.
Zure lurrésko parete gói asi dá zarbailtzen, erorzerá inklinatzen dá. LE Urt ms. 31v. Ona gaitz itzulzendú [sobra edanarázis], erbáldus ta zarbaildus gorpútza. Ib. 118r. Hain zen ordea eliza hau bere ordurako eslaitu eta zarphildu, non eskualdeko President edo Burulehenak urratzea manatu baitzuen. Prop 1906, 238s. Urte yoanen zitala! / Zuek zarpildu-itzalia / lênera nork lekardake? "Envejecido y desdorado". Ldi BB 146. Euriyarekin zarpalduko da [arpegiyako azala] / nere zapatak bezala. Auspoa 115, 111 (ap. DRA). Aita gaisoaren gorpuaren atzetik ibillitako oskiak zarbaildu baiño len. Amez Hamlet 27. Euren soiñeko erdi zikin da zarpailduekin. AZink 131. Maiztu, zarpildu eta lohitu beharrean aurkitu da [euskara], dirua eta jazkiak bezalaxe. MIH 78. Gero, joan den mendearen erdi-aldera, jaiotzak zeharo zarpildu ziren, zuten jainkozko kutsua galdurik. MEIG I 76.
azpiadiera-1.1
Desgarrar(se), hacer(se) jirones (la ropa).
Cf. infra (2). "Zaratamo lakoxea; zaratamotu yaku; zarbaildu (V-m) [interpr?]" A Apend.
Atorra zarpildurik, belarra odoldurik, eta bulartea zauriturik. Or Mi 68. Soñekoa zarpilduta. Ib. 25. Soñekoa zarpaildurik eta burua autsez beterik zekarrela. Ol 2 Sam 1, 2 (Dv xehatu, Ker, BiblE urratu ).
Atorra zarpildurik, belarra odoldurik, eta bulartea zauriturik. Or Mi 68. Soñekoa zarpilduta. Ib. 25. Soñekoa zarpaildurik eta burua autsez beterik zekarrela. Ol 2 Sam 1, 2 (Dv xehatu, Ker, BiblE urratu ).
azpiadiera-1.2
(Fig.).
Zerua, urdin oso zurbilla, koska mehetan zarpiltzen ziran odeiño zuri batzukin. Amez Egan 1964 (1-6), 120.
Zerua, urdin oso zurbilla, koska mehetan zarpiltzen ziran odeiño zuri batzukin. Amez Egan 1964 (1-6), 120.
sense-2
2.
(B; H (+ -ph-)),
zarbaildu (H (AN)),
zarbildu (H (AN)),
zarbaldu (H)
Ref.:
A; Izeta BHizt2.
.
"Devenir guenilleux; au fig., devenir vaurien, personne de mauvaise vie" H. "Hacerse andrajoso. Zagartzerat zarpaildu da ori, ese al hacerse viejo se ha vuelto andrajoso" A.
"Devenir guenilleux; au fig., devenir vaurien, personne de mauvaise vie" H. "Hacerse andrajoso. Zagartzerat zarpaildu da ori, ese al hacerse viejo se ha vuelto andrajoso" A.
azpiadiera-2.1
+
zarpiletu, zerpiletu.
(Part. en función de adj.).
Zarpaildua. Onaind MEOE 721 (tít.). Martxo zarpilletue! Ik konponduko dituk Imotz, Basaburu eta Larraun balleak! Itzultzen banaiz berriz, errekak beteko ttiat geliz (AN-larr). 'Sorgin antzeko zerbait bezela zaukaten agi denean martxo zitala'. Inza NaEsZarr 1421 (en Eusk 1928, 93 zerpilletue).
Zarpaildua. Onaind MEOE 721 (tít.). Martxo zarpilletue! Ik konponduko dituk Imotz, Basaburu eta Larraun balleak! Itzultzen banaiz berriz, errekak beteko ttiat geliz (AN-larr). 'Sorgin antzeko zerbait bezela zaukaten agi denean martxo zitala'. Inza NaEsZarr 1421 (en Eusk 1928, 93 zerpilletue).
sense-3
3.
(AN, L, B)
Ref.:
A; Izeta BHizt2.
.
"Hacerse grosero" A.
"Hacerse grosero" A.
sense-4
4.
"
Zarpildu (G, L, B), pervertirse personas"
A.
sense-5
azpisarrera-1
XARPAILDU
(Forma con palat. expr.). Deteriorar(se).
[Gorputza] utzten duela deseginik, harrigarriturik, erpildurik, xarpaildurik, usteldurik, khirasturik. SP Phil 48.
[Gorputza] utzten duela deseginik, harrigarriturik, erpildurik, xarpaildurik, usteldurik, khirasturik. SP Phil 48.
azpisarrera-2
XARPAIL-XARPAIL EGIN.
Destrozar.
Aurrenik, gaitz ontatik zerau atera, ta gero, zurekin ioan eta Troiako bazterrak txarpil-txarpil egin. Zait Sof II 129.
Aurrenik, gaitz ontatik zerau atera, ta gero, zurekin ioan eta Troiako bazterrak txarpil-txarpil egin. Zait Sof II 129.
zarpaildu
-
zarpaildu. Tr. Documentado desde Pouvrea...
-
1. (G-to, AN-larr), zarpildu (L), zarpal...
-
Desgarrar(se), hacer(se) jirones (la rop...
-
(Fig.). Zerua, urdin oso zurbilla, koska...
-
2. (B; H (+ -ph-)), zarbaildu (H (AN)), ...
-
+ zarpiletu, zerpiletu. (Part. en funci...
-
3. (AN, L, B) Ref.: A; Izeta BHizt2. . "...
-
4. " Zarpildu (G, L, B), pervertirse per...
-
5. zarpildu (B ap. Gte Erd). Empalidecer...
-
XARPAILDU (Forma con palat. expr.). Dete...
-
XARPAIL-XARPAIL EGIN. Destrozar. Aurreni...
0 / 0 zurbildu >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
