OEH - Bilaketa

112 emaitza putz bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
putz.
tradizioa
Tr. Documentado desde Oihenart, se encuentra sobre todo en autores vizcaínos; tbn. aparece con menor frecuencia en textos navarros, septentrionales (el ya citado Oihenart, Zalduby y Zerbitzari) y guipuzcoanos (Txirrita, Zinkunegi y Lizardi), sobre todo en la 2.ª acepción. Prácticamente la única var. que aparece en la literatura es putz (sólo hallamos butz en Hualde, Lhande y Constantin, y futz en un sermón alto-navarro). En DFrec hay 9 ejs. de putz.
sense-1
1. (gral.; Lcc, Mic 9r, SP, Lar, Añ, Dv, H, Zam Voc ; ph- Dv, H), butz (Sal, S, R; Gèze, H, Foix ap. Lh.), futz (AN; Aq 707) Ref.: A (putz, butz, bütz, futz); Lh (bütz); Etxba Eib; ZestErret .
Soplo; resoplido. "Espíritu o soplo" Lcc. "Hinchar, putzez bete " Ib. "Soplo" Lar, . "Se dice, sin que huela mal, axiak egin ditu putzak " Ur Carta a Bon BAP 1954, 270. " Bütz (Sc), espiración del aliento" A. " Butz, soplo" Mdg 163 (cf. tbn. 163 "utz, buza").
Putzak pitzen du bela, eta bai hiltzen ere. O Pr 401. An ziran [idiskoaren] putzak, an ostikokak, an orroak, an aoko pitsa. VMg 85s. Amodijo ori [...] infernutik urtena eta demoninuaren putzagaz isijua. Astar II 138. Bela bat isiñik dagona, zein itzelzen den futz betekin . (Goñi, 1827-1832). FLV 1991, 148. Nere musaren det / putza sentitzen. AB AmaE 114. Mendebal gogorraren putzak [...] estu ta larri garabilzanean. A BeinB 59. Arrapau eben mutikoa guztiz nekaturik, izurdeak baño putz zoliagoak egitten ebazala. Echta Jos 79. Süiaren buhatzen hasten zenian bützaz inkhatzak eta ilhintiak tximiniari gora igorten zütian. Const Eskual 18-3-1910, 4. Aixia emon eutsoelako aren bijoztxubetan ixitu zan gar txikijari, putz bategaz itxali eitekenari. Kk Ab I 33. Burni azalari aize-arkak bere butz indartsua ufaka jaurtikitzen ziolarik. Lh Yol 13. Ze putz gozoa egin oi daben / udako ipar aixiak! Enb 81. Maitasunezko putzak bultz einda. Ib. 137. Aizearen putz sendoak eraginda. Erkiag Arran 162. Etorriko da, zezen zakarren / lepo ta putzez, iparrik. Gand Elorri 168. Arima, oien ustez, zer zan? Su mee bat, putz bat edo arnas bat. Vill Jaink 59. Aize biguiñaren putzera ikaratzen dira [uztak] . Ibiñ Virgil 98. Ez nuen holako putzik salatu, nik eta nik nuen ateka txar hortarik aterabidea aurkitu behar. Larre ArtzainE 23.
azpiadiera-1.1
(Lar, ) "(Mi gozo en el) pozo, nere poza putz" Lar (v. tbn. Añ). "(Nuestro) gozo en el pozo, gure poza putz" Ib.
sense-2
2. (V-arr-gip, G, L, B, BN-baig-ciz-arb, Ae, Sal, S, R; Lar, Añ, Lcq 182, Dv, H; ph- VocBN, Dv, H, ZMoso 65), butz (Sal, S, R; Foix ap. Lh.) Ref.: A; A Aezk 298; Lh (butz); Iz R 405; Elexp Berg; Gte Erd 266; ZestErret.
"Ventosidad" Lar y Añ. "Ventosear, [...] putzak egin, bota" Lar. "Pedo [...] especialmente cuando no mete ruido" Añ. "Ventosear, [...] putzak bota, egotzi" Ib. "Vesse" VocBN. "Putza, solo, huele mal también en Vizcaya" Ur Carta a Bon BAP 1954, 270. "Cuesco, pedo sin ruido" A. "Pedo, el silencioso, sobre todo" Elexp Berg. "Uzkerra dena irri; putza dena aharra (BN-ciz)" Gte Erd 266.
Eskaratz bako etsea ta andra lotsagea ta ipirdiko putza, gustia onez utsa. "Soplo de culo" . RS 469. Aizez izorra zedina putzez erdi zedin. "De vesses" . O Pr 542. Xurikok badaki ontsa / nori zer utz, nola phentsa: / etxekandreari gantza; / nausiari azken putza. Zby RIEV 1909, 104. Putza ere izan ez ta puzkarra dala uste. (G) 'Se dice de personas medianas que quieren darse tono' . A EY III 95. Putze izan eta puzkarra nai. (AN-larr) 'Ez izan, eta bai uste' . Inza NaEsZarr 267. Asto zaarrak indarra urri; indarra urri ta putza sarri. EZBB I 48.
azpiadiera-2.1
" Ori ta astuan putza, igualak. Gauza ezerreza, alegia" Elexp Berg .
Orrek ez dik balio / zakurraren putza. Tx B 57. Argiñ ona zala ta / zakurraren putza. Ib. 20.
azpiadiera-2.2
Or dabila putza bezen bero. " Ahí anda tan caliente como el cuesco" . (L) A EY III 270.
azpiadiera-2.3
" Bütza bezañ arhin (S-saug), (enfant) léger de poids" Lh.
azpiadiera-2.4
"Flato" Lar, .
sense-3
3. Esfuerzo.
Zertarako dira indar ta putzak lurrean, / izango badira beti gure kaltean? Mg ( in VMg 106 ). Zetakoira indar-putzak lurrean? Zav Fab, RIEV 1907, 543. Beste askotan abantetan yako / indarrak, putzak barriro usturik / arrapetako. Ib. 533.
sense-4
4. Fanfarronería.
Eztabe ezer balio / barrikeria utsak / ezta Irurak-bateko / Castrotarren putzak. Azc PB 228s.
sense-5
5. "(V-m), murria, terquedad" A.
azpiadiera-5.1
(Pl.). "Putzak euki, estar enfadado, de malas pulgas. Se dice refiriéndose a los demás. Eztakitt ze pasatze jakon, baiña gaur egundoko putzak dauzka" Elexp Berg. "Leire aspaldixan putzekin dago (edo dabil)" Ib. "Gaur demaseko putzekin etorri da" Ib.
Putzak daukaz orrek. (V-gip, G-azp) "Ése está de murrias" . A EY III 315.
sense-6
6. "Pelota de aire [...]. Erregiak putza ekarri detse gure mutil txikixari " Etxba Eib. v. PUTZEZKO.
sense-7
7. (Vc ap. A; Añ (V), Izt 85r). (Adj.). "Preciado, que él mismo se tiene en mucho" Añ. "Orgulloso" A. v. HUTS ETA PUTZ.
Dollorra otuago atsa putzago. "El ruin más rogado, más sucio e hinchado" . RS 255. (tbn. en Otx 68; la trad. de atsa no parece correcta) Zaldito putzak / buru yagiagaz [...] dirautsa. Zav Fab, RIEV 1907, 95. Baina Castron nunbaistan / dagoz gizon putzak. Azc PB 231. Dirudun putzak baino / biotz obakoa. Ib. 138.
azpiadiera-7.1
(Ref. a cosas). Pomposo, pretencioso.
Euskerari erderazko itz-putzak esateaz gain, besterik oiuztatzez ere bagaituzu euskaldunak zintzurrok larruturik, eta inguruko arrotz guziek asperrarazita. Ldi IL 103s.
sense-8
8. (Interj.). "Kakazaharra! Loterixia tokauko jakula ta, putza! " Elexp Berg. .
azpisarrera-1
HAIZE-PUTZ. v. haizeputz.
azpisarrera-2
HATS ETA PUTZ. Jadeando y resoplando.
Mandiotaraiño eldu zanean, ats da putz da bero ta lurruntsua, gorputz guztitik izerdia eriola. Ag AL 127.
azpisarrera-3
GALTZA-PUTZ. v. galtza.
azpisarrera-4
LO ETA PUTZ. Durmiendo profundamente, resoplando.
Egun senti aldian nintzala lo ta putz, / gentzarik onenian arima ta gorputz. Enb 132.
azpisarrera-5
PUTZA BIRIBIL.
Populu guzia lasterka bildu zen elizarat eta Clerch dohakabeak, putza biribil, egin zuen bere lana... litania ederrak aditurik. (Interpr?). Zerb Azk 16.
azpisarrera-6
PUTZA EGIN. Fracasar. Cf. PUTZ EGIN.
Sokratek [ikasleei] lagunduko zien. Zereko lagundu! Putza egingo zuen. Zait Plat 104.
azpisarrera-7
PUTZA EMAN, PUTZAK EMAN (etc.). "Deabruak milla asmu ta labankerigaz putza ta gantza emoten deust [...] (Añ)" H. "Putzak emon (Vc), incitar, dar alas" A. "Puz emon (gehienetan txarrerako) (V-arr)" Gte Erd 14.
Ez die putzik emango kristau onai jan dezen Sakramentuan Kristok ematen digun osasun ta bizitzako frutua. Mg CC 224. Ostuteko putzak emon. Mg PAb 71. Diabrubak ez dau lorik egiten, putz emoten deutsee bata baño bestia arruago jarteko. JJMg BasEsc 189s. Deabruak milla asmu ta labankerigaz putza ta gantza emoten deust [...] etse au infernurako egiteko. EL2 76. Gure zorion-egarriari putz eta bazka ematera datozten izakiekin. Vill Jaink 127.
azpisarrera-8
PUTZAK HARTU. "Putzak hartu, ensoberbecerse [...] (V)" A EY III 283.
azpisarrera-9
PUTZAK ATERA. "Putzak etara, jadear en un trabajo, deporte, etc. Arek etara zittuan putzak Arantzazutik Urbixara" Elexp Berg. "Dendarixak etaraittu putzak lapurretan ein dotsan mutikuai segika" Ib.
azpisarrera-10
PUTZ-EGILE. a) "Phutzgillea, phuz-, puzgillea, souffleur d'orgues, de forge; en général, celui qui souffle" H. b) "Phutzgilea, vesseur, celui qui vesse" H (s.v. phutza).
azpisarrera-11
PUTZ EGIN.
azpisarrerakoSense-11.1
a) (gral.; Lcc, Mic 9r, Lar, Añ, VocZeg 288, Dv; Zam Voc; butz e. Sal, S, R; Gèze, Foix ap. Lh). Ref.: A (putz egin, butz egin); Iz ArOñ, R 287; Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret. Soplar. "Fuelle de soplar, putz egiteko fuellea" Lcc.
Asi zan ardo gorituari putz egiten. VMg 88. Eta erabili zren edo butz egin zein airek. Hual Mt 7, 27. Laster ill eban [argia] agoaz einda putz. AB AmaE 310. Argiari putz egin da gero. A BeinB 85. Iparraldetik putz egitten daben aize baketsuak. Echta Jos 279. Aize-beltz gogorrak putz-egiten du. Zink Crit 34. Atzamarrai putz-egiñaz. Altuna 90. Axioi, putz-egik eunetan. Laux AB 33. Zer nai dok pa, putz einda aberastia ala? SM Zirik 70. Putz egin eta iraungi dau kandela-argia. Erkiag BatB 109. Tutu batetik zeihar bethetan zan aizez putz eginik. Osk Kurl 49. Lurrezko irudi bat moldatzen eta irudi oni putz egiten. Vill Jaink 60. Zuk txistu ariñari putz egin eta nik bertsuak esan. Ibiñ Virgil 45.
v. tbn. Gand Eusk 1956, 207 (V-gip).
azpiadiera-1.1
(Con el vb. elidido).
Zuku beruaz iñoiz galdostu danak, otzari be putz. Otx 68.
azpiadiera-1.2
" Egizu putz orrantz, enmiéndese (V; msOch)" A EY III 283 (en el dicc. traduce "cura te ipsum").
azpiadiera-1.3
"Putz eiten jakiñ, conocida frase, pasada a proverbio en Eibar, que significa haber una técnica para todo, que es privativa del especialista. --Peseta bi putz eitiarren, Erlojero Jauna? --Ez gizon, peseta bi putz eitten jakitziarren" Etxba Eib.
azpisarrerakoSense-11.2
b) (G, AN, L, BN, R ap. A; SP; ph- H). "Vesser" SP. "Peer, echar cuescos" A.
azpisarrera-12
PUTZ-EMAILE. Animador. "Procurador [...], putz emollea" Añ.
Idazle-talde ori nori eskerrak sortua dan, abiadura zoriontsu onen putzemale nor izan genun ere jakia da: Aita Larramendi. Vill EG 1956 (1-2), 73.
azpisarrera-13
PUTZ-ERROSKILLA. a) "Bollo, rosquilla. Mendaroko putz-erroskillak, erromerixetan saltzen ziran" Etxba Eib.
b) "Fig., adj., se dice de las envanecidas por creerse más de lo que son. Bestelako putz-erroskillia jatzu bedori!" Etxba Eib. "Gaztetan putzerroskilla majua izandakua da orren ama" Elexp Berg.
c) (V-gip ap. Elexp Berg; putzurruskilla V-gip ap. AntzHizk 262). Interj. que expresa contrariedad, decepción. "Naikua perretxiku batuko giñualakuan eta putzerroskillia" Elexp Berg.
azpisarrera-14
PUTZ ETA PUTZ, PUTZ ETA PUTZ ETA PUTZ. Soplando y soplando.
Zorgin-aldra luze luze luze bat, santzoka uluka irrintzaka miauka intzirika orroika, baiña beti barreka ta alkarri eskuak emon-da putz da putz da putz ikusi nebazan. A BeinB 57.
azpisarrera-15
PUTZEZKO.
azpisarrerakoSense-15.1
a) (Adnom.). Hinchable, inflable; lleno de aire. "Erregiak putzezko pelotia ekarri zosten" Elexp Berg.
Putzezko pelota andiekaz jolasean. Erkiag Arran 25. Lurretik putzezko pilotea ostikoka elkarri bota. Osk Kurl 76.
azpisarrerakoSense-15.2
b) (Sust.). "Pelota o pelotón de aire [...]. Putxesko le llamaban [...] en Durango" Gketx Loiola 26.
azpisarrera-16
PUTZ-KOLORE. a) (V-ger ap. Garate; ph- Urt). "Languescere albo otio, alfer egonez [...] phutz kolore [...] egitea" Urt I 477. "Phutz kolore est term. vid. et vulgaris" Ib. 477. "Mal color" Garate Cont RIEV 1935, 353. Cf. VocNav s.v. puz color.
b) "Pálido" ZMoso 69.
azpisarrera-17
PUTZ-HOTSEAN. A toda velocidaad.
Erri guztia putz otsean igaro neban, eta Kale Kutzetik gora ia itoan eldu nintzan bear zan tokira. Etxabu Kontu 34.
azpisarrera-18
PUTZ-USAIN.
a) "Olor fétido. Mekauben, au da putzusaiña dagona" Elexp Berg. b) "Putzusaiñak euki, harro-usaiñak euki" Elexp Berg.
azpisarrera-19
PUTZ-USAINA EGIN. "Putzúsaiña eiñ, echar el pedo" Iz ArOñ.
azpisarrera-20
HUTS ETA PUTZ. v. huts.
putz
0 / 0 PUTZ ETA PUTZ >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper