(G-to, AN-gip; IC 447r, Lar, Añ, H), guraiza (V-gip, G; Mg Nom), guraizi (vEys), gureize (G-bet; VP 32r), goraize, goraixi (AN-5vill), goraiza, gonazi (V-gip), gonaiza (V-gip), goaize (AN-gip-araq), goaxi (AN-larr), guaizi (G-to), guaixi (G-nav), bueza (G-nav), buexa (G-nav), peruzi (AN; Añ (AN)), pirixe (AN-ulz), piruxa (AN-ulz; piruxe AN-ulz), pirux (AN-ulz), purexa (AN-egüés), purixa (AN-erro), puruxe (AN-olza), puuxi (AN-ulz), puxi (AN-ulz), buruzi (Añ (AN)), buriza, buruxe (AN-larr), buuxi (AN-larr-araq-ulz), buxi (AN-larr), buzi (AN-larr), kurixa (AN-erro) Ref.: Bon-Ond 152; A (guraiza , peruzi, piruxe , purexa); A EY II 430; Iz To (guaizik), IzG (buuxik), Als (buezak), UrrAnz (gonazixak), Iz Ulz 448; Asp Leiz (buxi, buzi); Ond Bac (buexak); Echaide Nav 185; Elexp Berg (guraiza(k)).
(Normalmente pl.). Tijeras. "Tijeras: [...] (AN) aizturrak, peruziak, buruzia " Añ. " Guraizea, tijera" LE UrtVoc (pero en el orig. sólo encontramos purexa ). " Ezkurrarrak aintzina buruxeak eskuan zituela yoaten ziran gari-ebakitzera " A EY II 430. " Gonazixak, las tijeras; gónaizaak, gonaiza txikixak; guraiza txikixak (V-gip)" Iz UrrAnz. " Piruxe ttikíek, las tijeras pequeñas; lau pirux; piruxa okék eztiré kamésten, estas tijeras no se desafilan" Iz Ulz 448. v. aiztur, artazi. Tr. Las formas más usuales son guraize y guraiza ; hay un ej. de goraiza de J.M. Barandiarán, guraizi en Orixe, purexa en Lizarraga y burize (con -e debida a influjo de -i - en la sílaba anterior) en LakDot. En DFrec hay 3 ejs. de guraize y uno de goraize .
Arri leunak, bestek / ez bezelakoak, / guraize ta labanak / txorrotxtutzekoak. Echag 120. Arie ebakitzeko etzauken eskueran burize. LakDot 234. Batak idúki erróka, bérzeak egin ária, ta bérzeak ebáki puréxas. LE Urt (ms.) 13r (ed. 1846, 34 purexaz edo guraizeakin ). Guraizeak artu, soñekoa ebaki, eta josteari asiera eman zion. Arr May 120. Aurretik eder egiñagatik, / izango dira atzian / guraiza zorrotz kras-kras egingo / dutenak zure jantzian. Urruz Ipuin (ap. DRA). Ezpanak motzaillen artazi edo guraizak legez gelditu baga alkar ioten. A BeinB 67. Juan Andres lotan zegoan txolartean, guraiza zorrotzez, trist, trast, moztu zizkion goi-ezpañeko bizarrak. Ag G 118. Gipuzkoako Villafranka inguruan goraizak iñoiz ipiñi oi dizkiote ildakoari. JMB LEItz 99. Oialtzat artu zagun Euskera, / guraizitzat Bidasoa. Or Eus 196. Goraizeak ez amustearren azkazalak moztu gabe ibiltzen uan. EgutAr 19-8-1959 (ap. DRA ). Beatzakin guraizeena egiten ito zan. And AUzta 45. Morroi bat, naiz kalerako, naiz lur-lanerako balio zuana, zalditxarra zelatzeko, naiz kima-guraizeak artzeko prest zegona. Berron Kijote 31. Guraize batzuekin puskaka ebaki. Ataño TxanKan 194. Guraiza aundi batzuk artu. Zendoia 29. Bizkarrean sartuak zeuzkan goraizeak. MEIG I 129.
v. tbn. EEs 1916, 253. EgutTo 28-7-1921 (ap. DRA). Etxde JJ 79. Anab Poli 76. Arti Tobera 270. Osk Kurl 40. Guraiza: Iraola EEs 1911, 183. Goraize: Oñatibia Baserria 136 (ap. DRA).