Euskaltzaindiaren Hiztegia

Forma arautuaren azalpenaz oharra

beste letrak bezala azalduz: "iz. 'euskal alfabetoaren hogeita seigarren letra'".

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: HiztEn; : LurE. yard iarda

Erdaretako formak

: Le Petit Robert-Collins. yard

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia unitateak.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ik. EArauak 38.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

4: J. Lizarralde ("Paul-en aitak bazuen yate bat eta bera ibili zen, harat eta hunat, guretzako moduko untzi baten bila"), Onaind ("Korea, Mexiko eta bere yate Snark'ez Egoaldeko Itxasoetara"), 2 ("Rafatxuk fortuna dexentea dauka: bi yate dauzka eta abioi partikular bat", "Zenbat yate dauka? Automobilik badauka?"). yate Baietz/1

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 1, HiztEn, Euskalterm 1 Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, LurE. yate //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: EuskHizt (AS); : ElhHizt, HiruMila, Lur eta Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Casve , HaizeG , Lh , DRA, PMuj . jolas ontzi yate EG/CE EF/FE // EF BF DBF DVC

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal formen ordainak: ElhHizt: ; HiruMila: (yate de placer) ; Lur : ; Lur EF/FE: , ; Casve : ; PMuj : Ez dugu aurkitu ap. HaizeG . yate / yacht yate yate, laketuntzi EG/CE yate yate balandro FE laketuntzi DCV iate // FB

Erdaretako formak

(DLLF): yacht; (Collins): yacht; ( ) pleasure cruiser, motor cruiser; (S. Carbonell): panfilio o panfílo; (Langenscheidts): Jacht. fr en de motor it de

Jatorrizko forma

yate, laket ontzi, laket untzi.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

E109: "Nire ustez, hau ezarri beharko genuke: "erabil: ". , jakina denez, gure hiztegi honetan ageri da". // BAgiria (1999-12-16): "Sarasola jaunak forma proposatzen du. Hitza kentzea ere proposatu da. Azkenean, bigarren itzulirako uztea erabaki da". laket-ontzi Laket-ontzi yote

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "yate. Atsedenerako itsasontzia".

Forma hedatua onartzekoa da, ordain egokirik ez duenean

ingelesak eta frantsesak alemanezko grafia atxiki dute, eta gaztelania da forma nazioartekotik bereizi dena; Hegoaldean hedatua, berriz, gaztelaniatikoa da. Hala ere, forma onartzea erabaki da, bestelako irizpideen aurka jokatuz, ere onartuz. yate laket-ontzi

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

laketontzia.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ik. EArauak 38.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: HiztEn-LurE. yen

Beste (edozein) iturritako erabilerak

: Estilo Liburua. yen

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak

Zerrenda osagarriak

EEgunk: " . Himalayako kondairako basagizona". yeti

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du (es, fr, en).

Maileguen egokitzapen sistematikoa

j-/y-.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

j-/y-.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

G 1 (G. Egaña); EB 1 (E.J.); 8: B 3 (J. Artaraz: 2); EB 5 ( , K. Bizkarra 3, HABE); 3, EB ( , J. Suarez Barrutia). jogourt yogourt yogur yogur poto Hizkuntza 7 yogurt Oinarri 2

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: AB38 2; : AB38 2; : AB38 11, AB50 1, HiztEn-LurE; : AB38 2; : AB38 3, AB50 1, Euskalterm 24. jogur jogurontzi jogurt jogurtailu yogur

Euskaltzaindiaren Arauak

e. . jogurt

Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren ordez

Ik. . jogurt

Maileguen egokitzapen sistematikoa

j-/y-, -rt.

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu OEH-EEBS corpusetan.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: HiztEn (moneta), Euskalterm 1 ( , eta laburtzapenekin); : LurE (dinastia) Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50. yuan yuan renminbi CNY CHY Yuan //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: ElhHizt (yuan), HiruMila (yuan), EskolaHE ( : dinastia) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh , DRA, PMuj . y uan Yuan // EG/CE EF/FE EF BF DBF DVC

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Txina.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

: Estilo Liburua. renminbi

Erdaretako formak

Wikipedia: (en) The renminbi or the Chinese yuan is the official currency of the People's Republic of China (PRC).

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "yuan. Txinako dirua".

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak: iz. (Txinako dirua). Oharra: Normalean, yuan soila idazten da (eta esaten).

Nazioarteko forma da, egokituz onartzekoa

forman (azken soilduz) hobestekoa da X. Kintanaren ustez. yuppi -e

Forma baten adiera(k)

beste letrak bezala azalduz: " iz. 'euskal alfabetoaren hogeita zazpigarren letra'". (zeta)

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: . luze-zabal

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

( eta sarrera bien azpisarrera gisa emango da). luze-zabal luze zabal

OEHko datuak [laburduren azalpena]

(eta ) adlag. 37: Lg 3 (adib.: "Neskatxa Jainkotiarrek egin behar dutena da, altxatzea zerurat bere bihotzak, eta largatzea bere buruak, zabal-zabala, Jaunaren eskutarat"), Laph ("Liburua zabal zabala, lo zagon haren eskuetan"), Elsb ("Lurrean etzanik, zabal zabala"), Jnn 4 (adib.: "Besoak zabal-zabala, batere erortzerat utzi gabe"), HU 9 (adib.: "Harek zabal-zabala oro sinetsi", "Haren etxea beti orori zabal-zabala idekirik zagon"), JE ("Zabal zabala idekirik"), Barb 7 (adib.: "Xarboak ur hegian bezala, ahoa xabal, xabala", "Berriz ere gelditzen da, bere begi handi nahasi hek zabal zabala"), Ox ("Tripa xabal xabala, / Putzutik zagon"), Etcham ("Han dago hila bezala, / Ahoa zabal-zabala!"), Zub 2 ("Piarrex ohean edatu zen zabal-zabala"), Iratz ("Zabal zabala jarririk, dena xuri ta gorri, / Gure apezgaitegia da urrundik ageri"), Zerb 3 ("Urdea zabal-zabala lurrean dagokiote"), JEtchep ("Urtebik gaineko pentze guzia lurrean zuen, zabal-zabala"), Ardoy ("Hiria bera, gibel aldean zoin polliki jarria, zabal zabala"), Xa ("Enetzat oren goxoa / hau etzitaken nehundik, / lurrean zabal-zabala / ukaldiaren ondotik"); eta adlag. dirudien beste 1, Zait ("Xixtuz oldar dakioke sofista, sugea bezala, lepoa luze-luzea, begiak sutan, aoa zabal-zabala, miztoa zeriola"). zabal(-)zabala xabal xabala I Fram SBi Bur Azk SFran EzinB Plat

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(eta ) adlag. 17: 1904 ("Ongiarentzat bidea libro, zabal zabala"), Lf ("Zeru-lurreri zabal-zabala idekia"), Zerb 3 (adib.: "Erranen diozkatzu, zabal-zabala, zure sekretu minenak"), Larz ("Gure andere gaztea, punp zabal zabala erori zen"), SoEg 2 (adib.: "Harri kankaila, murru erhautsi, zabal-zabala dago"), 1957 ("Bazterretxeko zabal zabala dago zuen errebitzeko"), Hiriart-U ("Etxeko pentzea ez dugu batere itsusia, altzo batean xabal xabala, dena mendiz inguratua"), 1978 (OEHko Laph-en testuinguru berean), J. Pochelu ("Margita [ ] — Oh, hi hiretako mintzo hiz"), B. Mendisco 2 (adib.: "Zabal zabala lurrean, mogimendu bat egin gabe"), Casve 2 (adib.: "Boztarioan eta kanpoko aire hotxeala elkitzean, / ahoa zabal zabala joan da"), IBe2 ("Zabal-zabala idekiko zaizkitzue Jesu Kristo gure Jaun eta Salbatzailearen betiereko erresumako ateak"). zabal(-)zabala xabal xabala Eskual Herr Otoizlari Taulen gainean zabal zabala Bortüzale

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec1 (Hiriart-U: "Leihoak zabal-zabala") Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm. zabal-zabala //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: DRA (adib. gisa); : EuskHizt (adib. gisa, "Ipar." markatua), DRA (adib. gisa; eta ) Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh , PMuj . xabal-xabal zabal-zabala zabal zabala // EG/CE EF/FE EF BF DBF DVC

adib: da ad. Irristatu. Tipula azal baten gainean lerratu zen, eta zabal-zabala erori. Rut lerratu zen emeki-emeki haren oinetara. Azala latzago duelako, eskutik nekezago lerratzen da. Beha ez dagoena aitzinera, lerra daiteke gibelera (esr. zah.). lerratu 1

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adberbioa da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa, markekin. Ipar. eta Naf.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

bikoiztapen indargarriak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa sarreran. zabal

Erabileremu dialektala

Ipar. eta Naf.

Euskaltzaindiaren Arauak

, zabalago(tu), zabalagotzen. ad. zabalagotu du

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

zabalagotu, zabalago(tu), zabalagotzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-ago-tu.

Euskaltzaindiaren Arauak

g.er.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

, zabalaraz, zabalarazten. ad. zabalarazi du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zabalarazi, zabalaraz, zabalarazten.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-l(du)+a-.

Txostenaren laburpena

'zabaldi' eta 'zelai' formak aztertzerakoan, adiera-banaketa egiten saiatu gara, baina zaila gertatu zaigu banaketa garbia egitea, batez ere, 'zelai' formaren kasuan. Hala, bada, "zalantzakoak" deitu dugun sailean sartu ditugu 'zelai' formako hainbat adibide. Sail horren barnean, besteak beste, adiera metaforikokoak aurkituko ditugu. 'zelai' izenondoa, berriz, alde batera utzi dugu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(+ , ) 326: 'lautada' adieraren pareko izan daitezkeenak: ("Araban, Gasteiz bera eta ia probintzi osoa bere zelaiarekin hartuaz"); Aginaga ("Zelai haren zigorrak, errien izaera bereziari begira moldatu"); Zubill ("treneko leiotik asi nintzan begiraka Argentina'ko zelai zabalari") // , , hitz-elkartuak: Alzola ("gaztetako moduan daukozu buruko ule ederra ezpadaukozu be lenagoko irribarrerik ezpanetan araba-zelaiko semeak bertanbera itxi zaituelako zu"); K. Perez ("oihaneko zoru zingiratsua, goi-zelaia edo landa urbideratu egiten zituzten"); D. Urbistondo ("Goizelai: meseta dardarka hasi zela zirudien"); Lantziri ("Izen bereko goizelaian, bidearen Mendebaldean, daude 8 bizilekuak"); Onaind ("urrundik ikusten dute nola auts beltzezko odei bat otoz-otoan moltxatu ta zelai-zabaldegietan itzalak jeikitzen diran") // zalantzazkoak: Iraola ("Pasa da lartegitik / bide xigorrera, / aritz, gaztaiñ tartetik / zelai zabalera"); Kk 4 ("Azi ederra erein da atzo Araba'ko zelayetan, erneko da [...] a zelako zelai ederra galburu aztun aletsuz beterik egingo dan!", "Araba ta Naparra'ko zelayak Jel'ek arrapatu daizanian", "Euzkadi onetan dana dagola azkatasunaren eske, mendi, itxaso, ibai, arru, zelai, uri, ixakera, ele, ekandu, erti, abenda ta dana"); Aita Martin ("Negarrezko zelai onetan galbidez eta samindasunez inguraturik nabiltan"); A ("Bermeotik Mundakara bidean aldape andidun aran bat, zelai bat, dago: Lamiaran du izena"); J.M. Olaizola ("Mendian, zelaian, aize garrbi ta osasuntsuan"); Laux 2 ("Durundi ots orreik mendiz mendi duaz. / Otoyak zelayan...", "Ibilketa bat egin biar dogu, urte osoko zelayetan"); Anab ("Zelaian - Andoain-dik Irun-erako bide zabalaren ertzean zegoan zelaian - jendea askotxo ibiltzen zan"); Iratz ("Aita Abadeak igorri-arau, jausten dire noiztenka zelaietarat predikari"); NEtx 2 ("Aien erasoz ertzeko aitzak / apar zuriz jazten dizkin. / Ezten pakerik zelai urdiñean: / zeruak orru, tximistak aidean", "Lotan dago dana / bai mendi, bai zelai"); Ir 1954 ("gure mendi, zelai, hiri, herritara"); G. Garriga ("Gerotxuago agertu ziran euskeraren zelaian, gramatiko edo eliztilariak"); JE ("Lapurdi, haurrean berean Saratik Sempererainoko zelai gizenetarat hedatzen zitzakola"); M. Erdozainzi 2 ("Mendi eta zelaiak / Bazter guzi-guziak"); I. Unzurrunzaga ("Gure itxaso, mendi, baso, zelaiak"); Etxde 4 ("utzi zituen illotzi Aramaio'ko zelaietan","Euskaldunen zelaietako gudu-lerroa apurtua", "Urtzi-k esango zuen Euskalerria-ren etorkizuna erabakiko zuen gudaldia non emango zen: iparraldeko edo sortaldeko zelaietan ala Pirineotako mendi-muinetan", "ez zela posible ordeka-zelaietan frankotarren oldarrari eustea"); Onaind 3 ("Bost bider biratzen dute biak zelaia, atxi-atxika", "Beste goiz batean be zelairantz artu dozu", "bat-bateko anka-jokoak zelaian zear sakabanatzen zituen bitartean, nik nere lagun zintzoagana jo nuen"); K. Gallastegi ("menditik mendi /zelai arrotan / entzun bei beti"); Aurraitz ("Agur, atzerri legorra, / atsekabeen zelai ankerra"); J.G. Etxebarria ("Orain ba-noa / zelai barrena", "Zelaiak ikus bere maitea"); S. Muniategi ("euzkia datorrenian / zelaietako zabaldiz"); 1971 ("Baso, mendi, zelai eta baserri"); Ardoy 1973 ("Naparrako zelai mendiek bat eginen dute gizon multxo batzuen inguruan"); 1973 ("Larzac-eko zelaia ta Garazi-Xuberoko mendiak"); M. Etxeberria ("Zelaiko borrokan etsaiak galtzen du"); J. Lasa ("lur ordeka, zelai auetan, gari-leku eta maast-toki auetan, nai genduke ikusi,"); J. Altuna ("zelai zabal artan bildu zan ostetza"); K. Alkorta ("frankoen zaldizkoen eta oinezkoen burrukatzeko era zelai zabaleko erasoetan"); J.L. Agote ("bi alditan desagertzen direla praktika paganoen elementuak, belaxkaturik: zelaietan IV. mendearen erdialdean, mendietan IV. mendearen buruan"); F. Juaristi ("Eraman nazazu emakumeen zelai horretara!"); P. Xarritton ("Nabarrako zelhai ogitsuetarat heltzen gira"); I. Tapia ("Nik, ordea, badakit nola heldu Trullora zelaietan barrena"); R. Garate ("dizdiraz mamitutako ezkutu edo zelaietan ibilia naiz"); I. Borda ("Zelai desolatuetan, noiztenka, haritz solteak mirets genezakeen"); J. Arregi ("ortze ta odei artetik mara mara gure zelai, baso ta urien barna"); L. Davant ("Hemen zelairik ez dugu"); /4 ("Horko zelaiotan harrapatuak ditugu, eta bizirik daude); Gand 2 ("Hauzotegi tzar elkarganatuak multzokatu ditu zelaietan", "Zelai beti berriak opa ditu eta betiko gaztetasuna"); 1977 ("Soria-inguruko Katalañazor zelaietan izan zan burrukea"); X. Mendiguren B. 2 ("gaur gauean, hemen, Filipoko zelaietan", "sarrerako atalburuan kontearen harmarria zuela: bi lehoi erpekari zelai urdinean"); X. Gereño ("San Giuliano eta Marengo-ko zelaietan burrukatzera bortxatu zuen Napoleon"); Peillen ("baso eta zelaien gaindi"); A. Lasa ("Hego zaurituak / hego zulatuak / bitan zatiturik /zelaira erori dira");I. Zabaleta ("zelai zabaleko gurutzetan / guztiok elkartuko gara"); ("Emakumeak ere triste jartzen dira, leku hura espiritu gaiztoen zelaia dela esaten dietenean"); ("Hazkundea, zelaietan hasten da, geroxeago maldetara hedatuz"); LMuj (""Beotibar-ko kantuan", adibidez, zelaien kontraposizioa [...] eta "arkaitzen" presentzia"); L. Izagirre ("Gauza filosofiko hauek idazten ditudan bitartean, zelai zabalaren erdian, mahai herrenaren aurrean, egurrezko aulkian eserita nago berriro"); P. Etxebarria ("Ereñoti etorri bera gau beten, d'an Gabeardatz esaten dotzun Olarreko selaiti"); I. Urbieta ("joan zaitez Oesteko zelaietara, bisonteen konpainian hobeto aurkituko zara eta"); 1986 2 (adib.: "Itsasotik jalgitzen ari den zelai ustel batez da estakurua"); J. Urain ("Euriari / nahi nioke galdetu / zergatik ez duen / ene egarria / zelai lehorrarena bezala / asetzen"); B. Latiegi ("Luisiana'ko zelaietan basoz-baso laisterka zaldiz ibiltzea"); X. Gartzia ("zelaia bukatzen zen lekuan, kamioi berde bat ikusi zuen"); K. Navarro ("India osoa lanean ari zen zelaietan"); ("Ezkondu aintzin, aldapa guziak zelai"); E. Kortadi ("oi zelai ori-urdin, / lore pinpiñaz bitxi"); Umandi ("Goi-Yakintza zelayetan gure izkuntza onen bitartez ibiltzea"); ("jostailu-denda batean tren ttipitto batzuk ikustean mendi artean, zelai zabaletan zehar"); Lantziri 2 ("Garona eta Ebro zelaietatik mediterranear eraginei", "eskualde batean sartzen gara, zelaiko bizitegietatik urruti"); A. Arkotxa 2 ("badoa / zaldizko bat maitasunez / zelai hotzean lauhazka, / [...] zelai hotzaren mugatik"); 1993 ("Napoleonek Austerlitzeko zelaietan amestu zuen Europa"); 1995 ("usain anitzez jantzitako zelaiaren tankera"); K. Izagirre ("Anduagako zelai miragarrietan bezain liluratua dauka"); A. Zuberogoitia 2 ("Arrailduraz bete ziren zelaiak", "Hanka luzeko animaliek urrutira egin zuten ihes, hanka-motzak zelaietan hiltzen ziren bitartean") // 'zelai' forma 'larre', 'belaze'ren pareko: T. Egibar ("ala plazan, nola karrikan; ala basoan, nola zelayetan"); J.M. Lertxundi ("zuaitz bitarteko zelayetan gizon asko"); A Ortzuri ("Zelai onetan baseliza bat"); Ag ("orko beia, ango moxala, goiko zelaia"); 1918-1936 3 (adib.: "orlegi ederrez yantzi ziran solo ta solo-mugak [munak], eta illundu egin dira", "Zelan ziñistu atseden-gozoz / usotxuak lez kabijan", "Jaun-Goikua ta Lagi-Zarra'gaz / Gorbei-osteko zelaira"); 1923-1931 2 ("ostiko partidua izan zan Atotxa'ko zelaian", "Erniyo muturrera, gure Euzkadi maitearen zelai ta edertasuna ikusiaz gure begiak asetzera "); Zerb ("Ara nun diran mendi maiteak / Ara nun diran zelhaiak"); FIr ("bustialdiak artzeko eta zelai andi bat josteta leku gisaz"); 1932-1965 4 ("zelai zabal ta belartsu batzuek Urbia izena dutenak", "Xemeingo elizako zelayen etzunda", "Euliski an eguen etzunde zelayen lo", "jun zan atzera elizondoko zelaira"); Inza ("Euskalerriaren zati ederr ontako zelai, mendi ta errekak, erri eta ibarrak ibillirik dauzkat oraingoan"); B. Gerra 2 ("bere zelayak eta ardiak bereak dittuan bezelaxe", "Altzetako artzaiari bere zelayak eta ardiak arrapatzea bezin oker aundia iruditzen zait orixe, Maixu"); I. Albisu ("baso ta zelai, soro ta belardiak"); EA ("Erabat argitzen dira / zelai, erpin, areztia"); JE ("beroa sartzen zitzakolarik eztiki gain-behera; menditik hurranduago eta betheago zitzaikun agertzen, zelaietan, uda minari jauzten ohi zakon indar ugaria"); S. Erramouspe ("Uhaitz garbia denean zelhaietaraino heltzen"); 1932-1936 3 (adib.: "garbi ta maitekor itzegingo dute erriko zelayean", "Larzabal'ko zelain bertan egongo dira salgai"); 1932 ("Euskalerriko zelai belartsuetan, beiak, makinak lurra iraultzen ari diran landetan"); Zam ("yai eder bat egitea gura izan dau erriko zelai nagusian"); Echta ("arratsaldean nai dan jantzea egin pandero soiñuan Izaro gañeko zelaian"); J.M. Bergara ("Izarraizpeko basarri zelai ta soroen pakea"); Ker 6 (adib.: "Au negargarria Urkiola ta Euzkadi'ko zeialetan", "zelai gorria dala ta iru otsoak urrezkoak"); NEtx ("basarri txuriz, tellatu gorriz, / zelai orlegiz jantzirik"); JMB 5 (adib.: " Arrasaten", "Zelaian bei gorri bat ikusi zuen", "Akelarre-n, zelaiaren erdian dagoen suil aundi batetik ateratzen da deabrua"); Sorarrain ("Zelaiak txuri-txuri ta mendi gañak areago"); Ayalde 2 ("Paetatxoriak egunez zelaiz zelai zebiltzan lapurretan"); M. Juaristi ("ze politak diran / lore ta liliak, / gure zelaietatik / Zutzat ekarriak"); M.A. Urreta ("zelai ta ibarrak zearkatzen ditu"); P. Goicoechea ("mutil-gazte bat, zelaiko larrebeiei begira"); Onaind 3 ("erri-plazatik eleizaraiño doian antxiñako Kalbarioa aurrez aurre", "Aurreko zelaian egozan zugatz zar ikaragarriak be", "Landa naiz zelaietako txori-bedarra lakoa da "); A. Zavala ("Joan ziran aldameneko zelai batera"); ("zelaietako lirioak"); J.G. Etxebarria ("Astoak lira bat ikusi zelaian"); Arti 2 ("Ingelesen Zelaian daudenak","Zuen zelaiak, zuen soloak, zuen herriak "); K. Gallastegi 2 ("solo zelai ta baserri benetan ikusgarriak", "Bere basetxe ta inguruko mendi zelai-ederrak ikustean biotza be urtu jakon"); YAzp ("zelaian gelditu zan belarra ekartzera juanak"); S Muniategi 5 ("Oinkada arin eta, itxaropenez, / - bai bide zabal eta, bai bide txiorrez - / zelairik zelai", "zelai, errekondo, itzalpe atsegiñetara", "zerbaitek iges dagi bai, zerbaitek, gure landa, zelai ta ibaietatik"); X. Kintana ("Behiak zelai berdeetatik baurrez ari ziren"); Garm ("atera zitzaizkien bidera Ramos Azkarate ta bere gudulariei, Igarondoko Zelai Txikira"); Uxola ("ba-zirudian garbitu zituztela mendi ta zelaietako orlegi mota guztiak"); T. Elorza ("bazkaldu zuten, zelai batean, itsasoari begira"); Latxaga ("Kardenas izeneko ibaiaren ondoan zelai eder batzuek daude"); ZArg 1974 ("zelai elurtsutik zetorren berri goibel eta garratza"); E. Kortadi ("Loreak zaizkik gustatzen, zelaian behin hartu genituenak batikbat"); 1976 ("zelaiak baratz bihurtzera iritxi arte", "zelaiak zein politak diren begiratuz geratu gintezken bezala"); J.J. Arrizabalaga ("Beti bankoi banko, ez zelaiko bankuetan, beste bankuok, kristel-takilladunok baiño"); J.L. Davant ("Zelaia berde ta hori "); L. Baraiazarra ("Orain Zelaian egiten bada ere, Guen Kalea zen lehenago antzar-tokia"); F. Ibargutxi 2 ("berriro irten zuen zelaitik", "Zelai ondoan geratu ziren zetozen zaldunak", "tontor azpiko zelaitik goiko puntaraino egiten den hori gutxi batzuren kontua da gaurregun"); BAtx ("Nikolasa etxe aurreko zelaira joan zen"); J.M. Artzalluz (" "); J. Arana ("errialdameneko zelai zabalen batean egiten dira apustuak"); ("ikusi, zelaietako loreak, nola hazitzen diren"); M. Ostolaiz ("gorotza edo ximaurra eraman zelaira"); M. Etxaide ("zelai artifizialetan, lur harritsu zein maldatsuetan eta baita kultibo zabaletan ere traktore eta ongarrien eraginkortasuna galdu egiten bait da"); X. Arregi ("Baserritarrek zelaiak zaintzen dituzte"); A. Arejita ("jokorako hartu den zelai horren ugazaba etortea balitz oihu egin"); I. Irizar ("egun dena zelaian"); L. Iriondo ("Zelai artean etxe zahar bat zegoen");J. Altuna 2 ("Ugari da gure soro eta zelaietan"); ("Margotu urdinez neskak elizara joateko jarraitu behar duen bidea, berdez iturrirakoa eta marroiez zelairakoa"); /3 ("Hortik etorri omen zaie batzarre horiei akelarre izena, hau da, akerraren larra edo zelaia", "Zugarramurdin, Nafarroa eta Lapurdi artean dagoen zelai batean, egiten zituzten batzarreok"); 1975 3 (adib.: "Norbere zelaian sakea egin aurretik pilotari emandako kolpea", "Pilotak zelaiaz kanpo egin du sakea"); /4 ("Baratze eta zuhaiztiak atzean utzirik, soro eta zelaietan zehar abiatuko gara"); J.M. Irigoien 4 ("zelai eta lurrak saltzeko proposamenduak izan dituzte", "herrikozelai zabaletara hedatzen zirela iruditu zitzaien", "Sophiek zelai berdez betetako lurralde batean zeudela ikusi zuen", "asto batek arrantza egin dio / aldameneko zelaitik"); Etxde ("Zer ote zegoen Gabiriako zelai eder haietan edonorentzat baina batez ere ezkongaientzat zilegi ez zena?", "Gipuzkoako mendiei begira: Ara nun diren mendi maiteak, ara nun diran zelaiak"); J.A. Garmendia ("Inguruan zelai berde eta hezeak") P. Zabaleta ("Zelaietako lili ur zirrinda urduri"); I. Salbidegoitia 2 ("San Mames zelai honetan", "gehiagori bururatu zitzaion zelaira saltatzea"); /6 3 ("zelaian eser zaitezte", "Arbolaz inguraturiko zelai batetan Zortzi erropuntuetan dauden zuhaitzetara joan behar duzue", "Jokalariak zelai erdian jarri"); 1981-1983 3 ("Urtaro bakoitzean gure mendi, zelai, zuhaitz, landare... aldatuz doaz", "Mendi edo zelai batetara joan gaitezke zomorro bila", "Zelaiko lore ederrak", "Gainera leku desberdinetan ateratzen dira: zelaietan, pinadi, gaztainadi, harizti eta bagadietan gehienak"); I. Zaldua ("mahasti, zelai, mendi eta zergekin hartu zituen"); J. Etxeberria ("Zelaian AB = 650 m oinarri bat neurtu dugu,"); H. Etxeberria ("Agiña inguruko zelaietaraino igoak"); Fdz. de Larrinoa ("dignitatearen zelaietako brioleten more"); 1984 ("Eta bi txanda eratu behar zituzten 49 zelaiak antolatzeko"); 1984 ("an zanpatu zuten zelaiko belarra"); /2 ("Zelaiak elurrez estalirik daudenean");I. Elias ("Goiko zelaiaren ertzean zen emakumearen algarak"); X. Mendiguren B. 4 (adib.: "Egoera abantailatsuan dago bere zelaian jokatzen duen taldea"); 87-88 ("zelaiak umeek jolas dezaten"); M. Escribano ("beheko zelaietan patxadatsu larrean"); A. Pontesta ("zelaian zehar korrika abiatu zen", "mahasti eta zelaietan zehar korrika hasi zen berriro"); J. Zubikarai ("Dublin'go Zelai Nagusia menderatu eben"); Osk ("zelai ta behi asko ikusi ebezan"); M.A. Elkoroberezibar ("EUTGko zelaietatik alde egiten hasten dira"); J. Lekuona (""Zesaren zelaia" deituriko leku batean, Kambo herritik gertu"); K. Alkorta ("zelaietako matxinsaltoen antzera, ibiltzeko prest"); S. Aizarna ("Lehenagoko zelai zabalak, belar-zelai haiek"); A. Cazabon ("Zelaira iristerako, Perpetua eta bere anaia gogor ari ziren belar biltzen"); Zubk ("bizi-jokorako eskola euki eban, an, "eriotzarako zelaietan""); J. Agirre 7 (adib.: "kanping bat ere antolatu dute Tuertokua deitzen zaion zelaian", "zelai zenbait autoak sartzeko moduan ez zirela jarri", "bezperako euriak parking bezala prestaturik genituen zelairen bat edo beste erabiltzeko ez direla utzi ditu", "belarrez ongi hornituriko zelai batean"); 1988 ("bi zelaiko arditegi ikusi nahi"); J.M. Urkia ("arboladun zelai bat dagoela dio"); LMuj 2 (adib.: "mendi, malkar, aldapa, sakan, soro, zelai, erreka"), 1989 ("Euskalerriko koba, zelai ta larrez"); 1989 ("Ikuilutik zelaira ateratzeko"); 1989 ("ekintza, politikoa burutuko da beheko zelaietan"); J. Otaegi ("Gurseko zelaia"); B. de Arrizabalaga ("Bizkaiko mendietan eta zelaietan larran ohi doguzan ardiak"); A. Urcelay ("dantzarako zelaia libre geratzen da"); J.M. Sarasola ("belar luzea zegoen zelai batera joan zen"); I. Mendiguren ("Greenwich-eko bolatokiko zelaian larrean utzi, hango belarra hain goxoa zenez gogotik jan zutelarik"); M.E. Laboa ("galapan zihoazen zelaian zehar bere harrapakinekin, non ezkutatu jakin gabe"); 1990 ("kirolaren praktikarako zelai edo instalazioak"); J.R. Aizpurua ("errekak, zelaiak eta animaliak kutsatzen ditu", "inguruko urak eta zelaiak kutsa bait ditzake"); /6 (zerrenda hutsa: "zerua zoroa zelaia zezakeen"); J.A. Berriotxoa 2 ("horren aurrean Burgeteko zelaiak", "Legaire zelaietara igotzen den bidean"); A. Sarriegi 3 ("Denbora gutxi barru teilatu, zelai, arbola, hesi eta patioak tximeleta zuriz beteta gelditu ziren eta txolarreak", "beldurturik eta goseturik, teilatutik zelaira hegaka joaten ziren aleren batzuren bila", "belar samurrezko zelaian marrubi ugari zegoen"); K. Santisteban 8 (adib.: "Baina belar pila bat dago zelai horretan!", "Trenbide ondoko ia zelai guztietan behiak edo idiak zeuden", "Zergatik da hobea beste zelaiko belarra?"); J.A. Mujika 3 (adib.: "Zelai erdian ziren bi taldeak", "biak zelai erdira joan ziren, dantzan beti ere"); 1992-1996 5 (adib.: "nazioarteko partidu bat jokatuko da Aita Mari zelaian", "futbol partidua ikusi ahal izango dugu arratsaldeko 5etan Asti zelaian", "eztabaidatua izan arren gero, azkenean, zelaian ikusten dute", "zatietan zelaian sartzen zuen lehenengo jokalaria"); 1992 ("zelaiari mugarik ezin zaio jarri"); 1992 ("zelaiari mugarik ezin zaio jarri", "entseatzen zituena bere burua zelaian behera botaz"); J.R. Aihartza ("larre.- Zelaia, belazea. Prado"); ("etxe inguruko zelai edo parkeren batean meriendatzea"); /3 ("Dabid zelai berde batean zegoen"); ("Zenbat metro egingo ditu zelaiari ingurutik buelta oso bat ematen dion kirolariak?"); B. Oihartzabal ("Erromako plazan edo Martitzen Zelaian egiten ziren"); HezkSaila 1993 3 ("harrapatzailea babeslekuan egongo da; beste guztiak, berriz, zelaian sakabanaturik", "Zelaia mugatua izango da", "Ikasle guztiak zelaian zehar sakabanaturik egongo dira"); A. Lertxundi ("animalia guztiak zelai berean bazkatuta ere, zergatik irteten zaion ilea behiari"); J.M. Elexpuru ("behiak zaintzailerik gabe utzi eta zelaitik etxera etorri ohi zen"); La Salle taldea (zerrenda hutsa: "heldu / galdu / zelai / zelai / samar"); Larrak 2 ("Gaztelu-aurreko zelaia", "Zelaiko beste arlo bat"); /5 2 ("zelaira irten naiz entrenatzera", "Ikusi mendizaleak, / baso eta zelaiak", "Urtaro honetan zelaiak lorez betetzen dira"); ("Ibilbidea, zelai eta zuhaitz artean jarraituko dugu"); I. Murua ("zelai txiki batera iritsi arte"); P. Aristi ("zelai batean etzanda bokadilo bat jatea"); K. Perez ("zelai eta soroak inguratu ahal izatea"); X. Arregi ("goizean aurkitu nuen bere mantuar musa maitearekin zelaietan zebilela"); 1994 ("ehiza debekaturik Sarrio bat zelaian"); 1994 ("Gazteak ermitako zelaian"); M.E. Ituarte 2 ("abatetxetik irten eta zelaietarantz zihoan bideari ekin nion", "onddoz beteriko zelai batera iritsi nintzen"); /2 ("Hara nun diran,/ mendi maitiak /hara nun diran zelaiak"); /2 ("zelai baten erdian, dendatxo baten barruan"); J.M. Beltran ("Kaballeriak zelaietatik eta soroetatik bidaltzeko erabiltzen zen"); A. Sarasua 2 ("pinuz, etxez, zelaiez edo errepidez estalita ikusten ditugun inguru guzti horiek", "zuhaitzak, otadiak, zelaiak eta txarak nahasian dauden tokietan bizi da"); Pper ("Uztarleku, Basakabitik aurreko zelaiari deitzen zaio"); ("finalak jokatzen dira Croke zelaian"); 1996 ("Lau estalpe ezarri dituzte Zumeltzako zelaietan"); 1996 ("makina bat ortu eta zelai zapaltzen genituen"); 1996 ("zelaian, ahoa zabal-zabalik"); 1996 2 ("zelaieraino joan ziren lasterka", "zelaiera iritsi zelarik, urmael batean bainatu zela"); 1997 ("zelaia umeari egokitu behar zaio") // 'zelai' formarekin osatutako hitz-elkartu eta eratorriak: , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , zela xka, eta ; (+ ); 'lautada' adieraren pareko 24: Or 3 ("berela itzali zen agerkaria, zabaldian barna", "ara noakio atzetik nire txoriñoari, zabaldi arrizuetako eperkume ari", "Yoana Mari, zabaldia barna, eroarenak esanaz doaie"); NEtx 2 ("Bolibi'ko zabaldietara narama irudimen-aztiak", "Ama sabelaundi, / arraiz ta urez izor, / gañean zabaldi, / sakonean malkor"); M. Ugarte ("txingar zirrarak goi zabaldian"); J. Oregi ("Horrela alexka bat zabaldiaren zati baten ibilli baldin badabil"); ("Idortasun handieneko zabaldi ikaragarri haietan, gaizki eraikitako lurrezko etxe pilo bat besterik ez dizu eskaintzen"); Onaind ("Gaztela'ko zabaldi azkenbageak"); J. Gaztañaga 5 (adib.: "Arraba'ko zabaldian F. M. E.'ren babestetxe berria eraiki ondoren", "Elorrea izeneko tokian, Arraba'ko zabaldietan aurkitzen da", "Sortaldetik Austigarbin'go zabaldiak ixten ditu"); J.A. Arrieta ("mendi muger honen gailurreko zabaldian, harri landuzko abatetxe misteriotsu hau"); I. Segurola ("Berraondo eta Bolibiako zabaldia"); I. Zubiri 2 ("Gernikalde'ko zabaldi ederra begiztatu eban", "elurrez estalitako zabaldiari begira"); S. Muniategi ("euzkia datorrenian / zelaietako zabaldiz"); R. Garate ("bere laberintoetan edo zabaldietan, gailurretan edo leizeetan, ilunpez edo dizdiraz mamitutako ezkutu edo zelaietan ibilia naiz"); 2 ("zabaldia hesiturik /Ahoa hiztun / Bularra suzko oihan haundia zeharkatzen", "Zabaldia ilunetik, ahoa dardarka"); GIE ("Anpulua 1. gerezia; 2. negarra; 3. zabaldia; 4. tipula"); J.M. Arzalluz ("hartarakoxe bakarrik eraikitako minarete koxkor behin-behinekoaren inguruko zabaldia"); K. Biguri ("Tontorrean zabaldi soil samarra zegoen, zuhaitzik gabekoa"). zelai selai zelhai a) EHHLaburp Lardasketa araba-zelai goizelai zelai-zabaldegi Virgil b) Lamiak Don EG Axular Karmel GH Herr Saioka Uda Zer Oihanaren deia Gipuzkoako geografia Herr Zahar hitz Esaizu/BBB1 Elgoibarren KultUrtekaria c) G Euzkadi Argia Metsiko Aranzazu Ber El Día La Cruz Jos Kristoren-zelaixa EMeza Mundu Inauteria Zabal Nikol %50 belardi edo zelaiak KatekesiLagung MatHast Irakur Kirolak Saioka Saioka EuskararenProgr VozEusk Goiz-Argi Kuxkux Legazpi Atorra HerrizH Karmel Eguna Hemen BAO Sirimiri Egin Egunk Egunk OporKoad Argia Bi ta Bi/4 Barnet Bene-benetan Ingurua/LH DNoticias Ttipi-ttapa Murgil Esaizu Suetena Belfasten DV Aretxagazeta Habe Xirrixta Ibiltzen barne-zelai barruti-zelai basket-zelai baso-zelai bataila-zelai belar-zelai belardi-zelai, borroka-zelai futbol-zelai garaipen-zelai gari-zelai gerra-zelai golf-zelai guda-zelai gudu-zelai hegazkin-zelai herri-zelai iratze-zelai joko-zelai jolas-zelai kanpa-zelai kanpo-zelai kirol-zelai, konpondio-zelai kontzentrazio-zelai labore-zelai landa-zelai mendi-zelai ostiko-zelai saio-zelai sarraski-zelai soldadu-zelai soro-zelai trabailu-zelai udaberri-zelai, zelai-ertz, zelai-ingurune zelai-maisu zelai-mendi zelai-muino zelai-pentze zelai-soro, zelai-zabaldegi zelaidi zelaigune zelaikada zelaitxo i zigor-zelai zabaldi goi zabaldi Mi Munduan zehar Emakume olerkariak HizkLiter :

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: AB38 3, AB50 2 gaztelaniazko , , ; HiztEn (toki zabala, lautada); LurE (eremu lau zabala); : AB38 32 ( 1, 1, 1, 1, 1, 2, 1, 1, 1, 1, 1, 1), AB50 14 ( 4, 1, 1) gehienak gaztelaniaz , itzuliak; 2 gaztelaniazko kide; HiztEn (toki laua, lautada; belardia; B. lurzorua, lurraren azala; . zenbait kiroletan, jokoa gertatzen deneko esparrua); LurE (landa edo sail laua, bereziki belartsua); Euskalterm 23 ( 3, 2, 1) gaztelaniazko ren kideak dira denak, bat izan ezik: - . zabaldi apertura campa planicie zelai baso-zelai Araba zelai baloi-zelai belar-zelai etimologi zelai futbol(-)zelai futbito zelai goiti zelai golf zelai gudu zelai kirol zelai zelai gune futbol(-)zelai kirol zelai burruka-zelai campo prado zelai llanuraren Kir kirol-zelai golf-zelai saskibaloi zelai campo zelai valle

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

">EuskHizt ( . zabaltzea, [zerbait] zabaltzen den aldia); ElhHizt (llanura, llanada, planicie); HiruMila (llanada, gran extensión, planicie, esplanada); EskolaHE (eremu lau zabala); Lur eta (llanura, llanada, explanada / esplanade, plaine); Casve (ouverture; coup d'extension); DRA (campo extenso, llanada); PMuj ( pampa, llanura sin arbolado, paraje raso, planicie, llanada; explanada; latitud, anchura; espacio, extensión); : EuskHizt (landa lau edo lau samarra, batez ere belarrez betea); ElhHizt (campo, campa; prado, pradera; llanura, planicie; . Campo, terreno de juego); HiruMila (prado, campa, campo; llanura, planicie; suelo, campo de deportes con hierba); EskolaHE (landa lau edo lau samarra, batez ere belarrez beteta); Lur eta (planicie, llanura, llanada, explanada; pradera, prado; campo, estadio / plaine; pré, prairie; champ, terrain; terrain de sport en plein air); Casve (plateau; terrain de sport) HaizeG (plateau, champ labouré, sol); Lh ( - plateau; terre plainiére; champ labouré, cultivé; sol, terre, parquet); DRA (campa, campo; prado; valle, llanura, campiña, planicie; suelo; plaza); PMuj ( campo, campiña, tierra de labor; prado, pastizal). zabaldi G. er EG/CE EF/FE EF DVC AN AN zelai Kir EG/CE EF/FE EF BF DBF zelhai DVC AN

Euskaltzaindiaren Arauak

, zabal(du), zabaltzen. ad. zabaldu da/du

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: . zabal-zabal egin

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

zabaldu, zabal(du), zabaltzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

13: Ur ("Jarri zaneko, emoten deutsee atiari ots ikaragarri bat, zabal zabal egiten da, eta dakuz sartuten dala emakume eskerga, ezain, itxusi ta bildurgarri bat"), Ag ("Begiak zabal zabal eginda gizonai ondo begiratzen asten bazara, etzara iñoren emazte izango"), A ("Gaixoak barrua zabal-zabal egin zidan"), Urruz ("gaixoak, begiak zabal-zabal egiñik, irri-parrezko arpegiarekiñ izketa asirik dio..."), Otx 2 (adib.: "Ordu erdi garrenerako uri osuan zabal-zabal eginda ibilliko litzatekez ixilleko arazo txikarrenak be edonoren abuan eta miñian"), Munita ("Izango dira, ori bai, aoa zabal-zabal egin eta beren mingain luzeaz, esango dutenak orrela erria ondatzen dezula"), Etxde 5 (adib.: "Usoak, biotza zabal-zabal egiñik", "Barkatzeko eskatuz, besoak zabal-zabal egiñik ugazama ta aizpak besarkatu zittun"), Erkiag ("Urabeera egoan eta ondartzak zabal zabal egiñik, ziran giñoan"). zabal(-)zabal egin MarIl Kr Ardi Zer Arran

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

3: ("Itsas ertzetik urrun bizi dira: kometak balira bezala, haizeari eramaten uzten diote, hegalak zabal zabal eginik"), 1986 (" erantzun nuen ahoa zabal zabal eginda"), P. Zabaleta ("Murruaren beste aldean zegoen luze belarrean, lau hankak zabal-zabal eginda, eta zirkinik egiten ez zuela"). zabal(-)zabal egin Bizia lurrean Ipuinak Yes

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ez ohiko iturrietan (DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm), ez eta hiztegietan ere (EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh , DRA, PMuj ). EG/CE EF/FE EF BF DBF DVC

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egin (bikoiztapen indargarriekin).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. zabaldu

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

zabaltzea eta zabaltzearen ondorioa.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-era/-ero.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

- (- ) 16, 9; 1 (Erkiag ); 1 (Otx); 14, B (5: Ag 2; Kk II; Otx; Erkiag ); G (7: NEtx 2; Anab ; Vill 2; Ibiñ ; Berron ), EB (2: MEIG; Osk ); 1 (Osk ); 8 (Erkiag ; Etxde ; Zait ; Vill 2; JE ; MEIG 2). une una -gune zabal-une Arran zabaluna zabalune Kr Ab Arran Antz Poli Jaink Virgil Kijote Kurl zabal-gune Kurl zabalgune Arran JJ Plat Jaink Ber

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

3, - 25; 1 (A. Zubikarai); 1 (I. Omaetxebarria); 1 (J. Azpiroz); (+ konposatuak: , ) EB dira batez ere, eta B 2, G 1 (J.K. Ibargutxi; A. Arrinda; I. Zaitegi; P. Chavarri; J.M. Urkia; M. Aierbe 3; A. Ariznabarreta; J.M. Txurruka; P. Iztueta; Txill; X. Mendiguren B. 5; J.A. Mujika 2; K. Santisteban; J. Ormazabal; ; 2; ). -une gune zabal une zabal-une xabalune zabalgune are-zabalgune lur zabalgune Gizartea OHO Gipuzkoako geografia Egin

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 2; AB38 2; AB50 3; HiztEn-LurE; Euskalterm 4; : AB38 1; : AB38 6; HiztEn-LurE (biek hau definitu-azalduz); Euskalterm 1. zabalgune zabal-une zabalune

Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

erabili ohi da leku-adierazle gisa; eta gaur nagusitu dena ere formakoa da. -gune -gune

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gune/-une.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: . zabal-zabalik

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

. zabal-zabalik

Atzizkien araberako erabakiak

-ik.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

bikoiztapenak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. zabalik

OEHko datuak [laburduren azalpena]

2: JMB ("Españian eta Galietan erromatarrak beren zabalketai ekin zioten ezkero, Eusko-pireneen inguru-maiak bereala lateldunen bizikerara biurtzen asi ziran"), MEIG-NEtx ("Burni-lanean izan diren hiru aldi nagusi agertzen dira hemen; azalaren zabalketa, hega-aldi bildua; arintzen eta eramaten duen hutsune horrek astundua; eta azkenean, arauzko bilketa, haziera legezkoa"). Ik. ap. DRA, gainera: Larz in 1975 ("Trakturren zabalketak ez ditu, urrundik ere, gaurretik biharrerat suntsitu kabalen uztarketak"), 1973 ("Aurrezki Kutxa Probintzialak, gipuzkoarren serbitzuan, bere laguntza osoa eskeintzen du, aurrezki eta diru zabalketarako alkartea danez"). zabalketa ELG GH Agur

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(eta , ) 13: K. Egileor ("Andrazko komunidadetan zabalketa aundia izango du diakonadoak"), B. Latiegi 3 (adib.: "kristautasunaren zabalketari buruz", "Naikoa zuan ortarako, bere iru eliz-barrutietako barkapen-zabalketaren buruzagitza lortzea"), Txill 4 (adib.: "Baina, nahiz arte-ahalmen horiek ez izan, marratzeko aukera egiazkoak, marrazkion ugalketak eta zabalketak, alor horretan elikatura, helburu eta bultzada ematen diote haurrari", "Kafesnea berotu artean, inprimaturik eta sailkaturik zeuden en zabalketaz mintzatu gara"), 1976 ("Donostiako obispuak Gipuzkuako parrokixetan zabalketan dittuen idatziagatik"), 1977 ("Hebreoaren zabalketarako hizkuntzarekiko errazbideari ekin diote"), J.A. Agirre ("Hango zuzendariek beti ulertu izan dute museoaren eginkizuna gizartearen hezkuntza promozionatzea dela inbestigazioaren eta artearen estudio sistematikotik hasi eta herri mailako zabalketaraino"), ("Aundia izan zan, ba, euren egitada kaxkar baizen ankerra geuri ezarteko egin izan eben guzurrezko zabalketa zikiña"), 1992 ("Haren ordezkotza egiten dueneko enpresak, indarrean dauden arauetan eskatzen diren baldintza guztiak betetzen dituela, zabalketari, instalakuntzari eta ihardunean jartzeari dagozkienetan"); (eta ) 25: J. Arregi ("Bigarren idaz-lanak diñoanez, Euskal-elkarte batzuk edo beste erkietara doaz edo euren Elkargo-zabalpenak kanporatuz, errialde orretaruntz luzatu daroez"), X. Amuriza ("LAR-ek hemen agiri diren hitzetarako baino zabalpen gehiago eduki dezake"), 1982 eta 1990 (adib.: "Hezkuntza Sailaren 3. eta 4. argitarapenetan agertzen da horien zabalpena"), J.M. Goñi 6 (adib.: "Biraketaren zabalpenaren neurketako gai honek beste puntu garrantzitsu batera eramaten gaitu", "Zeren neurri? Biraketa baten zabalpenaren neurria, hain zuzen"), A. Martinez ("Transformakuntza heredagarrien zabalpena"), 2 (adib.: "Oroitza-txosten honen argitalpenarekin eta zabalpenarekin II. Euskal Mundu-Biltzarreko Idazkaritza Orokorrak burututzat emango du bere egitekoa"), J. Ortiz de Urbina ("Bere argudioen laburpen eta zabalpen ederra ematen du bere artikuluak"), 1990 ("biztanleari orokorki aurkezten zaion egitarauaren zabalpena"), J.M. Muxika ("OJDren kontrolean dauden argitalpenen artean, estatuan 50.000 aletik gorako zabalpena dutenak bereiztu"), A.M. Toledo ("hitz-neurtuaren ugalpena, hizlauaren hesiak haustea, hitz-neurtua dastatzeko zaletasunaren zabalpena"), L.M. Bandres ("Zientziaren garapenaren sakontasuna nahiz zabalpena dela eta..."), Ribera ("Eta tipoen eta hedadura guztiz zabaleko konposizioen sortzaile bezala erakusten duen ahalmenak bere mendeko nortasunik azkarrenetako bat bihurtzen du, baita, bere pintura eta estanpen bidez lortu zuen zabalpen handiari esker, eragingarrienetako bat ere"), J. Gabilondo ("Zergatik zabalpen hori?"), ("1987.eko abenduan onarturiko zabalpenaren bidez, kodaka, loina txikia, izokin arrunta eta bokaletako zarboa kategoriapean sartzen dira"), 1995 ("Urtero, haurrak euskalduntzeko aukera honek eskaera multzo handia jasotzen duela jakinda eta eskaintzan kopuru zabalpenik planteatzeke dagoela aurreikusita ere, zerrendan jarri naiz"), I. Galarraga 3 (adib.: "Urte horretatik hasita, gertaera zenbaiten ondorioz, eten egiten da eta norabidez aldatu harartean eginiko aldaketa nahiz zabalpenen zentzu kontzeptuala", "Hori izan zen zabalpen bakoitzeko gakoa, eta horretxek baldintzatuko du, erabakiorki gainera, hurrengo 100 urtetan zehar Bilboko hirigintzaren garapen oro"). zabalketa barkapen-zabalketa induljentzi-zabalketa Zutik BoletOñate Punto y Hora Aurraitz EHAA zabalpen elkargo-zabalpen, kopuru zabalpen EHAA EMBOroi Egin Gipuzkoako flora babestutako fauna-espezieak DNoticias

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 4, AB38 1 ('extensión'), AB50 2 ('ensanche', 'ampliación' itzuliak), HiztEn; : DFrec 3, AB38 4 ('desarrollo' 2, 'difusión' 1, 'amplitud' 1), AB50 4 ('desarrollo', 'ampliación', 'expansión' itzuliak), Euskalterm 1 ('ampliación') Ez dugu aurkitu ap. LurE. zabalketa zabalpen //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: ElhHizt, HiruMila (1 ensanchamiento, ensanche; 2 despliegue), Casve (déploiement), DRA (difusión, extensión, aumento), PMuj (1 expansión, extensión; 2 ensanche, ensanchamiento, ampliación; 3 amplificación; 4 despliegue, desplegadura); : PMuj (1 ampliación; 2 exposición, explanación; 3 expansión, dilatación; 4 ensanche, ensanchamiento; 5 diástole; 6 publicación) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur eta , HaizeG , Lh . zabalketa EF DVC zabalpen DVC // EG/CE EF/FE BF DBF

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-keta/-pen/-kuntza/-dura.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

zabalpena.

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kor/-garri.

Atzizkien araberako erabakiak

-kote.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kuntza/-keta/-pen/-dura.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-pen/-keta/-kuntza.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1, Tx ("Madalenako zabaltokian / iñor ezin zan kabitu, / ankarik jaso zezakeanik / etxean etzan gelditu"); 1, Salav ("Baditu bere inguruan zabal-toki ederrak, arta-soro eta belaze-leku onak, eta baserri politak ere bai"). zabaltoki B I zabal-toki

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

3: J.R. Errauskin ("Bada bei asko ekartzen zituzten zabaltoki batera, eta, batzuei esnea kentzean, aiek eraman eta besteak ekarri"), Elhuyar 2 (irudi baten ondoan, "zabaltokia: Tximeleta bat, zabaltokian lehortzeko ezarria"). zabaltoki

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: HiztEn Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm. zabaltoki //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: ElhHizt (llanura, planicie), HiruMila (llanura), Casve (plaine), HaizeG (1 plaine; 2 esplanade), Lh (plaine), DRA (llanura, explanada), PMuj (1 llanura, planicie, llanada; 2 sitio de ensanche, prolongación; 3 plaza, foro, lugar público; 4 exterior, campo, fuera; 5 . tendido, gradería descubierta; 6 tendedero de ropa) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur eta . zabaltoki EF BF DBF DVC Taur // EG/CE EF/FE

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-toki.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Gip.

Maiztasuna

g.er.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Magdalenako zabaltokian.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu formarik corpusean aurkitu; ik. ap. DRA 'extensión, dilatación, difusión' adierakoa: Larz in 1955 ("Ikusiz zinemaren zabaltzak eta munduaren kurritzak iretsi behar zutela eskualdungoa"); 'solera, sobrado de una casa' adierakoa: Dv Jos 2,6 ("Berak gizonak iganarazi zituen bere etxe gaineko zabaltzara"). zabaltza a) GH b)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

1, 1998 ("Bizkaiko Zubian egin asmo dituzten berehalako beste proiektu batzuk, ontzitxoaren, itxarongelen eta zabaltza panoramikoen berriztapen lanak izango lirateke hain zuzen ere"). zabaltza Getxoberri

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: HiztEn, Euskalterm 4 (hauetan 1 sinonimoarekin eta 1 sinonimoarekin, eta 1 ) Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE. zabaltza terraza azotea trenbide-zabaltza //

Sektore jakin bateko informazioa

Biblia-itzulpenetan, Dv-ek erabili du , 4 pasartetan behintzat (Vulgatako itzuliz hirutan, eta behin): Jos 2,6 (cf. supra; BiblE: etxe gain; Ker: etxe-sabai... sabai-gain; Ol: goyengora igoerazi ta sapaigañean...); 2 Sm 11,2: "errege etxeko zabaltzan (...) bere zabaltzan" (BiblE: jauregiko etxegain; Ker: jauregiko goiburu; Ol: etxeko sapai-gañean); 2 Sm 16,22: "Absalomen olha hedatu zuten beraz zabaltzan" (BiblE: etxegain; Ker: jauregi-gain; Ol: etxe-gañean); Ne 8,16: "bakotxak beretzat egin zituzten etxolak beren etxetako zabaltzetan" (BiblE: etxe gainean; Ker: etxegaiñean; Ol: etxe gañean). zabaltza solarium doma

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: ElhHizt ( azotea, terrado, terraza), HiruMila ( terrado), HaizeG (terrasse d'une maison, extension), DRA (1 extensión, dilatación, difusión; 2 expansión, comodidad; 3 solera, sobrado de una casa), PMuj (1 solera, azotea, terraza; 2 dilatación, ampliación, ensanche; 3 difusión, propagación; 4 anchura, holgura, desahogo; 5 terraplén) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur eta , Casve , Lh . zabaltza Eraik. Arkit. BF DVC // EG/CE EF/FE EF DBF

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EBBk soildua.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

Bibli itzulpenetan es 'azotea' adieran erabilia omen da: ikus.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

eraikin baten estalki laua.

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

e. . zabalgune

Eratorri-konposatu baztertuaren ordaina

Ik. . zabalgune

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gune/-une.

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Euskaltzaindiaren Arauak

, zabarraraz, zabarrarazten. ad. zabarrarazi du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zabarrarazi, zabarraraz, zabarrarazten.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+a-.

Euskaltzaindiaren Arauak

, zabar(tu), zabartzen. ad. zabartu da

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

zabartu, zabar(tu), zabartzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: . zabor-bilketa

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: . zabor-biltzaile

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

. zabor-bilketa

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

elkartu sintetikoak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

zabor sarrerari dagokion azpisarrera.

Txostenaren laburpena

Ik. oh. s.u. zaramari.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-biltzaile.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. zabor

Atzizkien araberako erabakiak

-teria.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ontzi.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. 'kulunka' / AS: . zabu egin

Sinonimoa(k)

. kulunka

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

. zabu egin, zabuka

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. zabu

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. zabu

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu; cf. 2 (Ag G), 3, Ag ( 2, 1), 1, Urruz. zabulundu zabundu Kr G zabu egin

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(eta ) 4: L. Etxeberria ("Egitura ekonomikoa kordoka larrian zabukatzen zaio"), 1975 ("Itzulinguru dotore eta musika erritmura gorputz zabukatze neurtua den dantza"), J.A. Arrieta ("Itsasontzia, haizeak zabunkatua, Mendebalderantz zihoan"), J.A. Berriotxoa ("Nik bere ile batetik zabukatu!"); cf. 1, Zait 1950. zabu(n)katu gorputz zabukatze Kirolak zabulundu EG

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: AB38 1 Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm. zabunkatu //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: HiruMila (ik. ), Lur eta (columpiarse / balancer), PMuj (1 flotar, ondear en el aire; 2 tambalear, balancear, bambolear, oscilar, mecer, cunear); : ElhHizt (balancear, mecer, bambolear, columpiar), HiruMila (1 andar en un columpio, hacer balanceos en el columpio; 2 balancearse, columpiarse), Casve (1 [se] balancer; 2 dodeliner), DRA (mecer: Ol; eta ik. hor : Urki; : Urruz; : Ol), PMuj (balancearse, bambolearse) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, HaizeG , Lh . zabukatu zabunkatu EG/CE EF/FE DVC zabunkatu EF zabu-aldi zabu egin zabunketa DVC // BF DBF

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

zabuka(tu), zabukatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

'idazkaria'. g.g.er.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

g.er. Ik. . idazkari

OEHko datuak [laburduren azalpena]

. Zafiro. - Lehen fundamenta zen iaspez, bigarrena safirez. Lç Apoc 21, 19 (He safira, Ur (G), Echn, Ker, IBk zafiro, Ip safir, Ol sapir, IBe safiro; TB zerutarri, Ur (V) zeru arri). Muga onez idokazu Zeru safirezkoa. EZ Man I 129. Obra bat zafirozko ladrilluz egina (B, s. XVIII). BOEans 878. Bigarren errenkada da zeru-kolorea duana, eta S. Juanek deitzen dio safiro. AA III 580 (350 saphiro). Haren sabelak iduri du bolia zafirrez berregindua. Dv Cant 5, 14. Bere begijak ikatzarri urdin (zafiro) dizdiratsu bi ziran. Altuna 9. Aren oinpean, ozkarbia zirudin zapirezko azpi bat. Ol Ex 24, 10. / s.u. trukatu 1: Loi eta laastoak, zertan trabajatzentzen Israel, da trukatua eta mudatua zafiro preziosoan (B, s. XVIII). BOEans 878. / s.u. marfil: Marfilezko sabela, zafiroz adornatua. Echn Cant 5, 14. / s.u. oinpeko: Ikhusi zuten Israelgo Jainkoa eta haren oinpekoa, zafirrezko tresna bat iduri zuena. "Sub pedibus eius". Dv Ex 24, 10. zafiro, zafir, zapir, safiro, safir(a), sapir

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Biblia-itzulpenetan ikusiak: zafiro 28 (BiblE 13, Ur 8, Ker 7); zafir 12 (Dv 11, Ker 1); safiro 8 (Ker 4, Ur 4); sapir 7 (Ol), zapir 5 (Ol) // ik. Geologia HE: zafiro / en sapphire / es zafiro / fr saphir.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

Euskaltzaindiaren Arauak

. 'zaflakoa'. Ipar

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

'masailekoa'. Ipar.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

. zaflakoka

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. zaflako

OEHko datuak [laburduren azalpena]

IE-ZuAm da; 'masailekoa, masaileko bat eman, astindu' adieretakoak dira: - 55 (L-BN 54, Zu 1), - 21 (L-BN 13, ZuAm 8), - 3; 5 (Zby; Barb: 1, 2); 4 (Iratz; Larz 3); 11 (JE ; Barb ; Ox 2; Zub 4; Zerb ; Zerb ; Xa ); 1 (Zby); 33 (Hb 2; JE 7; Barb 11; Ox; Etcham; Iratz; Zerb 7; Zerb ; Mde Pr; Larz ) eta 1 (Casve ); (+ , ) 4 (Elsb ; JE 2; Mde ); 3 (JE ; Barb ; Zub); 6 (Gy; Dv ; Larz 3; Xa ); 7 (Mst 2; 3; Etch; Arch ); 1 (Etch); 1 (JE ); 1 (JE ); ( ); 'zati mehea eta laua, xerra, puska' adieretakoak: (+ , , ) 4 (Gy; Barb ; Ardoy ; StPierre); (+ 2: MEIG; 1, 1) 7 (JE 3; Barb ; Zub, MEIG 2). a) zafra zafla xafla zafra jo eta zafra zafra eta zafra zafraka Senper zafraldi Bur Leg IxtS Azk Odol zafrari zafratu Esk IxtS Azk Senper zafratü SGrazi zafla esku zafla irri zafla Fram Bur Pr zaflaka Ber Leg zaflako LEd Odol zaflatu AstLas Fab zaflerasi xafla-xafla Ber xaflatu Ber xaflazale FPrS b) zafla lohi zafla odol zafla xingar zafla Sup SFran xafla burni-xafla pastiza-xafla xahalki xafla Ber Leg

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

'masailekoa, masaileko bat eman, astindu' adieretakoak dira: - 16, - 6, - 3; 1 ( : Lf in 1958); 8 (E. Salaberry; P. Narbaitz 3; I. Borda; , 1977; , 1987; ); 6 (P. Lasalle; Barb in , 1921 2; Aita Blaise; Lf in , 1970; K. Izagirre); eta 1 (Casve ); 1 ( : T. Monzon); 2 (Larz in , 1960); 2 (E. Salaberry; P. Lizarralde); eta 1 (Casve: ); 1 (X. Amuriza); 1 (Lf in , 1954); 1 (JE in , 1929); 'zati mehea eta laua, xerra, puska' adieretakoak: 2 (T. Peillen; E. Salaberry: ), eta - 54, EB. a) zafra zafla xafla zafraka hegal zafraka Gure Herria zafraldi Basque Studies Program Newsletter Herria Euskal kulturaren urtekaria 88 zafratu Gure Herria Gure Almanaka zafratü SGrazi zaflaka irri-zaflaka zaflako Gure Herria zaflatu zaflatü Ibañeta pastorala xaflada xaflako Gure Herria xaflatu Gure Herria b) zafla mortero zafla xafla

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: HiztEn ("ik. zaflada"); : HiztEn ("ik. xafla"); LurE; 'xerra': AB38 1; LurE ("ik. xafla"); : HiztEn-LurE; : HiztEn; : HiztEn; : HiztEn; : HiztEn-LurE; : HiztEn; : HiztEn-LurE; Euskalterm 2; : LurE; : HiztEn ("ik. zaflada"); LurE; Euskalterm 6; : AB38 1; : DFrec 1; LurE; : DFrec 1; LurE; : LurE. xaflada zafla zafla zaflada zafladako zaflahaga zaflakatu zaflako zaflaldi zaflatu zaflatze zafra zafraka zafraldi zafratu zafratze

Euskaltzaindiaren Arauak

, zafla(tu), zaflatzen. . ad. 'masaileko (leun) bat eman'. zaflatu Batez ere Zub du

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

zaflatu, zafla(tu), zaflatzen.

Erabileremu dialektala

Zub. batez ere.

Forma baten adiera(k)

masaileko (leun) bat eman.

Euskaltzaindiaren Arauak

. eta 'jipoia'. Ipar Naf.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

. zafraka

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. zafra

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu OEH-EEBS corpusean aurkitu 'ttipitu, belar edo iratze lanak ia bukatu' adierakorik, ezta ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm ere; ik. ap. DRA, A 'adelantar un trabajo' adierako (AN-b: "Aste untan berotzen badu, balarrak zafratuko tugu", 'si calienta esta semana, casi concluiremos el trabajo de las hierbas'). zafratu

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: DRA (2. adiera: adelantar un trabajo), PMuj (4. adiera: adelantar un trabajo) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh . zafratu DVC // EG/CE EF/FE EF BF DBF

Euskaltzaindiaren Arauak

, zafra(tu), zafratzen. . eta ad. 'jipoitu'. zafratu Ipar Naf. du

Forma arautuaren azalpenaz oharra

beste sarrera batean ematekoa da A. Iñigok aipatzen duena: " , zafra(tu), zafratzen. ad. . '(egitekoa) menderatu, ia bukatu'". zafratu 2 du Naf

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

zafratu, zafra(tu), zafratzen.

Forma baten adiera(k)

jipoitu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Mailak

Zah.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

zagita(tu), zagitatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Mailak

Zah.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ik. EArauak 38: (herritarra).

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Jatorrizko forma

atsotitz, errefrau, esaera zahar.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: : . zahar(-)etxe, zahar-hitz zahar-hitzak, zuhur hitzak

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

BAgiria (2000-01-28): " hitzaren azpisarrera gisa sartzea onartu da, honako adibide hau daramala: ". Zahar zahar-hitz zahar-hitzak, zuhur-hitzak

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adibideko elkartu biak modu berean idazteko eskatuz: ... ; eta AS gisa gehituz: . zuhur-hitzak zaharraren zaharrez , zaharretan, zaharrez, zahar-sari

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

. zahar-etxe

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-etxe.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. zahar

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: . zahar-hitzak, zuhur hitzak

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. zahar

Txostenaren laburpena

cf. supra umetako sarreran aipatuak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

2, Gy (“Finean gaizki dena ohitu gaztean, / zaharrean bioa zakua soiñean”, “Ez ahal ziñen zeroni / ni bezain ariñ gaztean? / Etzare ere kasik / hala zaharrean?”). // Ik. OEH argitaratuko azpisarrerako besteak ("Precedido de gen."): Prop 1876-77 (“Gizon hura, bere zaharrean, bazoan arinki gure aintzinean”), Xe (“Mutilla bere zarrian”), AzpPr (“Laister konpontzen gaitu / bere zarrian”), HU ("Eta bere zaharrean, 78 urte dituelarik, burutik maingu ez dena”), JE (“Ez bailezake eskuarak, bere zaharrean, haurraren izpiritua idek oraiko mendetako gauzen itxurer”), Barb (“Fandangoetan beharko izanen zuen ari Mariañok, bere zaharrean oraino”), Mok (“Naikoa gordin egon arren bere zaarrean”), Or (“Oraintsu, bere zarrean ere”), Erkiag (“"Laba" gisaisoa, bere bizitza osoa itsasoan emonda, bere zaarrean antxen obiratu zan”), Uzt I (“Nere zarrian egingo ditut / gaur ere zurekikuak”), IBk 1 (“Zure ahaide Isabel ere, bere zaharrean, haurdun dago”) (Leon, IBe bere zaharrean; Lç bere zahartzean), MEIG VI (“Gazteegia naiz, ordea, neure zaharrean, lekuko fidagarria izateko”). zaharrean Zez Bur Sup SCruz Arran LEG Lc

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

: A. Zavala (“Zarretan, munduko aurrerapenak ikusita, onela esan oi zien seme-alabai”). zarretan

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, EuskHizt, HiruMila.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -etan.

Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

- bizialdia. tan

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. zahar

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. zahar

Kategoria

adlag.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

lehoia zaharrez hil da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu , formarik. zahar-sari zahar-saritu

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

1, J. Altuna ("Gizon lez be, oso langillea, adoretsua naiz lanean naiz agintzen ekiana, zar-sariz etxeratu arte"); 1, J. Oregi ("Lan-orduak gutxitzeko eta zahar-saripenez eta horren antzerako neurriez baliatuz langile-erroldak murrizteko joera agertzen da"); (eta ) 4: Uzt ("Zarautzen, jubilatuak edo zar-sarituak ere ospatzen dute beren eguna"), J.M. Bastarrika ("Idazki au egin duan Bruce Tulloh, oraindik oraiñ zaar-saritutako atleta aundi bat da"), Onaind ("Bizkai Bankuko langille, gaur zar-saritua"), H. Knörr ("Kataluniara oporraldietan joaten zen 1953an gero, eta 1967an zaharsaritu zenean sorterrian egokitu zen"); 2: S.T. Rekalde ("Zaar-saria artzeko sasoia laster jatorkidak"), 1994 ("Garaia iritxi baño len zar-saria artu nai dutenak"). zar-sari zahar-saripen za(a)r-saritu zaharsaritü LEG III za(a)r-saria artu DNoticias

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: AB38 1, Euskalterm 1 ( sinonimoarekin); : AB50 1 Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, HiztEn, LurE. zaharsari erretiro-pentsio zaharsaridun //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: Casve (pension de retraite), HaizeG - Lh (retraite de vieilleuse), PMuj ( : retiro o pensión de vejez; eta : jubilación, retiro, etab. : jubilarse). Ik. gainera PMuj : (jubilado, pensionista), (emérito, jubilado, retirado, etab.), (jubilarse por ancianidad, pensionarse), (jubilación, acc. de jubilar) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur eta , DRA. zaharsari EF BF DBF DVC zaar-sari zar-sari zar-saria artu DVC zaarsaridun zar-saridun zar-saritu zar-saritze // EG/CE EF/FE

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: AS: zahar sari / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. zahar

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

pentsioa, erretiroa.

Sektore jakin bateko informazioa

BarnErrot, PFGZ.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kuntza/-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

, zaharberri, zaharberritzen. ad. zaharberritu du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zaharberritu, zaharberri, zaharberritzen.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-berritu.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: restaurador.

Ongi eratua da

forma berri egokia.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-kuntza.

Euskaltzaindiaren Arauak

. 'zahartzaroa'. Gip

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tate/-dade.

Erabileremu dialektala

Gip.

Forma baten adiera(k)

zahartzaroa.

Euskaltzaindiaren Arauak

. hotz larregia, zaharren hilgarria eta gazteen zahargarria

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+g-.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1 (Ldi : ); 5 (Enb; TAg 2; Mde ; MEIG). zaarki BB il-zaarki za(ha)rkin Uzt Pr

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: AB38 1, HiztEn. zaharkin

Euskaltzaindiaren Arauak

. antzinako zaharkinak

Euskaltzaindiaren Arauak

, zaharki, zaharkitzen. ad. zaharkitu da

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zaharkitu, zaharki, zaharkitzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu formarik. zaharkitze

38: 4 (“Lehenengo estrategia ezaguna da kontsumoko produktuen munduan: zaharkitze programatua”), 5 (“Zaharkitze teknikoki eraikia ez ezik, psikologikoki barneratua daukagu”), 11 (“Zaharkitze programatua existitzen da”), 2 (“Aginte kabina beirazkoa egingo dugu guztiz, eta osagai analogiko denak kenduko dizkiogu, horrela abionikaren zaharkitze arazoa konponduz”), (“Aditua da zaharkitze gaietan”), 12 (“Bakero guztiak modu berean tindatzen dira; hurrengo prozesuan (entzimen bidez, harrien kontra igurtziz, laserra edo bestelakoak aplikatuz), berriz, galtza bakoitzari emango zaio zaharkitze tonua edo nahi dena”), 2 (“Energia eta lehengai ekonomiak, ekoberritzea, ekoeraikuntza, eraikuntza bioklimatikoa, eraikuntza kooperatiboa, zaharkitze programatuaren kontrako borroka, ekoizpen iraunkorrak, konponketa, trukaketa, partekatze gune eta bitartekoak, joskintza, osasun arloko prebentzioa, karbono bilana, kontsumo arduratsua, haragi kontsumo murriztea, autoekoizpena, herritar kultura zein parte-hartze kultura kontsumoaren iruditeria deseraikitzeko, publizitateari alternatibak, informazio libre eta parte hartzailea, apartamentu eredugarria, haurren eta hezkuntzaren eremua, ingurumenari buruzko heziketa...”), (“Era berean, enpresaren zuzendaritzak jakin behar du nola sustatu berrikuntza eta etengabeko hobekuntza eta aurre egin zaharkitze azkarrari”). zaharkitze Aizu Argia Berria EiTB Elkar Consumer Jakin Laneki

Beste (edozein) iturritako erabilerak

6, (“Biztanleriaren zaharkitze prozesua eta migrazio fluxuak dira, azterketa horren arabera, pentsio sisteman eragingo duten arazo nagusiak”). zaharkitze Berria

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

forma aztertzean proposatua, hedatuagoa dagoelako. Horrekin batera, jaso liteke adibide gisa. zaharkitzapen zaharkitze programatu

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. zarkote.

Atzizkien araberako erabakiak

-kote.

Kategoria

izond. eta iz.

Euskaltzaindiaren Arauak

, zaharmin, zaharmintzen. . 'olioak-eta zahar-kutsua hartu'. zaharmindu Ipar

Forma arautuaren azalpenaz oharra

aditz mota zehaztuz: ad. da/du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zaharmindu, zaharmin, zaharmintzen.

Zerrendakoaren pareko forma(k)

. zurmindu

Erabileremu dialektala

Ipar.

Jatorrizko forma

zaharo /haga/.

Euskaltzaindiaren Arauak

'makila, zigorra'.

Euskaltzaindiaren Arauak

, zaharozta, zaharoztatzen. ad. 'zigortu, makilatu'. zaharoztatu du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zaharoztatu, zaharozta, zaharoztatzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ztatu.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(gaixotasuna).