Jatorrizko forma

uri 2, ik. euri [euri hobestekoa da].

Euskaltzaindiaren Arauak

e. . euri

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

L-BN. Ik. . euri

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Kategoria

izond.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

azido urikoa.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. gurin.

Jatorrizko forma

urin, gurin [urin hobestekoa da].

Euskaltzaindiaren Arauak

. eta . 1 'gantza, koipea'. 2 'zukua' / AS: . batez ere Ipar Naf urinean eman

Forma-adieren gurutzamenduak

koipea (cf. es , fr ). gurin mantequilla beurre

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

, urinda, urindatzen. . eta ad. 'gantzutu, koipetu'. urindatu Batez ere Ipar Naf. du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

urindatu, urinda, urindatzen.

Txostenaren laburpena

ik. oharra s.u. konfitura.

Euskaltzaindiaren Arauak

. eta . iz. 'haragiki urinetan egosi-landua'. Ipar Naf

Forma-adieren gurutzamenduak

haragiki urinetan egosi-landua (cf. 'fruitu azukretan egosia'). melatu, konfitatu

Euskaltzaindiaren Arauak

, urinezta, urineztatzen. . eta ad. 'koipeztatu'. urineztatu Batez ere Ipar Naf. du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

urineztatu, urinezta, urineztatzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-ztatu.

Euskaltzaindiaren Arauak

. eta . 'koipetsua'. batez ere Ipar Naf

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

(eta ) 6: Añ 4 ("Alan esan ta egin bere eban Jangoikoak berak Noeren denporan arako uriola, urjola, ugolde andiaz mundua ito ta ondatu ebanean", "Noek bost eun urte zituan ta gero seireunera eldu zanean etorri zan uriolea", "Noeren denporan zortzi presona ez beste guztiak uriola bategaz ondatu ta ito zituan"); Añ ("Zelango naibakoak ta damuak, zelango alen uryoleak artuko ez autsan Ama bigunari biotza?"); Azc ("Gudua [...] da uriola, lur ta abe dana daroiana: gizon ta ontzi irunsten daben urakana"); Eguzk ("gizartekeri ta baltsakeriaren urioleak irato eztagizan, ugazabok bide ta neurriak garaiz artu bear leukiez"); Erkiag 2 ("Kolkotik erion uriolari azkena emon arte", "nunnai uriol ederrik agiri zan, kale guztiak urez beterik") // Ik. ap. DRA: Ibarg ("Maitasun uriolez ase ta murgilduko ditu Jaungoikoa'k zoriondunen biotzak"); Amez in 1964 ("Loretegiko ormaren gaiñetik arrosa zurizko uriol bat erortzen zan, ur yauzi antzo"); A in IV, 64 ("Urioleak eroan deustaz neuri aurtengo linoak"); (eta )12:Añ 6 (adib.: "urjola agaz lurra bere meatua ta argaldua gelditu zan", "erabagi dot guztia urjola bategaz ito ta ondatutea", "Eztago ibairik ta ez urjolarik lurra alan daroanik"); AB 4 (adib.: "erdue euri Urjola ta zaparradak", "Urjolak-legez etozanean Erromatarrak", "Urjola andiokaz, domeka egunean, Zetan zabiltz Juan Pedro ibai egalean?"); Apaol ("itxon zak puska bat, ez zeramak urjolak garirikan"); 1, Añ ("O Matiri guztien Erregina, naibagez ta larritasunez uryolatua!"). uriola uriol GGero EL-2 PB GizAuz Arran Geroko Egan Eusk urjola urjol GGer AmaE uriolatu EL-2

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: HiruMila (ik. ), DRA, PMuj ( agua torrencial, inundación, avenida, crecida, riada, corriente impetuosa; chaparrón, chubasco, aguacero con viento, turbión) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh . uriol uholde DVC B EG/CE EF/FE EF BF DBF

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

. h. . // EBBk soildua. Bizk uholde

Zerrenda osagarriak

BizBerba: "uriola (uholde): riada, inundación".

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. . uholde

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

uholdea.

Euskaltzaindiaren Arauak

e. . ur-jauzi

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-jauzi.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'korapiloa, tiratuz begia estutzen zaiona'. urka-bilur

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

. urka-bilur

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'korapiloa, tiratuz begia estutzen zaiona'.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bilur.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. urka

Euskaltzaindiaren Arauak

, urkaraz, urkarazten. ad. urkarazi du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

urkarazi, urkaraz, urkarazten.

Euskaltzaindiaren Arauak

, urka(tu), urkatzen. ad. urkatu du

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

urkatu, urka(tu), urkatzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

. adlag. 'ur bila'. Ipar

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: . urketara

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-keta 'garraioa'.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

urketara

Erabileremu dialektala

Ipar.

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

ur bila.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

5: Lg 2 ("Emazte hura abiatu zenean urketarat", "Yarri zen Jakoben ithurria deithzen denaren bazterrean; bazakien harako zela urketarat emazte bekhatore handi bat, Samaria herrikoa"), Gy ("Bi egunez nihor harat ez zen yiñ urketara"), Ir ("Samariako emakume bat etorri zan urketara"), Or ("Emazu neska bat, suilla buruan eta eskuiñean pertza, urketara doala"), eta ap. DRA, Dv ("urketara goatea"). urketara(t) YKBiz QA

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: LurE (AS) Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, Euskalterm. urketara //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: EuskHizt ( .), EskolaHE (AS), DRA (Dv-en adib.) Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, ElhHizt, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh , PMuj . urketara Ipar // EG/CE EF/FE EF BF DBF DVC

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EBBk soildua.

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

Baztanen, adibidez, - -duna erabiltzen dela dio P. Rekaldek. ra

Atzizkien araberako erabakiak

-ra.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. urketa 1

Kategoria

adlag.

Forma baten adiera(k)

urketa, ur bila.

Euskaltzaindiaren Arauak

. iz. 'ur-piloa'. Ipar

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

ur-piloa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu corpusean Ik. ap. DRA, Ol (Dt 29,11: "Gazte ta emakumeak, kapardian zurekin dagon arrotza, egurgille ta urketariarekin" — BiblE-Ker: ur-ekarle; Ur: urak ekartzen dituztenak; Dv: urketari). // Gainera, Ol Jos 9,23: "zuetan nere Yainkoaren etxerako yopu, egurgille eta urketaririk ez da peituko" — BiblE-Ker: ur-ekarle; Dv: urketa haritzeko. // urketari

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

7">J.L. Egireun 6 (adib.: "Eta urketari gazteak arteak jarritako lekuetara heltzen ziren"), (zerrenda batean, "Ogiduna; Purtxilaria; Urketaria; Zapatagina"). urketari Eguzki erregearekin

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 1 ( : "Urketariek horrela eraman ohi zuten ura garai batetan"), AB38 1, Euskalterm 1 Ez dugu aurkitu ap. AB50, HiztEn, LurE. urketari Saioka 5 //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: HiruMila (aguador, portador de agua, buscador de agua), Casve (porteur d'eau), HaizeG (porteur d'eau), Lh (porteur d'eau), DRA, PMuj (1 buscador de agua; 2 aguador, azacán; 3 portador, acarreador de aguas; 4 avellanero, vendedor de avellanas) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur eta . urketari EF BF DBF DVC // EG/CE EF/FE

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-ari: -ketari.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

ur-ekarlea (eta -eramailea, -banatzailea).

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: Betula sp.; Betula pendula; Betula pubescens; Betula nana; Betula celtiberica. urki urki dilindari urki iletsu urki nano urki zeltiberiko

Euskaltzaindiaren Arauak

. Betula sp

Landare eta animalien taxonomi izena

Betula sp.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-di.

Txostenaren laburpena

ez dugu formakorik aurkitu OEH-EEBS corpusetan. urkitz

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: LurE ('Jasminum sp. / Carpinus betulus'). urkitz

Sektore jakin bateko informazioa

Bestetakoak: : (Jazmin; aip. Elissalde in 1933, Aurre-Apraiz in 1969; Abedul; aip. T. Etxebarria); : (Ojaranzo, charmilla, carpe, abedulilllo; Lugar poblado de abedules; aip. gabe); Lh (charme); 3000 Hiztegia (Lugar poblado de abedules); Casve eta Elhuyar Hiztegietan ez dugu aurkitu. // Izendegiak eskainiak: : Jasminum sp.; : Jasminum officinale; : Carpinus sp.; : Carpinus betulus; : Carpinus orientalis; : Ostrya carpinifolia; eta : Boletus carpini schultz. // Izendegiaren hustuketan jasoak: Carpinus betulus: : Polunin ; PMuj ; : Krussmann ; :M. Aizpurua (Arantzan jasoa); : Bouda-Baum ("pago inausigabea"); : Aramendi ; : X. Irigarai; : M. Aizpurua (Arantzan?); : Azkue ; : G. Larrañaga ; Bouda-Baum; PMuj ; M. Aizpurua; : M. Aizpurua (Iturenen jasoa); : M. Aizpurua (Arantzan jasoa); Jasminum sp.: : Lcc ; : X. Kintana ; : Polunin . urkitz DRA GH Egan urkitza DRA DBF jasmin jasmin arrunt xarma xarma arrunt ekialdeko xarma xarma lupulukara xarma-onddo a) begigar Flores de Europa DCV begijar Arboles de Europa haitzeko zumar hegigar karpe arrunt Landareen mundua pago-lizar pagoar suberosa DVEF urkitz LandareJak DCV xarma zumar b) jasmin Landare-izenak jazmin Hizt80 kresmin Flores de Europa

Euskaltzaindiaren Arauak

. Jasminum officinale

Informazio osagarria behar da, erabakia oinarritzeko

zein oinarri du izen honek? Landarea arrotza baita hemen.

Landare eta animalien taxonomi izena

Jasminum officinale, etab. (jasmin/jazmin).

Euskaltzaindiaren Arauak

e. . hurko

Aldaera baztertuaren ordaina

Ik. . hurko

Txostenaren laburpena

ik. oharra s.u. urgarri.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kor/-garri.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+k- monosilaboan.

Forma-adieren gurutzamenduak

urtzen dena edo ur daitekeena (cf. 'urtzen duena'). urgarri

Euskaltzaindiaren Arauak

, urkul, urkultzen. ad. 'aletu, aleak kendu'. urkuldu Bizk. du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

urkuldu, urkul, urkultzen.

Forma baten adiera(k)

aletu.

Jatorrizko forma

ik. anfibio, [(h)ur-lehorreko].

Euskaltzaindiaren Arauak

. . Sin anfibio

Zerrendako euskal forma onartuaren pareko mailegua

. anfibio

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Txostenaren laburpena

ik. informazio-oharrak s.u. mahel: " da tradizioak agintzen duen forma...". urmael

Euskaltzaindiaren Arauak

Ik. EArauak 44: "akuarela = urmargo".

Jatorrizko forma

akuarela, urmargo.

Euskaltzaindiaren Arauak

: . Sin. akuarela

Beste hizkuntzetako erreferentzi(ar)en arabera moldatua da

beste hizkuntzetako erreferentziaren arabera moldatua da (cf. en ). watercolour

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

urmariaraz, urmariarazten.

Aditz-erregimena

du ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

suntsiarazi.

Euskaltzaindiaren Arauak

, urmaria, urmariatzen. . ad. . 'suntsitu'. urmariatu Ipar da/du g.g.er

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

urmariatu, urmaria, urmariatzen.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

suntsitu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1, Mde ("Egia dateke Goidelak ez direla izan Sartalderat etorri ziren lehen Indoeuroparrak [...] Urna-alorrean kulturaren ekarleak ziren Indoeurpar horik"). urna-alor Pr

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

1, (A. Egaña: "Garrantzitsua izan liteke / gure bozketa jarduna; / zirrikitu bat da esperantza, / zirrikitu bat da urna"); 1, K. Olaetxea ("Beste errito mota bat, Euskal Herrian gutxitan ematen dena urna-landena da"). urna Bapatean/98 urna-landa

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: AB50 2 (hauetan 1 ) Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, HiztEn, LurE, Euskalterm. urna urnei boikota //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh , DRA, PMuj . EG/CE EF/FE EF BF DBF DVC

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "†  urna e. hautestontzi".

Nazioarteko forma da, arloa mugatuz onartzekoa

nazioartekoa da errautsak jasotzekoari dagokiona (ez, noski, hauteskundeetakoa), eta onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari, horixe adieraziz: "iz. 1 '(errautsen eta) kutxa'. 2 hauteskundeetakoa adierazteko, erabil ". hautesontzi

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: : Bos taurus primigenius. uro

Euskaltzaindiaren Arauak

. Bos taurus primigenius

Landare eta animalien taxonomi izena

Bos taurus primigenius.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

4: 3 (izenburu batean: "Urodeloak / ", "Aipa itzazu Anuruen eta Urodeloen arteko ezberdintasunak", "Ipin itzazu beste anfibio batzuren adibideak Anuruak ala Urodeloak diren esanez"); UZEI (" Hal.: Kaudatuak. Ik. Urodeloak"). urodelo NZ/BBB1 triturus cirstatus / triturus marmoratus caudata

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: AB38 1, LurE ( .), Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn. urodelo Zool

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: HiruMila ( .), EskolaHE ( .) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh , DRA, PMuj . urodelo Zool urodeloak Zool EG/CE EF/FE EF BF DBF DVC

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: urodeloak

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-elo.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Zool.

Euskaltzaindiaren Arauak

. Porzana sp

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-oilanda.

Landare eta animalien taxonomi izena

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: Rallus aquaticus; Porzana parva; Porzana porzana; Porzana pusilla; Gallinula chloropus; Porphyrio porphyrio. uroilanda handi uroilanda hankaberde uroilanda pikart uroilanda txiki uroilo arrunt uroilo urdin

Euskaltzaindiaren Arauak

. Gallinula sp

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-oilo.

Landare eta animalien taxonomi izena

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Med.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

OEHko datuak [laburduren azalpena]

(eta 4 1) 8: Mb 3 ("Ekazkitzue zuk eta zure legeko emen arkitzen zarazten guziok ontziko ur-ontzi ta pipa guziak", "Ustuak zeuden guziak eta laster aski atera zituzten ontzi gañera, ta Ona, Aita, esan zioten, ur ontzi guziak", "bere eskuz besoa luzatu ta ur-ontzi gañean egin zuen gurutze luze zabal bat"), Lard ("ogi bat, eta ur-ontzi bat arturik, Agar'i sorbaldan ipiñi ziokan"), Echta ("ur asko ebillen txalupan barruan da lemazaiñak kenduten eban alebana ur-ontzi bateaz"), Izt ("Gipuzkoan lanbide onetarako, badira beso, egur, ola eta urontziak franko"), Ag ("zapaldetan, sulla, morko ta beste urontzi batzuek"), Berron ("Eta ez zegon alferrik egonean arako adar-kopa ura; an zebillen jira-biran maiz-aski, utsik naiz betea, putzu-zirrikaren urontzia bezela; aisa-aski ustu zuan, an ageri ziran bi zaragietatik bata") Ik. ap. DRA, gainera: Zait ("Besoak gora zitun / biotzeko mototsa; / iduri zun neskatxak / urontzi arrotza"), Garzia-Goldaraz ("Egun-asteko lenengo argiya pizten danian, / goizeko aizea menditik alai datorrenian / itxas-gizona / itxasoruntz irten da bere urontzian"); Anab in 1930 ("Ara non azaldu zan Mirele bere etxeko eskaratzan urontzi batekin eskuan"), Atutxa in ("Urontziak bete arte / barrua dau asarre; / gero baña, urez bete / dan ezkero, ein barre"). urontzi ur-ontzi , ur ontzi IArg Jos C G Kijote // Itxasora! Euskera Euskera

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(eta 3 1) 13">F. Urkia ("Urontzi = Antosin = Edarra = Katillu - Suilla ala iturritik ura artu ta erateko ontzitxoa"), SMitx ("ur-ontziak ere leporaño dabiltz araka-onaka estropa asi bitartean"), ZArg 1954 ("Pedrok ur-ontzia urez betea artu du; pozik dijoa mozkorrari botatzera"), ("Era hauetako batez urontzi gogor eta segurantza handikoak lortzen dituzte"), 2 ("paperezko urontzia", "Paperezko urontziaz gaiñera, panpin baten txanotarako ere balioko dizu"), A. Uranga 2 ("Nik, badaezpada ere urontzi bat neraman, baina orain denok goazenez, hiru bat ontzi eraman beharko ditiagu", "Hantxe bertan utzi zuen urontzia ere"), J.M. Angulo ("Uraga horrek, urontzi bakoitzeko ur garaidura beti berdin iraunerazten du"), SGarm ("Karreran Divina Flor-ekin gurutzatu zen, salako zorua leuntzeko asmotan urontzia eta piltzarbiltzailea eskuan"), 1997 2 ("sistema hau erreaktorea inguratzen duen ur ontzian oinarritzen da", "Hauek indargabetzeko munduan behin-betirako tratamendurik ez dagoenez, 220 litrotako ontzietan gordetzen dira zentralaren barruko ur-ontzi edo piszinetan"), G. Gesalaga ("Beste urontzi batean jarri genuen orduan"). urontzi ur-ontzi , ur ontzi Estropak Amazonetako indioak MarrazkiOEO/1 Heriotza Argia

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 2, AB38 4 (recipiente 2, vaso de agua 2), AB50 1 (barco), HiztEn (1 ik. ; 2 ik. ), Euskalterm 1 (bebedero) Ez dugu aurkitu ap. LurE. urontzi itsasuntzi ontzi //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: HiruMila (depósito de agua, recipiente para el agua en general), Casve (aiguière, carafe), DRA (1 nave; 2 vaso, vasija; 3 presa), Lh (aiguière, pot à eau), PMuj (ur-ontzi: 1 cántaro de agua; 2 regadera, rociadera; 3 jarro de agua; 4 acetre, pozal, cubo para sacar agua; 5 embarcación) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur eta , HaizeG . urontzi EF DBF DVC // EG/CE EF/FE BF

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: ik. 1 itsasuntzi. 2 ontzi / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "urontzia = cisterna del agua (baño); depósito del agua (coche)" / Prestas: 5. gaia; 11 lek. (B 1 / G 10).

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ontzi: mugatzaile laburreko (bi silabako) elkartuak hitz bakarrean idaztea erabaki zuen Euskaltzaindiak lehen itzulian.

Euskaltzaindiaren Arauak

. 'zoriontsua'. Ipar

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

. Ipar

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

. Ipar

Erabileremu dialektala

Ipar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Elkarketako osagaia edo esapide-zatia

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-pe.

Kategoria

iz.

Erabilera-oharrak

batez ere leku-denborazko kasuetan erabiltzen da.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

. urpean; urpera; urpetik

Jatorrizko forma

itsaspekari, urpekari.

Txostenaren laburpena

Ez dugu corpusetan aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

">Euskalterm 1 Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE. urpekaritza //

Erdaretako formak

: ElhHizt Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh , DRA, PMuj . urpekaritza // EG/CE EF/FE EF BF DBF DVC

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

erabili gabea da, baina ongi eratua.

Atzizkien araberako erabakiak

-tza.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. 'itsaspekoa'.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko: -pe-ko.

Euskaltzaindiaren Arauak

, urpera, urperatzen. ad. urperatu da/du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

urperatu, urpera, urperatzen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Kategoria

iz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

ontziaren azken bidaia, urperatze-tokiraino.

Euskaltzaindiaren Arauak

, urpe(tu), urpetzen. ad. 'urak estali, azpian hartu'. urpetu du

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

urpetu, urpe(tu), urpetzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-ratu.

Euskaltzaindiaren Arauak

. interj. 'purra'. Bizk

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. . purra

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: : Sparus aurata. txelba urraburu

Euskaltzaindiaren Arauak

. Sparus aurata

Landare eta animalien taxonomi izena

Sparus aurata.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-garri/-kor.

Euskaltzaindiaren Arauak

1, SMitx : "Geroko baten Gebara bera, gaizki egiñaren damu, alkar-maitezko bide-urraketan laguntzen izango degu". Ik. ap. DRA: 'operación médica': M. Ugarte : "ebakuntzarik, urraketarik, ezagutzen ez zelarik, nola-ala erraietan zuzendu bearra zeukan baldin aur-illa kentzezkero, ta oiñazeak sor zeikion bearrezko zainloturak egiñaz, buruz asi zen lanean"; M. Olazar : "Bertsolari onek, oindiño aldi luzea ez da ordutik igaro, eztarrian osaketarako urraketa bat egin bearra izan eban, eta abotsa galdu dau"; 'trabajo rústico', A: "Eztei-biaramonean urraketa txikia bazterretan". bide-urraketa Aranz urraketa a) On egiñaren obaria Agur b)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

5: Or ("Ez duzuke, agian, urraketa bearrik"), M. Lorda ("Hasieran, azala leun eta marroi kolorekoa da, gero, txapela zabaltzean, , hori dela ta, txapela zuri-arrosa kolorekoa agertzen da ezkataz edo sakabanatutako marroi koloreko urraketaz horniturik"), ("Silikatozko harri aglomeratuak aurrekoak baino erraztasun handiagoz galtzen dute alea eta ertza oso fina duten erremintak zorrozteko oso egokiak dira; beroa minimora murriztea komeni bait da urraketan"), 2 (adib.: "Arazo kultural, ekonomiko, teologiko eta politikoengatik, Eliza biek urraketa gogorrak jasan zituzten eta sekulako etena gertatu zen bien artean"). urraketa kutikula urratzen da zenbait sakabanatutako ezkataz, erdiko diskoa ezik TeknolMekan Erlijioak munduan

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 1 ( ), AB38 11, HiztEn Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE, Euskalterm. urraketa Goiz-Argi //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: ElhHizt, HiruMila (1 desgarro, desgarramiento, rasgadura; 2 trabajo rústico), Casve (déchirure), DRA (1 'operación médica'; 2 'trabajo rústico'), PMuj (1 trabajo rústico; 2 desbrozo, acc. de desbrozar; 3 rescisión, anulación, abolición; 4 rasgadura, desgarro) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur eta , HaizeG , Lh . urraketa EF DVC // EG/CE EF/FE BF DBF

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-keta/-tze.

Kategoria

iz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Eliza biek urraketa gogorrak jasan zituzten eta sekulako etena gertatu zen bien artean; Bide-urraketari ekin zioten.

Euskaltzaindiaren Arauak

. iz. 'urratua, urradura'. Ipar

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kor/-garri.

Euskaltzaindiaren Arauak

, urraraz, urrarazten. ad. urrarazi du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

urrarazi, urraraz, urrarazten.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag. 'urratsak eginez'.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu Ik. ap. DRA 'a cada paso': AR ("Hain ilhunpe handian ibilten direla, nun urhaskal behazthopatzen baitira"); (1901: "Badire xilintxa xehe urhaskal inharrosiz dabiltzkatenak"; 1906 "Ez zohazken barne hartan bidea urhaskal aizkorarekin eginez baizik"). // urraskal Prop

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: EuskHizt ( .), DRA Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh , PMuj . urraskal Ipar. G. er // EG/CE EF/FE EF BF DBF DVC

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

forma ezagun-erabilia dela dio J-L. Davantek.

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

urrats bakoitzean.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

urraskal behaztopatzen dira.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu corpusean Ik. ap. DRA 2, 'paso, diligencia, gestión': Prop 1901: "Atzartasun guziz zuhur horren urhaspidea, Nere Jaun Taurin aphezpiku zenak erakutsi zarokun"; Prop 1902: "Ebanjelioaren predikatzaileak ez ditu, bere urhaspidetako, segurantzak galdetzen". // urhaspide

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(eta ) 5: Lander 2 ("J.Bte Althabe zenak bada, urhaspide horiek guzien bidez, Bilzar-lagun guzieri irakaspen ohartgarri bat ematen daroku", "Lohaken bada gutarik batbedera, bere ingurumeneko hargin, zurgin, okhin, harakin, harotz, eta zapatagin, bai eta lur langile, larru aphaintzale, artzain, ihiztari, arrantzale eta salerostunetarat, galde letzoketen eta bakhotxari bere urhaspidetako gauzen izenak"), 1920 ("Hori da bertzalde, urhaspide guzietako zorthea"), (" [...] eta , biltzar-lagunetarik bia, Euskalzaindi edo Euskal-Akademiarat ereman direnak; bainan hek daukate, Euskalzaleen-Biltzarreko lagun aspaldikoetarik izateari diotela zor, urhaspide hortako hautatuak izatea"), 1986 ("... irrati-telebisten programazio desberdinak bideratzeko, arautzeko eta orekatzeko hartu beharreko erabakien artean ez da minorian dauden hizkuntza eta kulturen egoera kontutan hartu, eta are gutxiago beren etorkizuna segurtatzeko inolako urraspiderik proposatu ere"). urraspide urhaspide FedHUrtek Euskaltzaleen Biltzarra Jean de Jaurgain Pierre Broussain Deia

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: AB50 1 Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, HiztEn, LurE, Euskalterm. urraspide //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: EuskHizt, DRA Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh , PMuj . urraspide // EG/CE EF/FE EF BF DBF DVC

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

urratsa, ibilbidea.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: . urrats egin

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1, EZ ("illkhitzen naizenean plazara, urrats egiten dut gizon triste baten gisara") moduko 94: EZ 4 (adib.: "Hunat zeren gatik egin baitut urrats ariña", "urratsik aitziñera ezin eginez, gelditzen zitzaien gibelera"); O ("Mothil nagiak, urhats baten gupidaz goizean, hamar beharko ditu egin arratsean"); SP 3 ("urrats gaixtorik egiteko beldurrez", "largatzen bazaitu eztuzu urratsik eginen lurrera sudurraz io gabe", "ezpaituzu eginen urrats bat baizen bizitzetik heriotzera"); Arg ("Egiten tugun urratsak, ttipi eta handiak, nahiz ungi, nahiz hutsak, hara doaz guziak"); Tt 3 ("zure azken urhats, eta iauzia, onsa egin dezazun", "nola minzo den gure Iaunak gugati egin dutian urhatsez, eta iauziez", "so egizu zonbat laster, eta urhats egin dian haragiaren pian"); Ch ("urhats bat ere doidoia nihork egiñ nahi du bizitze eternala gatik?"); Lg II ("Ez duzu beraz zeren egin bertze urhatsik"); Mih ("segur naiz ordean behin ere urrats falsorik ezin egin dezakedala"); Brtc ("eta harenbertze hark egin ondoan ez bagindu egiten urhatsik harekin baketzeko?"); Dh 2 ("azken urhatsa eginezkero, deusere ezin eginen dut nere salbamendukotzat", "Orhoitzen da urrikalmendu maithagarri hark haren ondotik egin dituen urhats lehiatsuez"); Gy 4 ("Non hola ehun urhats egiñ baiño, lehen, Konpaiak baitzuen puketan ezarri", "bere burua Bai daduka abertitua, Azken urhats haren egiteko orduaz", "Egiten du bere aldetik Zubian sartzeko urhats bat", "urhats bat ere du gibelat egiten"); Laph ("Berrehun bat urrats egin duteneko, ihizi bat badakusate itsasotik atheratzen"); ChantP ("Munduan zenbat urhats, oi, dudan egiten!"); Hb 3 ("Doiean xutik ditu bi urrats egiten", "Errex zen bertze alde urrats egitea", "Yainko gizonak berratu zioten bihotzeko kharra urrikalmenduz egin urratsaz"); Elzb 3 (adib.: "Urhatsik ez dirok egin!", "oraino ehun bat urhats bedere egiteko San Inazioko kaperarat heldu baino lehen, muthikoa yadanik aldean baitzuen"); Jnn 2 ("zeren eztudan urrats hau egin, egon litekenik pontu huntan legeari obeditu gabe?", "ikusi zuen etzezakela egin urratsik ere gehiago"); CatS 2 ("gaiza edirenen bürüzagia nur den jakiteko behar diren ürhatsak egiten eztütienak", "nurk ere eragin nahi beitezü milla ürhats, egiozu bi milla"); HU 9 (adib.: "Urrats bat ez dezakegu egin etxetik kanpo", "Urrats bat ezin egin biziki nekez baizik", "gure aldetik aspaldixkoan urrats hori egina dugu", "egin duen azken urratsa, ja eri zelarik", "zeren urrats bat ez baitute nehorat egiten"); JE 2 ("urhats bat bakarrik ez dutelarik egiten non ez den beharra", "Urrats zonbait egin banitza karrika-bazterrez"); 3 ("Bide hortako azken urratsak eginak dituzue", "Ez nuela gehiago urratsik eginen", "ni aldiz xuti, urrats bat egin eta jar"); Barb 5 (adib.: "bi urhats egiten ditu gizon gaixoak", "Urhats zonbait egin orduko, gelditzen naiz", "bi urhats egin gabe, erortzen da hantxet"); Ox ("Zoin urhats hertsiak eginez doan!"); ("Nekez baizik etzaitekian haboro zotüka: txankarik gabe etzirokian egin ürratsik"); Zub ("Behar diren urratsak in behar dituk berehala"); Ldi ("Urrats bat egin, ta... adar uts",); Or ("Urrats alperrik aski egiñik birundan, kokoriko jartzen da belaunak ikaran"); Zerb 4 ("Girixtinoek etzezazketen gehiago gordeka baizik egin beren girixtino urhatsak", "lege bat egin zuen enperadore berriak eta Milaneko hirian argiratu girixtinoak haizu zirela agerian bere girixtino urratsen egiterat", "Jauna, ni zer naiz holako urhats baten egiteko?"); Zait 2 ("Antigone'ren urgaziz urrats batzu aurrerantz egiten ditu", "Oraino egin dezagun urhats bat goiti: zoin xoragarri zuhur eta jakintsunek dir-dir jalgi-arazten dauzkuten egia handien ederra!"); Etxde ("bi urrats egin zittun aurrera"); MIH-MEIG 9 (adib.: "handik aurrera urratsik egin gabe", "Azken urratsa egin baino lehen, azaldu behar nuke", "besteri legokioke, niri baino areago, hor barrena egin diren erraldoi urratsak azaltzea", "batasunerako lehen urratsak egiten eta lurra iraultzen hasi ginen hartan", "Orain arte ez zen gehiegizko urratsik egin"); Mde 3 (adib.: "berpizkundeak urrats gehiago egingo du aurrera", "berak zituen lehengo urratsak egin bere zoritxarrerako bidean"); NEtx ("Urrats batzuek egin zituaneko, an zuan Giuseppa"); JEtchep 4 (adib.: "urhats bat gibelerat ez egin nahi", "bi urhats egin ondoan gelditu zen"); Osk 4 (adib.: "doi doi urhats batzu egin eta bat jan zuan", "Ezin zuan urhats bat egin ere"); Erkiag 4 (adib.: "asi zan bere ogipide barriaren lenengo urratsak egiten", "Damutuko ete yakan, ostera, Nikanor'eri, txakurraren billa alegin aundiagorik ez egiña ta aren azkenengo barria jakiteko urratsik egiñ eza?"); Ardoy ("Lehenik behar zuten hor berean egin elgarrekin beren lehen urratsa"); Xa ("Sekula egin gabe kontrako urratsik"); Mattin ("Zure biziko handiena da gaur egin duzun urratsa"). urrats egin Eliç // urratsa e., urrats bat e., urratsik ez egin Pr Phil DevB Onsa Sbi StPierre Const BB Eus AlosT Antz Kurl BatB SFran Odol

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

2: 1908 ("Egia deia gizon haren askaziak ari direla, afera horren itho beharrez, urhats egiten egun usu aiphaturik diren gizon handi eli baten eretzian?"); Ox ("Neke bada neke, urhats egin mendia goiti") cf. askeagoak beste 4: 1908 2 ("zunbat nahi urhats eginik ere horren gordatzeko, behar dugu jakin eia justiziarik bate ere badenez"); GMant ("bere bizitzan or emen egindako urrats batzuk baño eztira"); 1964 ("Aresti jaunaren alegiñez urrats batzuk egin dira"); Vill ("Batasun kontu hunetan urratsik egin nahi badugu, beraz, hiztegiaren hauziari kasu egin beharko diogu"). urrats egin Eskual // Eskual Arragoa

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 16, LurE (adibide gisa) Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, Euskalterm. urrats egin //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: EuskHizt (adibide gisa), ElhHizt ( AS), HiruMila (adibide gisa), EskolaHE (adibide gisa), DRA (adibide gisa), PMuj ( AS) Ez dugu aurkitu ap. Lur eta , Casve , HaizeG , Lh . urrats egin urratsak egin DVC LR urratsak egin // EG/CE EF/FE EF BF DBF

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

hiru testutan bakarrik jaso da, baina esapide arrunta dela dio J-L. Davantek.

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. urrats

Erabileremu dialektala

Ipar.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Neke bada neke, urrats egin mendia goiti.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URRATSEZ URRATS (BN-ciz-mix-arb, Sal, R; urh- H). Ref.: A; Gte Erd 195. a) Paso a paso. "Zoaz urhatsez urhats eta emekitto, allez pas à pas et tout doucement. Urhatsez urhats urrun ioaiten da, pas à pas on va loin" H. Hola minzo delarik, / urhatsez urhats da jiten. "À pas comptés". Arch Fab 167. Orhoit niz aphez-sorho batetik / urhatsez urhats nindoelarik. Ib. 207. Hala urhatsez-urhats eta musuz-musu / zubian badoazkitzu / gure andre kurritzalleak. Gy 184. Bainan gohazen emeki eta urratsez urrats. Lap 300 (V 136). Tresna zorrotz bakar bat erabiltzen da, eta pikatzea, moztea, xehatzea, ebakitzea aintzina doa emeki, urratsez urrats. Mde Pr 77. Gorputz atalek ematen diguten laguntza soil-soilik dugula mugigarri, urratsez urrats eta mailaz maila beharko dugu ibili. MEIG IV 75. b) (ürhats- S ap. A; H). "Urhatsez urhats iarraikiko nautzu, je vous suivrai pas à pas" H. "Ürhatsez-ürhats (S), (le seguía) por todas partes, paso a paso" A. Aldegin dut bada baratzera, ta Alipi nere ondotik urratsez urrats. "Pedem post pedem". Or Aitork 200. Orain eta len esandakoen arauz urratsez-urrats bizi izaterik nai izan ezpazenezate. Zait Plat 106.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(eta 3) 31: StPierre 1921 ("urhatsez urhats zarraikolarik"), Barb ("Izerdi uharretan ari ziren beraz Piarres eta haren bi lagun Senpertarrak, hiru Azkaindarren kontra, urhatsez urhats, kintzez kintze, elgarren bethekoak"), SoEg ("Buruan hartu xedea, urhatsez-urhats betetzen dute, zalhutasun ezin sinhetsiarekin"), Zait ("Ta urratsez urrats, elburura gogoa eldu ondoren, larrialdi gorri aren oroi zulagarriak bere baitan oi dirau"), Etxde ("Urratsez-urrats, iarraitzen zitzaion Jaun Petri Urtiz'i bere ibilbideak eta pasaleku egokiak ongi ikasteko"), JE ("Testament zahar eta berrian gaindi bagerabiltza gero, kasik urratsez urrats, Axularrek"), I. Baztarrika ("Hoietatik lehenengoa eta bosgarrenean Liturgi liburuak euskaratzearen historia azaltzen da, urratsez urrats"), Elhuyar 3 (adib.: "Segidan, azpialorraren garrantziaren arabera, problema-mordo handiago ala txikiagoa adierazten zaio ikasleari urratsez urrats"), J.M. Torrealdai ("Eusko Jaurlaritzaren eta Estatuko Gobernuaren arteko harremanak urratsez-urrats ikustean konturatzen da bat, negoziaketa barik, indarketa edo sokatira izan dela bien artekoa"), JAMuj ("Urratsez-urrats, pausu txiki bakoitza neurtuz"), 2 (adib.: "CONFIGURek urratsez urrats gidatuko zaitu zure inprimagailua eta telefono-modema konektatzeko behar diren baldintzak hautatzekoan"), 1991 ("Horretan dihardugu: urratsez urrats, etorkizunerako bideak zabaltzen"), ("Plano orokorretan lehen planora urratsez urrats hurbildu da"), A. Barreña ("Adizki laguntzaile eta trinkoen agerrera urratsez urrats aurkeztuko dugu"), ("Urratsez urrats aitzina egin beharrean gaude"), I. Iñurrieta ("Ikaslea urratsez urrats aritzen da"), J. Cillero ("Isil-isilik zegoen dena; autoa behera eta behera zihoan, urratsez urrats isiltasunean"), N. Etxeberria ("Urratsez urrats ezdeus izatera irits zitekeelarik"), G. Markuleta ("Urratsez urrats gidaturik, kutxatxoa aurkitu arte!"), 1996 ("Akordioak iraunen duen lau urteetan urratsez urrats eta proportzionalki ordainketa osagarrien homologazio bat ezarriko dela"), N. Anzizar ("Ilargi beteko gau hartan balkoitik irten zen etxera bueltatu zen, urratsez urrats, maitasunezko ametsak eta paradisua atzean utziz betiko"), Tx. Heguy ("XX. mendeko erronka nagusia izango delarik, bi aldeen artean dagoen "muga kulturala" urratsez urrats gainditzea"), M.L. Odriozola ("hauteskunde prozesua urratsez urrats arautu zuten"), MAtx ("Urratsez urrats lehengoa errepikatzekotan eta jakinaren gainean errepikatzekotan, bizitza aspergarria gertatuko litzaiguke"), 1999 2 (adib.: "Bertan bizi zirenen bizimodua urratsez urrats kontatzen digun historia"), ("Sigmund Freud gizadiaren jainko-asmoak urratsez urrats eraitsitako pentsalari zientifiko iraultzaileen hirukoteko kidetzat hartzen da"), L. Beloki ("Amodioak piztu behar du / astiro urratsez-urrats"). urratsez(-)urrats -rh- GH Piar Axular OrdenadoreP Egunk HizkLiter EstiLib NAO Landa Turismo Sexua

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 1 ( ), AB38 1, AB50 1, HiztEn - LurE (adib. gisa), Euskalterm 3. urratsez urrats Herr

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

(adib. gisa): EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, DRA, PMuj Ez dugu aurkitu ap. Lur eta , Casve , HaizeG , Lh . urratsez urrats DVC // EG/CE EF/FE EF BF DBF

def: adb. Urratsez urrats. // onomat. Urratsez urrats ibiltzearen onomatopeia; erloju edo makina baten beti-bateko hotsaren onomatopeia. Tiki-taka, tiki-taka saltzera zihoala. // adb. Urratsez urrats, urratsak eginez. Ik. . Urraska ibili. Eginbideak sailka, mailaka, urraska bete. // iz. Urratsez urrats eta araututako erregelei jarraituz egiten den ageriko ekitaldi edo hotsandiko ospakizuna; ospakizun horiek egiteko modu ospetsua. Elizaren beste zeremoniak. Azalduko dizkizuet bataioko zeremoniak. Gorteko zeremonietan. Zeremonia erlijioso edo magikoekin lotzen da praktika hori. // adib: iz. Ibiltzean, oin bat altxatzea, aurreratzea eta berriro lurrean uztea. Ik. . Urratsez urrats etorri. Urrats bat ezin egin biziki nekez baizik. Bi urrats egin ondoan gelditu zen. Azken urratsa egin baino lehen. Urrats bat gibelerat egin. Urrats txikiak, xeheak. Gizona bazihoan urratsa luzatuz. Urrats batzuk entzun zituen. Jauna, gida itzazu, arren, ene urratsak. Erraldoi urratsak. / iz. Mailaka edo zatika egiten den zerbaiten zati bakoitza. Literatura kritikan urratsez urrats eta mailaz maila beharko dugu ibili. Denbora txikian urrats handiegiak egitera behartu omen dugu. Behar dugun batasun hori, lehen urratsetan behintzat, euskara idatziarena da. Hurrengo urratsa hizkuntzalarien esku gelditu zen. pausoka tiki-taka 1 urraska pausoka zeremonia 1 urrats 1 pauso; oinkada 5

240: 5 (“Urratsez urrats egingo dute bidea”), 20 (“Baina urratsez urrats eta mailaz maila joanda”), 5 (“Egileak leku gero eta bitxiago batera eramango du irakurlea, urratsez urrats, eta liburua esku artean duenak horretara gogoa zabal-zabalik hurbildu besterik ez du egin behar izango, Gribbinen idazkera ulerterraza jarraituz”), (“Ertlek deskribatu zuen prozesu hori urratsez urrats nola gertatzen den“), 8 (“Prozesua, urratse urrats”), 115 (“Elementu horiek guztiak ongi kudeatzen asmatu beharko dute nafarrek, urratsez urrats tontorreraino ailegatu arte”), … urratsez urrats Aizu Elkar Deia Elhuyar Consumer Berria EiTB, Euskaltzaindia, Goiena, Jakin, Karmel, Argia

Beste (edozein) iturritako erabilerak

114: (“Herriko Etxe horietan, euskararen erabilpena neurtzeko diagnostika bat eramanen da eta neurri aproposak finkatuko dira, urratsez urrats aitzina joz eta euskara herriko etxeen ibilmoldean pixkanaka sartuz, frantses legediaren errespetuan”), (“Astelehenetik aitzina abiatuko du programazio arrunta eta urratsez urrats, elkarlana oinarri, euskal irrati nazionala, herritarra eta profesionala bermatzeko erronkari erantzun nahi dio”), Juan Garzia (“Uste izateko zen moduan, urratsez urrats eraikitzen da arkitektura hori, eta gene multzo berezi baten kargu dago urrats bakoitza”), Mirentxu Larrañaga (“Ahal zuen bezain bizkor, ibilian zebilen, urratsez urrats aurrera eginez, eta hesiak itsumutil gisa baliatuz”), Piarres Aintziart (“Nafarroa, Errioxa, Kastilla: Espainiako ipar eskualdea polliki polliki urratzen ari naiz, urratsez urrats”), Joan Mari Irigoien (“Baina noan baratx eta urratsez urrats”), Iñaki Arranz (“Kopuruarekin batera, letrak ere (silabak, hitzak...) aldatzen dira urratsez urrats”), Michel Oronoz, Koro Navarro… urratsez urrats Herria Berria

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: adib. gisa / EskolaHE: adib. gisa

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Formalki definitzea komeni da; beraz, azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke. Azpisarrera egitekoa da, halaber, forma. pausoz pauso

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

amredita arruntak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoak sarreran. urrats

Euskaltzaindiaren Arauak

, urra, urratzen. ad. urratu 1 du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

urratu, urra, urratzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz.: . landareari urratu bat egin

Kategoria

iz.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

e. . uraza

Aldaera baztertuaren ordaina

Ik. . uraza

Zerrenda osagarriak

Prestas: 8. gaia; 34 lek. (B 13 / G 21).

Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

kartak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. sei

Forma baten adiera(k)

(karta baten eta karta-joko baten izena).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

"Cierto juego de naipes que en otras zonas llaman los seises y que se empieza descartando por el seis de oros" Echaide Orio; Gte Erd ("Seiko urrean pasada bat irabazi dut [G-azp, AN-gip]"). urre, SEIKO URRE

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

: A Aezk (“Errege bezpera-gabean etxekoen artean botatzen tuzte kartak: gizonendako errege urrea, emaztekiendako bateko urrea”). urre

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: HiztEn, LurE (bateko urrea). urre

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Zehazki: urre (el seis de oros) seiko urrea; HiruMila: urre, (cuatro de oros) lauko urrea; ElhHizt: urre // urre: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenen hiztegian: Au.

Cf. aipatuetan eta . urre txota bateko urre, biko urre, hiruko urre, lauko urre, bosteko urre, seiko urre (a eta b), zazpiko urre, zortziko urre, bederatziko urre, sota urre, txanka-urre, zaldiko urre, errege urre

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: ; eta adibide gisa: . urre-bits urrezko ezteiak

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adierak zehaztean, kartetakoa kontuan hartu, eta azpisarrea gisa karta-jokoaren izena sartu, eta adibide gisa. seiko urrea bateko urrea

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

kartak: ik. oharra s.u. bateko; Elementu kimikoak eta Mineralak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1, Zait ("Beude zuretzat mai aberats yoritsua ta urre-bitsetan bizitzea"). Ik. ap. DRA , A ("Urrebitsetan sarturiko erostunagaz ponpoixearren jabiltzu mamalatzar ori, urre utsezkoa bailitzan"). Eta hor, gainera: , Ol 1 Erg 6,32 ("Ate-orri ayetan kerubak, palmadarrak eta pinpiriñak kopostu ta urreztatu zitun, kerub eta palma-adarrak urrebistuz" — BiblE: urrez estali; Dv: urhez estali). urre-bitsetan Sof urrebitsetan urrebistu

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

1, 1937 ("Espainia-tarren odola, urre bits baliotsua da beraz; eta eskualdunena, putzu beltzeko ur ustela"); 1, 1963 ("Egunez, eguzkia urre-bitzetan eder ta atsegin dakusgu"). urre-bits Euzko Deya urre-bitzetan JBDei

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

: Ker 1 Erg 6,36: "urre-bitsez estaldu" — Ol: urreztatu; Dv: urhe-xaflaz estali. urre-bits

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: HiruMila, DRA, PMuj ( eta ); : HiruMila, DRA, PMuj ( ) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh . urrebistu DVC urre-bistu urre-bistun urrebits DVC urre-bits // EG/CE EF/FE EF BF DBF

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bits.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. urre

Erabileremu dialektala

Bizk.

Forma baten adiera(k)

urre-xafla.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

urre-bitsetan bizi ('aberats, oparotasunean bizi').

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

3: K. Busturia ("Gidatutako moneta trukaezinari dagokionez, ezaugarri hau zorrotz betetzen da: baina urre-patroiko monetari dagokionez, gutxi gorabehera antzekoa gertatzen da"), J. Arruti 2 ("Hartu zituen bi erabakirengatik gogoratzen dute gehienek kargu horretan eman zuen tartea: urre patroira itzultzea eta horren ondorengo greba orokorra", "Erresuma Batuak gerra hasi zenean utzi zion urre patroia erabiltzeari"). urre(-)patroi

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: Euskalterm 2 Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE. urre-patroi //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur eta , HaizeG , Casve , Lh , DRA, PMuj . EG/CE EF/FE BF EF DBF DVC

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

Bebil (lantaldeak ez daki hori den formarik egokiena; baina hori darabilte arloa lantzen dutenek, asko hedatu ez bada ere).

Euskaltzaindiaren Arauak

. Carassius auratus

Idazkera egoki(en)a eskainiko da

lotu/bereiz.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-arrain.

Landare eta animalien taxonomi izena

Carassius auratus.

Euskaltzaindiaren Arauak

. Ranunculus sp

Idazkera egoki(en)a eskainiko da

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-botoi.

Landare eta animalien taxonomi izena

Ranunculus sp.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gile/-gin.

Euskaltzaindiaren Arauak

. 'urregilea'. Bizk

Erabileremu dialektala

Bizk.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gintza.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

47: B 13 (Añ , JJMg , AB , A , Altuna 4, Balad, BEnb 3); G 28 (Aran , Bv , 2, Ag 3, Mok, Or 4, Ldi 2, Zait 5, NEtx , Munita, Lek 7); IE 1 (HU ); EB 5 (MEIG); 13, B-G (Añ 6, Bilbao ; Or 4, Ldi , Zait Plat); 29: B 23 (Añ , Astar , AB , Ag , Altuna, Otx, Balad, Erkiag , BEnb , Gand , Alzola ); G 4 (SMitx , Basarri, Zait , And ); EB 2 (Arti ); horietan 'legezkoa' hed. adierakoak bi izan daitezke: Or ("Neri deritzat Garazi urre-gorria") eta Zait ("Beti pake urregorrian dagoena, ezertarako ezpaita"); B 10 (A , Altuna 8, Balad); G 2 (Or ). urre gorri LoraS BasEsc AmaE BeinB NereA SIgn AsL AzpPr G Eus Antz SClar Zez urre-gorri LoraS IpuiB Eus IL urregorri EL2 II AmaE Kr BatB NereA Elorri Atalak Aranz Plat AUzta MaldanB Eus Plat urre zuri BeinB urre-zuri Aitork

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

6: B 1 (P. Etxebarria); G 4 (M. Lekuona 3, M. Apalategi); EB 1 ( ); 13: B 6 (Alzola); G 4 (Azkue, S. Muniategi, M. Lekuona 2); EB 3 (J. Sarrionandia, M. Zarate, ); ez dugu 'legezkoa' adierakorik aurkitu; EB 1 (A. Lertxundi). urre gorri IBe urregorri Euskadi Obrera urre zuri

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ez dugu 'legezkoa' adierakorik aurkitu; formak: : AB38 2, AB50 1, HiztEn; : DFrec 1, AB50 1, Euskalterm 2; : AB50 1; : HiztEn; : Euskalterm 1. BiblE: 2 (Sal 65,14: lumak urre gorriz; Kt 5,15: urre gorrizko oin); 1 (Es 25,12: urregorrizko lepoko). urre gorri urregorri urregorrizale urre zuri urre-zuri urre gorri(zko) urregorrizko

Euskaltzaindiaren Arauak

. 'urrea'. batez ere Bizk

Idazkera egoki(en)a eskainiko da

hitz bakar-egina sumatzen da; badu, gainera, hedadurazko edo konnotaziozko adiera ere ('legezkoa' edo: "bere hitzaldian esan duen guztia ez da urregorria"); ikus ere. urrezuri

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-gorri.

Euskaltzaindiaren Arauak

. . . Chrysanthemum sp Sin krisantemo

Idazkera egoki(en)a eskainiko da

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-lili.

Landare eta animalien taxonomi izena

Chrysanthemum sp.

Euskaltzaindiaren Arauak

, urrent, urrentzen. . 'bukatu, amaitu'. urrendu Zub

Forma arautuaren azalpenaz oharra

aditz mota adieraziz: ad. ( eta bezala). da/du amaitu bukatu

Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak

urrendu, urrent, urrentzen.

Erabileremu dialektala

Zub. eta ing.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

6: Zait 2 ("Eldu geran tokia ikustean, berriz, Mikene urretsua ikusten duzula esan dezakezu", "Pizon urretsutik Zebe dirdaitsura noren antzeko zatoz?"), Mde 3 ("Aintzirak baziren, arrain urretsu, urdin eta berdeekin", "Ezaxolek eta funts-gabekoek gogarako dituzten hezur [sic] urretsuez eta amets hutsez bere burua atzipetu nahi ez duenak, ordea, aitortu behar du hala ez dela", "Indianoen lur urretsuak baino urrezkoago diren uharte dohatsuak"); Erkiag ("Eguberdiko argi urretsupean kaleratu, ta leku apaiñetan jan-edanak egin"). urretsu Sof BatB

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(eta ) 4: Mde (OEHko testuinguru berean), Zubk ("Purpurin urretsua erabil daiteke bere ordez"), B. de Arrizabalaga 2 ("Bizkaian 'politika adin urretsua' gozartuko dabe", "Foru adin urretsua"). urretsu urhetsu

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: AB38 2 ('dorado') Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm. urretsu //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: PMuj (aurífero, aurígero) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh DRA. urretsu DVC // EG/CE EF/FE EF BF DBF,

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

Mailak

Jas.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

urrezkoa.

Jatorrizko forma

erresinul, urretxindor.

Euskaltzaindiaren Arauak

. Luscinia megarhynchos

Landare eta animalien taxonomi izena

Luscinia megarhynchos.

Euskaltzaindiaren Arauak

. Oriolus oriolus

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-txori.

Landare eta animalien taxonomi izena

Oriolus oriolus.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

kategoria eta adibidea jasoz: "izlag.: urrezko ezteiak".

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: adib. gisa

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa jasotzekoa, urrezko sarreran (jasotzekoak dira, halaber, . eta .) diamantezko e zilarrezko e

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1, ES (metahizk.: "ediren arren izen batzuek berboetarik, eta berboak izenetarik atherajak, eta moldatuak, hala nola , ..."). Ik. ap. DRA : ("Barneko aldian, aldare nausi bat bertze bi ttiki, saihetsean urreztadura mehez han-hemenka eragiñak"). urreztatze gezurtatzea urreztatzea urreztadura Atheka

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

1, J. Otaegi ("Mundu iradokiorra osagai anitzez emana dago lauko handi honetan: lainoaren urreztadura, bidearen luzea, argiaren azken izpiak"); 1, J. Artaraz ("Kapila nagusiaren erretaulan urreztatzea eta eraikuntza posiblea egin eben diru laguntzen zati haundi bat jatorriz amerikarra zala aitatu dogu"). urreztadura urreztatze

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: AB38 1, LurE, Euskalterm 1; : Euskalterm 1 Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn. urreztatze urreztadura //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: EuskHizt, PMuj ; : ElhHizt, DRA, PMuj Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh urreztatze DVC urreztadura DVC // EG/CE EF/FE EF BF DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-dura/-tze.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

, urrezta, urreztatzen. ad. urreztatu du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

urreztatu, urrezta, urreztatzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ztatu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: urreztatzea eta polikromia: dorado y policromía.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-dura.