OEH - Bilaketa

197 emaitza zeuen bilaketarentzat

Sarrera buruan (1)


Sarrera osoan (196)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
zeuen.
sense-1
(Urt Gram 69, Lar, Ort Voc), zeuren, zeuben, zeben (Dv, HeH Voc) (Posesivo anafórico). Vuestro, de vosotros. "Vôtre, zuena, zeuena; zuenak, zeuenak [...] zeuenera; zeuenak, zeuenek [...] zeuenena [...] zeuenetara [...] zeuenez [...] zeuenetarik" Urt Gram 69. "Contra vosotros, zuen, zeuen kontra" Lar. "Vuestro [...] en plural, zuena, zeuena" Ib. "Zeuen, zeben, zihauren" HeH Voc. "Zeben, qui est de vous-même" Dv. "Zeuen begire, en vuestra espera" Ort Voc. Tr. Documentado al Sur desde Lazarraga, es usual entre los vizcaínos desde los primeros textos de este dialecto; se encuentra además en Larramendi, GavS, Lizarraga de Elcano, unos versos guipuzcoanos de JanEd (II 24), N. Etxaniz y Basarri. En la tradición septentrional se documenta en autores labortanos, sobre todo del s. XVII: Materre, Etcheberri de Ziburu, Axular, Argaignarats, INav, Etcheberri de Sara (187), Haraneder, Goyhetche (77), J. Etchepare y Lafitte. Además del gral. zeuen, hay zeuren en Lazarraga, en el cantar de la quema de Mondragón, Lizarraga de Elcano, J. Etchepare (Ber 47, único ej. del autor) y un ej. de Orixe (in Gaztelu MusIx 46); zeben en Argaignarats, INav y en algunos ejs. de Haraneder, Lauaxeta y Enbeita, y zeuben en Haraneder, J.A. Moguel (PAb 83) y J.J. Moguel (BasEsc 15), en fray Bartolomé (tbn. zeubeen ), Astarloa (II 132), Uriarte (MarIl 21 zeubenen, junto a zeuen ), Otxolua, Enbeita y Kirikiño. Los autores septentrionales (salvo el ej. de Lafitte (Murtuts 5)), lo emplean siempre como anafórico, es decir, con el antecendente en caso absoluto, ergativo o dativo dentro de la misma oración. Al Sur, sin embargo, es frec. su empleo no anafórico ya desde BBizk.
A gizon doloraduak eta kruelak zeuen bizioendako! Lazarraga A, 1154v. Zeuren ezpataok eskuetan artuta. Ib. A, 1153v. Aramaio, suak erre azala [...] Zerren zeuren jauna ez zenzan <cencan> enpara. Mondr 3ss. Bear derautzazue zuek Marinelok zeuen buruak Iainkoari gomendatu. Mat 341. Billuzgorriak halaber ditutzue beztitu, / fiñean etzuenari zeuenetik partitu. EZ Noel 128. Ikhus ezazue zeuen Iauna beheratua. Ib. 52. Huna non duzuen bada zuek ere orai zeuen merezia, zeuen ordain pagua. Ax 439s (V 286). Paralitikoaren kejea / gizonik ez edutea, / nor baliau daukazula / zeuen terkedadea. BBizk 38. Hañei egiñen diozuen fabore espirituala, segura zaitezte, zebei halaber gerthatuko zaitzula, zeben gaiñerako obra onen berretgarritzat. Arg DevB 231. Zer dukezuen iateko / edatekoa nondik, / etzarete penatuko, zeben gorputzen gatik. Ib. 121 (v. tbn. 15). Egiñen diozube zeben buruei guardia. INav 120. Tradituak izanen ere zarete zeuben burasoez, zeuben abrideez, zeben ahaidez, zeben adiskideez. He Lc 21, 16. Begira nolakoa dagoan zeuen kriatzallea. Lar SermAzc 49. Ain geldirikan zeuen tokian leku barean zauzka zuek. GavS 19. Zeuren bekatuan ilen zarate. LE Io 8, 21 (Ker, IBe zeuen; Lç, He, TB, Dv, Ol, Leon, Or, IBk zuen; v. tbn. LE Prog 104 zeuren). Arzázie nere bustárria zeurén gáñean, ta aurkitukodúzie deskánsu ta aisúra zeurén arimen. LE Urt (ms.) 95r. Zer parkatu deutseezu zeubeen umiai? fB Ic I app., 20. Nik ezteutsuet zeuenetik ezer kendu gura. Ag Kr 100 (AL 161 zeuen). Ta an aurkituko zarie zeuben etxian lez. Kk Ab I 83. Zuaze baketan zeuben bidetik. Otx 108. Ekin, arraunlari gastiok; orain agertu zeben ala. Laux AB 33 (v. tbn. BBa 76 zeben ). Diñodan au, ba, egiz / Lortu nai bozue, / Emakumiok, zeben / Eskuban dozue. Enb 60 (206 zeuben). Idigi eidazue, zeuen ama nozue-ta. Bilbao IpuiB 263. Etorri lasai berriro ere zeuen etxera bezela. Basarri 70. Ar zazute bat zerontzat zerbait lotzen zautena, askorik ez bada ere, zeuren buruak ongi ezteko. Or ( in Gazt MusIx 46 ).
v. tbn. Añ EL2 172. Zav Fab RIEV 1909, 38. Ur MarIl 12. AB AmaE 467. Azc PB 270. Itz Azald 182. Echta Jos 73. NEtx Antz 27. Mde Pr 306. SM Zirik 9. BEnb NereA 248.
azpiadiera-1.1
(Empleo no anafórico).
Uste al dosu Bizkaian / ain jente biguna dala / nola zeuen alardeen / bildurrak dagoezala. BBizk 10. Ume gaistuak eukitia, zeubeen erruba dala. fB Ic I app., 25. Munduak galdu ete ditu zeubeen seme alaba gaisto orreek? Ib. app., 11. Berak aztertuko ditu zeuben bijotzetako naijak. fB Ic II 175. Zeuben soluetan jazo oi dana, jazotenda semetan bere. Astar II 99 (v. tbn. 117). Ta araxe joango naz zeuen baimenaz. Echta Jos 97. Zeuen amari eskeiñi dautsat. Erkiag Arran 123. Baña, zeuen kontu, zeiñ lelengo geldittu neregaz. Etxba Ibilt 455. Zav Fab RIEV 1907, 538. AB AmE 68. Ag Kr 96. Enb 89. Kk Ab II 16. Ldi BB 54. Akes Ipiñ 3. SM Zirik 9.
azpiadiera-1.2
(En casos derivados de zeuen; empleos anafórico y no anaf.).
Desordenaz egizue, / ordena bat zebenzat, / zaudeten, Manazazue, / prest hobiratzetzat. Arg DevB 152. Guztiak eta geijago daukazala Jaungoikuak zeubeentzat. fB Ic I 41. Ezeikezube zeuben burutik erabagi eta zeubentzat artu. Astar II 158. Da ilten gareanean, zeuentzat geratuko dira gure ondasun guztiak. Echta Jos 352. Eztezazutela zuen eskutik utzi zeuek eta zeuentzako yarritako sari ori. Ldi IL 148. Zuek nai dozue, zeuena zeuntzako ta bestiena erdibana. SM Zirik 9.
v. tbn. Zeuentzat: Enb 202. Erkiag Arran 83.
azpiadiera-1.3
(En, a, de...) vuestra casa. "Zeueneko ama puti!" (V-m).
Leentxuago zeuenean izan naiz. Erkiag Arran 123.
azpisarrera-1
ZEUENAK (Recibir, llevaros, etc.) lo vuestro.
Arrotxo ibilli zarie, baia zeuenak badaruazuez, gaztiek eta senduek izan arren. Kk Ab II 13.
azpisarrera-2
ZEUENEZ. Por vosotros mismos.
Dakuskuna da, ez bakarrik zeubenez, ezta konfesoriak agindurik bere egin nai dozula ezer, ekandu zital au kenzeko. Astar II 115.
zeuen
0 / 0 abere >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper