Harremana

    OEH - Bilaketa

    134 emaitza kirten bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    kirten.
    tradizioa
    Tr. Documentado en autores guipuzcoanos y vizcaínos desde principios del s. XIX. Kirten es la forma mejor documentada. Hay kerten en Azkue, D. Agirre (junto a kirten ) y en algunos autores guipuzcoanos, y girten en Arrese Beitia, Echeita y Orixe (junto a kirten ). En DFrec hay 14 ejs. de kirten.
    etimologikoa
    Etim. De *gider-t-oin o acaso, por el vocalismo de la última sílaba, *gider-ta- (de -te ) + oin .
    sense-1
    1. (V, G-goi-to-bet, AN-larr; VP 80v, Lar, Añ, Dv (que cita a It), H (s.v. girtain)), kerten (V-gip, G), girten (V-ple, G-nav; Lar (s.v. mango), Dv (-th- , s.v. girthain)) Ref.: A (girten, kerten, kirten); Asp Leiz; Zt (comunicación personal) (kerten); JMB At; Iz Als (girten), ArOñ, To (segaaztala); Etxba Eib (kertena, lima-kertena); SM EiTec1 (kerten); Elexp Berg (kerten).
    Mango, asa, astil (sentidos prop. y fig.). "Asidero" Lar. "Cabo de cuchillo, &c." , "mano de almirez, motralluaren [...] kirtena" Ib. "Muñones en las piezas de artillería, aldamenetako eskutokiak, kirtenak " Ib. "Orejeras, en el arado, goldabearriak, kirtenak " Ib. "Astil, mango de hacha, hazadón, etc." Añ. "Mango. Aitzur-kirten, mango de azada" Asp Leiz. . " Kapazo lenoko oiyetati batek girten bateti ta besti besteti " Iz Als. . " Laixa-kirtena, el mango de la laya; atxur-kirtena [...]; aizkol-kirtena " Iz ArOñ. . " Malluka kertenak, egurrezkuak " SM EiTec1. . v. gider, girtain.
    Orakarri ta kirtentzat. Mg PAb 127. Kirten berria egin ondoren / sartzen dio aizkorari. It Fab 144. Molorrika ederrak / beren kirtenetan [...]. Ib. 190. Fueroak beren oñean irozotzeko kirtenik irmeena eta euskarririk seguruena da Euskarazko itzkuntzari ondo kontu egitea. Izt C VI. [Ezurrak] laban-kirtenetako / [...] saldu. Xe 300. Arpegi kirten / luze makurra! Ur PoBasc 164 (ref. a la nariz). Ez neri berriz eskeñi / Kirten okerrik zuzentzat. Otañ 100. Izuzkien girtenaz jo eban. Echta Jos 176. Alkatiari eraman dio / sega kirtenik gabia. EusJok II 66. Dantzatubaz gora ta / bera kanabela / organoko aspuen / kertena bezela. Iraola Kontu 87. Bastoien kirtena. Iraola 49. Mutur, kerten ta belarri gabeko pitxar ta bonbillak. Ag G 55 (Kr 59 atxur kirten). Yibita-kirtenaz joten dauz gogor. Kk Ab II 128. Idazkortza kertenetik artzen dakizuten guztiok. Ldi IL 77. Pipa-kirten. Or Eus 33. Erratzen kirtenetik. Ib. 53. Erratz-girten. Ib. 108. Zer kirten artu, labur ixillik geldi da. "Hecho un silencio como para tomar el hilo" . Ib. 373. Oiturak ala baitu / ematen kirtena / gizona kopla zagun / andreân urrena. "Puesto que la costumbre está así establecida" . Ib. 368. Atxur-kirtena. Otx 105. Arraun-kertena. TAg GaGo 37. Sartu zion segari kertena. TAg Uzt 109 (80 itai-kirten, 81 igitai-kirten). Tresnai kirtena egiteko asko erabiltzen da. Munita 50. Kirten baten billa ari gera [...], euskarri edo abe baten billa, gure bizitza andik sendo lotzeko. Vill Jaink 132. [Makillaren] eskuturra edo kirtena. Erkiag BatB 22. Atxur txiker, kirtenik bakoa. Ib. 21. Aizkora-kertenak eta borra-kertenak egiten [...] bagenekigun. BasoM 87. Guardasola zarren burnizko kirten guziak. Ataño TxanKan 193s. Iragazki aundi bat, eltzeen antzekoa, bi kertenekin. JAzpiroz 134. Iguna ez da kiderra edo kirtena besterik. MEIG III 77. Ipiniko dizkizu berriz aurrekoak atzera eta atzekoak aurrera, muturrak egin behar zuena kirtenak bederen egin dezan. MEIG I 128.
    v. tbn. EA OlBe 70. Zait Sof 119. Akes Ipiñ 33. SM Zirik 60. Osk Kurl 83. EZBB I 49. JAzpiroz 135. BBarand 37. Kerten: Albeniz 202.
    azpiadiera-1.1
    Culata.
    Txispa-kertenaz jo du lurra. NEtx Antz 149.
    azpiadiera-1.2
    Pincel.
    Zer esango genuke kuadro bat [...] ikustean, zein pinzel edo kirtenaz pintatua izan den jakiteak emango baligu ajola guztia? Kirtena berdin zait neri luze edo labur izatea: eskua da nik billatzen dudana. Vill Jaink 36.
    azpiadiera-1.3
    Manillar (de bicicleta).
    Eroian burpilbikoa, kirten-adarretik eutsita. Erkiag BatB 75. [Bizikleteari] zuzen-kirtenetik esku biekaz eldurik. Ib. 75.
    azpiadiera-1.4
    Manivela.
    Kirten bati eraiñaz santuak pasatzen. SM Zirik 46.
    azpiadiera-1.5
    Gaurko boltxebikiak azkatasunaren ikurriña egin dute zapi ori! Aizia nun, kirtena jun! JBDei 1919, 254.
    sense-2
    2. (Vc, G-to ap. A; Añ (V), H (s.v. girtain)), kerten (V-gip ap. Etxba Eib y Elexp Berg). Pedúnculo, tallo. "Tallo, pezón" Añ. "Troncho" A. "Keixa alieri kertena kentzia" Etxba Eib.
    Aziak, beria kirtena, ta aritxak bere erikua ospala. Mg PAb 121 (tbn. en Ag G 235). Lorarik iñon ez da agiri / girtenak dagoz igarrak. AB AmaE 30. Tipula frantzesa, bere kirten luziakin. Iraola 92. Arto-kertena. TAg Uzt 291. Arto kirten malatsaren gisakoa. Onaind STeresa 27.
    sense-3
    3. (V, G-azp-to; A Apend ), kerten (V-gip, G-bet) Ref.: A; SM EiTec1 (kerten); Iz ArOñ; Etxba Eib (kertena); Zt (comunicación personal) (kerten); Elexp Berg (kerten); Gte Erd 287.
    "Gandul" A. "Botarate, majadero" A Apend. . "Torpe, bruto, inculto. Kerten galanta zan " Etxba Eib. . "Persona bruta y poco inteligente" Zt (comunicación personal). Cf. Urruz Urz 18: Ona Ganbelu anai / gizon jakitunak / gaba ala eguna / dan ez dakitenak [...] / bi aitzurrentzat ai zer / nolako kirtenak. v. astakirten, AZA-KIRTEN (b), KIRTEN-PIKO. Tr. Documentado en autores guipuzcoanos y vizcaínos desde finales del s. XIX.
    Ago ixilik, kirtena! Zab Gabon 74. Kathalin, o kirtena! / nabill zoraturik / [...] zu ezin billaturik. (Interpr?). Sor AKaik 113. Zuek jakin bear zendukete obeki, ezpaziñate... kir...te...naaaak. Urruz Urz 14 (v. tbn. 13). Ai kerten aundia! Apaol 101. Kirten osua ixango nintzake [...] baneutso. Kk Ab I 112 (v. tbn. 54). Kertenak alakoak! A Ardi 52 (v. tbn. BeinB 65). Erri jakintsuak jausi dirala beti erri kirtenen menpian. Kk Ab II 110. Ta kirten arek alako emakumea eskuratu! ABar Goi 16. Mutillak oso asto ta kertenak. MAtx Gazt 29. Kendu adi ortik, kendu, kirten ori. Erkiag BatB 44. Kirten asko, ementxe [morroillopean] zuurtu izan da. Ib. 193. Asto-pareko amaika kirten / bizi da gure munduan. BEnb NereA 103. Ez-ikasi, takar eta alotzek (kirten), eztute iraun bear ez-iakinean. Zait Plat 71 (v. tbn. Sof 73). Zuen moduko kirten batzuk juntatu ezkero, peritik perira ibilliko ziñateke. TxGarm BordaB 117.
    v. tbn. Ag EEs 1917, 214. EEs 1918 38. Zink Crit 57. Altuna 82. Alz Txib 85. Goen Y 1934 177. Osk Kurl 214. NEtx LBB 177.
    azpiadiera-3.1
    (Precedido de aitzur ).
    Milla aingerua, ez nuan uste orrelako atxur-kirtenak ziñatenik! AJauregi EE 1885b, 268. I bezela izango duk, atxur kerten ori. Apaol 48.
    sense-4
    4. " Kertena [...]. Colocado detrás de neska, mutil, etc... grande, fuerte. Egundoko mutill kertena etorri da soldauxkatik " Elexp Berg.
    sense-5
    5. Borrachera.
    Mozkor bat an zebillen iñoiz ez bezelako "kirten" bat arrapatuta etxera eziñean. EgutAr 16-11-1962 (ap. DRA ).
    azpisarrera-1
    AGOA-KIRTEN. v. agoa.
    azpisarrera-2
    KIRTEN-GAI. Materia para fabricar mangos o asas.
    [Egurgille bati] galdu zitzaion aizkora-kirtena. / [...] Arteak [...] / kupiturik ematen dio kirten-gaia. It Fab 262.
    azpisarrera-3
    KIRTEN-MOTZ. De tubo (asa, etc.) corto.
    Atera zuan andi pipa kerten motz bat. Apaol 24.
    azpisarrerakoSense-3.1
    Mâstia aitzurtzen kirten motzekin. "Azadones de mango corto." Or Eus 237.
    azpisarrera-4
    KIRTEN-PIKO. Ignorante.
    Igartzen zaik, bai, mutil, gauza orietan kertenpiko aundi bat aizana. TAg Uzt 283.

    kirten

    kirten
    0 / 0 AGOA-KIRTEN >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper