OEH - Bilaketa
1 emaitza panda bilaketarentzat
goiburua
xuhurtu.
sense-1
1.
(H).
"Devenir sage, raisonnable, se conduire reglée" H.
Gure erorikoen medioz xuhurtuak eta argituak, utz eta gal dezaguntzat gure indarren gaiñean dugun fidantzia. He Gudu 166.
"Devenir sage, raisonnable, se conduire reglée" H.
Gure erorikoen medioz xuhurtuak eta argituak, utz eta gal dezaguntzat gure indarren gaiñean dugun fidantzia. He Gudu 166.
sense-2
2.
(H),
txurtu (AN-ulz; H),
xurtu (Ae)
Ref.:
A Apend (txu, xurtu);
A Aezk 298
.
Escasear, disminuir(se), reducir(se). " Xuhurtu da dirua, l'argent est devenu rare" Dv. "Devenir peu abondant, peu productif" H. " Txurtu, escasear" A Apend (s.v. txur). " Iturriak xurtu, escasear las fuentes (Ae); gariak xurtu, escasear los trigos" Ib. " Xurtu, reducirse. Ume ori asko xurtu da, esa criatura ha quedado muy reducida (en carnes) (G-to)" Or Eusk 1926 (3-4), 44.
Kastigátzea ta domátzea bárus, nékees [...] txúrtus árdoa, erregáloak. LE Matr2 84. (Murmuratze modu bat da) gutitus edo txurtus bertzeain ona. (218). LE-Ir. Heldu da gerla [...] tabakoa, belharra, kariotu, xuhurtu, agortu. Barb Sup 64. Ain xurtu dan Iaun aundia! "A este gran Dios que se ha reducido hasta este extremo" . Or BM 82. [Alpitza] ebaki nai du: xûrtu ez dedin. "No sea que se consuma" . Or Eus 296. An, geienez, eldu baiño leenago atzematen du izotzak artoa; ta lastoa zuri-zuri gelditzen zaio, ta alea xuurtua. Ib. 46n. Eiteak oro xurturik eta aiturik, eitegabea soil gelditzen dalarik. "Deminuta" . Or Aitork 349. Eskualdun beihalakoak ziona: "gatu bati buztana motz eta bertzeari loth, emaiten zela ontasunez xuhurtu <chuchurtu> gizona". SoEg Herr 29-11-1956, 1 ( DRA interpreta "cargarse de frutas un árbol (fig.)"). Dirua ari zaio de Lesseps-i xuhurtzen. SoEg Herr 13-2-1964, 1. Alorrak xurtuz dioaz lugiñak erauzten dizkielako. Ibiñ Virgil 80. Egungo egunean, xuhurtzen ari bazauku zorigaitzez gure xoko ttipi hau, zer zitaken orduan? Denen ustea da etzitakela orduko denboretan jende handirik Garazi alde hortan. "En train [...] de s'amenuiser" . Ardoy SFran 32. Bokazioneak eta apezgaiak xuhurtzen hasiak zirela. Larre ArtzainE 199. Yaan hiriko kanpo harremanen buruzagia eta xuhurtzen ari den Panda arrazaren begiratzailea. Herr 5-12-2002, 1.
Escasear, disminuir(se), reducir(se). " Xuhurtu da dirua, l'argent est devenu rare" Dv. "Devenir peu abondant, peu productif" H. " Txurtu, escasear" A Apend (s.v. txur). " Iturriak xurtu, escasear las fuentes (Ae); gariak xurtu, escasear los trigos" Ib. " Xurtu, reducirse. Ume ori asko xurtu da, esa criatura ha quedado muy reducida (en carnes) (G-to)" Or Eusk 1926 (3-4), 44.
Kastigátzea ta domátzea bárus, nékees [...] txúrtus árdoa, erregáloak. LE Matr2 84. (Murmuratze modu bat da) gutitus edo txurtus bertzeain ona. (218). LE-Ir. Heldu da gerla [...] tabakoa, belharra, kariotu, xuhurtu, agortu. Barb Sup 64. Ain xurtu dan Iaun aundia! "A este gran Dios que se ha reducido hasta este extremo" . Or BM 82. [Alpitza] ebaki nai du: xûrtu ez dedin. "No sea que se consuma" . Or Eus 296. An, geienez, eldu baiño leenago atzematen du izotzak artoa; ta lastoa zuri-zuri gelditzen zaio, ta alea xuurtua. Ib. 46n. Eiteak oro xurturik eta aiturik, eitegabea soil gelditzen dalarik. "Deminuta" . Or Aitork 349. Eskualdun beihalakoak ziona: "gatu bati buztana motz eta bertzeari loth, emaiten zela ontasunez xuhurtu <chuchurtu> gizona". SoEg Herr 29-11-1956, 1 ( DRA interpreta "cargarse de frutas un árbol (fig.)"). Dirua ari zaio de Lesseps-i xuhurtzen. SoEg Herr 13-2-1964, 1. Alorrak xurtuz dioaz lugiñak erauzten dizkielako. Ibiñ Virgil 80. Egungo egunean, xuhurtzen ari bazauku zorigaitzez gure xoko ttipi hau, zer zitaken orduan? Denen ustea da etzitakela orduko denboretan jende handirik Garazi alde hortan. "En train [...] de s'amenuiser" . Ardoy SFran 32. Bokazioneak eta apezgaiak xuhurtzen hasiak zirela. Larre ArtzainE 199. Yaan hiriko kanpo harremanen buruzagia eta xuhurtzen ari den Panda arrazaren begiratzailea. Herr 5-12-2002, 1.
azpiadiera-2.1
Escatimar.
Batzuei Jangoikoak txurtzen diote bere grazia. (293). LE-Ir. Hain zuzen, zure libertate hori berriz eskuratzeko orduan, xuhurtzen eta mugatzen omen dizute, noiz arte ote? Ez utziz oraino euskal lurrerat sartzera. Herr 19-7-2001, 1.
Batzuei Jangoikoak txurtzen diote bere grazia. (293). LE-Ir. Hain zuzen, zure libertate hori berriz eskuratzeko orduan, xuhurtzen eta mugatzen omen dizute, noiz arte ote? Ez utziz oraino euskal lurrerat sartzera. Herr 19-7-2001, 1.
azpiadiera-2.2
Reducir (a).
Ta begi-emate edo contemplatio orrekin otoitz bikaiña zerbait kaxkartzen dutela mistiku oriek, idurimenaren zentzuetara xurtzen baitute. Or OA 125.
Ta begi-emate edo contemplatio orrekin otoitz bikaiña zerbait kaxkartzen dutela mistiku oriek, idurimenaren zentzuetara xurtzen baitute. Or OA 125.
sense-3
3.
(L, BN, S ap. Lh
; Urt III 383, Dv, H),
xugurtu (B ap. A
).
Hacerse ahorrador, moderado, sobrio. "Devenir économe" Dv. "Hacerse económico" A.
(Zorrak pagatzeko) bear da txurtu ta ahorratu. (208). LE-Ir. (Zordunek pagatzeko) estute, zeren estuten nai nekatu, txurtu, kendu dibersioai. (212). Ib.
Hacerse ahorrador, moderado, sobrio. "Devenir économe" Dv. "Hacerse económico" A.
(Zorrak pagatzeko) bear da txurtu ta ahorratu. (208). LE-Ir. (Zordunek pagatzeko) estute, zeren estuten nai nekatu, txurtu, kendu dibersioai. (212). Ib.
azpiadiera-3.1
(B; H),
txurtu (V-gip),
xugurtu (B),
xurtu (B)
Ref.:
Iz ArOñ (txurtu);
Izeta BHizt2 (xuurtu)
.
"Devenir parcimonieux, chiche, avare" H. " Txurtu, txurtzéia, hacerse tacaño" Iz ArOñ. .
"Devenir parcimonieux, chiche, avare" H. " Txurtu, txurtzéia, hacerse tacaño" Iz ArOñ. .
xuhurtu
-
xuhurtu....
-
1. (H). "Devenir sage, raisonnable, se c...
-
2. (H), txurtu (AN-ulz; H), xurtu (Ae) R...
-
Escatimar. Batzuei Jangoikoak txurtzen d...
-
Reducir (a). Ta begi-emate edo contempla...
-
3. (L, BN, S ap. Lh ; Urt III 383, Dv, H...
-
(B; H), txurtu (V-gip), xugurtu (B), xur...
0 / 0
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
