7.11. BARKOXE
Etxahun-Topeten kantua
Lekukoak ematen du Etxahun-Barkoxekoak "huntü" berset bat, axola gutiko artzainez trufatuz. Lehen bertsoa ematen du.
Belhaude borthietan Organbidexk'olhan
Bere deskantsiala han ardiak alhan
Goizan igorten tie olhapen behera
Artzañ-ho gaizua emanik gida
Arratsen ützül ditian gomendaik eta
belhaude |
toponimoa, mendi baten izena, Iratiko aldean. "Belhaudi" izena dator gehienetan halere. |
organbidexka |
toponimoa, lepo eta olha baten izena. |
olha |
mendian edo bortuan den artzaingorako aterbea |
artzain-ho |
artzain-hora. Ez da edozoin zakur baizik eta hartzen aurka oldartzeko hezitako zakur handia. Halako batek ardiak nekez "gida" litzake. |
goizan |
goizean |
arratsen |
arratsaldean ('inesibo arkaikoa') |
gomendaik |
manaturik, aginduta |
Papho gorriak eta üzküxuriak
Lekukoak aipatzen du txori baten izendapenaz egiten den erabilera metaforikoa. "Paphogorri" da beste leku hanitzetan "txantxangorri" deitzen den xoria. Bestalde, testu hau Bazkoko aste batez bildua izan zen eta hortarako lekukoak "dagün igantin" dioelarik Bazko zahar edo Bazko ondotikako igandea ulertu behar da.
INK.: Eta hemen papogorria, bada xori bat.
LEK.: Bai bai.
INK.: Haritxabaletek erran zautan ere Pazkoz, zea, elizan ibiltzen ez direnak....
LEK.: Ah bai, hala deitzen zititzien paphogorrik, paphogorrik.
INK.: Nola nola?
LEK.: Heu . juiten zirenin Bazkoen egitera eh, egiten titzie Bazko zaharrez, Bazkoik landa, Bazko ondoko igantin.
INK.: Daugin igandian?
LEK.: Dagün igantin bezala, eta ordin erraiten züzün, ah egün paphogorrien egüna dük! voilà.
INK.: Bena jiten ziren halere.
LEK.: Ah jiten halere bena azkenak.
INK.: Eta jiten ez zirenak, ordian, sekulan?
LEK.: Deus e, eztit phensatzen.
INK.: Eta igande oroz jiten zirenak: papoxuri?
LEK.: [irriz] Ez, ah non itxusi düzü izenaen erraitia, üzküxuiak erraiten zizien
INK.: Zer?
LEK.: Üzküxuia, üzkü c'est le .[irriz]
INK.: Ba ba badakit.
LEK.: Zentako eztakit, oh hoik üzküxuiak tük hoik.
INK.: Ez du erran nahi auher?
LEK.: Ah ez ez bena esküña.
INK.: Politikan?
LEK.: Arauz bai, politikan, edo même elizako elizan bethi sarthüik direnak, bethi elizan sarthüik direnak
papogorri |
txantxangorri |
zititzien |
zituzten + zuka |
Bazko zaharrez |
Bazko ondoko igandean |
dagün |
heldu den, datorren, jiten den |
egün |
gaur |
bena |
baina |
eztit |
ez dut + zuka |
üzkü |
ipurdi |
auher |
alper, alfer |
arauz |
nun ere baita, segur aski, agidanean |