OEH - Bilaketa
3 emaitza zemaitu bilaketarentzat
goiburua
zemaitu.
sense-1
1.
(V-oroz ap. A
; Añ (V), Izt 11r),
zematu (Vc ap. A; Mg Nom 68 (V), Mg PAbVoc , H (V), Zam Voc
),
zamaitu (H (V)).
Amenazar. Tr. Propio de la tradición vizcaína. A partir de principios del s. XX (cf., con el significado de 'castigar', ya en Iztueta) se extiende a autores guipuzcoanos. Al Norte sólo hay un ej. de J. Etchepare. La forma más usual es zematu. Hay zemaitu en Añibarro, Iztueta (v. infra (3) ), en un ej. de EEs y en Etchepare, y zamaitu en fray Bartolomé.
Zematuok ogien jala. RS 23. Zematuok geiago orzituak baño. Ib. 93. Zematu zengizanean eriotzeagaz / emon zengiozala Gazteluen giltzak. EgiaK 90. Uri au zematuten zitubanian burdiñiaz edo subaz. Mg PAb 214. Eta zegaiti zemaituten dozu gizona infernuko kastigu gogor betikoaz, maite ezpazaitu? Añ MisE 142. Zamaituko dabee inkisizinoiagaz. fB Ic II 294. Zematu ebeen eriotziagaz baldin jaaten ezpeeban Jangoikuak debekauriko aragija. JJMg BasEsc 143. Kastiguben bategaz zematu edo amenazetan dozunian. Astar II 62. [Gurasoak] zematuten dituezanak. CatLlo 42. Jasorik bere besua zematu zituzan jokuan ziarduenak. Ur MarIl 92. Eta zematu zituen Jesusek, esaten ziotela: Begira ez dezala iñork jakin. Ur Mt 9, 30 (Ur (V) zematu; Lç mehatxurekin debetatu, Dv larderiarekin erran, Ip mehatxüeki erran, Echn meatxua in, Hual, Samper amenazatu, Ker gogor agindu). Zematu eban, zirautsala ilgo ebala agertuten ez beutsazan. Itz Azald 144. Beren miyak izge ziran oñazgilleai zematzeko (amenazar). J.M. Tolosa EEs 1913, 177. Zelako itz gogorrakaz zematu eban Motrollo. Kk Ab I 45. [Maomarrak] Españan godotarren agintaritza zuzitu eta Europako beste erkiak zematu zituztela. Zink Crit 66. Goiak, maiz ta sarri bialtzen ditu tximistak, eta gauza guztiak eriotzaz zemaitzen dituzte gure gizonak. EEs 1928, 27. Baziruditen goia, lurra ta amildegia zematzen zituztela. (Quijote IX). Anab RIEV 1928, 611 (Ldi RIEV 1929, 210 zemaika). Opizial bat [...] yoten zematu ñoan. Or Tormes 91. Bere mendiaren gainetik habalaz zemaitu izan balitu bezala harek. JE GH 1929, 636 (ap. DRA). Yesusek ordea zematu zuen [deabrua] eta akar egin zion. Ir YKBiz 82.
v. tbn. Zematu: Zuzaeta 159. CrIc 32. Echta Jos 149. Ag G 62. Eguzk RIEV 1927, 433. TP Kattalin 179. Zait Sof 136.
Amenazar. Tr. Propio de la tradición vizcaína. A partir de principios del s. XX (cf., con el significado de 'castigar', ya en Iztueta) se extiende a autores guipuzcoanos. Al Norte sólo hay un ej. de J. Etchepare. La forma más usual es zematu. Hay zemaitu en Añibarro, Iztueta (v. infra (3) ), en un ej. de EEs y en Etchepare, y zamaitu en fray Bartolomé.
Zematuok ogien jala. RS 23. Zematuok geiago orzituak baño. Ib. 93. Zematu zengizanean eriotzeagaz / emon zengiozala Gazteluen giltzak. EgiaK 90. Uri au zematuten zitubanian burdiñiaz edo subaz. Mg PAb 214. Eta zegaiti zemaituten dozu gizona infernuko kastigu gogor betikoaz, maite ezpazaitu? Añ MisE 142. Zamaituko dabee inkisizinoiagaz. fB Ic II 294. Zematu ebeen eriotziagaz baldin jaaten ezpeeban Jangoikuak debekauriko aragija. JJMg BasEsc 143. Kastiguben bategaz zematu edo amenazetan dozunian. Astar II 62. [Gurasoak] zematuten dituezanak. CatLlo 42. Jasorik bere besua zematu zituzan jokuan ziarduenak. Ur MarIl 92. Eta zematu zituen Jesusek, esaten ziotela: Begira ez dezala iñork jakin. Ur Mt 9, 30 (Ur (V) zematu; Lç mehatxurekin debetatu, Dv larderiarekin erran, Ip mehatxüeki erran, Echn meatxua in, Hual, Samper amenazatu, Ker gogor agindu). Zematu eban, zirautsala ilgo ebala agertuten ez beutsazan. Itz Azald 144. Beren miyak izge ziran oñazgilleai zematzeko (amenazar). J.M. Tolosa EEs 1913, 177. Zelako itz gogorrakaz zematu eban Motrollo. Kk Ab I 45. [Maomarrak] Españan godotarren agintaritza zuzitu eta Europako beste erkiak zematu zituztela. Zink Crit 66. Goiak, maiz ta sarri bialtzen ditu tximistak, eta gauza guztiak eriotzaz zemaitzen dituzte gure gizonak. EEs 1928, 27. Baziruditen goia, lurra ta amildegia zematzen zituztela. (Quijote IX). Anab RIEV 1928, 611 (Ldi RIEV 1929, 210 zemaika). Opizial bat [...] yoten zematu ñoan. Or Tormes 91. Bere mendiaren gainetik habalaz zemaitu izan balitu bezala harek. JE GH 1929, 636 (ap. DRA). Yesusek ordea zematu zuen [deabrua] eta akar egin zion. Ir YKBiz 82.
v. tbn. Zematu: Zuzaeta 159. CrIc 32. Echta Jos 149. Ag G 62. Eguzk RIEV 1927, 433. TP Kattalin 179. Zait Sof 136.
sense-2
2.
(Añ),
zematu.
"Reprehender"
Añ.
Deungaro eginda zematu ta biar orduban zigorra eztarabillenak [gurasuak] . CrIc 67.
Deungaro eginda zematu ta biar orduban zigorra eztarabillenak [gurasuak] . CrIc 67.
sense-3
3.
"Castigar"
Izt 23r.
Eralleak izandu ziran zemaituak merezi zuten bezala. Izt C 461.
Eralleak izandu ziran zemaituak merezi zuten bezala. Izt C 461.
sense-4
4.
Desafiar.
Bermeo zemaitu ebala lenengo Pasaiak, eta arek ez ebala jokatu nai izan ikusi zanean Ondarroak jaso ebala zemaia, estropadan bigarren geratu zana bera zala ta. Etxabu Kontu 151.
Bermeo zemaitu ebala lenengo Pasaiak, eta arek ez ebala jokatu nai izan ikusi zanean Ondarroak jaso ebala zemaia, estropadan bigarren geratu zana bera zala ta. Etxabu Kontu 151.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
