OEH - Bilaketa

106 emaitza dohakabe bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
dohakabe.
tradizioa
Tr. La forma do(h)akabe es prácticamente la única utilizada; hay además dohagabe en Pouvreau (una vez), doaka en Guerrico (I 136 y II 67, junto con doakabe ) y doekabe en D. Agirre. Doatgabe que aparece en CatLan (116) puede tratarse de una mera variante gráfica, y el doakhabe de Haraneder (Phil 70) una errata. En DFrec hay 9 ejs. de do(h)akabe, 4 de ellos septentrionales.
sense-1
I . (Adj.).
azpiadiera-1.1
1. (G-to, AN ap. A ; Volt 93, SP, Urt, Ht VocGr 382 (-kh-), Lar, Lecl (-kh-), Arch VocGr, VocBN , Hb, Gèze, VocCB , Dv, H), doaka (G ap. A; -ea det. Aq, H), doage (Lar), dohagabe, doatgabe, doekabe Desgraciado, desdichado. "Abominosus" Urt I 36. "Malheureux" SP, Lecl, VocBN, Gèze y Dv. "Desastrado" Lar. "Aciago, triste, azaroso día, egun gaisto, doakabea" Ib. "Malaventurado", "desdichado", "desventurado", "imbeato", "infeliz" &c. Ib. "Achacoso, malato, doakea (Foronda)" Aq 129. AxN explica erbal (48 y 584), herbal (228) por doakabe, y erbalean (183) por doakabean. v. dohaikabe. Tr. Documentado ya en Leiçarraga; lo emplean autores labortanos y bajo-navarros y, proporcionalmente en menor medida, guipuzcoanos y suletinos; entre los vizcaínos sólo se encuentra en D. Aguirre y Erkiaga.
Dohakabe eta gaixo eta paubre eta itsu eta billuzgorri aizela. Apoc 3, 17 (TB, Ur (G) do(h)akabe). Ala ni dohakabe handia bai naiz! Mat 225. Haratago hara non den berze dohakabea, / Ematen zaiola berun urthuz aspill bethea. EZ Man I 102 (v. tbn. Eliç 317). Oha espiritu satsua, ahalkadi dohakabea. SP Imit III 6, 4 (Mst miserablia). Bitartean orduan uste dute dohakabe hauk mintzo direla haltokienik eta ederkienik. ES 167. Banitate dohakabe bat da halaber nork bere artha guziak bizitze huntan ematea. Ch I 1, 4. Ez doakabeen tokia, baizikan justuak, doakarriak zeuden linboa deritzan leku hura. CatBurg 18. Bestela, itzez itz Erdaratik Euskarara biurtzen badezu, txit itsusi, doakabe edo moldakaitz irtengo da. Cb EBO 58. Haren arima dohakabea erretzen hari zen su lametan. Lg II 189. Dohakabe guziei eskua hedatu diote lagunzeko. Mih 57. Heriotze doatgabe bat. CatLan 116. Estatu dohakabe hartan. Brtc 248. Judas dohakabea. Ib. 110. Edo Zeruan, edo beko su-leizean, betiko doatsu, edo betiko doakabe. Ub 155. Zer abantail zaik berritik etortzen / deklara zak, o doakabea! Iraultza 13. Mundutarrek uste dute / Nigarrez dagozen guziak / Egiazki dohakabe / Egin tuela tristeziak. Monho 144.
( s. XIX) Gizon miserable edo doakabe batzuek Jaungoikoaren beraren semeak izateraño. Gco I 13s. Doakabe ura Zerurako bidean ipintzeko. AA II 194. Sentitzen du dohakabe dela, eta ezin gehiago dohakabe, eta bethikotz dohakabe. Dh 160. Hunak galdürik, haurrak dohakabe baratü, / Eni hen ikhustiak odola alteratü. Etch 142. Israeldarren edo Juduen Erri doakabearen ondamen negargarriarekin. Lard 536. Ni izatu naiz bada aski dohakabea horrela egiteko. Dv LEd 206. Aldiz hemen trumilka / Gabiltza, tristeak! / Elgarrentzat beldurka. / Zer dohakabeak! (In Michel LPB 344s ). Haur dohakabe hark. Hb Egia 45. Oa, oa, doakabe ori, eta ere atsegiñ zikiñetan ase ari. Aran SIgn 71s. Dohakabea! Zer eginen dut / Jaunak ez banau laguntzen? Elzb Po 195. Oh bizitza zeñ dohakabe eta hilgarria! Arr May 51. Egun batez buraso dohakabe batzuk ekharri zuten komentura sortzez maingu eta mutu zuten haurra. Jnn SBi 105s. Urkaturik hil zen dohakabea. HU Zez 200. Da zein utsa, errukarria ta doekabea dan gizona! Ag AL 146.

( s. XX) Erabili duke oraino bertzerik gogoan, nork daki, komisario dohakabeak. JE Bur 194. Xoxo zozo, dohakabe, / Berhoz berho, sasiz sasi, / Nondik joanen haiz ihesi? Ox 106. Olerkari lenengotar bat, gure egun doakabe otan. Or Mi III. Pena hau dela medio gare / Beraz hemen dohakabe. Etcham 36. Minhartua balitz bezala errota dohakabea. JE Ber 46. Eta guziak / Dohakabe guzien bihotz, begiak, / Heldu zaizkitzu kantari. Iratz 190. Gaur ezerk ez nau kupitzen gaixo doakabea. Or Poem 541. Alde hemendik, Jainkoak utzitako dohakabea! Mde Pr 75. Bizimodu latz eta doakabe artara bultza zun bere zentzugabekeriak. Etxde JJ 157. Eta aiek ustel eta alda lezakete doatsu izatetik doakabe izatera. Or Aitork 155s. Peio biziki dohakabeago izan zitaken Mayi gabe. JEtchep 20. Zoritxarreko maitasuna, biotza erretzen dion maitasun doakabea. Ibiñ Virgil 34. Uhain handi batek itsaso barnerat igorri zuen, eta han utzi Ladraoren alaba dohakabea. Ardoy SFran 211. Kantatu izan diot Euskal-herriari / edo gure hizkuntza dohakabeari. Xa Odol 107. Hemendik landa errusoen kontrako tiro-erauntsietarat joan beharrak zirela zakiten dohakabeak. Larre ArtzainE 137. Besterik merezi zuen dohakabeak. MEIG I 142.

v. tbn. Arbill III 6, 21. Gç 30. CatLav 129 (V 68). He Gudu 164. Egiat 249. JesBih 460. Jaur 117. Izt C 443. Laph 76. Arr GB 103. Zby RIEV 1908, 207. Elsb Fram 78. Lap 42 (V 23). Arb Igand 100. Ag Serm 122. CatJauf 39. Ill Pill 26. Barb Sup 100. FIr 146. Zub 21. Or Eus 247. Zerb IxtS 97. Lf Murtuts 37. Zerb Azk 13. Erkiag Arrang 184. Vill Jaink 119. Azurm HitzB 66. Berron Kijote 159.
azpiadiera-1.1.1
(Precedido de gen., en exclamaciones). " Ai ene dohakabea! malheureux que je suis!" H.
"O ene dohakabea!" dio doloratuak, / "Iakiara hautatuaz hunelako putzuak". EZ Man I 94 (v. tbn. Noel 82). O gure dohakabeak!, ez baitugu sinhetsi / Zer baitzuten hanbat prestu eta Sainduk onhetsi. Ib. 114. Ene dohakabea! [...] zergatik fidatzen naiz gizonen hitzetan? Ch III 45, 3. Ala ene dohakabea! Brtc 155. Ai! eskandaloa ematen duanaren doakabea! AA II 124. Ai! zure doakabea oraiñ aditu nai ezpadezu Jaunak [...] bidaltzen dizun deia. AA III 504. Oi! nere dohakabea! Dh 154. Arima nerea, ai zure dohakabea! Dv LEd 103. Baina bihotz samur baten jabe denaren dohakabea! Ez baitu mundu honetan nahigabea besterik ikusiko. MEIG I 182.
v. tbn. Harb 344.
azpiadiera-1.2
2. duaka. "Duáka bat, un terco [...]. Duákia, el indócil" Iz ArOñ.
sense-2
II . (Sust.).
azpiadiera-2.1
(G ap. A; Lar, Añ, VocCB, H), doakaba, doake (Lar). "Desastre" , "desdicha", "desgracia", "desventura", "infelicidad", "infortunio", "miseria, desgracia, pobreza" Lar. Tr. No hay testimonios anteriores al s. XIX; al Norte sólo se encuentra un ej. de Althabe.
Gagozalako argaltasunez ta doakabaz beterik, ta eurok dira asko humildu ta beeratuteko gizonik panparroiena. LoraS 167 (MisE 113 doakabez beterik). Ardi oiek, Titiro, / ibai-bazterretik / atzera-azo itzak / doakabetanik. It Fab 197. Nola iñor ez dan oroitzen doakabeaz gerta dedin arte, bortxaz eragin bear dira onelako gauzak. "Las desgracias" . It Dial 66 (Ur zoritxarrakaz, Dv gerthakari txarraz, Ip dohakaitzaz). Uraldientzat, arriarentzat eta beste doakabeentzat. Ib. 67. Argitan zabaltzen da zeru goibela / illargi gabe / --zer doakabe!--. SBarok ( in SFran II 121 ). Gizonen doakabe edo miseriak entenditzeko. Ag Serm 177. Dohakabia dianak [leheronduak] jateko, ezagützen dü 6 edo 8 edo 10 oren bürüko, bürüko min, bürhüngürü, sabeleko min, goiti eta behera. Alth Bot 5. Ez da gogoratzen gaur sei urteko doakabe artaz? Ill Testim 5. Nere biotz au doakabez lertzeko jaioa al-da? TAg Uzt 269. Alare bere doakabean, gezurrez baiño egiz poztu naiago du. "Dum miser est" . Or Aitork 273. Nere obenetaz eta nere doakabearen zamaz ikaraturik. "Mole miseriae meae" . Ib. 301.
azpisarrera-1
DOHAKABEKO. Desgraciado.
Arnegatzen diat hire penez, eta hire inkontru gaitzezko eta dohagabeko eternitateaz. SP Phil 64. Aithortzen dut egia, egia dohakabeko hori. Dv LEd 94. Sua alde batetik, odola bestetik: orra zer ikusten zan gau doakabeko artan. (1911). FrantzesB I 155.
azpisarrera-2
DOHAKABEZ (Lar). Por desgracia. "Infelizmente" Lar.
Bekatuzko zauriai ikutu gabe ordea, doakabez oraindik gaurko egunean bertan iztun berrizale zenbaitzuek oi duten eran. Aran SIgn 99.
azpisarrera-3
DOHAKABEZKO. Desgraciado.
Zorionezko edo dohakabezko sententzia. Dv LEd 203. Gizon doakabezkoak. Lh EEs 1915, 245.
dohakabe
0 / 0 ahul >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper