Harremana

    OEH - Bilaketa

    38 emaitza urrikaldu bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    urrikaldu.
    sense-1
    1. (SP, Urt I 380, Lecl, VocBN , Dv, H), urrikaltu .
    (Aux. intrans. bipersonal). Ser objeto de compasión, dar pena, producir compasión. "Prendre en pitié. Ene Yainkoa urrikal nakizu " VocBN. "Urrikaltzen zait gizon hori, cet homme m'inspire de la compassion" Dv. Tr. Documentado en la tradición septentrional, aunque apenas se encuentra en textos suletinos.
    Aingeruei hagitz zaizte arimak urrikaltzen. EZ Man I 123. Zeruetako Aita Iainkoa, urrikal gakizkitzu. Harb 355. Nahi badugu urrikal gakitzan geure Iainkoari. Ax 151 (V 100). Nori urrikalduko zaio sugeak ausiki duen inkantadorea? SP Phil 290. Jainkoari zeruan / gu urrikaldurik. Gç 68. Othoi urrikal dakioen bere zerbitzaria. ES 154. Elizak [...] hersitasun hartarik gutitu du bere umen flakotasuna urrikaldurik. CatLav 155 (V 78). Jauna, urrikal bekizu ene semea, zeren ilhargi-aldiak baiditu. He Mt 17, 14. Jainkoari urrikaldu zitzaizkon. Lg I 205. Marrasketan egonen da [...] eta etzaut urrikalduko. Dh 152. Daviten Semea, urrikal gakizkitzu. TB Mt 9, 27 (HeH, Echn urrikal zaite gutaz, Leon, IBe urrikal zakizkigu; Lç auk pietate gutaz, Ur erruki gaitzazu, Ol erruki zakizkigu, Or kupitu zaite). Begira zozu nerearen erromeseriari, eta urrikal bekizu. Dv LEd 278. Othoi urrikal nakizu! Laph 209. Othoi urrikal zakiola paralesian erori zitzaion soldadu gazte bat. Jnn SBi 88. Jinkoari zelian / gü ürrikaltürik. UNLilia 6. Jainko bothere guzia duenari urrikal gakizkola. CatJauf 3. Santa Barbara, urrikal gakizkitzu. Barb Sup 141. Jesu, Maria eta josepe, urrikal nakizue. Zerb Ipuinak 85.
    v. tbn. Hm 77. Arg DevB 200. Ch III 20, 2. Brtc 75. JesBih 463. MarIl 73. Lap 154 (V 68). Arb Igand 78.
    azpiadiera-1.1
    (H) .
    (Part. en función de adj.). Compadecido.
    Oihuz eta habarrotsez betheko da mundua, / alabañan ezta izanen gaixtoa urrikaldua. EZ Man I 83. Zure begietan othoi naizen urrikaldua. EZ Man II 110.
    sense-2
    2. (G-to, L, B, Sal; Aq 981, Añ (G, AN), Dv, VocB), urrikaltu (VocCB), urrikaritu (AN, L, BN; Añ (G, AN), Dv (AN-mer)), urrikeritu. Ref.: A (urrikaldu, urrikaritu); Izeta BHizt2. Compadecerse, apiadarse. "Apiadarse" , "dolerse, tener compasión" Añ. " Urrikaltzen ez denak ez du urrikalmendurik merezi " Dv. " Nitaz urrikaldu zaizte " Izeta BHizt2. . Tr. Documentado en textos guipuzcoanos y, en mayor proporción, en alto-navarros y septentrionales, aunque en éstos últimos no se encuentra hasta finales del s. XVIII. La forma urrikaritu (o urrikeritu ) se documenta en textos alto-navarros y en el catecismo traducido por Mendiburu (CatBurg 44). Generalmente va acompañado de complemento en instr., aunque hay algún caso con sociativo (Beovide).
    Alaber urrikari zaitez federik eztutenes. Ber Trat 76v. Urrikal zaitez nitaz. Mb IArg I 337. Urrikaltzen zan Jainkoagana itzuli nai zuen bekatariaz. Ub 80. Ez giñuen urrikeritu aren penetas. Luzuriaga 158. Urrikari bédi nitas. LE Doc 129 (Urt ms. 133r urrikaritu). Baitaike orrengátik urrikarítu Jauna. Ib. 214. Lagun urkoen neke ta premiaz urrikaldutzea. AA III 291. Ama on hura urrikalduko hekien flakezaz. Dh 270. Esperantza dut nitaz urrikalduko zarela. MarIl 87. Pobriyen miseriyetaz urrikeldurik. LesakSerm 261. Etzirurin nihor urrikal zitekela hartaz. Hb Egia 45. Don Pedro, nitaz hoinbertze urrikaldu zarena. Laph 102. Zuen emazte eta aurraz urrikalduta. Arr GB 119. Joka asten naiz bañan / laister urrikaldu. Xe 300. Asko dira, menturaz, nitaz urrikaltzen. Elzb Po 192. Urrikaldu zan santua gizon onaz. Bv AsL 146. Franzisko urrikaltzen da pobriakin. Ib. 27. Hetaz urrikaldu da, eta igorri diote Salbatzale bat. CatJauf 55. Horrela aitamen nahia egin zitaken osoki, heien sakelaz orobat urrikalduz. JE Bur 46. Misionestari dagokio guzien gainetik hetaz urrikaltzea eta urrikaltzen da. Prop 1911, 41. (ap. DRA) Etzaizte gehiago nitaz urrikaltzen. Zerb Artho 42. Aren karraxietaz urrikaldu gabe. Or SCruz 81. Gixagaxuaz urrikalduta. Tx B II 48. Gutaz ziren urrikaltzen. Etcham 32. Ez al uen bada ik ere ire mirabe-kideaz urrikaldu bear? Ir YKBiz 259. Nornahi urrikalduko zen hain jende gisakoa estatu hortan ikusiz. Lf Murtuts 48. Bañan ez nitzaz urrikaldu. Txill Let 21. Izan larruraino bustia, eri sukharretan, edo iduzkiez kixkalia, nehor ez urrikalduko denik. Larz Iru 86. Baña, zer egingo nion, mutilla postura artan ikusita? Urrikaldu egiten nintzan neroni. Salav 32. Ene bekatuez eta hutsez urrikal zaite. Ardoy SFran 264. Urrikal zaite ukatu nahi zaituzten seme alabez. Xa Odol 262. Ez itun asko urrikaldu. [...] Afrikaraño eraman ziteken, gizona! Ataño TxanKan 243. Zer zakien apez harek ni apezgaia nintzala, nitaz urrikaltzeko? Larre ArtzainE 176.
    v. tbn. LE-Ir. Monho 62. CatLuz 38. Bordel 34. Gy 187. Dv LEd 276. Iraola 131. Ill Testim 12. Ox 79. Barb Leg 131. Iratz 31. In SMitx Aranz 221. Arti Tobera 273. Mattin 131.
    azpiadiera-2.1
    (Con dat.).
    Ofrezitzen drauzut, iauna, sakrifizioau, onen medios urrikari zakizkidan. Ber Trat 74v. Goazen [...] urrikal dakigula berari eskatzera. Mb IArg II 278. Duzun konpasione, Jauna, horren marraskez; urrikal zakizkote horren nigar minei. Brtc 263s. Noe bakarrik arkitu zan Jainkoa urrikal zekikeonik. Ub 13. Aitetan den hoberena / urrikalduko zaio hari. Monho 146. Urrikari zakizkigu Jaune. Añ CatAN 80. Urrikal zakizkigu, Jesus. Dh 80. Baldin Salbatzailea ez balitzaio urrikaldu [...] bere gaitzarekin hilen zen. Jaur 113. Jauna, urrikal zite / gure manerari. Bordel 43. Jainkoa urrikal bekio! Dv LEd 184. Hitz darotzuet norbait urrikalduko zaikula. Laph 245. Bainan urrikaldu zau [Urzoari] / Ihiztari jauna. LuzKant 70. Jainko on hura urrikaldu zaiola. HU Aurp 88. Hel, hel guri! Anaiak ez girea, eta ez othe zaizkigute urrikalduko? Barb Sup 147. Andre ura ikusirik, Yauna urrikaldu zitzaion. Ir YKBiz 149. Asuerus urrikaldu zitzaion. Zerb IxtS 73. Azkenean, norbait urrikaldu zitzaioten. Ardoy SFran 232.
    v. tbn. JesBih 459. Zby RIEV 1908, 287. Lap 318 (V 144). Or Aitork 13. Xa Odol 168.
    azpiadiera-2.2
    (Part. en fución de adj.). Apiadado.
    Alargun garbi ta gartxu aren biotz urrikaldu ta murgildua. Or Aitork 115.
    azpiadiera-2.3
    (Aux. trans.). Causar lástima, hacer compadecerse. v. urrikalarazi.
    Arren negarrak urrikalduta / baietz eman diyot itza. Tx B II 119.
    sense-3
    3. (Aux. trans.). "Lastimarse, compadecerse, [...]. Urrikaltzen zaitut, me lastimo de ti" Lar. " Yainkoak bekhatoria urrikaldu zien, Dieu eut pitié du pêcheur" VocBN . ( H)
    Zorionekoak urrikaritsuak, zeren urrikarituak izango diran. CatBurg 44. Ikhas dezagun [...] gure buruen ez urrikaltzen gure damu, atsekabe eta lazerietan. Lg II 278. Aita zerukoa, urrikal nazazu. Arr GB 19.
    azpiadiera-3.1
    Baitaki beharrentzat sosa nola galde: / gizon saindu, khartsua, bertzen ungitzeko, / ez du bere burua hark urrikalduko [= 'no economiza, no le duele gastar'].Hb Esk 108.
    sense-4
    4. +urrikeritu. Arrepentirse. "Ni aije urrikaltzen niz (AN-5vill, BN-arb)" Gte Erd 255. v. 1 urrikitu.
    Nago damuturik eta urrikeriturik Zu ofenditues. (Ibero, s. XIX). FLV 1988, 146.
    azpiadiera-4.1
    (Con aux. intrans. bipers.). " Niri segitxun urrikaltzen zait (AN-gip)" Gte Erd 255.
    sense-5
    5. Apenar(se).
    Gero galthegin neion nigarrez: "Zer düzü? / Hola ürrikaltzeko süjetik eztüzü". (Canc. pop. in Casve SGrazi 44; en la versión de ChantP 398 xangrinatzeko ). Erretor zenak [...] erran nahiko baitzakoten: "Allo, behin bederen gauzak ontsa egin ditutzue: ez niz urrikaltzen hilik...". Zerb Ipuinak 125.
    azpisarrera-1
    EZIN URRIKALDUZKO. "Qui ne peut faire compassion" Dv.
    azpisarrera-2
    URRIKALDUXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.).
    Sokatik zadukanak urrikalduxerik, galdetu zioen adina. Prop 1911, 249. (ap. DRA)
    azpisarrera-3
    URRIKALDUZKO. Misericordioso.
    Zorionekuak urrikalduzkuak, zergatik aiek iritxiko duten urrikiya. Otag ( in BOEans 663 ).
    azpisarrera-4
    URRIKALTZEKO (Dv, H). Digno de lástima. "Qui mérite la pitié. Gizon hori ez da berenez hanbat urrikaltzekoa" Dv.
    Ea bada urrikalzeko garen bezanbat urrikari gaituzun. Harb 368. Grazia hura duzuiño orhoit zaite zeiñ urrikaltzeko zaren hura eztuzunean. Ch III 7, 1. Urrun da urrikaltzeko baitziren sarraskitan emanak izan ziren haur inozentak. Lg II 123. Ala hoien burhasoak / baitire urrikaltzekoak! Gy 84. Ikhusten duzu zoin urrikaltzekoa naizen! Laph 210. Arima urrilkaltzekoa! Lap 17 (V 10). Ez hiz urrikaltzekoa izanen, hizen bezalako piltzarra! HU Zez 60. Jauna, urrikaltzekoa naiz. CatJauf 17. Urrikaltzeko duk, ba, umexurx gaixoa. Ox 37. Urrikaltzeko litake bizpahirur egun barur litakeena, Vera-Cruzeko ostatuetan ase on bat gero egiteko inguzinan. Zerb Metsiko 188.
    v. tbn. Brtc 126. Michel LPB 351. Barb Sup 102.
    azpisarrera-5
    URRIKALTZEKO MODUAN. De manera lastimosa.
    Iru obispo oien korputzak / ogei eta lau orduan / iduki eta enterratuak / urrikaltzeko moduan. Xe 376. Aur gaiso ori or agertu da / urrikaltzeko moduan. Tx B I 34. Beiak lanian purrukatuak / urrikaltzeko moduan. Ib. 236.

    urrikaldu

    urrikaldu
    0 / 0 2 -a >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper