OEH - Bilaketa
9 emaitza zeden bilaketarentzat
Sarrera buruan (3)
Sarrera osoan (6)
goiburua
zeden.
sense-1
1.
(G, AN, L; SP (que cita el ej. de Ax), H),
zeren (AN-gip)
Ref.:
A;
Gte Erd 274
.
"Ver qui attaque les viandes" H. "Gusano del tocino" A. " Zerena egin zio urdaiari (= lizuna) (AN-gip)" Gte Erd 274.
Ezta zedenik urdaia hala bohatzen eta iaten duenik [...] nola konzientzia gaixtoak egiten baitu bere burua. Ax 423 (V 274). [Haragia] da etxeko ohoiña, barreneko etsaia, bethiere gurekin dagoena. Zurari pipia, oihalari zerrena, urdaiari zedena eta haragiari harra bezala, gau eta egun alha zaikuna. Ib. 340 (V 226).
"Ver qui attaque les viandes" H. "Gusano del tocino" A. " Zerena egin zio urdaiari (= lizuna) (AN-gip)" Gte Erd 274.
Ezta zedenik urdaia hala bohatzen eta iaten duenik [...] nola konzientzia gaixtoak egiten baitu bere burua. Ax 423 (V 274). [Haragia] da etxeko ohoiña, barreneko etsaia, bethiere gurekin dagoena. Zurari pipia, oihalari zerrena, urdaiari zedena eta haragiari harra bezala, gau eta egun alha zaikuna. Ib. 340 (V 226).
sense-2
2.
(V-ple-arr-oroz; Urt III 364, Lar Dv, Añ (V), Hb),
zeren (V-ger-m-gip),
zegen (V-m, G-goi)
Ref.:
A (zeden, zegen, zeren); Iz ArOñ (serena); Etxba Eib y Elexp Berg (zerena).
Carcoma; polilla. "Broma" , "carcoma", "polilla" Lar y Añ. "Carcoma de los árboles" A. "Polilla, carcoma" Ib. " Séren, serénak jo: la polilla que come la ropa, madera, etc. " Iz ArOñ. . " Zerenak jaten dau egurra, zitsak erropia " Etxba Eib. . " Ilberan botatako egurrai nekez eitte jako zerena. [...] Zerenak janda dare etxeko mueble guztiak " Elexp Berg. . v. 1 pipi, 1 zerren.
Zuen aberatstasunak usteldu ditezke eta zuen aldagarriak zedenez janak dire. "A tineis" . He Iac 5, 2 (Lç zerrenez, TB harrez, Dv biphiek, BiblE sitsak). Atra zañetáik enbidia, baita arimaren étika ta ondasúnen zédena. LE Matr5 302. Ladronen ta zedenen peligroik esten lekuan. (135). LE-Ir. Aragian arrak legez; oialean sitsa, zulean zedena, burdinan ugerra ta lurrean bedar txarrak legez. Añ MisE 103. Ezta zedenik zula alan desegiten dabenik. Añ GGero 282 (Ax 423 (V 274) pipirik). [Liburuak] saguak, zedenak ta autsak yateko. (Carta a Ulib). Zav Serm I XIX. Noz aretxari igarra bada noz sartu jako? / Arrik, zerenik ta sitsik bere noz barrura? AB AmaE 66. Suari deika dagozan zur gardamuak edo zerenak ianikoak. A BeinB 57. Antoni, neskazar itxura andikoa, zedenak jandako arpegiagaz gaixoa, bada naparrei edo sakutea izan ei eban. Ag Kr 222. Pipiak jotako abea zirudian, zedenak jandako zura. Bai, urtien pipiak eta lanaren zedenak jango eztuan gauzarik ezta jaio. Ag G 200. Zedenaren otsa gabez entzun-aldioro, sugea irudi yakon kutxa-zura yaten. Or Tormes 55. Xaguak, zedenak eta pipiak irotutako zurabea suari deika. Zait EG 1950 (5-6), 13. Amaikak badiñoe / zaartua zareala, / pipi-zerenak janik / il-ur zagozala [euskera] . Onaind MEOE 725.
Carcoma; polilla. "Broma" , "carcoma", "polilla" Lar y Añ. "Carcoma de los árboles" A. "Polilla, carcoma" Ib. " Séren, serénak jo: la polilla que come la ropa, madera, etc. " Iz ArOñ. . " Zerenak jaten dau egurra, zitsak erropia " Etxba Eib. . " Ilberan botatako egurrai nekez eitte jako zerena. [...] Zerenak janda dare etxeko mueble guztiak " Elexp Berg. . v. 1 pipi, 1 zerren.
Zuen aberatstasunak usteldu ditezke eta zuen aldagarriak zedenez janak dire. "A tineis" . He Iac 5, 2 (Lç zerrenez, TB harrez, Dv biphiek, BiblE sitsak). Atra zañetáik enbidia, baita arimaren étika ta ondasúnen zédena. LE Matr5 302. Ladronen ta zedenen peligroik esten lekuan. (135). LE-Ir. Aragian arrak legez; oialean sitsa, zulean zedena, burdinan ugerra ta lurrean bedar txarrak legez. Añ MisE 103. Ezta zedenik zula alan desegiten dabenik. Añ GGero 282 (Ax 423 (V 274) pipirik). [Liburuak] saguak, zedenak ta autsak yateko. (Carta a Ulib). Zav Serm I XIX. Noz aretxari igarra bada noz sartu jako? / Arrik, zerenik ta sitsik bere noz barrura? AB AmaE 66. Suari deika dagozan zur gardamuak edo zerenak ianikoak. A BeinB 57. Antoni, neskazar itxura andikoa, zedenak jandako arpegiagaz gaixoa, bada naparrei edo sakutea izan ei eban. Ag Kr 222. Pipiak jotako abea zirudian, zedenak jandako zura. Bai, urtien pipiak eta lanaren zedenak jango eztuan gauzarik ezta jaio. Ag G 200. Zedenaren otsa gabez entzun-aldioro, sugea irudi yakon kutxa-zura yaten. Or Tormes 55. Xaguak, zedenak eta pipiak irotutako zurabea suari deika. Zait EG 1950 (5-6), 13. Amaikak badiñoe / zaartua zareala, / pipi-zerenak janik / il-ur zagozala [euskera] . Onaind MEOE 725.
sense-3
3.
(V, G, L, R ap. A
; Aq 646 (AN)),
zeren (G-to ap. A
).
"Gorgojo del trigo, del maíz" A.
"Gorgojo del trigo, del maíz" A.
sense-4
Jendetzaren atsegintasunezko zegarrerak, eta zedena edo bromak. Izt D 63. Jostaldi pozkarrietan dabilzanean, eta batez ere zedenan edo broman dauden denbora aietan. Ib. 26.
azpisarrera-1
ZEDENAK HARTU.
"Abromarse, zedendu, zedenakartu (G, AN)" Aq 851.
azpisarrera-2
ZEDENAK GALDU.
"Apolillarse, sitsatu, sitsak jan; (V) zedenak galdu" Añ.
azpisarrera-3
ZEDENAK JO (V-gip).
Ref.: Iz ArOñ (séren, pípixa); Elexp Berg.
a)
"Serénak jo ta pípixa formau, atacarle la polilla a la madera, criársele el bicho o carcoma" Iz ArOñ 199 nota. "Zerenak jo, atacar la carcoma. Zerenak joten asitta dare Seminaixoko abiak" Elexp Berg.
b)
Cf. supra (3).
Gari berotua edo serenak jorik dagoana. Gco II 264.
Gari berotua edo serenak jorik dagoana. Gco II 264.
azpisarrera-4
ZEDEN-HAUTS
(Lar, Hb; zeren-auts V-m; seren- V-gip). Ref.: A (zeren); Iz ArOñ (serénautz). "Carcoma, el polvillo que hace en la madera, zedenautsa" Lar. "Zeren-autsa ona da umen egosuna osatuteko (V-m), el polvillo de la carcoma es bueno para curar los calores cutáneos de los niños" A (s.v. zeren). "Zeren auts, zuirin" A Apend. "Polvo de la polilla" Iz ArOñ.
azpisarrera-5
ZEDEN-BELAR.
"Blattaria, zeden belhárra, zedénkia" Urt III 364.
zeden
-
zeden....
-
1. (G, AN, L; SP (que cita el ej. de Ax)...
-
2. (V-ple-arr-oroz; Urt III 364, Lar Dv,...
-
3. (V, G, L, R ap. A ; Aq 646 (AN)), zer...
-
4. zedena. Broma, chanza. (Esta acepció...
-
ZEDENAK HARTU. "Abromarse, zedendu, zede...
-
ZEDENAK GALDU. "Apolillarse, sitsatu, si...
-
ZEDENAK JO (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (sér...
-
ZEDEN-HAUTS (Lar, Hb; zeren-auts V-m; se...
-
ZEDEN-BELAR. "Blattaria, zeden belhárra...
0 / 0 ZEDEN-BELAR >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
