o1
iz. Alfabetoko letra (o, O).
Estekak-
HBO
Aztergaia: o 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
"o" letraren izena.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
azalpena osatuz: "iz. 1 'euskal alfabetoaren hamaseigarren
letra. 2 "o" letraren izena".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
o2
interj. Ustekabea, harridura edo mirespena adierazteko erabiltzen den hitza. Ik. oi1; ai. O, ene Jainkoa! O, itsutasun ezin esan bestekoa! O, heriotza!, zein gauza samina den zure oroipena! O, zein ederra zaren!
Estekak-
HBO
Aztergaia: o 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:07 |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
cf. a (Euskaltzaindiak erabakia: EArauak 44), eta
e .
Euskaltzaindiaren Arauak
interj.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E302]: " oh! /
o!: eguneroko lanean sortu (...) zenbait zalantza (...) hobestu
ditugun hitzak beltzez ipiniz" (1994-07-22)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
oasi
1 iz. Basamortu batean, ura eta landareak dauden tokia. Saharako oasiak. Oasiko palmondoak. Putzu asko zituen oasi batean.
2 iz. Irud. Estualdi eta zoritxar aldietan, babestokia, atsedentokia. Unamunok bere poema ederrenetakoak idatzi zituen Fuerteventuran; filosofo eta idazlearentzat, oasia izan zen uharte hura, babestokia, esperantzarako kaia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: oasi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-07-08 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Erdaretako formak
OfQuLF: région d'un désert où l'on trouve de la végétation ||
Oasis || nom propre qui désignait divers lieux du désert égyptien
en latin.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-s.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Izen propiotikoak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obal
adj. Obalo formakoa. Jainkosaren aretoa txikia eta obala zen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obal
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
izond.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obalatu
adj. Obala. Mahai obalatu zuri distiratsua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obalatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:34 |
2001-05-08 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH- EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Lantaldearen irizpideak
Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia
duenez
obal aski dela uste du lantaldeak.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
- [E301]: "Zerrendan sartu egingo nuke"
(2009-01-13)
Euskaltzainen oharrak
- [E123]: sartzea. || Zientzia eta
Teknologiaren corpusean 33 agerraldi ditu; Ereduzko Prosa
Dinamikoan agerraldi bat, Karlos Zabalarena; Euskaltermen, fitxa
1.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Onartu egin da forma, eta bere soilean aipatuko
da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obalo
iz. Elipsearen antzeko kurba itxia, ardatz batekiko edo birekiko simetrikoa dena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obalo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:MatHizt |
1996-02-22 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
obalo behin azaldu da (E. Kortadi in
Karmel, 1990: "Begi batzu, aurpegi bat, obalo bat,
zirkulu kiribilkatua, forma eta kolore gorri-moreek moldatua").
obalo : AB38 1; Euskalterm 1; obalo
[mat.]: HiztEn-LurE; obalu : AB38 2.
Lantaldearen irizpideak
Zalantzazkoa da mailegua, lantaldeak zalantzak baititu horren
premiaz
hurrengo pasaldirako utzi da, horren premiaz zalantzak baitaude:
elipse eta parabola erabiltzen dira Mat. eremuan;
bestetan, berriz, arrauzkara, arrautzaire modukoak;
obal inportanteagoa da, eta onartzekoa.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-alo.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obanostar
1 adj. Obanoskoa, Obanosi dagokiona.
2 iz. Obanosko herritarra.
obario
iz. Obulutegia. Gonada sexualek —obarioek eta barrabilek— eta horiek sortzen dituzten hormonek —estrogenoak eta testosteronak— odola, bihotza eta burmuina asaldatzen dizkigute.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obario
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:35 |
2001-05-08 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Zerrenda osagarriak
NekHizt: Ik. obulutegi.
Lantaldearen irizpideak
Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia
duenez
obulutegi aski dela uste du lantaldeak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 1- Hiztegiak ekarri
beharrekoa. 2- Bidaltze-oharra eman: obario h.
obulutegi.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Onartu egin da forma, eta bere soilean aipatuko
da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obediarazi, obediaraz, obediarazten
du/dio ad. Obeditzera behartu. Erakutsiko du kar gehiago erregelamenduari obeditzeko eta besteri obediarazteko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obediarazi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
obediarazi , obediaraz, obediarazten. dio ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
obediarazi, obediaraz, obediarazten.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obedient
adj. Ipar. Esanekoa. Ik. obeditzaile.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obedient
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
obedient , desobedient formek 76 ager.
dituzte: IE (Lç; Lç Ins; Lç ABC; EZ Noel; Ax;
Mat; Harb; Gç; SP Imit; SP Phil; Tt Onsa; Tt
Arima; Ch; Lg II; Mih; Mst; Astlas/XVIII; Dh;
MarIl; Jaur; UskLiB; HU Aurp; CatS;
CatJauf; Etcham; Mde Pr); obediente B 2
(Astar II; Ur MarIl).
obedient aldaerak 2 ager. ditu, IE (L.
Diharassarry: Maitzeco liburu berria; J. Mirande: Gauaz
parke batean. Ipuin izugarriak); obediente EB
ager. 1 (Ezezaguna: Urrezko arraultzedun oiloa).
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. 'esanekoa'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obediente
adj. Heg. Esanekoa. Ik. obeditzaile.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obediente
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
obedient , desobedient formek 76 ager.
dituzte: IE (Lç; Lç Ins; Lç ABC; EZ Noel; Ax;
Mat; Harb; Gç; SP Imit; SP Phil; Tt Onsa; Tt
Arima; Ch; Lg II; Mih; Mst; Astlas/XVIII; Dh;
MarIl; Jaur; UskLiB; HU Aurp; CatS;
CatJauf; Etcham; Mde Pr); obediente B 2
(Astar II; Ur MarIl).
obedient aldaerak 2 ager. ditu, IE (L.
Diharassarry: Maitzeco liburu berria; J. Mirande: Gauaz
parke batean. Ipuin izugarriak); obediente EB
ager. 1 (Ezezaguna: Urrezko arraultzedun oiloa).
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Heg. 'esanekoa'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obedientzia
iz. Esanekotasuna. Jainkoari zor diozun obedientzia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obedientzia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'esanekotasuna'.
Informazio osagarria
Zerrendako mailegu onartuaren pareko euskal osaerazkoa
Ik. esanekotasun.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obeditu, obedi, obeditzen
du/dio ad. Agintzen duenaren nahia bete edo esana egin, beste batek agindu duenari amore eman. (dio ad. denean, nor osagarririk gabea da). Ik. men egin. Gurasoei obeditu behar zaiela. Legeei obeditzeagatik, ez obeditzeagatik baino zigor gogorragoa izango dutela.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obeditu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:09 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
a) du aditz gisa, obeditu (+
obeditü, obeitu) 129 aldiz ageri da: B 5 (Añ, AB, Ag
AL), G 6 (Cb, EusJok II, Bv, Etxde, Zait, Berron),
IE-ZuAm 118 (Lç, EZ, Mat, Harb, Ax, Hm, SP, Tt, Bp, ES, Ch, He, Lg,
Mst, Mih, CatLan, AstLas, Monho, Jaur, CatLuz,
Bordel, CatAe, CatSal, CatJauf, Etcham,
JEtchep), EB 2 (Arti, MIH); desobeditu 5 aldiz: B 1 (Añ), G
2 (Bv, Arr), Am 2 (CatLan); obedezitu (+
obedezidu) 4 aldiz: B 2 (Cb, CatLlo), IE 2
(CatB, CatUlz); b) dio aditz gisa,
obeditu (+ obediu, obeidu, obeitu, oberitu,
obedierazi) 151 aldiz: B 70 (Añ, Astar, Mg, fB, Astar,
CatLlo, CatBus, AB, Itz, SM), G 41 (Lar, Cb, Ub, Mg, It,
EusJok II, Aran, Bv, Arr, Apaol, AzpPr, Urruz, EusJok
II, Vill, Azurm), IE-ZuAm 35 (Lç, Ch, He, Lg,
Mih,CatLan, Egiat, Monho, Añ, Dh,CatLuz, Jaur,
CatS, CatAe, CatSal, Jnn, Arb, Ip, HU,
CatJauf, Etcham, Ardoy), EB 5 (Arti, MEIG); obedezitu
(+ obedezidu, obedeziu, obedizitu) 8 aldiz: B
5 (Cb, Mg CO, JJMg), G 8 (Mg CC, Gco), IE 4
(CatR, Legaz, CatUlz), EB 1 (MEIG); desobeditu
3 aldiz: G 1 (Zait), IE 2 (CatJauf); c) erregimen
erabakigaitzekoak dira: obedezitu 2, B (Mg, JJMg);
obeditu (+ obeidu) 63: B 5 (Mg, AB, SM, Etxba), G 15
(Lar, Cb, Mg, Lard, Xe, Aran, Bv, Etxde, Uzt), IE-ZuAm 42 (Lç, Mat,
EZ, Harb, Ax, HM,SP, Gç, ES, Ch, Lg, Mst, Mih, Monho, Dh, Jaur, Dv,
CatS, Elsb, HU), EB 1 (Arti), eta desobeditu 1, IE
(Hm); d) lapurteraz: d1) du aditz gisa, eta
nori osagaia duela (adib. "desobeditu zuen Jainkoari"),
obeditu 5 aldiz agertu da (Ch, Monho, Zerb, Ardoy);
desobeditu: 2 aldiz (CatJauf, Zerb); d2) aditz
lagutzailerik gabe, baina nori osagaia duela (adib.
"amudioari plazer du obeditzeaz"), obeditu (+
obediarazi) 32 aldiz (Lç, Gç, Ch, HE, Lg, Mih, Monho, Dh,
JesBih, Jaur, Hb, Jnn, HU, CatJauf, Zerb, Ardoy), eta
desobeditu 11 aldiz (CatJauf); d3) du
aditz gisa, eta osagai agerikorik gabe (adib. "Baina nor da haur,
haizeak eta itsasoak ere obeditzen baitute"), obeditu (+
obeitu) 37 aldiz (Lç, Harb, Ax, SP, Gç, Ch, Lg, Mih, Dh,
CatB, MarIl, Elzb, Jnn, Larz).
a) du aditz gisa, obeditu 11 aldiz jaso da,
EB-EgAs (M. Iragoiti, X. Monasterio, R. Etxezarreta, X. Gereño, A.
Pontesta, A. Berastegi, Hemen); b) dio aditz
gisa, obeditu 19 aldiz: G 4 (A.M. Labayen, I. Alkain, B.
Ayerbe), IE 3 (L. Diharassarry, Maiatz), EB-EgAs 12
(Baigura, M. Pagola, UZEI, R. Arregi, L. Villasante, J.L. Agote, M.
Legasse, X. Mendiguren Bereziartu, I. Tapia, A. Lertxundi, J.
Alberdi), eta desobeditu (+ desobeitu) 2 aldiz: G
(Segur), EB(K. Santisteban); c) erregimen erabakigaitzekoak
dira: obeditu 6: B 1 (I. Malax), G 3 (Arti, J. Goikoetxea
Maiza, Donostiako Elizbarrutiko Idazkaritza), IE 2 (L.
Diharassarry, Lf), eta desobeditu 3: IE 2 (Nere lehen
katichima), EB 1 (SEIE); d2) aditz laguntzailerik gabe,
baina nori osagaia duela obeditu 1 (Michel
Garicoitz aita misionestaren bizia: "usatua zen aitari
obeditzen"); d3) du aditz gisa, eta osagai agerikorik
gabeak (adib. "Mana dezala, guk obedituko dugu"), obeditu 2,
L (L. Diharassarry, D. Soubelet).
a) du aditza: desobeditu: HiztEn-LurE;
obeditu: DFrec 1, HiztEn-LurE; b) dio aditza:
obeditu: DFrec 7, HiztEn-LurE; c) erregimen
erabakigaitzekoak: desobeditu:DFrec 1, Euskalterm 1;
obeditu (erregimen erabakigaitza): DFrec 4, AB38 4, AB50 4,
Euskalterm 4; eta desobeditze: LurE, Euskalterm 8;
obeditze: LurE; "obedezitu ik. obeditu":
HiztEn.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
obeditu, obedi, obeditzen. du/dio ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
obeditu, obedi, obeditzen.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
dio ad. (azalpen honen esanahia argitu beharko da
sarreran edo).
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
maisuari obeditu dio; legeari obeditzen dio.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E204]: "eta sinetsi"
(1993-02-20)
- [I108]: "Erregimena ongi zehaztu"
(1993-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obeditzaile
adj. Obeditzen duena. Ik. esaneko.
obeditze
iz. Agintzen duenaren nahia betetzea edo esana egitea, beste batek agindutakoari amore ematea.
obelisko
iz. Monolito garaia, oinarria karratua edo laukizuzen formakoa, eta goialdea piramide antzekoa duena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obelisko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: nazioartekoa; beraz,
sartzekoa.
- Erabakia: BAgiria
(1998-12-18): onartu egin da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obertura
iz. Mus. Opera, oratorio eta kidekoetan, sarrerako musika-lan instrumentala. Beethovenen Fidelio operako obertura.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obertura
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obesitate
iz. Med. Gorputzean gantz-ehun gehiegi pilatzearen ondorioz, gehiegizko pisua (normaltzat hartzen dena baino % 25 gehiago) izatea. AEBn, helduen % 50ek eta umeen % 25ek gehiegizko pisua du, eta horietako % 10ek obesitate larria.
[Oharra: medikuntzatik kanpoko erabilera arrunterako loditasun eta gizentasun formak hobesten dira].
obeso
adj. Med. Obesitatea duena. Harrigarria bada ere, Afrikan azken 10 urteotan igo egin da haur obesoen kopurua.
obiparo
adj./iz. Zool. Animaliez mintzatuz, amaren gorputzetik kanpo garatzen diren arrautzen bidez ugaltzen dena. Ik. errule.
objektibatu, objektiba, objektibatzen
du ad. Zerbaiti izaera objektiboa eman. Inguratzen gaituen errealitatea pinturen, ekuazioen edo poemen bidez objektiba daiteke.
Estekak-
HBO
Aztergaia: objektibatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:005 |
2003-09-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
objektibatu 5: J. Arregi ("Sikoanalisia,
estrukturalismoa eta esistenzialismoa positibismoaren,
optimismoaren eta gizonaren objetibatzearen aurka"), I. Uria
("Esango dizut, esan ahal dizudan mailarik objektibatuenean"), Fdz.
de Larrinoa ("Errealitatea antzezten eta objektibatzen den mundu
bat denez, ez dugu inola ere geureganatzen neutro moduan"),
Filosofia/1 ("Inguratzen gaituen errealitatea, pinturen,
ekuazioen edo poemen bidez objektiba daiteke"), P. Esnal ("Zehaztu
egin nahi, eta objektibatu, eta zenbatu, eta neurtu").
objektibatu : Euskalterm 1 (izaki
objektibatu — zertutako izaki sinonimoarekin) //
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
objektibatu : HiruMila (objetivar) // Ez
dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta
EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF,
DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
objektiba, objektibatzen.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
objektibo
1 adj. Objektuari dagokiona.
2 adj. Subjektutik at izatasuna duena. Bereizkuntza objektiboak.
3 adj. Norberaren aurreiritzien, interesen edo zaletasunen mende ez dagoena. Argibide objektiboa.
4 adj. Pertsonez mintzatuz, bere aurreiritzien, interesen edo zaletasunen mende egon gabe aritzen dena. Berriemaile objektiboa.
5 iz. Optika-tresnetan, ispilu, leiar edo leiar multzoa, ikusi edo aztertu nahi den gauzaren aldera zuzentzen dena.
6 iz. Argazki kameretan, leiar multzoa, objektuaren irudia xafla sentikor batean islatzen duena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: objektibo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:05 |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-je(k)t-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
objektiboki
adb. Objektibotasunez.
objektibotasun
iz. Objektiboa denaren nolakotasuna. Epai baten objektibotasuna. Har ezazu denbora apur bat nire egoera objektibotasunez aztertzeko.
objektore
iz. Kontzientzia-objektorea. Armak erabili nahi ez dituztelako egin dira objektore.
kontzientzia objektore, kontzientzia-objektore iz. Kontzientzia-eragozlea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: objektore
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
(kontzientzia(-)objektore hitz elkartuan bakarrik
erabiltzekoa) / AS: kontzientzia(-)objektore.
Sin. kontzientzia(-)eragozle.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (EH 2014):
Euskaltzaindiaren Hiztegiak araua aldatu du oharra soilduz.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
objektu
1 iz. Gogoetaren gai izan daitekeen zernahi gauza, gogoeta egiten duen subjektutik at izatasuna duena. Subjektua eta objektua. Objektuaren eta haren ideiaren arteko aldea.
2 iz. Hizkl. Aditz iragankor baten osagarria, subjektua ez dena, eta, gehienetan, nor edo nori osagarriari dagokiona.
3 iz. Gauzakia. Ukitzen duzu berriro, haztatzen dizkiozu alde guztiak, uste duzu inoiz inork ukitu gabeko objektu bat ukitzeko fortuna izan duzula.
Estekak-
HBO
Aztergaia: objektu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
-jet- formakoak dira erabilienak (53 ager.;
IE-ZuAm 39 / Heg. 14); IE-ZuAm: objet (39: He Gudu
24, Mih 10, Ch 1, CatLan 2 eta Mercy 2); objetu 3 eta
objezio 9 (Vill Jaink); objetuki 2 (MEIG);
-jekt- formakoak 10 dira: IE-ZuAm 3: obiekto
(Tt Onsa), objekto (Tt Arima) eta
objekt(a) (He Gudu); Hegoaldean 2 obiektu eta
5 objektu: Vill Jaink.
Guztira 321 forma jaso dira; horietatik 313 EBkoak dira:
-jekt- formakoak 170 dira, EB-EgAs: objektu
122; objekto 1; objektibo 43, objektibotasun
2, objektibatu 1, objektibazio 1; -jet-
formakoak 151 dira (EB 143, G 6, IE 2): objetu 41 (IE 1);
objeto 26 (G 1, IE 1); objetibo 57, objetibu
12 (G 3), objetibotasun 6 (G 1), objetibutasun 2,
objetibizante 2, objetibidade 2, objetibitate
1, objetibismo 1.
-jekt- : objektatu: Euskalterm 1;
objektatzaile: Euskalterm 1; objektibatu: Euskalterm
2; objektibazio: Euskalterm 1; objektibismo:
Euskalterm 7; objektibista: Euskalterm 3;
objektibitate: DFrec 1; Euskalterm 3; objektibo:
DFrec 5; AB38 5; AB50 6; Euskalterm 64; objektiboki:
Euskalterm 1; objektibotasun: DFrec 1; AB38 1; AB50 1;
Euskalterm 1; objektibu: DFrec 1; objektore:
Euskalterm 1; objektu: DFrec 4; AB38 3; AB50 10; Euskalterm
61; objekzio; Euskalterm 4; -jet- :
objetibismo: DFrec 1; objetibitate: DFrec 2; AB38 2;
objetibo: DFrec 26; AB38 9; AB50 4; objetibotasun:
DFrec 3; AB38 1; objetibu: DFrec 3; AB50 1; objeto:
DFrec 7; AB50 4; objetu: DFrec 8; AB38 2; AB50 6;
HiztEn: objektatu, objektibismo, objektibista,
objektibitate, objektibo, objektibotasun,
objektore, objektu, objekzio.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-je(k)t-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
objekzio
iz. Kontrako argudioa. Objekzio dogmatikoak, kritikoak edo eszeptikoak.
kontzientzia objekzio, kontzientzia-objekzio iz. Kontzientzia-eragozpena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: objekzio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: kontzientzia(-)objekzio Sin.
kontzientzia(-)eragozpen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
oblatu
1 adj./iz. Erl. Zenbait ordenatako lekaide edo lekaimeek hartzen duten izena; ordena horietako batekoa dena. Maria Sortzez Garbiaren Oblatuak. Moja oblatuak.
2 iz. Erl. Beneditar monasterio bati loturiko laikoa, ordena horretako arau espiritualen araberako biziera eramateko promesa egin duena. Orain Beloken ditugun oblatuak, jaun-andre batzuk dira, berrogei bat denetara, gehienak erdaldunak. Urtean lau aldiz etortzen zaizkigu jaun-andre oblatuak edo otoizlariak.
3 iz. Erl. Zenbait lan, zerbitzu edo ondasunen truke monasterio edo komentu batean bizi den laikoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: oblatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:42 |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ik. OEH argitaratuan oblata , Prop 1906 ("Nere
Jaun Manning aphezpikua [...] hura ere San Charlesen
oblatetakoa").
oblato 3, Iratz eta Otoizlari 1977: "Orai
Beloken ditugun "oblatoak" jaun andere batzu dira -berrogoi
bat denetarat-, gehienak erdaldunak", "agerkari huni hitz bat igor
dezokezue edo ere "Oblatoen" buru denari"; "urtean lauetan etortzen
zaizkigun jaun-andere oblatoak edo otoizlariak".
oblatu : HiztEn, LurE, Euskalterm 6;
oblatutza : Euskalterm 1 (oblatura) // Ez dugu
aurkitu ap. AB38, AB50.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
oblatu : HiruMila (oblato, -a), ElhHizt (oblato,
-a), EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Lantaldearen irizpideak
Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da
hobestekoa
berria izanik, tradiziorik gabea, -u amaiera dagokio,
nahiz -o amaierako hiru eta -a amaierako bat jaso
diren testuetan.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-o/-u: -atu.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obligarazi, obligaraz, obligarazten
du ad. Ipar. Behartu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obligarazi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
obligarazi, obligaraz, obligarazten. Ipar.
du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
obligarazi, obligaraz, obligarazten.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: BAgiria
(1998-12-18): obligarazi, obligaraz,
obligarazten du ad. Ipar. onartu da. Ondorioz
obligatu, obligazio sarrerak ere aldatu egin dira:
obligatu, obliga, obligatzen h.
behartu. obligazio 1 betebeharra; 2 Ekon.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obligatu, obliga, obligatzen
da/du ad. Behartu. Ik. obligarazi.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obligatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
obligatu, obliga, obligatzen. da/du ad. h.
behartu, obligarazi.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
obligatu, obliga, obligatzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obligazio
1 iz. Eginbidea. Ik. eginbehar; betebehar 1; egiteko 1. Udal orok du hilerri zerbitzua emateko obligazioa.
2 iz. Ekon. Finantza-merkatuetan, kreditua lortzearren, enpresek nahiz erakunde publikoek jaulki dezaketen titulua. Jaurlaritzak bihar jarri nahi du merkatuan 186 milioi euroko zorra; obligazioak Bilboko Burtsaren Ohar Zerbitzuaren bitartez jarriko dituzte merkatuan. Bankuek jaulkitzen dituzten bonuak eta obligazioak bermatzeko.
obligazioz adb. Nahitaez, beharturik. Jakizue, jan baldin badut, obligazioz egin dudala eta ez gogoz.
obligaziozko adj. Nahitaezkoa. Obligaziozkoak dira sakramentu horiek.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obligazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:08 |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ekon.
Lantaldearen irizpideak
Nazioarteko forma da, arloa mugatuz onartzekoa
onartzekoa da Ekon. erabileremuan; bestetarako, cf.
eginbehar, eginbide bezalakoak.
Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak
Ekon. (edo Burtsa).
Maileguaren adiera-erabileremuak, eta ordainak
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A204]: "Iruditzen zait zabaldu edo
orokortu beharko litzatekeela. Alegia, nik Ekon. marka
kenduko nioke. Ikusi Ereduzko prosan zenbat adibide. Ikus
Orotariko Euskal Hiztegia" (2009-01-12)
- [K201]: "Nik ez nuke ekonomiara
mugatuko. Obligazioa/Debozioa. Orotarikoan bada nahiko adibide"
(2009-01-07)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 1- Zuzenbidea (Zuz.)
espezialitate-marka erantsi. 2- Adibidea ere eman: "obligazioak
jaulki eta harpidetu".
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Bere horretan utziko da oraingoz lehen itzulian
erabakia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
oboe
iz. Tutu formako zurezko haize instrumentu mihi-bikoitza, mutur batean bestean baino zabalagoa dena. Oboe-jotzailea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: oboe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Zerrenda osagarriak
HezkAdmin: oboe.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
oboide
1 adj. Arrautza formakoa. Ik. arrauzkara. Fruituak oso txikiak dira, oboideak eta horiak, eta gehienbat adaxken puntetan sortzen dira, multzoka.
2 iz. Mat. Arrautza formako irudi geometrikoa. Oboide formako hilobiak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: oboide
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:31 |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
arrautza-formakoa.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obolo
iz. Antzinako Greziako zilarrezko dirua, drakmaren seirena balio zuena.
obozelula
iz. Bot. Landareen gameto emea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obozelula
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:41 |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obozito
iz. Biol., Med. Erabateko heldutasuna iritsi ez duen gameto emea. Osagai horri esker, espermatozoideak obozitoa inguratzen duen zelula-geruza zeharkatuko du. Izokinak giharretan, azalean eta obozitoetan metatzen ditu pigmentuak.
obra
1 iz. Egitea, egintza. Miserikordiazko obrak. Bekatu egin dudala pentsamenduz, hitzez eta obraz.
2 iz. Artista edo idazle baten lana; idazlana edo artelana. Obra mardula utzi digu Orixek eta bizitza-eredu beteagoa. Arestiren obra osoa ez dugu behar bezala ezagutzen. Ez diote itzulpenek ematen literatura bati bere maila, berezko obrek baizik.
obramendu
iz. Heg. Herr. Giza gorotza. Beherakoa dagoenean, bost minututik bost minutura obramendua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obramendu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Heg. Herr. 'giza kaka'.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Heg.
Mailak
Herr. (ala eufemismoa?).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obratu, obra/obratu, obratzen
1 du ad. Gauzatu. Zuk manatzen dituzun hitzak nahi ditut obratu. Elkar ezin jasanez bizi gara, itsuskeria izugarrienak obratzeraino.
2 du ad. Jardun, aritu. Sinestea aski ez duk, non ez duan obratzen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obratu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:09 |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
obratu, obra(tu), obratzen. du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
obratu, obra(tu), obratzen.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: obra/obratu,
obratzen. du ad. 1 egin, zerbait gauzatu. 2 Heg. kaka
egin. || Hala erabiltzen delako, mediku-hizkeran bederen.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-07-19): Bere horretan utziko da oraingoz lehen itzulian
erabakia; H1.1 lantaldeari dagokio adierak lantzea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obratzaile
iz. Batez ere Ipar. Zerbait obratzen duen pertsona. Ik. egile. Ezagutu zuten mirakuluen obratzailea Jainkoaren semea zela.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obratzaile
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:43 |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
obratzaile 4: SP Imit ("Iainkoa da egille
nausia eta ezin ikusizko obratzaillea"); SP Phil ("bertuteen
obratzaille miragarria"); Lg II ("ezagutu zuten hekin obratzaillea
Jainkoaren semea zela"); Laph ("Bere mirakuluen obratzailea").
obratzaile (+ obratzale 1)3: Leon
Imit ("Jainkoa da bizkitartean sakramendu horren obratzale
nagusia"); M. Erdozainzi ("Jesus, Jainko Aitak igorria eta Haren
nahiaren obratzaile"); X. Lete ("gizonek berbizkunde berri baten
obratzailetzat zedukaten beren burua").
obratzaile : DFrec 1 (Deia: "heriotz
obratzaile"), Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50,
HiztEn, LurE.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
Vill KFedea 211: "Jainkoaren hitza (...) ez da berri
ekarle huts-soila. Hori ere bai, baina salbamenduaren obratzaile
ere bada"; IrakBa 3 (St 1,22-25: "Izan zaitezte Hitzaren
obratzaile, ez bakarrik entzule, / zuen buruak enganatuz.
Alabainan, norbeit Hitzaren entzule balinbada, eta ez obratzaile, /
harek iduri du gizon bat mirail batean / sortzetik duen aurpegiari
beha dagona (...) ez bada entzule ahanzkor, / bainan bai
obratzaile").
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Batez ere Ipar.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obserbantzia
iz. Erl. (Aginduak, arauak eta kidekoak) betetzea, begiratzea. Jauna, gida gaitzazu zure manu santuen obserbantzian.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obserbantzia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obsesibo
1 adj. Ideiez edo sentimenez mintzatuz, obsesio bihurtu dena. Ezinikusi hutsetik harago doan gorroto obsesiboa.
2 adj. Pertsonez mintzatuz, obsesioen mende dena, obsesionatzeko joera duena. Ikertzaile obsesibo baten antzera.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obsesibo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:38 |
2001-05-08 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak
-ibo izond. erref.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obsesio
iz. Borondatearen kontra nagusitzen den burutapena edo irudia, gogotik kendu ezin dena. Biribilen eta zuloen obsesioak jota bizi ginen ordurako. Zergatik identitate obsesio hori hemen egiten dugun guztiarekin? Bi obsesio ditu: musika klasikoa, eta 36ko gerran ikusitako izugarrikeriak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obsesio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:20 |
2001-05-08 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ez dugu obsesio eta obsesibo formarik aurkitu.
obsesio (+ -sione 1) 19: M. Pagola
("humanismoaren aztarnak bilatzeko obsesioz egindako liburua da
honoko hau"); A. Urretavizcaya ("Obsesio bat da, konforme, baina ez
nirea bakarrik"); Y. Elorriaga ("Azkeneko ahapaldian ekintzaren
amaiera eta obsesio eta ekintzaren amaiera honen arteko sintesisa
egiten da"); M.A. Elkoroberezibar 2 (adib.: "Sortze-nahi horren
arrazoia edo medioa "Ocio"a izan daiteke, eta baita "Obsesioa" ere
zenbait kasutan"); F. Juaristi ("Lurrarekiko obsesioa zuen amona
Mariak"); A. Arkotxa ("margo bera heldu zaio gogora obsesione bat
bezein temuntzia"); L.D. Izpizua ("Zergatik egin zuen Literaturaz
bere obsesio nagusia?"); ArrPress 1989 ("Horregatik idazten
ditudan poemetan agertzen da oroitzapenekiko obsesioa"); G. Nazabal
("Zergatik identitate-obsesio hori hemen egiten dugun
guztiarekin?"); UnescoAlb 1990 2 (adib.: "Baina horrekin
batera ardura bizia ageri da, obsesioa ere bai zenbaitetan"); J.K.
Igerabide ("Obsesioan eta barne-hausturan murgilduta, ordea, ez
dago fantasiaren gozamen sakonerako lekurik"); I. Gonzalez
("Azkenaldian obsesio bihurtu zaio Hezkuntza Sailari eta, Avila
jaunari bereziki, gehiengo zabal bat lege eta itunarekin ados
dagoela aldarrikatzea"); P. Aristi ("nere lagunaren obsesioak bi
gauza erakusten dizkit"); Azurm 2 (adib.: "apaiz gaixoti baten
obsesio sexualak"); HD kulturak ("Konkistatzaileek beti izan
dute haien lur eta lehengaiak ustiatzeaz gain herri autoktonoak
"zibilizatzeko" obsesioa"); DNoticias 1997 ("Erbesteratu
guztien obsesioa bueltatzea izaten da"); obsesiozko
1, ELAO 1997 ("Espezialista batzuei galde eginik, esaten
dute gurasoek eta berezi-bereziki amek, maiz sentitzen dutela
halako kezka obsesiozko bat"); obsesionatu 2: F.
Garitano ("obsesionaturik ari da lanean"); X. Mendiguren E. ("Honi
begira banago Steve Mc Queenekin obsesionaturik nagoelako da");
obsesibo 4: Y. Elorriaga ("errepikamen obsesiboa");
SEIE ("Gure buruetan ibili den helburu obsesiboa hau izan
da"); X. Olarra ("bakardade obsesibo bat sentitzen nuen"); A.
Gabikagogeaskoa ("Mekanismo hau ezaugarri arrunt ezaguna da neurosi
obsesibodunengan").
obsesibo : AB50 1, HiztEn, Euskalterm 4;
obsesiboki : AB50 1; obsesio : AB50 1,
HiztEn, LurE, Euskalterm 2; obsesionatu : AB38 1,
Euskalterm 1 // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
obsesibo : ElhHizt; obsesio :
EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE; obsesionatu :
HiruMila; obsesiozko : HiruMila // Ez ditugu aurkitu
ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG
BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: '[nazioarteko hitz hori
barneratzea komeni da] (ingelesez, obsession; frantsesez,
obsession, hantise; alemanez, besessenheit,
zudringlichkeit, fixeldee, grille, einbildung)'.
- Erabakia: BAgiria
(1998-12-18): 'Hurrengo itzulirako uztea erabaki da...'
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obsesionatu, obsesiona, obsesionatzen
da/du ad. Obsesioa izan, burutapen edo irudi bat gogotik ezin kendu; obsesioa eragin. Ik. itsutu 3. Euskararen kalitateak kezkatu egin behar gaitu, baina ez obsesionatu. Gaurkotasunak obsesionatua bizi den mundu hau. Berak aitortua da: hitzekin obsesionatu egiten da batzuetan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obsesionatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:003 |
2003-09-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
obsesionatu 3: F. Garitano ("Askatasunaz benetan
obsesionaturik ari da lanean"), X. Mendiguren E. ("Honi begira
banago Steve Mc Queenekin obsesionaturik nagoelako da"),
Sexua ("Traizioaz, aitatasunaren sasikotasunaz eta zalantzaz
obsesionatutako kultura islatzen du").
obsesionatu : AB38 1, HiztEn // Ez dugu
aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
obsesionatu : ElhHizt, HiruMila // Ez dugu
aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE,
Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdal obsesionar(se) / obséder formen ordainak:
gogoa hartu : Casve FE (gogoa hartü),
HaizeG FB, PMuj DCV (gogoa artu) //
gogoetatu : HaizeG FB, PMuj DCV //
itsutu : ElhHizt, HiruMila //
obsesionatu : ElhHizt, HiruMila // Eta beste batzuk:
ElhHizt: buruan sartu, burutik ezin kendu/aldendu // Casve
FE: erreüstü, gogoa hartü, gogoan sartü, amürratü,
ehelegatü, norbaiten ondotik izan // HaizeG FB:
gogotik ezin ken, toleatu // Ez dugu aurkitu ap. Lur
EG/CE eta EF/FE.
Erdaretako formak
fr (DLLF): obséder; en (Collins): to obsess,
haunt; it (S. Carbonell): angustiare; de
(Langenscheidts): unablässig beschäftigen, ständig plagen, keine
Ruhe lassen.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HiztHand: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Forma hedatua onartzekoa da, ordain egokirik ez duenean
ez du mailegu onartzekoen gutxieneko baldintza betetzen,
formaren aldetik; eta hala ere, onarpen eske aurkezten da, ordain
hoberik ez duelakoan.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
obsesiona, obsesionatzen.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obstetrizia
iz. Med. Medikuntzaren adarra, haurdunaldiaz, erditzeaz eta erditze ondokoaz aritzen dena. 1958an hasi ziren ekografiak erabiltzen obstetriziaren alorrean. Ospitaleko obstetrizia-zerbitzua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obstetrizia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
HezkAdmin: obstetricia.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obulatu, obula, obulatzen
du ad. (nor osagarririk gabe). Obulazioa gertatu. Emakumeek bi aste horietako edozein unetan obula dezakete.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obulatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
obula, obulatzen.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
du ad. (nor kasurik gabea).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obulazio
iz. Obulutegitik obulu bat kanporatzea, uteroan ernaldu ahal izateko. Zikloaren erdialdera, obulazioa gertatzen da: obulu bat ateratzen da bi obulutegietako batetik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obulazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Zerrenda osagarriak
NekHizt.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obulu
1 iz. Sexu zelula eme heldua, ernaldua izateko gai dena. Obulua eta espermatozoidea batzean sortzen den zelula batetik garatzen dira gainerako guztiak. Emakumeak obulu kopuru jakin batekin jaiotzen ziren ustea zalantzan jarri dute AEBko adituek.
2 iz. Landare hazidunen organo obala, landarea ernaldu ondoan hazi bihurtzen dena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obulu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:21 |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Zerrenda osagarriak
NekHizt.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-o/-u: -ulu.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obulutegi
1 iz. Emeen ernaltze organoa, obuluak sortzen dituena. Ik. obario. Zikloaren erdialdera, obulazioa gertatzen da: obulu bat ateratzen da bi obulutegietako batetik.
2 iz. Bot. Landareez mintzatuz, pistiloaren behealdeko zatia, obuluak dauzkana.
Estekak-
HBO
Aztergaia: obulutegi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:22 |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
obulutegi 13: Elhuyar ("ugal-organoak:
Obulutegiaren eraketa da maila honetako lorpenik handiena"),
Natur/8 ("Estudiatu beharrezko guruinak hauek dira:
Hipofisia, Tiroidea, [...] Barrabilak eta Obulutegiak"), M. Etxaide
3 (zerrendatu batean, "begi-orbana; garuna; aho-erraboila;
obulutegia", "hanka-muskulua; obulutegia; Malpighi-ren hodia",
"Testikulutik, poro arrean amaitzen diren bi hodi deferente irteten
dira, eta obulutegitik, poro emean amaitzen den obiduktua"), I.
Iñurrieta 2 ("Obulutegia garatzearen ondorioz sortzen den organoa
da", "Fruitua bi partez osatua da: Perikarpoa, obulutegiaren
pareten eraldaketatik sortzen da eta hiru geruza izaten ditu"), M.
Aizpurua ("Hori ez da notizia berria, baina bai beste hau, alegia,
zenbait erle langileren obulutegiak garatzen hasten direla eta
arrautza egiteko moduan garatu gainera"), I. Aizpuru ("pistiloan
4-5 karpelo edo gehiago, elkartuak obulutegi superoa eratuz"),
Ingurua/LH 3 ("Babarrun batek bere barruan sei hazi baditu,
zenbat obulu zituen obulutegian?", "Obulutegia fruitu bihurtu arte
hazten da", "Lorauts garaua estiloan zehar jaisten da
obulutegiraino eta obuluarekin elkartzen da"), SexuInfo II
("Emakumeak bi obulutegi dituenez, umetokiaren alde banatan,
hilabete batean gerta liteke bi obulu sortzea").
obulutegi : HiztEn, LurE, Euskalterm 13 (hauetan 3
obario sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec,
AB38, AB50.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
obulutegi : EuskHizt, HiruMila (1 ovario, gónada
femenina; 2 ovario: parte basal del pistilo), ElhHizt (ovario),
EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE (ovario / ovaire)
// Ez dugu aurkitu ap. Casve EF, HaizeG BF, Lh
DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Zerrenda osagarriak
NekHizt: Sin.: obario / PUrib: "obulategi / obulutegi".
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
obus
iz. Artilleriako pieza, kanoiaren eta morteroaren artekoa; tresna horrek botatzen duen jaurtigaia. 1871n obus batek burua moztu zion.
oda
1 iz. Grezia klasikoan, musikaren laguntzaz kantatzen edo esaten zen olerki lirikoa. Saforen odak.
2 iz. Gehienetan ahapaldi edo zati berdinetan zatitzen den olerki lirikoa.
odeoi
iz. Arkit. Antzinako Grezian eta Erroman, kantu eta musika emanaldietarako erabiltzen zen eraikin itxia. Herodes Atikoren odeoia.
odi
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, odi-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. hodi].
Estekak-
HBO
Aztergaia: odi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-07-29 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
ik. tutu, odi.
Euskaltzaindiaren Arauak
e. hodi.
Informazio osagarria
Aldaera baztertuaren ordaina
Ik. hodi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odia
iz. Indian mintzatzen den hizkuntza.
odietar
1 adj. Odietakoa, Odietari dagokiona.
2 iz. Odietako herritarra.
odisea
iz. Abenturaz eta arriskuz josiriko bidaia luzea. Bi urteko odisea latza onik bukatu ahal izan zuten guztiek.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odisea
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-12-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
odisea 1, markatua, ap. I. Zaldua ("Erik Rauda eta
bere semeen "odisea", eta Brattahlid eta mendebaldeko mundu
berriaren historia, izugarrizko balioa duten XIV. mendeko bi
textutan kontatzen dira, islandiar hizkuntzaz").
odisea : HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. DFrec,
AB38, AB50, LurE, Euskalterm.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
EspEusk 111: "Artzapezpiku Gelmírez hori, Euskadin barna
Carrionera ailegatzeko, apezpiku jantziak erantzita ibiliko zaigu,
jentilek pertsegiturik balebil bezala, ikaragarrizko arrisku
artean, sekulako odisea bat..."; Semaf 1996-11-12: "Hau
kantatu zuten asko eta asko bertan eroriko ziren eta salbatu
zirenetan nork jakin bakoitzak nolako odisea zeramakeen
soinean".
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
odisea : ElhHizt, Casve EF // Ez dugu
aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta
EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Erdaretako formak
OfQuLF: voyage mouvementé || Odyssée || titre du poème d'Homère
racontant les aventures d'Ulysse.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Proposatua du lantaldeak bigarren itzulikoetan.
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Izen propiotikoak.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: 'odiseia'.
- Erabakia: BAgiria
(1998-12-18): 'Hurrengo itzulirako utzi dira...'
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odol
1 iz. Kolore gorriko isurkari lodia, gorputz osoan zainetan zehar dabilena, elikagaiak eta oxigenoa banatzen eta hondakinak jasotzen dituena. Ahotik odola dariola. Odolaren kolorekoa. Zauriz eta odolez beterik. Odolez gorritua. Odola gatzatu. Odol hotzeko eta beroko animaliak.
2 (Esapideetan). Gorputza odoleraino zigortuz. Odol guztiak isuri zituen, denak salbatzeagatik.
3 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Odol zainak. Odol tantak darizkiola. Odol aztarnak. Odol gazura (Ik. gazur 2). Odol motak.
4 iz. (Leinuaren ezaugarrien oinarritzat hartua). Odol bereko haurride bagina bezala. Odol bateko ahaideak. Mutiko hura bere odolekoa zela jakin zuenean (Ik. odoleko). Jakoben odolekoak zirenei. Nire odolekoek jasoko dute nire gorputz hila. Ahaidetasuna odolekoa edo erantsia den. Judu odolekoa. Jatsuko odola zuen bere zainetan. Odolaren mintzoa. Odola bera baino lokarri sendoagoak elkartzen gaitu.
5 iz. (Gerra edo borroketan isurtzen den odolaz mintzatuz). Ik. odol isurtze. Odolak odola eskatzen du. Bere odol-egarria asetzeko. Are atsekabe handiagoa hartu zuen, aurkitu zenean, ez etsaien, ezpada israeldarren odola isuri beharrean. Kazetariek ere odolez ordaintzen dute Iraken bizi den indarkeria-egoera.
odola atera 1 Zainetatik odola hartu, ondoren aztertzeko edo transfusioak egiteko. Erizainek odola atera zidaten eta kristalezko hoditxoetan jaso.
2 Eri bati, sendabide gisa, zainean ebaki bat eginez edo izainak erabiliz, odola kendu. Barberuak atera behar du odola gaitz askotan, baina, nire ustez, ez hainbestetan.
odolak irakin (odolak irakiten dit, odola irakiten ari zait eta kideko esapideetan 'sutu, biziki haserretu' adierazteko). Gaurik ez dut pasatzen soseguzko lotan, odola irakiten ari zait zainetan. Hori zela-eta askoren odola irakiten hasi zen. Ezin ahaztu zait, odolak irakiten dit ikusteaz beste gabe. Odolak su gabe diraki (esr. zah.).
odol ateratze, odol-ateratze 1 iz. Zainetatik odola hartzea, ondoren aztertzeko edo transfusioak egiteko. Odol-emaileen Elkarteak adierazi duenez, abuztuan ohikoa da odol-ateratze gutxiago izatea.
2 iz. Eri bati, sendabide gisa, zainean ebaki bat eginez edo izainak erabiliz, odola kentzea. Ez baitzen gure artean beste sendabiderik, baraua eta odol ateratzea baizik.
odol belar, odol-belar iz. Horma-belarra.
odol-bero adj. Ik. odolbero.
odolean (odolean du, odolean darama eta kideko esapideetan, 'berezkoa izan' adierarekin). Nik uste dut odolean zeramala gaizkiaren kutsua. Handizki horiek agintze hori odolean dakarte. Luisek odolean zuela, hark bezala, ardien amodioa.
odol emaile, odol-emaile iz. Bere odola transfusioetan erabiltzeko ematen duen pertsona.
odol-erre adj. Ik. odolerre.
odoletan adb. Odolez estalirik; odola jariatuz. Oihuka ari zen neskatxa, eskuak odoletan. Gizona odoletan utzi zuen. Han gelditu da errukarria, lurrean, odoletan.
odolezko adj. Odola duena, odolez egina. (Gehienetan irudizko adieran erabiltzen da). Odolezko izerditan. Odolezko malkoekin negar egitea eskatzen duen gauza da hau. Bazter guztietan odolezko errekak eginik. Herioak odolezko seinalez markaturik daukana.
odol-gaitz adj. Ik. odolgaitz.
odol gaiztoa egin Lgart. Atsekabea hartu edo haserretu. Antton, ez dezazula odol gaiztorik egin. Apaiza sakristiara erretiratu zen inor ez ikusteko, inori ez entzuteko eta odol gaiztorik ez egiteko.
odol galtze, odol-galtze iz. Odola jariatzea edo galtzea. Ik. odoljario.
odol garbi iz. Hist. Noblea edo kristau garbia denaren nolakotasuna. Zer balio dio zure semeari zuk eman diozun ezkongaiaren odol garbiak, ezkongaia bera ikusi ezin badu?
odol garbiko 1 adj. Hist. Noblea; kristau garbia, nahasketarik gabea. Gazte aberats eta odol garbiko bat.
2 adj. Zaldiez mintzatuz, arraza garbikoa; bereziki, XVIII. mendean arabiar zaldi batzuk Ingalaterrako behorrekin gurutzatuz sortu zen arrazakoa. Etxalde berezia da, espainiar odol garbiko zaldiak Euskadin haztea ez baita oso arrunta.
odol hodi, odol-hodi iz. Odola ibiltzen den hodia.
odol-hotz adj. Pertsonez mintzatuz, nekez larritzen edo hunkitzen dena. Ik. lasai 1. Dozena bat gudari, zangar bezain odol-hotzak.
odol hotzean adb. Sentimenek hartua izan gabe, larritu edo hunkitu gabe. Haserrealdian ala odol hotzean egin duen. Odol hotzean hil zuen.
odol isuri, odol-isuri 1 iz. Odola isurtzea. Ik. odol isurtze.
2 iz. Odola jariatzea edo galtzea. Ik. odoljario. Hil da 70 urtetan, odol-isuriak eramanik.
odol isurketa, odol-isurketa iz. Odola isurtzea. Ik. odol isurtze.
odol isurtze, odol-isurtze iz. (Gerretan edo borroketan isurtzen den odola adierazteko). Guduak eta odol isurtzeak higuindurik. Bi urtez asko nahaskeria, desmasia eta odol isurtze jasan zituzten gure arbasoek. Odol isurtzerik gabeko heriotza horrek ez gaitu nahigabetu.
odol kolpe, odol-kolpe iz. Gorputz zati batean gertatzen den odol metatzea. Odol kolpe baten ondorioz, konorterik gabe gelditu zen.
odol oneko adj. Hist. Noblea. Ik. odol garbiko. Milango etxaldeko seme odol onekoa.
odol talde, odol-talde iz. Giza odola, hematieetan azaltzen diren antigenoen arabera sailkatzen den lau mota nagusietako bakoitza. Pertsona bati transfusio bat egin behar diogunean, lehen pausoa bere odol taldea zein den jakitea izango da.
odol zirkulazio, odol-zirkulazio iz. Odolak gorputzeko zain eta arterietatik egiten duen joan-etorria, bihotzetik irteten denetik berriz itzultzen den artekoa. Sodioak likidoa atxiki eta odol zirkulazioa eragozten du. Ebakuntza egin diote eskuin eskuko hatz luzeko odol zirkulazioa hobetzeko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odol
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:01 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: odol(-)belar Parietaria officinalis,
odol(-)emaile, odol(-)hodi, odol(-)kolpe.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: odol-bero, odol-erre, odol-gaitz,
odol-galtze, odol-hotz, odol hotzean, odol-isuri, odol-isurketa,
odol-isurtze, odol-talde .
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
odol-kolpe, odol-belar.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolaldi
1 iz. Gorputzeko alderdiren batean odol gehiegi biltzea.
2 iz. Haserrealdia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolaldi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-aldi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolbatu
iz. Odolbildua. Ik. odoluri. Atzamarra mailuarekin jo eta odolbatua egin dut.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolbatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Sin. odolbildu, odoluri.
Informazio osagarria
Zerrendakoaren pareko forma(k)
odolbildu, odoluri.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolbero, odol-bero
adj. Pertsonez mintzatuz, erraz berotzen edo sutzen dena. Ik. haserrekor. Mutil odolberoa. Azkar eta odolbero bezain bakezko eta ororen adiskide zen. || Ganadu ausart odolberoa.
odolbide
iz. Odol hodien multzoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolbide
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ik. informazioa s.u. odol-hodi.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-bide.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolbildu
iz. Gorputzean gertatzen den odol biltze edo gatzatzea; bereziki, kolpe baten ondorioz azal azpian egiten dena. Ik. odolbatu; odoluri; ubeldu2; tronbo. Odolbildu haietatik zaina eten eta odola kanporatzera ez dago pauso bat baizik. Koma-egoeran izan zen bi egunez, kolpearen ondorioz buruan egin zitzaion odolbilduaren eraginez.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolbildu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Sin. odolbatu, odoluri.
Informazio osagarria
Zerrendakoaren pareko forma(k)
odolbatu, odoluri.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odoldu, odol/odoldu, odoltzen
1 da/du ad. "Odolez orbandu, zikindu, estali; odola jariatu edo jariarazi. Ik. odoleztatu. Biluzik eta odoldurik ohe gainean zetzalarik (Ik. odoletan). Odoltzen zitzaizkion askotan zauriak. Zenbat aldiz odoldu dut neure aizkora zorrotza!
2 da/du ad. Irud. Gizonak hilez eta lurra odolduz, erreinu asko irabazi zituen. Eguzkia ilunduko da, ilargia odolduko.
3 (Partizipio burutua izenondo gisa). Bere mihiaz mutur odoldua milikatzen duela. Ardi hilen larru odolduak. Zesarren gorputz odolduaren ondoan harriturik bezala daude hiltzaileak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odoldu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
odoldu formak 54 agerraldi ditu: B 17 (Añ
EL2, fB Ic, Mg PAb, AB AmaE, Ur
MarIl, Ag AL, A BeinB, A BGuzur, Echta
Jos, Kk Ab), G 34 (It Fab, VMg, Arr
May, Bv AsL, Lard, Apaol, Arr GB, Noe,
Or Eus, ArgiDL, Ag G, Or Mi, TAg
Uzt, Ill Pill, Zait Sof, ABar Goi,
Azurm HitzB, Uzt Sas, Anab Poli, Etxde
JJ, NEtx LBB, Or Aitork), IEan 1 (JEtchep) eta
EB 2 (Mde HaurB, MIH); odoltu 10 aldiz azaldu
da: B 6 (Añ EL1, Añ LoraS, Añ GGero, fB
Olg, Echta Jos) eta G 4 (Mb IArg, Ub); IE-ZuAm
dira odolztatu 11 aldiz agertua (Harb, CatLan,
Jaur, Gy, HU Aurp, Iratz, Barb Leg, Zub),
odolstatu (odolstatv) 7 aldiz (Mat, Gç, Bp
I, Gy), odoltatu behin (Ax) eta
odolztu bitan (Iratz); odoleztu bitan
azaldu da, B (AB AmaE) eta G (Etxde JJ).
odoldu formak 6 agerraldi ditu: G 2 (J. Agirre, K.
Zubizarreta) eta EB 4 (J. Landa, J.M. Arrieta, A. Lertxundi);
odoleztatu 6 aldiz azaldu da: EB 5 (M. Ausin, R.
Saizarbitoria, I. Garmendia, X. Olarra, A. Sarriegi) eta EgAs 1
(Lore kontu/Kontu lore); odolztu behin,
IE (Iratzeder).
odoldu : DFrec 3, AB38 1, HiztEn-LurE, Euskalterm
1; odoleztatu : DFrec 7, AB50 1, HiztEn-LurE;
odoleztatze : LurE; odoleztu : AB50 1,
HiztEn; odolztatu : DFrec 1.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
odoldu, odol(du), odoltzen. da/du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
odoldu, odol(du), odoltzen.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tu/-ztatu/-ztu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odoldun
adj. Odola duena. Animalia odoldunak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odoldun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-dun.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odoleko
adj./iz. Pertsonez mintzatuz, beste pertsona batekin odoleko ahaidetasuna duena, odol berekoa. Ik. odolkide. Erbesteko ezagun, adiskide eta odolekorik gehienek alde egin zuten.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odoleko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ez dira jaso "x-ren odoleko y" eraikuntzakoak;
odoleko soil 'ahaidea' adierakoa 2 aldiz jaso da, ap.
Ag ("erbesteko ezagun, adiskide ta odolekorik geienak alde egieben
euren errietara", "Gauza ona zeritzan odolekoai begiratzea, baño
ainbeste diru ate-aurrean utzitzea ere ba..."); ahaide(tasun)
odoleko modukoa 3 aldiz: Mg 2 ("Senideren bategaz dongaro
egin dabenak, dala eskuz, dala obraz, agertu biar dau daukan
senitasun, alan odolekua, zelan eraatsi, edo koñatutasuneti
jatorkona", "Aide batekin gauza loiren bat konsentitu duenak, edo
egin nola edo ala, eskuz edo obraz, esan bear du aidea zala lenengo
edo bigarren graduan; baita geienen iritzian irugarren edo
laugarren graduan zan aidetasuna, ala odolekoa, nola eratsia, edo
koñatatzatik datorrena"), Añ EL2 ("esan eikiozu beti, nor
dan izentadu bagarik, zelango lagunagaz izan tzan, ezkonduagaz,
ainbaakoagaz, boto kastidadeko-dunagaz, aideagaz, nai odolekoagaz,
nai oratuagaz"); odoleko lokarri / ahaide / eragozpen
bana: Zub ("zeren eta gure eskuara, gure dantzak, gure ohidura eta
aztura guziak, ba eta odoleko lokarriak ere, mendiz bertze aldedo
diralekotz"), Zait Plat ("Bere idaztietan,senide,
aide-eratsi [odoleko eztan aidea] ta zearraideak [ezkontz-aide]
goratzarrez [omenez] eta elesariz izendatzen ditu Platon'ek"), NEtx
LBB ("Gazte biak ezkontzeko odoleko eragozpenaren barkapena
eskatu bear izan zuten aldarera baiño len"); odoleko
zamari 1, JE Ber ("Nor jarraiki, bertzalde,
zintzurra bat-batean ideki zaion odoleko zamariari?").
odoleko 'ahaidea' 3: SMitx Ama-semeak
("Gure Aita San Iñazio betikoa da / (...) Gure kristautasunaren
Pillare gorengoa / Odolekoen "patroi aundi" ta ixpillua"), Etxde
("Nik ez nuen odolekorik galdu Otsandio'n zuk bezala eta ez daramat
ene barruan zuk daramazun oiñazea"), Satr ("Batzutan, odolekoak
baino areago hartzen ditu hauzoak; eta lehen hauzoa dudarik gabe,
familia baten lagun hurrena da").
odoleko : HiztEn, Euskalterm 2 (propio
sinonimoarekin; hauetan 1 'carnal', 1 'hermano'); odoleko
ahaide : DFrec 1; odoleko ahaidetasun :
Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
odoleko : EuskHizt (adibide gisa, s.u.
odol: "ahaidetasuna odoleko edo erantsia den"), HiruMila
(descendiente; consanguíneo, -a), ElhHizt (consanguíneo, -a), Casve
EF (consanguin), HaizeG BF (consanguin), Lh
DBF (consanguin), DRA (descendiente, consanguíneo), PMuj
DVC (1 cognado, pariente por cognación, consanguíneo; 2
atávico; 3 hereditario); odolekotasun : PMuj
DVC (parentesco por consanguinidad); Ez dugu aurkitu ap.
EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE.
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ko.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
odol berekoa, odolkidea.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Familiaren barneko
harremanak odol bidezkoak, ezkontzaren ondoriozkoak (ad. koinatu
edo koinatarenganakoak) eta adopzioaren ziozkoak izan daitezke
[...] "baita, geienen iritzian (esan bear du) aidetasuna, ala
odolekoa, ala eratsia"'.
- Erabakia: BAgiria
(1998-12-18): 'odoleko hitza sartzea ere ez da beharrezko
ikusi'.
- Erabakia: Osoko bilkura
(2015-07-17): Isildua 'zaldiei' buruzko adieran.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolerre, odol-erre
adj. g.er. Haserrekorra, zitala. Ik. odolbero.
odoleztatu, odolezta, odoleztatzen
1 da/du ad. Ipar. eta Naf. Odoldu. Burutik oinetaraino odoleztatua.
2 (Partizipio burutua izenondo gisa). Zernahi pairatzen zuela bere esku odoleztatuetarik. Ezpata odoleztatua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odoleztatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
odoleztatu, odolezta, odoleztatzen. Ipar. eta
Naf. da/du ad. 'odoldu'.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
odoleztatu, odolezta, odoleztatzen.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tu/-ztatu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odoleztatze
iz. Odolez orbantzea edo estaltzea.
odolgabe
1 adj. Odolik ez duena. Gorputz odolgabea.
2 adj. Adorerik edo kemenik gabea. Nire lantokiko gazte odolgabeak apaizak baino goizago erretiratzen dituk gauaz.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolgabe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
izond.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolgabetu, odolgabe/odolgabetu, odolgabetzen
1 da/du ad. Odolgabe bihurtu, adorea galdu.
2 da/du ad. Odolustu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolgabetu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
odolgabetu, odolgabe(tu), odolgabetzen. da/du
ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
odolgabetu, odolgabe(tu), odolgabetzen.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-gabe-tu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolgaitz, odol-gaitz
adj. g.er. Pertsonez mintzatuz, gogorra, ankerra.
odolgarbi
adj. Zaldiez mintzatuz, odol garbikoa. Printzeak zaldi odolgarbiak hazten zituen.
odolgiro
1 adj. Odolzalea. Kristauen etsai odolgiroa. Hautsi zuen bere oin azpian suge odolgiroaren buru pozoitsua.
2 adj. Odoltsua. 1808 eta ondoko urteetako ezbehar odolgiroak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolgiro
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
izond. 'odolzalea'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odoljario
iz. Odola jariatzea edo galtzea; odol hodi batetik odola ateratzea. Ik. hemorragia. Hamabi urtean odoljarioz bizi zen emakume gaixo bat. Zerraldo utzi zuen, bekain bat irekita, odoljario gupidagarrian. Odoljarioa geldiarazteko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odoljario
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz.
Informazio osagarria
Idazkera egoki(en)a eskainiko da
gisa honetakoak loturik ala bereiz idaztekoak diren ez dugu
behar bezain argi. Miren Azkaraterekin konpontzekoa da. Bestalde,
eta loturik idaztea proposatuko balitz, adierazi beharra dago ez
dagoela "odolaren odoljarioa" egin beharrik edo, bestela esan,
elkartuaren bigarren osagaia beti aska litekeela.
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-jario. Lehendik proposatuak, jario-ren AS gisa emateko:
galtza-jario, gezur-jario, hitz-jario.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolkara
adj. Odolaren kolorekoa. Zeru odolkarari so.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolkara
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
izond. 'odol kolorekoa'.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-kara.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolki
iz. Txerri odol egosiz eta beste zenbait osagaiz egiten den hestebetea. Ik. odoloste; buzkantz. Gabon aldean txerria hilda, odolkia eta lukainka. Babarrunak odolkiarekin. Odolki mutur bat.
odolkiak ordainetan Mesede edo kalteren bat hartu duenak era berean erantzun duela adierazteko erabiltzen den esapidea. Armstrongek, atzokoan, odolkiak ordainetan. Burtsarekin berdintsu gertatzen ari da: dezente puztu da azkenaldian eta, orain, odolkiak ordainetan. || Ordutik aurrera burutazio bakarra izan duela beti: nola edo hala, odolkiak ordainetan ematea guri. Errege Magoak jo eta ke aritu dira lanean, onak izan direnei opariak eta gaizto izan direnei odolkiak ordainetan ematen. Odolkiak ordainetan jasotzen dira, ordea, sarri.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolki
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Sin. odoloste.
Informazio osagarria
Zerrendakoaren pareko forma(k)
odoloste. Cf. buzkantz.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: "(Izond.) Odolki arraio hori!
Odolki puska: tontolapiko" (2009-01-07)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolkide
adj./iz. Odol berekoa. Ik. odoleko. Odolkideak ere hiltzeko higuinik ez zuten.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolkide
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-kide (erd. con-).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolkidetasun
iz. Odolkide denaren nolakotasuna. Odolkidetasunak eta ahaide arteko ezkontzek ahuldutako leinu baten azken alea.
odolkoi
adj. Odolzalea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolkoi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'odolzalea'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odoloste
iz. Bizk. Odolkia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odoloste
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Bizk. Sin. odolki.
Informazio osagarria
Zerrendakoaren pareko forma(k)
odolki. Cf. buzkantz.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Bizk.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odoltsu
1 adj. Odolez betea, odoldua. Ezpata odoltsua. Beren zauri odoltsuak.
2 adj. Gerrez, borrokez eta kidekoez mintzatuz, odol asko isurarazten duena. Sakrifizio odoltsuak. Borroka odoltsuen artean. Gudu odoltsua.
3 adj. Odolzalea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odoltsu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-tsu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odoluri
iz. Ipar. eta Naf. Ubeldua; odolbildua. Gorputz guztia zioten azotez larrutu, eta bisaia ederra odoluriz itsustu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odoluri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
odolguri 1 (Zait Sof); odoluri 2 (EZ
Noel; Ip Dial).
odolguri 1 (Etxde in Euskera, 1985).
odoluri: HiztEn-LurE; Euskalterm 1.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. eta Naf. Sin. odolbatu,
odolbildu.
Informazio osagarria
Zerrendakoaren pareko forma(k)
odolbatu, odolbildu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odoluste
1 iz. Odol asko edo odol guztia ateratzea edo galtzea. Odolustea agudoago egiteko, harakinaren laguntzaileak atzeko hanka batetik oratu zion idiskoari.
2 iz. Eriez mintzatuz, zaina irekitzea odol kopuru jakin bat ateratzeko. Ik. odolustu2. Hurtadok odoluste bat egin zion besoan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odoluste
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
hemen jasoz odolustu 2 sarreran ageri den adibidea.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-huste.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolustu1, odoluts, odolusten
da/du ad. Pertsonez edo abereez mintzatuz, odol asko edo odol guztia atera edo galdu. Zigor ukaldika odolustu zuten. Emaztea aiztoarekin odolusteko gertu zegoen. Hilotza ahotik odolusten ikustean. Biharamunean odolusturik aurkitu zuten.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolustu 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
odolustu 1, odoluts, odolusten. da/du ad.
Informazio osagarria
Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak
odolustu, odoluts, odolusten.
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-hustu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolustu2
iz. Eriez mintzatuz, zaina irekitzea odol kopuru jakin bat ateratzeko. Ik. odoluste 2. Odolustu bat komeni zaio gibel aldeko zainetik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolustu 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz. 'odolustea': odolustea agudoago egiteko, harakinaren
laguntzaileak atzeko hanka batetik oratu zion idiskoari.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
horko adibidea odoluste sarreran eskainiz, eta honi
dagokiona jasoz: odolustu bat komeni zaio gibeleko
zainetik.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odolzale
adj. Odol isurtzeak atsegin dituena, ankerra. Ik. odolgiro; odolkoi. Borrero gogor eta odolzaleak. Herodes odolzalearen eskuetan hil ziren haurrak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odolzale
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
HMan eta 1800az gero agertu da, 21 aldiz: odol
zale formako 3 (fB Ic III; VMg; AB AmaE),
odol-zale formako 7 (Zav Fab; Enb; BEnb
NereA; Lard; Xe; Zait Sof; NEtx Antz) eta
odolzale formako 8 (AB AmaE; Lard; Inza
Azalp; Or SCruz; Etxde AlosT; Etxde
JJ); odoltzale 3 aldiz (Arr May; Or
SCruz).
odol-zale 1, G (Zaitegi); odolzale
6: B 1 (I. Zubiri), G 1 (L. Dorronsoro), EB 4 (J.A. Mujika; J.M.
Irigoien); odolzalekeria 2, G (P.B. Biguria);
odoltzale behin azaldu da (Euzkadi, 1933).
odol zale: AB38; odolzale: AB50 1; Euskalterm 1;
odoltzale: DFrec 2; HiztEn-LurE; Euskalterm 1.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-zale.
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-l+z-.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "odoltzale nire
iritziz grafia hobea [da]" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odontologia
iz. Med. Medikuntzaren adarra, hortz-haginak eta haien gaixotasunen sendabideak aztertzen dituena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odontologia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: nazioartekoa denez sartzea
komeni da.
- Erabakia: BAgiria
(1998-12-18): onartu egin da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
odontologo
iz. Odontologian espezialista den sendagilea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: odontologo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:43 |
2001-05-08 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta [da] edo nire iritziz
sartzekoa" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ofenditu, ofendi, ofenditzen
du ad. Heg. Iraindu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ofenditu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
ofenditu, ofendi, ofenditzen. Heg. du ad.
'iraindu'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ofentsa
iz. Iraina, laidoa.
ofentsagarri
adj. Zah. Iraingarria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ofentsagarri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Zah. 'iraingarria'.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: "eta ofentsatu,
ofentsatzaile: nahikoa bitxiak dira askorentzat, eta horien
ondoan onartu beharrekoak iruditzen zaizkit: ofenditzaile,
ofenditu eta ofendigarri. (Berdin defendatu-ren ondoan
defenditu e.a.)" (1996-08-20)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ofentsatu, ofentsa/ofentsatu, ofentsatzen
du ad. Ipar. Iraindu, laidoztatu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ofentsatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
ofentsatu, ofentsa(tu), ofentsatzen. Ipar. du ad.
'iraindu'.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
ofentsatu, ofentsa(tu), ofentsatzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ofentsatzaile
adj. Ipar. Iraintzailea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ofentsatzaile
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. 'iraintzailea'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ofertorio
iz. Erl. Mezaren partea, Jainkoari ogia eta ardoa eskaintzen zaizkiona. Ik. eskaintza 3. Mezako Ofertorioan, Ostia jasotakoan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ofertorio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:42 |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ofertorio 15: Brtc ("Ofertorioan"), Mg CC
("Mezako Ofertorioan sartzen zanean Sazerdotea..."), Añ 2 (adib.,
"Ofertorioa. Adierazoten dau, zelan bere borondatez, ta gurariz
opa-zan Jesu Kristo Eriotzara"), UskLiB ("Ofertoriuan"), Dv
LEd ("ofertorioan. Jesus azotatua. Ikusten dut nere Jaun ona
harroin bati estekatua"), Ip Hil (izenburu bezala), Arb
Igand 2 (adib., "Hori da Aphezak bereziki derrana
Ofertorioko hitz hautaz"), A Ardi ("Opalorduan [ofertorion]
zuk, Medel, eta Azpeitiko gure adiskide Arizpek Artzainak
dei oiukatu zenezakete"), ArgiDL 4 (adib., "Ofertorio
eskeintza esan nai du", "Ofertorioan Jainkoaren ama abestu zuten"),
Const ("Bena horra nun gizagaxo Pettarrak ofertoriuan nota bat
faltsu emaiten dian osoki").
ofertorio 3: Leon ("ofertorioa: ogiaren
ofreitzea"), V. Aramburu (izenburu bezala), P. Saragüeta
("Erretorea ofertorioan estolaikin jeisten ze eta juaten zire apa
ematera").
ofertorio : DFrec 1, AB50 1, HiztEn, LurE
// Ez dugu aurkitu ap. AB38, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
ofertorio : EuskHizt, ElhHizt (ofertorio),
EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE
eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF,
DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ofita
iz. Geol. Harri magmatiko ilunkara, gehienetan berdexka, zenbaitetan feldespatozko kristal izpi zuriz hornitua izaten dena eta harri apaingarri bezala erabiltzen dena. Bidezidorrak egiteko bertako ofita erabili dute.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ofita
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:004 |
2003-09-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ophita 1, JMB ELG ("Badira Iruña eta
Gazteizko erakustokietan otaarri edo ophitazko ta fibrolitozko
zenbat arlaban-aizkora").
ofita 4: Arkeoikuska 83 ("Ofitazko aizkora
leundu bat"), I. Aizpuru ("Añanako diapiroko buztin eta ofitetan"),
A. Aldezabal ("Buztin, igeltsu eta ofitak"), K. Olaetxea ("Ofitazko
ingudea").
ofita : AB38 1, HiztEn (Sugearen azalaren itxura
duen diabasa...), LurE (Geol.), Euskalterm 1 // Ez
dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
ofita : ElhHizt (Miner.), HiruMila (Ik.
ahuntzarri), EskolaHE (Geol.) // Ez dugu
aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve
EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdal ofita / ophite formen ordainak:
ahuntzarri : HiruMila, PMuj DCV
(auntz-arri); harrimusker : Casve FE,
T-L LFB, PMuj DCV (arri-musker);
arri-urdin : PMuj DCV; ofita :
ElhHizt (Miner.), HiruMila; sügeharri : Casve
FE, PMuj DCV (suge-arri) // Ez dugu
aurkitu ap. HiztHand, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt,
HaizeG FB.
Erdaretako formak
fr (DLLF): ophite; it (S. Carbonell): Min.
ofite; de (Langenscheidts): Ophi(oli)th // Ez dugu
aurkitu ap. en (Collins).
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E302]: Duen koloreagatik (berdea)
otarri ere deitzen zaio. Ez dakit hiztegian sartzeko hitza
den
Orotarikoan agertzen da. (2010-01-05)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ofizial1
1 adj. Legezko aginpidea gauzatzen duten erakundeetatik (gobernutik, Administraziotik eta kidekoetatik) datorrena, edo horiei dagokiena. Agiri ofiziala. Estatuaren aldizkari ofiziala.
2 adj. Horretarako eskua duten herri agintariek antolatua. Euskal Herriko unibertsitate ofiziala. Espainiako irakaskuntza ofizialak gure artean izan duen egiteko kaltegarria. Kontrol ofizialaren azpian dagokeen edozein irakastegi.
3 adj. Dagokion erakundeak erabakirik, indarrean dagoena. Hizkuntza ofiziala.
4 adj. Irud. Barka eske nator, Barojaz mintzatu naizelako gure Barojalari ofizialen baimenik gabe.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ofizial 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
izond.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ofizial2
iz. Heg. Armadan, maila apaleko buru edo buruzagia. Ik. ofizier.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ofizial 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:HBB |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Heg. iz. 'armadako karguduna'. Sin.
ofizier.
Informazio osagarria
Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa
ofizier.
Informazio lexikografikoa
Formen arteko bereizketa semantikoak
armadako karguduna.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ofizialdu, ofizial/ofizialdu, ofizialtzen
du ad. g.er. Ofizial bihurtu. Dagoeneko Euskal Herriko hogeita bi udalek ofizialdu dute euskal nortasun agiria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ofizialdu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:31 |
2001-05-08 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
ofizial(du), ofizialtzen.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tu/-izatu.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
ofizial bihurtu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ofiziale
iz. Ipar. Bere kontura ari den hargina, arotza edo kideko langilea. Elkarte honek 6.000 kide dauzka, laborari, ofiziale, arrantzale eta beste. Ofiziale lana.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ofiziale
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau93 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1996-02-22 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
1. ofizial(e) : a) Izenondo gisa
ofizial 25 aldiz agertu da (Aran, Mde [9] eta MEIG
[15]); ofizial(e) erabakigaitza da behin (And
AUzta); b) Izenetan 'elizako kargua', 'armadan,
administrazioan, maila apaleko buruzagia' eta 'lanbidea ikasi
duena' adierak bereizi dira: b1) 'elizako kargua' adierako
10 ofizial agertu dira: L 2 (EZ) eta Zu 8 (Tt 2, Bp
6); b2) 'armadan, administrazioan, maila apaleko kargua'
adierako 46: ofizial (+ opizial) formako 36,
B-G (Or, Etxde, Anab [34]) eta ofiziale (+
opiziale) formako 9, B-G (Mg 1, Iraola 4, Balad 1,
Anab 2) eta Elsb (behin); b3) 'lanbidea ikasi duena'
adierako 40: ofiziale (+ opiziale) formako 31:
IE-ZuAm 21 (Ax, SP, Bp, ES, CatLan, Bordel, Gy, Arb, JE,
Mde); B-G 7 (fB, Mg, Ud, Xe, EusJok) eta MEIG 3;
ofizial formako 1 (Tx); ofizialdün 2
(Casve); ofizial(e) erabakigaitzak 4 dira: IE-Zu
(Etch, Etch in Or eta ChantP) eta Zait (behin);
ofoziale 2 (JE) eta ofeziale 1
(Noe); 2. ofizier 30 aldiz agertu da: a)
'armadako kargua' adierako 21, IE-Zu (Lç [13], Egiat, Elsb eta
Const); b) 'lanbidea ikasi duena' adierako 3 (Lç); c) 'kofradiako
kargua' adierako 6, Zu (Mercy).
1. ofizial(e) : a) Izenondo gisa
ofizial jaso da 268 aldiz, EB-EgAs nagusiki (263),
eta B 3 (J. Garitaonaindia, Goel Otadui taldea eta J. Zubikarai); G
1 (L. Villasante) eta IE 1 (A. Arkotxa); ofizial(e)
erabakigaitza da 10 kasutan, EB (Gipuzkoako Merkatari, M. Aierbe,
M. Lasa, M. Dupac, A. Valdes, Y. Ruiz, K. Muniain eta
Eguna); ofiziel behin agertu da (Herria
73 aldizkarian); erdiofizial behin agertu da, EB; eta
ez-ofizial 4 aldiz, EB-EgAs; b) Izenetan
'armadan, administrazioan, maila apaleko buruzagia' eta 'lanbidea
ikasi duena' adierakoak agertu dira: b1) 'armadan,
administrazioan, maila apaleko kargua' adierako 63:
ofizial formako 42, EB-EgAs batez ere (34 ager.), eta
IE 1 (J. Etchepare), G 7 (A. Anes, B. Latiegi); eta
ofiziale formako 21: EB-EgAs 18 (Saioka, X.
Gereño, A. Eguzkitza, J. Etxaide, X. Mendiguren Bereziartu, J.
Lizarralde, D. Urbistondo) eta IE 3 (M. Ariztia eta Herria);
b2) 'lanbidea ikasi duena' adierako 16:
ofiziale formako 13 (EB-EgAs) eta
ofizial (+ opizial) formako 3, EB-EgAs (X.
Arregi eta K. Muniain) eta G (B. Aierbe); 2. ofizier
formak 3 ager. ditu: EB 1 (J.L. Davant), IE 2 (D. Soubelet);
offizier behin agertu da (F. Krutwig).
ofizial: AB50 3; Euskalterm 4; ofizial 'kargu
militarra': DFrec 11; AB38 2; AB50 1; HiztEn-LurE; Euskalterm 6;
ofizial 'lanbidekoa': DFrec 6; HiztEn; Euskalterm 17;
ofizial (izond.): DFrec 182; AB38 20; AB50 121; HiztEn-LurE;
Euskalterm 142; ofiziale:DFrec 11; AB50 1; ofiziale
'kargu militarra': AB38 1; Euskalterm 1; ofiziale
'lanbidekoa': LurE; Euskalterm 26; ofiziale (izond.): AB38
2; ofizialean:DFrec 16.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. iz. 'bere kontura ari den hargina, arotza,
etab.'.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
esku-langilea, trebetasun bat duena, etab. Hots: hobeto mugatu
beharrekoa da hitzaren adiera; zurgina, hargina, iturgina eta
elektrizista dira, tradizioz, ofiziale; eta gaur?
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "GOGOETA: Hitz mailegatuetan
-ore bukaera arrunta edo erraza egiten zaigu: bapore, enperadore,
fabore, traidore, umore (zerrendan jasoak). Ez nuke gauza bera
esango, ordea, -ale bukaeraz. Erabiliaren erabiliaz, neurri batean
onartuak daudela uste dut ospitale edo seinale (zerrendan jasoak).
Baina ofiziale forma izen denerako, eztabaidagarria izango da, ziur
aski, baina bitxi edo gogor egiten zaigu euskaldun asko eta askori.
Berdin generale, bokale, materiale, eta abar. Uste dut arrakasta ez
duten erizpideekin ez dagoela indarka ibili beharrik.
Euskaltzaindiak batasunerako eskainitako erabakietan horrela jasota
dago, gainera, -al bukaera onartua, alegia. / IRADOKIZUNA: -alis
bukaeradun hitz mailegatuetan -al bukaeradun formak onartzea, -ale
amaiera hedaturik dauden edo tradizio sendoa dutenetarako utziaz,
soil-soilik, salbuespen gisa" (1993-02-10)
- [E204]: "artisan" erran nahi"
(1993-02-20)
- [E205]: "ofizial adjektiboa sar"
(1993-02)
- [E208]: "Izen eta adjektiboaren
bereizketa egin [ofiziale/ofizial], kasu honetan" (1993-01-18)
- [E301]: "ofizial hartu dugu (adiera
guztietarako). Materiale / material bezalako izen/izenondo
bereizketa bazter utzirik, denetarako grafia bakarra erabiltzea
erabat nagusitu dela uste dugu (ospitale kasu berezia da,
legokiokeen izenondorik ez baitago). (1993-02)
- [E302]: "... ez daude hain garbi gure
ustez (...) Ofizioa ondo ikasi duenari deitzeko egokia, baina
armadakoari nola deitu? Ofiziale ala ofizial? Eta gauza ofiziala?"
(1993-02)
- [K201]: "baina eskulangilea.
Gudarostekoak? Ofizial adjetiboa bezala?" (1993-02)
- [E301]: "ofizial nire iritziz
grafia hobea [da]" (1996-08-19)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ofizialki
adb. Era ofizialean, ofizialtasunez. Ofizialki onartua.
Oharra: azken eguneraketa 2021-01-14
