OEH - Bilaketa

29 emaitza txima bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 txima.
etimologikoa
Etim. Para su relación con kima, k(h)uma, v. FHV 296.
sense-1
(V-ple-m-gip, G VP 16r), txisma (V-m), zima (G), txuma (G-goi-nav), txume (G-nav) Ref.: A (txima, txisma, zima); A Apend (txuma); Ond Bac (txuma); Iz Als (ódeiyá) To (zimak); Etxba Eib (tximak); EAEL 6; Elexp Berg; ZestErret .
(Gralmte. en pl.). Greña. "Txima luzeak, guedejas" VP. "Greña, cabellera revuelta y mal compuesta. Tximak darizkio (G), le caen las greñas. Tximetaraiñoko guzia galdu zuen (G), perdió hasta las greñas" A. "Zima dario, le cae el pelo" Ib. (cf. infra TXIMA-JARIO). "Guedeja (G-goi)" A Apend. "Guedeja, pelo del caballo que cuelga al desgaire" Ond Bac. "Deabru bát Jesukriston kurutziarren azpiyán ileiri, txumairi olla kuzkurtuta zoón bát, txumairi áustén" Iz Als (s.v. ódeiyá). "Zimak, las greñas (el pelo largo sin peinar)" Iz To. "Orraztu biarrian, burua tximaz beteta, or dabill auzo guztiegaz barriketan" Etxba Eib. "Tximak batu ezik, itxuratik urtenda agertzen da emakumia" Ib. Tr. Documentado en textos guipuzcoanos desde finales del s. XIX. Aparece también en Erkiaga y un ej. de Herria. La forma general es txima. Hay zima en Txirrita y Herria.
An zeuzkan beste poxpoloak; abek su artzen dute, baita arropak eta buruko tximak ere. Urruz Urz 30. Emenguak ibiltzen dira tximak muturrez aurrera dituztela. Alz STFer 117. Etzuan Luisak bizitza guztian ezkontzeko leia utzi, ezta tximak oso zurituta gero ere. Ag G 298. Senar alporja baten / zera emaztia, / txima arroak eta / arpegi tristia. Urruz Zer 105. Gizonaren argazkia agertu zigun, bere txima luze ta bizar aundiarekin. EEs 1918, 85. Buruko zimak falta ditu ta / bizarra dauka ugari. Tx B I 61. Dituan zimak urdindu zaizka. Tx B II 35. Ezin billatuta, / iya erotuta, / tximak arrotuta, / ezin burututa. Imaz Auspoa 24, 146. Imaz Auspoa 24, 146. Karraxi baten tiraka bere / buruko txima daneri. MendaroTx 105. Muturra ezik, tximak eta adatsak eman zizkidan. Inzag RIEV 1933, 416. Aiton zârraren txima biurtuz / atzoko bizar gaztea. "Guedeja" . Or Eus 279. Gerrirañoko txima luzeak sorbalda gañean sakabanatuak. Etxde AlosT 54. Amaika ibillera, joan-etorri, akiakula ta jokabide ba dakie egiten andrazkoak euren txima ta uziaz garaitu arte! Erkiag Arran 159. Orien buruko tximak alaigarriak dira. Anab Aprika 36s. Berak ere zirudin / sorgiñen anima, / lengo ille ederra / biurturik txima. Insausti 315. Batean mutur-joka --edo zimatik tiraka--, bestean ezpata dantzatzen. MEIG I 157.
azpiadiera-1.1
" Txúmia, el copete. Txuma guzíya " Iz Als. .
azpiadiera-1.2
(Fig.).
[Odeiek] tarteka, arkaitz eta zugatz arteetan tximak eta mataza zuriak utzirik. Anab Usauri 109. Putzu aundia dagoan tokian, berdeago ura. Arri borobillen tartetik, arbazta legorrak tximaz beteak. Anab Poli 106. Eguzkia ateratzen palmera baten txima beltzen atzetik. Anab Aprika 50. Errepublikako Gobiernoa bere zima ta guzti legezko gobierno bat zan, Españiko jende gehienak autatua eta ez zan zillegi gu aren aurka altxa gindezen. Herr 18-5-1967, 4.
azpisarrera-1
TXIMA GAIZTOA IZAN. "Zima gaiztua du, berekoia da, es egoísta" Iz To.
azpisarrera-2
TXIMA-JARIO (Estar, etc.) desgreñado.
Emaztea, ura ere gizen xamarra, itsusia, beltza, zikiña, txima-jario aritzen zan uskeriak saltzen, orraziak-eta. Anab Poli 81s.
azpisarrerakoSense-2.1
(Como adj. pleno).
Emakume erdi-sorgin, gerri-me, anka-luze, tximajario bat bigarren bizitzan. Loidi 117. Bentura potoloa, Poli lerdena, Balentin ixilla, nagusi kopetilluna ta andre txima-jario. Anab Poli 110.
azpisarrerakoSense-2.2
(Uso sust.).
Amundatarren etxean ere, iñor ez; goiko bizitzako txima-jario ark ez zekien ezer. Loidi 157.
azpisarrera-3
TXIMA-LUZE (V-gip ap. Elexp Berg). Melenudo. "Mutill tximaluze batekin zebillen" Elexp Berg. v. tximadun.
Neskatxa, txima-luze, soiñeko- / zimur, itxu dator malkoz. NEtx LBB 261.
azpisarrera-4
TXIMA-MOTZ (zima-motz G ap. A). "Pelona, mujer de pelo casi rapado" A.
txima
0 / 0 2 txima >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper