OEH - Bilaketa
23 emaitza sumin bilaketarentzat
goiburua
sumin.
tradizioa
Tr. Documentado desde mediados del s. XIX en textos meridionales. En DFrec hay 3 ejs.
sense-1
I .
(Adj.).
3.
somin.
Amargo. En AxN se explica (purga) uher (335) por somin.
azpiadiera-1.1
1.
(V, G ap. A
; SP, VocBN
→Dv).
Furioso, rabioso. "Furieux" SP. "Qui est animé par une vive souffrance, morale ou matèrielle" VocBN. .
Maizter sumiña gure boluan. EA OlBe 98. Negu beltzak askotan / jotzen du suminki, / alperrik baña jazar / gaizto sumin ori. Ib. 57. Itxas sumiñ ontatik / atseden eske bainator larri. Gazt MusIx 77. Marte sumiñak nasteka ditu. Ib. 101. Liskar sumin haren oihartzun baketsu hau. MEIG III 122.
Furioso, rabioso. "Furieux" SP. "Qui est animé par une vive souffrance, morale ou matèrielle" VocBN. .
Maizter sumiña gure boluan. EA OlBe 98. Negu beltzak askotan / jotzen du suminki, / alperrik baña jazar / gaizto sumin ori. Ib. 57. Itxas sumiñ ontatik / atseden eske bainator larri. Gazt MusIx 77. Marte sumiñak nasteka ditu. Ib. 101. Liskar sumin haren oihartzun baketsu hau. MEIG III 122.
azpiadiera-1.2
2.
+
zumin
(SP).
(Lo) que pica. "Zumina. Khukhuzu zuminak" SP (sin trad. pero cf. ib. "khukhuzu minak, puces piquantes").
azpiadiera-1.2.1
Irritante, que irrita, que produce quemazón.
Xanko txuriak nola axkuretzen / dituzten asun sumiñak. JKort ( in Onaind MEOE 940 ).
Xanko txuriak nola axkuretzen / dituzten asun sumiñak. JKort ( in Onaind MEOE 940 ).
azpiadiera-1.3
azpiadiera-1.4
4.
+
somin,
someñ.
Amargo, doloroso.
v. samin.
Nik akonpañatzea zu anitz negarreki zeure pena sumiñetan. (Ibero, s. XIX). FLV 1988, 152. Somiñe eta lotsagarrie izanen da [egun ura] pekatari munduen alegere bizi diranantzat. GoldSerm 208. Gozatu biotzeko pena somiñak. Bv AsL 222. Ain zan aundia Franziskoren itzaren eztitasuna, izanik gai ura sultanarentzat somiña ta arrotza; irebazi zuan sultanaren biotza. Ib. 217. Orrek ematen dio / oñaze someña. EusJok 81.
Nik akonpañatzea zu anitz negarreki zeure pena sumiñetan. (Ibero, s. XIX). FLV 1988, 152. Somiñe eta lotsagarrie izanen da [egun ura] pekatari munduen alegere bizi diranantzat. GoldSerm 208. Gozatu biotzeko pena somiñak. Bv AsL 222. Ain zan aundia Franziskoren itzaren eztitasuna, izanik gai ura sultanarentzat somiña ta arrotza; irebazi zuan sultanaren biotza. Ib. 217. Orrek ematen dio / oñaze someña. EusJok 81.
sense-2
II .
(Sust.).
3.
somin
(Lar, Añ, Hb, H, A (que cita a Humb)). "Dolor" Lar y Añ.
4.
somin.
Prurito, ganas.
Itz bat aitu orduko bereala somiñeki erran naiak. LE-Fag.
azpiadiera-2.1
1.
(V, G, AN, L, R ap. A
; Lar, Añ, H).
Furor, furia. "Furia" , "saña" Lar y Añ. "Ressentiment d'un tort, d'une injure reçue, sentiment de colère, de vengeance" H.
Madarikatua beren sumiña, dalako setatia. Ur Gen 49, 7 (Ol, Ker sumin; Urt kolera, Dv hasarre, BiblE haserre). Amodiyoren sumin, zorotasun bat da. "Furia". Iza EE 1881a, 165. Modu berean inguraturik zure sumiñak. AB AmaE 439. Txiliren sumiña zelan edo alan amata edo itzali al izan eben. A BeinB 54. Guda-gixonak, batzuk eta bestiak, sumiña! "Crecen en furor los combatientes". Arriaga Lekob 26. Bere euskaldun biotzeko sumiñari ateak zabalik utziz, ordu gaiztoan madarikatzen ditu karlistetako gerra atzerrikoiak. Mok 14s. Sumiñik miñenaz buru bai burko betean jotzen du euskalduna. "Con tal furia" (Quijote IX). Ldi RIEV 1929, 210 (Or ib. 9 asarre). Nere sumiña baretuxe ta nere uts zarrak atarratu-nairik. Zait Sof 118. Bere sumiña ezin gorderik onela ekin zion. Etxde JJ 30. Tabernariari agertzen deutsa bere sumin eta aserrea. Erkiag BatB 112. Ito nere sumiña. Onaind in Gazt MusIx 205. Sumiñerako ariñak zorakeri asko egingo ditu. Ker Prov 14, 29 (Ol suminberak). Jainkoa oroitu zen bere suminezko ardo-ontzia eman behar ziola Babilonia hiri haundiari. IBe Apoc 16, 19. Aurpegia suminez gorritu zitzaion. MEIG IX 106.
Furor, furia. "Furia" , "saña" Lar y Añ. "Ressentiment d'un tort, d'une injure reçue, sentiment de colère, de vengeance" H.
Madarikatua beren sumiña, dalako setatia. Ur Gen 49, 7 (Ol, Ker sumin; Urt kolera, Dv hasarre, BiblE haserre). Amodiyoren sumin, zorotasun bat da. "Furia". Iza EE 1881a, 165. Modu berean inguraturik zure sumiñak. AB AmaE 439. Txiliren sumiña zelan edo alan amata edo itzali al izan eben. A BeinB 54. Guda-gixonak, batzuk eta bestiak, sumiña! "Crecen en furor los combatientes". Arriaga Lekob 26. Bere euskaldun biotzeko sumiñari ateak zabalik utziz, ordu gaiztoan madarikatzen ditu karlistetako gerra atzerrikoiak. Mok 14s. Sumiñik miñenaz buru bai burko betean jotzen du euskalduna. "Con tal furia" (Quijote IX). Ldi RIEV 1929, 210 (Or ib. 9 asarre). Nere sumiña baretuxe ta nere uts zarrak atarratu-nairik. Zait Sof 118. Bere sumiña ezin gorderik onela ekin zion. Etxde JJ 30. Tabernariari agertzen deutsa bere sumin eta aserrea. Erkiag BatB 112. Ito nere sumiña. Onaind in Gazt MusIx 205. Sumiñerako ariñak zorakeri asko egingo ditu. Ker Prov 14, 29 (Ol suminberak). Jainkoa oroitu zen bere suminezko ardo-ontzia eman behar ziola Babilonia hiri haundiari. IBe Apoc 16, 19. Aurpegia suminez gorritu zitzaion. MEIG IX 106.
azpiadiera-2.1.1
Ardor, bravura.
Berreun gudari oro sumin. "Todo ardor" . Laux AB 98.
Berreun gudari oro sumin. "Todo ardor" . Laux AB 98.
azpiadiera-2.2
2.
(G-to, L ap. A
; Lar, Añ, H).
Irritación, escozor, picor; dolor producido por el frío. "Escozor" Lar, Añ. "Esquinencia, [...] eztar sumiña " Lar. "Cuisson, douleur provenant de brûlure, de piqûre d'insectes, d'orties, d'une éruption cutanée, etc." H. "Dolor producido por el frío en los dedos" A.
Irritación, escozor, picor; dolor producido por el frío. "Escozor" Lar, Añ. "Esquinencia, [...] eztar sumiña " Lar. "Cuisson, douleur provenant de brûlure, de piqûre d'insectes, d'orties, d'une éruption cutanée, etc." H. "Dolor producido por el frío en los dedos" A.
azpiadiera-2.3
azpiadiera-2.3.1
+
somin
(Lar, Hb).
(Pl.).
"Dolores de parto"
Lar.
Emaztea aurgiteko bete-betea zegoan, eta aditu zuenean [...] senarra eta aitagiarraba il zirala, sumiñak eman zioten, eta aurra mundura zuenean, bera ere il zan. Lard 151. Emakume parerik gabeko onek etzuen besteak bezalako sumiñik eta oñazerik izan. Ib. 367.
Emaztea aurgiteko bete-betea zegoan, eta aditu zuenean [...] senarra eta aitagiarraba il zirala, sumiñak eman zioten, eta aurra mundura zuenean, bera ere il zan. Lard 151. Emakume parerik gabeko onek etzuen besteak bezalako sumiñik eta oñazerik izan. Ib. 367.
azpiadiera-2.4
Itz bat aitu orduko bereala somiñeki erran naiak. LE-Fag.
azpisarrera-1
HASERRE-SUMIN.
Cólera.
Emoteko berari bere aserre sumiñaren ardaozko ontzija. "Calicem vivi indignationis irae eius" . Ur Apoc (V) 16, 19 (Ur (G) aserre sumin; He zuminduraren, Ip khexü herakitüzko, Dv sumindurako hasarrearen, IBe suminezko ). Nire haserre-suminez garbitu egingo ditut. BiblE Ex 32, 10 (Ur sumindura ).
Emoteko berari bere aserre sumiñaren ardaozko ontzija. "Calicem vivi indignationis irae eius" . Ur Apoc (V) 16, 19 (Ur (G) aserre sumin; He zuminduraren, Ip khexü herakitüzko, Dv sumindurako hasarrearen, IBe suminezko ). Nire haserre-suminez garbitu egingo ditut. BiblE Ex 32, 10 (Ur sumindura ).
azpisarrera-2
SUMINEZ.
a)
"Dolorosamente, [...]
somiñez" Lar.
b)
En cólera.
Sumiñez dijoa. Zait Sof 183.
Sumiñez dijoa. Zait Sof 183.
sumin
-
sumin. Tr. Documentado desde mediados de...
-
I . (Adj.). 1. (V, G ap. A ; SP, VocBN ...
-
1. (V, G ap. A ; SP, VocBN →Dv). Furio...
-
2. + zumin (SP). (Lo) que pica. "Zumina....
-
3. somin. Amargo. En AxN se explica (pur...
-
4. + somin, someñ. Amargo, doloroso. v....
-
II . (Sust.). 1. (V, G, AN, L, R ap. A ;...
-
1. (V, G, AN, L, R ap. A ; Lar, Añ, H)....
-
2. (G-to, L ap. A ; Lar, Añ, H). Irrita...
-
3. somin (Lar, Añ, Hb, H, A (que cita a...
-
4. somin. Prurito, ganas. Itz bat aitu o...
-
HASERRE-SUMIN. Cólera. Emoteko berari b...
-
SUMINEZ. a) "Dolorosamente, [...] somiñ...
0 / 0 SUMIN-SUMIN EGIN >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
