Harremana

    OEH - Bilaketa

    35 emaitza lokartu bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 lokartu.
    tradizioa
    Tr. Propio de la tradición septentrional desde Leiçarraga. Al Sur sólo se documenta en textos alto-navarros y en A. Donostia, Lekuona, Aresti y Ayesta. Al Norte la forma mejor documentada es lok(h)artu (en la mayoría de los casos con aspiración y en algunos autores con alternancia de ambas formas), seguida de loakhartu (hay además lohakartu en Axular, quien emplea tbn. rad. lohatkar, y lohakhartu en Haraneder y Duvoisin), y por último loharkatu (sin aspiración en Etchahun). A veces hay alternancia de variantes en un mismo autor, p. ej.: Chourio loharkatu y lohakartu; Haraneder loharkatu, loakhartu y lokhartu ; Hiribarren lokhartu y loharkatu ; J. Etchepare loak hartu, lohakhartu, lokhartu y lokartu ; Prop lokhartu (más frec.) y loharkatu , y Barbier loharkatu y lokhartu (lokhart ). Salvo que se trate de una errata, en Haraneder hay tbn. lohakhatu . Al Sur la forma general es tbn. lokartu ; hay loakartu en Legaz y en A. Donostia. En DFrec hay 4 ejs. de lokartu .
    sense-1
    (V-arr, G-azp-goi-nav, AN, B, L-sar, BN, Sal, S; Aq 891 (AN), vEys (L); -kh- Ht VocGr 350, VocBN , Dv, H (G, L, BN)), loakartu (AN-larr-araq-ulz; Urt I 388, Dv (G), H (-kh-, + loha-), VocB ), loak hartu (gral.; Dv), loarkatu (B; H (lohar- L, BN)), lu(a)kartu (AN-5vill), luekartu (AN-araq), lorkatu (V-ger, AN-burg, B), lohakatu Ref.: Bon-Ond 158; A (lokartu, loak hartu); A Apend (lorkatu); Echaide Nav 296s.; Iz Als (afaldu); AtBou 382; Izeta BHizt; Elexp Berg ; Gte Erd 4, 181, 213, 265, 280.
    (Aux. intrans.). Dormirse, adormecerse; (fig.) descuidarse. " Ohera goan eta berehala lohakhartu zen, il alla au lit et il s'endormit aussitôt" Dv. " Haurra lokhartzea, endormir un enfant. Zure kantuek loharkatzen naute, vos chansons m'endorment. [...] 3. au fig., dormir, s'endormir en sécurité. Bi beharrien gainean lokharzen ahal naiz, je peux dormir sur les deux oreilles. [...] 9. s'endormir, se négliger dans ses devoirs. Bere eginbidetan lohakarten denak iratzartze tzarra duke, celui qui s'endort dans (l'accomplissement de) ses devoirs [...]" H (s.v. loak-artzea). " Loak artu, lohak hartu (c.), entumecerse" A. " Eta geo etxatorrita afaldu berrin lokartu nekatuiken " Iz Als (s.v. afaldu). " Lokartzer da bolantean (BN-arb)" Gte Erd 265. " Ori dabillela ere lokartu egiten da (G-azp-goi-nav, AN-5vill), [...], dabillelikan ere lukartzen da (AN-5vill)" Ib. 4. Para ejs. de loak hartu, con aux. trans., v. LOAK HARTU (s.v. 1 lo).
    Lokhartzea batzutan erran nahi da hiltzea. Lç Decl ã 4v. Etzin zaite oherat Iainkoaren benedizionearekin batean [...] eta hartan zaudela loak har zaitezkeien bezala. Mat 323. Haur guztior egiten du gure probetxuagatik, bekhatutan lohakar ezkaitezingatik. Ax 424 (V 274; 621 (V 400) rad. lohatkar). Iainkoa erdian dago, / ezta loak-hartuko. Hm 55. Burua harri baten gainean pausaturik, loakhartu zen. SP Phil 495 (He 502 loakhartu). Erabilazu gogoan zenbait phentsamendu debot eta hartan loak har. Harb (ed. 1690; ap. H). Gizona loharkaturik legokena, atzartzen eta mugidatzen baita. ES 194. Aurkhitu zituen oraino lokhartuak. He Mc 14, 40 (Lç, TB, Dv, Ol, Leon, Or, BiblE lo, Ker lotan). Uste gabean ethor ditekenean, aurkhi ez zaitzaten lohakhatuak. Ib. 13, 36 (Lc 22, 45 lohakhartuak ). Logaletu ziren guziak eta loharkatu. He Mt 25, 5 (TB, SalabBN, Leon lokhartu (ziren); Lç loak har zitzan, Dv lo egin, Ip luak hartü, Ur, Or, BiblE loak hartu, Ol lo gelditu, Ker lotan). Lokartu arteo eman errepaso bát konzienziai. LE Prog 102. Lokhartuko zaitezte [sic] esperantza maitagarri hortan. EgunO ( in Arb Igand 175 ). Kasik ere ardi guziak / ziren loak hartiak. Arch Fab 125. Ez dire loharkatzen kantaz eta xiztuz. Hb Esk 80 (Egia 73 lokhartu). Mintzo zen ordean Iesus haren hiltzeaz eta uste zuten hek, egiazki loharkatzeaz zioela. HeH Io 11, 13 (He lo egoteaz). Lohakar nadiela zure besoetan atzartzeko zurekin. Dv LEd 280. Koblatzen dudalarik / zaude lo'kharturik. ChantP 38. Noiz egin bear duzu señale ori? [...] yaterakoan eta loakartzerakoan. Legaz 9. Karlomano hikeraturik, ezin lokartu do. (G-nav). Orreaga 42 ((B) loakartu . Atzarririk ere egiten ohi dira ametzak, lokharturikakoak bezain ederrak eta orobat gezurtiak. Prop 1884, 120. (1893, 261 loharkatu) Loharkatu zen ezti-eztia Jauna baithan. Jnn SBi 58. Ez koka solas berean, ez bazira lokartu nahi. HU Zez 144.
    ( s. XX) Hetskik begiak eta lokhar hadi Elizaren altzoan. JE Bur 55. Nolaz egun eta arratsetan loakartzera daramazkitzue begi gozo-urdin-polit dizkizueten zuen umetxoak. ADonostia Itzald II 7. Haur gaixoak tokian dira loharkatu. Barb Sup 187 (126 lokhart). Jauzika, kheinuka badabila Xalbador lokhartuaren inguruan. Ox 39. Txakolinaren pottokak aurdikitzera neamanez, loak hartzera noa. JE Ber 37 (36 lokartuko, 92 lokhartzera). Ez gaitezke lokar, / Euskal-arima baita elgarren indarraz / uholdetik zaindu behar. Iratz 62. Horra nun Jesus lokhartu deneko itsasoa hasarretzen den. Zerb IxtS 85 (Azk 50 lokartu). Talo bat bezala lokhartzen zela lekhuaren gainean. Lf Murtuts 13. Otxarkoagara bihurtzeko promesan lokartu egin zen. Arti Ipuin 84. Damurik nintzan ordea ni... lokartu, zura bezala! Larre ArtzainE 170.
    v. tbn. ZMoso 41. CatLuz 8. LuzKant 51. Lh Yol 16. A Aezk 224. FIr 138. Ir YKBiz 417. Lek SClar 136. Mde HaurB 62. JEtchep 97. Xa Odol 58. Balad 107. Etchebarne 103. Ayesta 92. -kh-: Lg I 252. CatLan 110. Brtc 15. Laph 15. Elzb PAd 57. Zby RIEV 1908, 761. Lander RIEV 1910, 599. Loak(h)artu: CatLav 351 (V 170). Urt Gen 2, 21. BaztSerm1 242. Loharkatu: Ch I 13, 1. Dh 323. Lap VII (V 2). Loarkatu: Echn Mt 25, 5.
    azpiadiera-1.1
    (Aux. trans.). Adormecer.
    Luzamendu horiek epheltzen dute, pisatzen eta lohakartzen gure arima. Ch IV 10, 4. Al-da, au baño humorismo aundiagoko koplarik, aur bati lokar dezan kantatzeko? Lek SClar 137.
    azpiadiera-1.2
    Morirse.
    Haur erran zuenean lokhar zedin. Lç Act 7, 60 (He loharkhatu, TB lokhartu, Dv lohakhartu; Ol erio-lo egin, Ker, BiblE (h)il, IBk azken arnasa eman).
    azpiadiera-1.3
    (H), loakartu (loha- H), loarkatu (loha- H) .
    (No ref. a seres animados). "4. dormir, être inmobile. Itsasoa lohakartua zegoen, la mer était endormie. Orena lokhartu da, l'horloge dort. 5. dormir, ne pas faire de progrès. Geroztik egitekoa lokhartua da, l'affaire dort depuis ce temps. 6. dormir, ne pas profiter. Ezta dirua utzi behar loakhartzera, il ne faut pas laisser dormir l'argent. 7. assoupir, s'assoupir en parlant de souffrances. Lo belharretarik atheratzen da ur bat, zoinak loharkatzen baititu oinhazeak, [...] un sue (une eau) qui endort les souffrances. Hagineko mina lokhartu zaut, mon mal de dents s'est assoupi. 8. dormir, cesser de végéter. Neguan loak artuak dagoz landarak, les plantes sont endormies en hiver" H (s.v. loak-artzea).
    Amudioa ezta loharkatzen, loan ere atzarria dago. Ch III 5, 5 (SP erne, Mst, Ip iratzarririk, Ol, Pi ernai, Leon atzarririk). Atzarrazu, othoi, ene fede lokhartua. Gurutcearen Bidearen instruccione 12 (ap. DRA ). Baña guti guti utzis utzis, lokartu ze eskrupuloa. (50). LE-Ir. Bihotza phizten zitzaioten eta oinhazea lokhartzen. Laph 200. Loiola inguruan tronpeta batek atzartzen ditu Oiharzun lokhartuak. Ib. 143. Lokartu zen nolazpeit afera. HU Zez 47. Bederatzietako hel uste ginduen, bainan aizea ahulegi zen eta laster arras lokhartu ere bazen. Prop 1901, 209. Nere begiak atsegin kontentuagatik eziren lokartuko. (Larrainzar, 1905). FLV 1988, 284. Gure bihotzeko errangurak lokharturik. JE Bur 185. Bego Aix-la-Chapelle bere dorren itzalean lokartzerat. StPierre 26. Lokarturik harrabotsak. Ox 31. Mundua, zoin goxo zaren lokartzerakoan! Iratz 58. Itzuli garelarik lokartuta zegoen huria. Mde Pr 288. Hamar gizon ginen goiz hotzean / jauntxoen huri lokartuan. Ib. 286. Etzauzkigu erdaran lokartu ezpainak, / euskara baizik ez du mintzatzen artzainak. Xa Odol 111.
    azpiadiera-1.4
    (AN, BN, Sal, S ap. A ; -kh- Ht VocGr 350, H), loakartu (H (+ -kh-)).
    Entumecerse, adormecerse (miembros). "Endormi" H. " Erhi, zango, beso, doigt, jambe, bras, loak hartua, lokhartua, engourdi" H.
    Oiñak lohakartua dagoenean eta gorputzak ere zurrundua, manaiu guti dute, iaikitzera eta ibiltzera herabe dute. Ax 490 (V 317). Obra hildu, hebaindu, lohakartu eta trabatu hek. Ib. 542 (V 348).
    azpisarrera-1
    ALEGIA ETA LOKARTU EGIN.
    Arrats batez, alegia eta lokartu egiten du sukaldeko zizeluaren gainean. "Il feint de s'etre endormi" . Barb Leg 141.
    azpisarrera-2
    LOKARTUARENA EGIN. Hacerse el dormido.
    Lokartuaina ein zue, zurrunka ederrak atratzen zituela. A Aezk 188. Lokartuarena egiten du aintzina, zurrunga handiago batean oraino. Barb Leg 141.
    azpisarrera-3
    LOKARTUXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.).
    Bere sinhestean lokhartuxe zirenak, gu tokiaz jabetzerat gohazila beldurtuz, atzarrixe zauzkigu. Prop 1906, 223. Bazagoen bere gogoarekin, khexamendua, suntsitua izatetik urrun, lokhartuxe baizik ez zela eta egun batean edo bertze, sukhartukiago atzar zakioketela. Prop 1911, 155. (ap. DRA)

    lokartu

    lokartu
    0 / 0 2 lokartu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper