k
1 Ik. ka.
2 (Letra larriz). kelvin-en nazioarteko sinboloa.
ka
iz. Alfabetoko letra (k, K).
kaba
iz. Anat. Kaba-zaina.
kaba zain, kaba-zain iz. Anat. Bihotzeko eskuin aurikulara odola eramaten duten bi zain nagusietako bakoitza. Odola kaba-zainean husten diren zain hepatikoen bidez ateratzen da gibeletik.
Estekak- HBO
Aztergaia: kaba
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2005-02-08
|
Lantaldeak erabaki gabe utzia
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ik. OEH argitaratuan: 1 "Cava, bodega", Elsb ("Haren soto eta
kabak hustu zituzten", "Hango kabetan nahi zuten arnoa edan
ondoan, barrikak, ideki eta hutsarazi zituzten"); 2 "Cabas,
petit panier d'osier ou de paille" Prop 1893 ("Aita Olieri
ethorri zitzaioen [...] kaba erro bat eskuan"), Barb ("Nere
kaba xokoan baditut sagar-erneta batzu hautak", "Xutitzen da,
kaba iker, otharrea iker, paisola barnea iker. Non sarthua
dut bada?", "Beren kaba, otharre eta paisolekin sartzen dire
Maria eta Mari-Eder"). Eta testu-lekukotasunik gabeko 3
"tormento, sufrimiento extremo"; 4 "escarbo, huellas de la
escarbadura". Fram Sup kaba kaba
5 aldiz; . arloko 4, sintagman: I. Egurbide ("goiko edo
beheko kaba benaren sindromea"), Tx. Txakartegi ("goi aldeko
kaba benaren sindromea sor dezake"), UZEI 2 ("Arantius-en
hoditik iristen da beheko kaba benara", "ondoren odol benosoa
goiko eta beheko kaba benen bidez eskuineko aurikulara
bueltatzen duen odol-zirkuitua"); eta 'xanpaina' adierako 1,
J. Peña ("kaba zurrutada hartu nuen"). kaba
Anat kaba bena
: AB38 3 (cava), HiztEn, LurE, Euskalterm 3 Ez dugu aurkitu
ap. DFrec, AB50. kaba (bena) //
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
: ElhHizt ( .), HiruMila (1 vena caba; 2 cava, vino
espumoso), EskolaHE ( .), HaizeG (cabas, panier en osier), Lh
(1 cabas, panier d'osier; 2 petit sac), DRA (1 cabás,
capacho, cestita de mano; 2 tormento, sufrimiento extremo),
PMuj (1 saco pequeño; 2 cesto pequeño; 3 tormento, tortura,
suplicio, sufrimiento grande) // Ez dugu aurkitu ap.
EuskHizt, Lur eta , Casve . kaba Anat
Anat BF DBF DVC EG/GE
EF/FE EF
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - /
EskolaHE: +
Lantaldearen irizpideak
Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten
baztertuxea dirudi tradiziokoak ('sotoa' eta); ( . arlokoa),
berriz, onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari (eta cf. supra
'ardo apartsua...' arautua). kaba bena Anat
cava
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 /
2011-03-22) Onartu egin da, eta arloa eta adibidea aipatuz
eskainiko da: " iz. .: ". kaba Anat kaba
zaina
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabala
1 iz. Ipar. Aberea, azienda. Kabalak, oiloetarik hasita, noiz behar diren bazkatu eta nola. Kabalak artatu. Kabala bat erosi.
2 iz. (Multzokari gisa). Orak jendea edo kabala ausikitzen duenean. Kabala buru bat saltzeko.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabala
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
formak 31 ager. ditu IE (Elsb ; 20 JE ; Lf ; Ardoy ; Larz );
IE 1 (Barb ); (+ ) 14 ager.: IE 2 (Zub; Zerb ), ZuAm 12 (Tt ;
Bp II; Egiat Etch; Ip ; Casve ); ( , ) formak 7 (Etch);
bukaera erabakigaitzekoak 5 dira. kabala (+
kabala buru; kabala hazkuntza) Fram Bur
Murtuts SFran Iru
kabalakin Sup kabale
kabalezain Azk Onsa Dial
SGrazi kabal kabal zañ
kabal-zaiñ
(+ ) 25 aldiz: IE-EgAs 24 (JE; Etcheverry, P. , 1904; , 1924,
Lf; Idiart, R.), EB 1 (Etxde ); 9 aldiz: Z 5 (Casve ; Casve
), EB 4 (Etxde ); EB 1 (Etxde ); amaiera erabakigaitzekoak 8
dira. kabala kabala-arraza; kabala
saltzaile Eskualduna Eskualduna JJ
kabale Ibañeta SGrazi JJ
kabal JJ
: DFrec 5; : LurE 1; : HiztEn 1; LurE 1; HiztEn 1 (eta:
[izond.]: AB50 3; 'kalkulu': Euskalterm 2; LurE 1; HiztEn 1;
Euskalterm 1; Euskalterm 1; HiztEn 1). kabal(a)
kabala kabale
kabaltzain : kabalzain
: kabal kabala kabalista:
kabalistiko:
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. 'aberea, azienda'. Ipar
Lantaldearen irizpideak
Tradizioko erabilerek bermatzen dute
da hedatuena; Zu da ia bakarrik. kabala kabale
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: kabale [grafia hobetsiko
genuke] (1996-01-08)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabalkada
iz. Ipar. Jaialdi batean ilaran joaten diren zaldizkoen, gurdi apainduen, musika taldeen eta kidekoen multzoa. Ik. desfile. Herri bateko gazteriak kabalkada bat muntatzen bazuen, faltarik gabe Faustin hor zen aholku emateko.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabalkada
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. Ipar
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabalzain
iz. Kabalak zaintzen dituen pertsona. Ik. abeltzain.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabalzain
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
OEHkoak: bana (Etch); (Bp II); EEBSn ez da agertu, ezta beste
hustuketetan ere; LurE: ; HiztEn: . kabal zañ,
kabal-zaiñ kabalezain kabaltzain
kabalzain
Informazio osagarria
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-a org. eratorpenean, -l+z-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabardera
iz. Karatxai-Txerkesiako eta Kabardino-Balkariako errepubliketan mintzatzen den hizkuntza.
kabaret
iz. Ikuskizunak aurkezten diren eta bezeroek bertan edan, afal edo dantzan egin dezaketen aretoa. Kabareteko artisten artean.
kabarra
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, kabarra-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. gabarra].
Estekak- HBO
Aztergaia: kabarra
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1995-05-24
|
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
HMn azaldu da: B 1 (Ag ) G 4 (Mb Izt Ag ).
gabarra Kr , IArg II,
C, G
bakarrik aurkitu da (B 3; EB-EgAs 2). gabarra
AB38 3; : HiztEn; LurE. kabarra :
gabarra
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
kabarra* e. . gabarra
Informazio osagarria
Aldaera baztertuaren ordaina
Ik. . gabarra
Maileguen egokitzapen sistematikoa
g-/k-.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E115]: "Gabarra dakidanez "eta
gaskoinetikako hitza delarik" ibai-ontzia da eta kabarra
'legorra, idorra' (L.) edo 'larre legorra' (Z) bakarrik bi
esaeretan, 'laister joan' adierazteko "kabarra hŸstŸ, kabarra
hontŸ"" (1993-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabestru
iz. Zamariaren buruaren edo lepoaren inguruan, hura estekatzeko edo eramateko, ezartzen den lokarria. Zamaria kabestrutik eraman.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabestru
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
IE 17: (Arch); (Etcham); (Volt); (Harb, Gy, Elzb, FIr);
(Etcham); (Hb, ChantP); G 3: (Izt, ); (Tx). kabasturu
kabesturu kabestra kaprestu
krabextu krapestu kabrestu Noe
krabestu
aldizkariko ager. banarekin: . Eskualduna
kabasturatu, kabasturu, kraixtu
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
herskari + sonante multzoak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabia
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, kabia-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. habia].
Estekak- HBO
Aztergaia: kabia
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1995-05-24
|
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
kabia, ik. habia [habia hobestekoa da].
Euskaltzaindiaren Arauak
kabia* e. . habia
Informazio osagarria
Aldaera baztertuaren ordaina
Ik. . habia
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabiar
iz. Gaizkataren arrautzak, gazituak eta kontserban jarriak.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabiar
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Ez dago zerrendan jasota
eta ez litzateke problemarik egon behar berori bertan
agertzeko'.
- Erabakia: BAgiria
(1998-01-30): ' hitza sartzea onartu da'. Kabiar
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabila
iz. Burdinazko edo zurezko atala, iltzearen antzekoa, zulo batean sartzen dena edo bi osagai zulodun lotzeko erabiltzen dena. Ik. ziri. Erbinudea gurdi pertikaren kabila-zuloan sartzen den bezain erraz sartzen nintzen upelaren ate-leihotik. Orga kabila: uztarria eta orgaren endaitza lotzen dituena (Ik. tolet 2).
Estekak- HBO
Aztergaia: kabila
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'eusteko edo lotzeko ziria'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabildo
1 iz. Heg. Erl. Katedral bateko kalonjeen multzoa. Ik. kapitulu 2. Katedraleko kabildoarekin hitz eginik.
2 iz. Heg. Hist. Udalbatza.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabildo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:23
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Heg.
Jakite-arloak
Erl., Hist.
Forma baten adiera(k)
kapitulua.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 1- ikurra kendu. 2- Beste
adiera bat erantsi: 2 (Zuz.) 'bilkura'. 3- Zuzenbidea (Zuz.)
espezialitate-markarekin. || 1- Gehiegizkoa da, gure ustez,
hiru marka pilatzea (Heg. ikurra eta espezialitate-marka bi).
2- Zuzenbidearen ikuspuntutik, "kabildo" hitzari 'bilkura'
definizioa duen bigarren adiera bat ematea komeni da, Kanaria
uharteetako administrazio organoa aintzat hartuz. Heg.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-04-13): Bere horretan onartu da lantaldearen proposamena.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabina
1 iz. Gela edo toki txiki eta bakartua. Mozkortuta aurkitu zuten telefono kabina batean. Udal liburutegian badago kabina berezi bat elbarrituek dokumentuak kontsultatzeko.
2 iz. Hegazkin, itsasontzi, kamioi edo kideko ibilgailuetan, gidariarentzako edo bidaiarientzako atal itxi bereizia. Kamioiaren kabinan.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabina
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
saihestekoaren ordaintzat proposatu zuen lantaldeak (eta
formaren definitzaile gisa gero), eta, hala onartuko balitz,
kontuan izan beharko da 'itsasontziko gela' adiera hau ere.
ganbarote kamarote
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 /
2011-03-22) Oraingoz ez da adierarik zehaztuko, eta hemengo
oharrean aipatzen direnak jakinaraziko zaizkie H1.1
lantaldekoei.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabinete
1 iz. Ministroen kontseilua. Datorren astean aurkeztuko ditu kabinetea eta gobernu programa, Legebiltzarreko diputatuek onar dezaten.
2 iz. Erakunde batean, egiteko edo zeregin jakin batzuen ardura duen bulegoa. Ingurumen Saileko Kabineteko zuzendaria.
3 iz. Ipar. Armairua.
kabitu, kabi, kabitzen
1 da ad. Heg. Zerbait edo norbait, bere tamainagatik, toki batean sartu ahal izan. Hemen ez naiz kabitzen: hemen ez naiz sartzen. Mihia puztu zitzaion, ahoan ezin kabitu zitzaion eran. Lan egiteko inor gutxi eta mahaian ezin kabitu.
2 da ad. (ezin kabiturik, kabitu ezinik eta kideko esapideetan, norbait pozez gainezka edo harro-harro dagoela adierazteko). Ik. azalak hartu. Ezin kabitu zen bere larruan, Patxi hala ikusita. Pozez ezin kabiturik. Kabitu ezinik geunden.
3 du ad. Heg. Barnean eduki ahal izan. Kutxa honek asko kabitzen du: kutxa honek asko hartzen du. Ontzi handiak gehiago kabitzen du txikiak baino.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabitu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, kabi, kabitzen. . 1 ad.: (hemen ez naiz sartzen). 2 ad.:
(kutxa honek asko hartzen du). kabitu Heg
da hemen ez naiz kabitzen du kutxa
honek asko kabitzen du
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak
H. Knörr: "Aldamenean: "Herr."" // BAgiria (1997-12-19): "Ez
da onartu [...] sartzea". kabitu
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
kabitu, kabi, kabitzen.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Heg.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: 'Aldamenean: "Herr."'
- Erabakia: BAgiria
(1997-12-19): 'Ez da onartu [...] sartzea'. kabitu
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kable
1 iz. Metal hariz eginiko soka. Ainguraren kablea.
2 iz. Zenbait eroale elektriko isolatuk osaturiko kable modukoa. Kablerik gabeko mikrofonoa. Telefonoaren kablea hautsi zuen. Goi-tentsioko kable batzuen azpitik igaro eta metro gutxira, Tejera lepora iritsiko gara.
Estekak- HBO
Aztergaia: kable
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1992-06-25
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:Merkat
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:09
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
altzairuzko kable.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabo
iz. Heg. Kaporala.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
24 ager.: B 2 (AB ), G 22 (Zab ; Urruz ; ; Ugalde ; Salav;
NEtx ); EB (MEIG V: aipamena da); formak 3 ager. ditu: B 1
(Erkiag Arran), IE 2 (JEtchep). kabo
AmaE Gabon Zer Balad Iltz
Antz kabu kaporal (+
kaporal-buru)
12 ager.: B 10 ( , 1901; Kortazar, J. M., 9 aldiz), G 2
(Lazkano, P.; Azpiroz, J.); EgAs 1 ( ); EB 2 (Monasterio, X.;
Gereño, X.); 3 ager. EB-EgAs. (Dupac, M.; Amuriza, X.).
kabo Euskal Erria kabo
primera Egin kabu
kaporal
DFrec 3; AB50 1; Euskalterm 1; AB50 1; erabakigaitza DFrec 1;
AB38 1; Euskalterm 3; HiztEn; Euskalterm 1; LurE;
Barne-errotulazioa: . kabo : kabo
primera : kabo/u :
kabu : kaporal :
kaboak, kaporalak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. h. . Heg kaporal
Lantaldearen irizpideak
Mailegu biak onartu dira, bakarra aukeratu ezinik
Heg./Ipar. banaketako mailegu biak onartzekoak dira, bakarra
ezartzerik ez dagoenez.
Informazio osagarria
Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa
cf. . kaporal
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: kabu [grafia hobetsiko
genuke] (1996-01-08)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabotaje
iz. Lehorra bistatik galdu gabe egiten den itsasketa mota. 1936ko gerra arte, kabotajea eta itsas merkataritza zurezko belaontzi handiekin
egiten zen. Kabotaje nabigazioa eginez penintsulako portuen artean.
Kabotaje merkataritza.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabotaje
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du
"gutxieneko baldintza")
mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du; eta onarpen eske
aurkeztua.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-aia/-aje.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabroi
adj. (Irain hitza). Heg. Beh. Asmo txarrez jokatzen duena, makurkeriak egiten dituena. Ik. alu 2. Betiko izorra hadi, putaseme kabroi hori! Julio kabroi hutsa zen, eta zutaz aprobetxatu zen.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabroi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4B:EEBS:011
|
2003-05-14
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HiztHand: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Heg.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E204]: erabilera metaforikoa dela
zehaztu behar.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-04-13): Bere horretan onartu da lantaldearen proposamena.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabu
1 iz. Heg. g.g.er. Amaia. Behin ere kaburik gabe beti iraungo duena.
2 iz. Heg. g.g.er. Muturra. Munduaren kaburaino.
kabuki
iz. Japoniako antzerki mota, deklamazioa, dantza eta kantua uztartzen dituena. Kabuki antzerkian gizonek, askotan, emakumeen rolak jokatzen dituzte.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabuki
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4B:EEBS:004
|
2003-05-14
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
4, F. Rius (adib.: "Garai hartan kabuki izeneko antzerki
obren filmazioak baino ez ziren Japonian egindako
zinemalanak", "Kamera agertokiaren aurrean jartzen zen, eta
kabuki antzerkiko ikusleei aurkezten zitzaien bezalaxe
filmatzen zen istorioa"). kabuki
: HiztEn ( . Japoniako antzerki-generoa...), LurE ( .
Japoniako herri antzerki mota...) Ez dugu aurkitu ap. DFrec,
AB38, AB50, Euskalterm. kabuki Antz
Antz //
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
: EskolaHE ( . Japoniako herri antzerki mota...) Ez dugu
aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, Lur eta , Casve ,
HaizeG , Lh , DRA, PMuj . kabuki Antz
// EG/CE EF/FE EF BF
DBF DVC
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(Japoniako antzerki-generoa).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabuldar
1 adj. Kabulgoa, Kabuli dagokiona. Kabuldar agintariak.
2 iz. Kabulgo herritarra.
kabuxa
iz. Blennidae familiako arraina, itsasertzeko harkaitzetan bizi dena eta azal lirdingatsua duena (Blennius gattorugine).
Estekak- HBO
Aztergaia: kabuxa
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. Blennius gattorugine
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
(cf. Izendegia: kabuxa kataire: ). Blennius
gattorugine
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kabuz
adb. (neure, zeure, bere eta kidekoen eskuinean). Inoren eraginik edo laguntzarik gabe. Ik. (neure, bere...) oldez; kasa. Guztiok dugu hizkuntza geure kabuz aldatzeko eskua. Ea eriak bere kabuz gaitza garaitzen ote duen. Ez da pentsatu behar bere kabuz eta beste indar baten eraginik gabe diharduenik.
Estekak- HBO
Aztergaia: kabuz
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:08
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
( esapideetan erabiltzen da). neure, zeure, bere...
kabuz
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kaden
adj. Batez ere Bizk. Ahula, argala. Zer egin genezake guk, argalok, kadenok eta erkinok, arerio hain indartsu, hain sendo hauen kontra?
Estekak- HBO
Aztergaia: kaden
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. izond. 'ahula, argala'. batez ere Bizk
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Bizk. batez ere.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kadena
iz. Ipar. Katea.
Estekak- HBO
Aztergaia: kadena
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. h. . Ipar kate
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'Dialekto batzuetan azken a
organikoa galdu arren, literaturan forma osoa gorde beharko
genukeela uste dut, , alegia, hitz eratorrian bezala. Bestela,
erdialdeko dialektoak kontuan hartzen hasiz gero, ez dagoke
arrazoirik edo eta ere proposa ez ditzagun'. katea
kateatu egi, bale, anai, gauz, eliz
itsukeri
- [E204]: ene ustez forma hori (lema
gisa hartua izan dena) ez da oso erabilia, eta beste formen
ondoan. Proposatzen dut kontserbatzea cadenas, adierazteko.
katiña kadena candado
- [E115]: Jadanik aspaldian idatzi
dizuet baina ez dakit noiz. Iparraldean batzuk edo plazenta
delakoarentzat erraten dutela Zuberoan behintzat gauzak argi
daude ez dugu forma hori batere ezagutzen Iparraldekoak izan
arren (?!). Guretzat «cadena» eta «esclava» Zub. kadena
kadana kate katiña
- Erabakia: EArau
(1997-12-19): ez da onartu.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-04-13): Bere horretan utziko da oraingoz lehen itzulikoa.
- Erabakia: 2011-05-17: Osoko
Bilkuran: Lehen itzuliko araua da, 1997an berretsia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kadendu, kaden/kadendu, kadentzen
da/du ad. Batez ere Bizk. Ahuldu, argaldu. Kadendurik egon.
Estekak- HBO
Aztergaia: kadendu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, kaden(du), kadentzen. . ad. 'ahuldu, argaldu'.
kadendu Batez ere Bizk da/du
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
kadendu, kaden(du), kadentzen.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Bizk. batez ere.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: [hitz hori kendu egingo
genuke] (1996-01-08)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kadentasun
iz. Batez ere Bizk. Ahultasuna, argaltasuna.
Estekak- HBO
Aztergaia: kadentasun
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. 'ahultasuna, argaltasuna'. batez ere Bizk
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Bizk. batez ere.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kadentzia
1 iz. Erritmoa. Euriak lurra jotzen duen kadentzia beti-bateko berberaz.
2 iz. Mus. Musika-esaldi baten amaierako akorde segida. Kadentzia perfektuan dominante akordeari tonika akordeak jarraituko dio.
Estekak- HBO
Aztergaia: kadentzia
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:16
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - /
EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
1 'erritmoa'. 2 . Mus
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kadete
1 iz. Akademia militar bateko ikaslea.
2 iz. Kiroletan, 15 eta 17 urte arteko kirolaria; adin horretako kirolariak hartzen dituen maila. Gizonezkoen kadete mailako txapelketa.
kadi
iz. Herrialde musulmanetan, epailea. Averroes Sevillako Kadi izendatu zuten eta Sevilla, Kordoba eta Marokoko gorteetan lan egin zuen.
Estekak- HBO
Aztergaia: kadi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:25
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(musulmanen artean) epailea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kadira
iz. Ipar. Jarleku bizkardun besorik gabea. Ik. aulki. Kadiran jarri. Kadira bizkarra. Kadira apala.
erregeen kadira iz. Haur jolasa, bi lagunen beso gurutzatuen gainean eserita joatean datzana.
Estekak- HBO
Aztergaia: erregeen kadira
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: (haur-jokoa).
Aztergaia: kadira
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
kadira, a(u)lki.
Euskaltzaindiaren Arauak
. (aulki-mota) / AS: (haur-jokoa). Ipar erregeen
kadira
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
(haur-jokoa). erregeen kadira
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
aulkia, jarleku bizkardun besorik gabekoa (HLEH).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kadmio
iz. Kim. Metal zuria eta malgua, 320 °C-tan urtzen dena (Cd; zenbaki atomikoa, 48). Kadmioa oso pozoitsua da.
Estekak- HBO
Aztergaia: kadmio
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
ZS:HBL
|
2009-05-14
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Laburtzapenen hiztegian: Cd.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand. kadmio
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-dm-.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Elementu kimikoak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2015-09-25): iz. markak gehitu. Kim.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kafe
1 iz. (Multzokaria). Kafeondoaren fruituaren hazia, txigortuz gero beltza dena. Ik. akeita. Zaku bat kafe. Kafe alea, garaua, bihia. Kafea eho.
2 iz. Kafe ale txigortu eta birrinduaz egiten den edari beltz pizgarria. Kafea egin. Kafea hartzen, edaten. Kafe hurrupa bat. Kafe beltza, hutsa: esnerik bota ez zaiona. Kafe hondarrak.
3 iz. Kikara bat kafe. Mutilak bi kafe atera zituen. Kafe beltz bat, mesedez!
4 iz. Ipar. Kafetegia. Kafe eta ostatuetan.
kafe denda, kafe-denda iz. Kafea saltzen den denda.
kafe errota, kafe-errota iz. Kafea ehotzeko tresna.
kafe eten, kafe-eten iz. Kafea hartzeko egiten den etenaldia.
kafe etxe, kafe-etxe iz. Kafetegia.
kafe landare, kafe-landare iz. Kafeondoa.
kafe makina, kafe-makina 1 iz. Kafea egiteko tresna. Ik. kafetera 2. Hizketan ari da, barra eta kafe-makina trapu batekin garbitzen dituen bitartean.
2 iz. Kafea egiten eta zerbitzatzen duen makina automatikoa. Kafe-makinaren ondoko berriketa informalak.
kafe txano, kafe-txano iz. Txanoa (kafea iragaztekoa).
Estekak- HBO
Aztergaia: kafe
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:Merkat
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:06
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
kafe, (akeita).
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: , , 'kafea hartzeko egiten den etenaldia', .
kafe(-)denda kafe(-)errota kafe(-)eten
kafe(-)etxe, kafe(-)landare
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehitzeko eskatuz: . kafe-txano
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
( ); . kafe-errota -eihera kafe-eten
Aztergaia: kafe denda
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:HBB
|
1993-05-26
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-denda.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: kafedenda [grafia hobetsiko
genuke] (1996-01-08)
Aztergaia: kafe errota
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:HBB
|
1995-05-24
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Aztergaia: kafe etxe
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:HBB
|
1993-05-26
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Informazio lexikografikoa
Forma-adieren gurutzamenduak
bezala, kafe-alea saltzen duena ere adieraz dezake; , berriz,
kafea-eta hartzen diren etxea da. kafe-denda
kafetegi
Aztergaia: kafe landare
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Aztergaia: kafe-txano
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
MilaHitz: "kafe-txanoa" / Prestas: 5. gaia; 12 lek. (B 5 / G
7).
Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen
ahozkoan, ezagun-erabilia.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-txano.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
sarrerari dagokion azpisarrera. kafe
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kafeina
iz. Kafearen hazitik eta tearen hostoetatik ateratzen den gai pizgarria.
kafeinagabe
1 adj. Kafeaz mintzatuz, kafeina kendu zaiona. Kafe kafeinagabea.
2 iz. Kafe kafeinagabea. Hiru kafesne, bi kafe, eta kafeinagabe bat.
Estekak- HBO
Aztergaia: kafeinagabe
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Adierazle egokia da, eta horren premia dago
forma berria, etc.
Euskaltzaindiaren Arauak
. hiru kafesne, bi kafe, eta kafeinagabe bat
Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
hiru kafesne, bi kafe, eta kafeinagabe bat.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kafeondo
iz. Lurralde beroetako zuhaixka, jatorriz Etiopiakoa, bere fruituaren haziengatik landatzen dena (Coffea sp.). Ik. kafe landare.
Estekak- HBO
Aztergaia: kafeondo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. Coffea sp
Informazio osagarria
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-e+o-.
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-ondo.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
kafe-landarea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kafeontzi
iz. Kafea egiteko edo zerbitzatzeko balio duen ontzia.
Estekak- HBO
Aztergaia: kafeontzi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-ontzi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kafesne
1 iz. Kafea eta esnea nahasiz eginiko edaria. Katilu bat kafesne. Kafesnea zopekin katilu batean. Baserrian kafesne beroa eman zioten.
2 iz. Kikara bat kafesne. Kafesne bana hartu zuten.
kafetegi
iz. Kafea eta bestelako edariak zerbitzatzen diren etxea. Ik. kafe etxe. Kafetegi bateko terrazan.
kafetera
1 iz. Heg. Kafeontzia.
2 iz. Heg. Kafea egiteko tresna.
Estekak- HBO
Aztergaia: kafetera
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak erabaki gabe utzia
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Prestas: 5. gaia; 68 lek. (B 39 / G 29).
Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
ik. oharra s.u. . kafegailu
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 /
2011-03-22) Onartu egin da mailegua, eta bere soilean aipatuko
da.
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2012-04-27: iz. arautu da). kafetera Heg.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kafetxe
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, kafetxe-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. kafe etxe].
Estekak- HBO
Aztergaia: kafetxe
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt
|
1993-05-26
|
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:Merkat
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
kafetxe* e. . kafe(-)etxe
Informazio osagarria
Hitz-elkarketari dagokion grafia
. kafe-etxe
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'Hitz hau 1930.etik moduan
erabili da gehien bat, eta ez orain proposatu nahi den itxura
horretan. Aski errotua eta asimilatua denez, ez dakusat zer
arrazoi den, era bereko ezaguna (eta ez ) onartu ondoren,
honekin bestelako irizpidea izateko'. kafetxe
kafe-etxe kafesne kafe-esne
- Erabakia: BAgiria
(1997-12-19): 'Ez da onartu * [...] aldatzea'. kafetxe
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kafetxo
iz. Adkor. Kikara bat kafe. Nahi al duzu kafetxo bat? Tira, gustura hartuko nuke kafetxo bat zuekin, baina lanera itzuli behar dut.
Estekak- HBO
Aztergaia: kafetxo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z6:LBeh
|
2011-11-22
|
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z10:LBeh304
|
2021-03-23
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
kafetxo 14: Berria 7, EiTB 6,
Argia. // kafetxo 303.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
EPG: 31: 4, Joseba Sarrionandia 4, Fernando Morillo 3, Migel
Angel Mintegi 3, Ramon Saizarbitoria 3, Joxerra Garzia 2,
Jasone Osoro 2, Joan Mari Irigoien 3, Mikel Hernandez
Abaitua, Juan Luis Zabala, Iñaki Zabaleta, Bernardo Atxaga,
Edorta Agirre, Txillardegi, Karlos Linazasoro.
kafetxo Berria
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
adib: Bat-bateko bertsoak botatzen diren saioa. Afalorduan
bertso saio bat, kafetxo bana hartuta. // iz. Jardunaldia,
batez ere jendaurrekoa. Ik. irratsaio. Afalondoan bertso saio
bat kafetxo bana hartuta. Goizero gimnastika saioa egin.
Dantza saio ikusgarria. Saio latzenak eginagatik batere
nekatzen ez dena. Jai haietan egin zen bertsolari saioan.
Txistulariek saioa azkendu zutenean. bertso saio,
bertso-saio saio 3
Lantaldearen irizpideak
Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona
- osaerako librea. txo
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Sarrera gisa jasotzekoa da, markarekin. Adkor.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kafkiar
1 adj. Franz Kafka idazle txekiarrarena, haren lanari dagokiona.
2 adj. Franz Kafkaren lanetan antzematen den giro zentzugabe eta estugarria duena. Ana Isabel Moralesek istorio kafkiar baten matazan endredatzen gaitu ipuin honetan. Nongoak garen, zer garen eta zergatik bizi dugun egoera kafkiar hau.
kahaka
iz. Ipar. Mozoloa, gau hegaztia.
Estekak- HBO
Aztergaia: kahaka
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Bigarren mailan onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. 'mozoloa'. Ipar
Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da
Ipar. Ik. . mozolo
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Athene noctua.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: [hitz hori kendu egingo
genuke] (1996-01-08)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kai
1 iz. Portuetan, pertsonak eta zamak ontziratzea eta lehorreratzea errazteko prestatzen den eraikuntza. Donostiako kaia. Kai gainean. Marinelak kai lanean ari zirela.
2 iz. Portua, bereziki eraikia dena, hots, berezkoa ez dena. Kaian sartu.
3 iz. Irud. Jainkoaren Ama, bekatarien kaia eta gordelekua.
kai mutur, kai-mutur iz. Eraik. Bokale baten ertzean edo itsasbazterrean eraikitzen den horma lodi irtena, ur-korrontea bideratzeko edo kaia babesteko egiten dena. Lekukoek azaldu dutenez, bikotea kai muturrean zegoen, olatu handiei begira, eta horietako batek bota zituen.
Estekak- HBO
Aztergaia: kai
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1992-07-23
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:06
|
|
|
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kaialde
iz. Kaia dagoen aldea. Kaialdeko etxeetan.
kaier
iz. (-r- bakunarekin). Ipar. Liburu modura jositako paperezko orri multzoa. Ik. koaderno. Eskuetan dituzten kaierak beltzak dira.
Estekak- HBO
Aztergaia: kaier
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:HBB
|
1995-06-28
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
forma da nagusi 10 agerraldirekin: B-G ager. bana (Altuna,
Azurm ) eta EB 8: MEIG; forma HMan bakarrik azaldu da: B-G
ager. bana (Altuna eta Ldi ); forma IEn agertu da behin: Elsb
kuaderno (koaderno) HitzB
ingurrazti IL kaier
Fram.
eta aldaerak dira nagusi 95 agerraldirekin; denak EB eta HMan
azaldu dira (EB-EgAs: 65 ager.; B: 14; G: 4); HMn bakarrik
azaldu da: B-G (21); IEko forma da: 5 ager.
koaderno (kuaderno, kuadernu)
ingurrazti kaier
DFrec: (1) eta (1), (1); AB38: (6) eta (25), (8), (2); AB50:
(1) eta (4), (1); HiztEn: (1) eta (1). ingurrazti
koaderno koadernu ingurrazti
koaderno kuaderno kuadernu
ingurrasti koaderno kuaderno
ingurrazti koaderno
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. . Ipar. Sin koaderno
Lantaldearen irizpideak
Mailegu biak onartu dira, bakarra aukeratu ezinik
mailegu biak dira onartzekoak.
Informazio osagarria
Zerrendako mailegu onartuaren pareko beste mailegua
(Heg.). koaderno
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kaiku
1 iz. Ardi esnea biltzeko erabiltzen den zurezko ontzia, euskarri bakarrekoa eta goporra baino handiagoa; ontzi horren edukia. Ik. abatz. Kaikuak urki zurez egiten dira. Kaiku bat esne hartu zuen.
2 adj./iz. Lgart. Ergela, adimen laburrekoa. Ik. kirten 3. Baserritar kaiku pila handia dago gizontxoari begira. Hago isilik, kaikua! Kaiku zaharra! Kaiku handienak ere uler ditzake hitz horiek.
3 iz. Puntuzko euskal jaka urdin edo beltza, artilezkoa, irudi gorriz apaindua eta aurrealdean lokarri borladunez lotzen dena. Ik. mendigoizale 2.
4 iz. Artilezko ehunez eginiko euskal jaka urdin, beltz, zuri, berde edo gorria, kolore bakarrekoa edo bi koloretan laukiak eratuz egina. Ik. lekeitiar 3.
Estekak- HBO
Aztergaia: kaiku
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1992-05-28
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
1 iz. 'ontzia'; 2 izond. 'irain-hitza'.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
hirugarren adiera gehitzeko eskatuz: "iz. (jaka mota)".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kaikukeria
iz. Kaikuari dagokion egite edo esan gaitzesgarria. Ik. ergelkeria. Kaikukeriak esan, aditu, egin.
kaikutzar
iz. Adkor. Kaiku handia, ergel handia. Kaikutzar hori!
kaila
iz. Ipar. Galeperra. Kailaren kantua.
Estekak- HBO
Aztergaia: kaila
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: kaila: ik. galeper / LurE: - /
ElhHizt: kaila: ik. galeper / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
galeperra.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: kaila Ipar h.
galeper. || Euskara batuan ezin jar daitezke maila
berean euskal jatorriko hitz garbi eta oso hedatua eta frantses
mailegua.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-04-13): Bere horretan onartu da lantaldearen proposamena.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kailatu1, kaila/kailatu, kailatzen
da ad. Ipar. Gatzatu. Gatzagia botatzen zitzaion esneari koilarakada bat eskas, eta uzten zen, haurrek eskolako lanak egin bitartean, kailatzera.
kailatu2
iz. Ipar. Gatzatua. Erdiratzen ditugu kailatua bezain aise, haiek herri honetara agertzen badira.
kailu
1 iz. Azal gogorra, azaleko gogorgunea. Ik. maskur. Bere esku kailuz beteak agertzen zituela. Zuhaitz adar bihurdikatuak, dena konkor eta kailu.
2 adj. Ipar. Pertsonez eta animaliez mintzatuz, hezur eta azal dena. Gizon kailua.
kaiman
iz. Krokodiloaren familiako amerikar narrastia, muturra zabala eta motza duena (Fam. Alligatoridae). Kaiman larrua.
Estekak- HBO
Aztergaia: kaiman
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. . Fam Alligatoridae
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Alligatoridae.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: " darabilte EITBekoek"
Aligatore (2007-07-17)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kainabera
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, kainabera-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. kanabera].
Estekak- HBO
Aztergaia: kainabera
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
kainabera* e. . kanabera
Informazio osagarria
Aldaera baztertuaren ordaina
Ik. . kanabera
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kainoi
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, kainoi-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. kanoi].
Estekak- HBO
Aztergaia: kainoi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt
|
1995-05-24
|
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
IE / HM ; gehien agertu diren formak: eta ; (35 ager.): IEan
nagusiki, 33 ager. (Hb , Dv , Elzb , Elsb , JE , Zub, Iratz,
, Zerb ), G 2 (Izt ); (35 ager.): HMan agertu da, G batez
ere: B 5 ( , AB , SM ) eta G 30 (Izt , Arrantz, Iraola, Urruz
, Or , Or , Tx , SMitx , NEtx , Anab , Ugalde , Vill ,
Salav); EB 1 (MEIG ); gutxiagotan agertu dira, HMan: B 4 ( ,
fB , Astar , AB ) eta G 5 (Ldi , Or , TAg ). kanoi
kañoi kanoi kañoi kanoi
Egia Dial PAd Fram Ber
StPierre Azk C kañoi
DurPl AmaE Zirik C Zer
Mi SCruz B III Aranz Antz
Aprika Iltza Jaink I
kainoe/kañoe DurPl Ic III
II AmaE IL Mi Uzt
Gehien agertu diren formak eta dira: eta eratorriak 21 aldiz
azaldu dira EB-EgAs; eta eratorriak B-Gn 17 ager.; -k 11
ager. IEn (3) eta EBn (8). kainoi kañoi
kainoi kañoi kanoi
DFrec: (4); (12); (2); AB38: (12); (1); (7); (1); (7); (1);
(2); AB50: (3); (2); HiztEn: ; LurE: ; Euskalterm: (13); (1);
(1); (2); Elkar: . kainoi kaiñoi kañoi
kainoi kainoikada kanoi
kainoikada kanoi kanoikada
kanoiteria kainoi kanoi kanoi,
kanoiari, kanoigintza, kanoikatu, kanoikada, kanoiteria,
kanoiuntzi kanoi, kanoigintza kainoi
kainoigintza kainoikada kainoizulo
kanoi
Bestelakoak
Jatorrizko forma
kainoi, kanoi.
Euskaltzaindiaren Arauak
kainoi* e. . kanoi
Lantaldearen irizpideak
Hainbat irizpide gurutzatzen dira
batzordearen irizpideak gurutzatu egiten dira: B eta G batera
ibiltzeak (eta aski maiz erabilia izateak) forma hobestera
eramango gintuzke; nazioarteko formatik hurbilen dagoena,
berriz, da eta gaurko erabilera zainduek ere hori hobesten
dute: arrazoi biok eraginda proposatu da . kainoi
kanoi kanoi
Informazio osagarria
Aldaera baztertuaren ordaina
Ik. . kanoi
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kainu
iz. g.g.er. Hodia; txorrota. Berrogei bat metrora, kainu txiki bat zegoen harritik ateratzen zena; kainupean busti zuen burua.
Estekak- HBO
Aztergaia: kainu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
hodia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kaio
iz. Itsasbazterreko hegazti palmipedoa, taldeetan bizi dena, handia, luma-zuria, eta bizkarra eta hegoak hauskarak dituena. Ik. antxeta. Kaioen garrasiak.
kaiola
1 iz. Animalia txikiak, eta, bereziki, txoriak, bertan itxirik edukitzeko, burdin hariz edo zotzez egiten den kutxa modukoa. Burdinazko, kanaberazko kaiola. Kaiolako atea ireki zion.
2 iz. Animalia basatiak giltzapean gordetzeko, burdin barraz eta xaflaz egiten den barrutia. Lehoien kaiola.
3 iz. Irud. Edozein bazterretan jartzen dute txabola; jan eta lo egiteko, han dute kaiola.
4 iz. Pilota-jokoan, lau eta erdikoa. Oso trebea da kaiolako jokoan. Kaiolako txapelketa.
bular kaiola, bular-kaiola iz. Bizkarrezur, bularrezur eta saihets hezurrek eratzen duten barrunbea, bihotza, birikak eta beste organo batzuk dauzkana.
Estekak- HBO
Aztergaia: kaiola
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1992-08-27
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:06
|
|
|
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kaiolatu, kaiola/kaiolatu, kaiolatzen
1 da/du ad. Kaiolan giltzapetu. Kaiolatutako piztia amorratu baten moduan. Orain, denon ardura da, txoria kaiolatzea.
2 (Partizipio burutua izenondo gisa). Katamotz izu kaiolatua.
Estekak- HBO
Aztergaia: kaiolatu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, kaiola(tu), kaiolatzen. ad. kaiolatu da/du
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
kaiolatu, kaiola(tu), kaiolatzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kairotar
1 adj. Kairokoa, Kairori dagokiona. Kairotar kantaria.
2 iz. Kairoko herritarra.
kaiser
iz. Alemaniako enperadorea. Gilen II.a kaiserra.
kaixo
interj. Heg. Lgart. Adiskide bati, ikustean egiten zaion diosal hitza. Kaixo, Bruno, zer moduz? Kaixo, aspaldiko! Kaixo, adiskide.
kaixo motel interj. Esaldi amaieran, zerbait, besterik gabe, horretan bukatzen dela adierazteko erabiltzen
den esapidea. Ik. eta kito; listo; akabo; hor konpon. Horrek berea egin du, eta orain kaixo motel! Kuartelera deitu zidaten, eta kaixo
motel!, hurrengo egunetik, instrukzioak egiten jarri ninduten.
Estekak- HBO
Aztergaia: kaixo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:07
|
1995-05-24
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. kaixo Heg. Lgart
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
. kaixoka
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: 'Ikusiak ikusi, komeni da
garbi aldamenean ezartzea: "Lagunartekoa"'.
- Erabakia: BAgiria
(1997-12-19): ' lagunartekoa dela adieraziko da'. Kaixo
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kaixoka
adb. kaixo esanez. Elkarri kaixoka eta agurka.
Estekak- HBO
Aztergaia: kaixoka
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ka.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kaizu
iz. Neurria, tamaina. Ik. izari. Haurtxoen kaizu txikia ipini zenuen eredu.
Estekak- HBO
Aztergaia: kaizu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'neurria, tamaina'.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
neurria, tamaina.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kajoi
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, kajoi-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. tiradera].
Estekak- HBO
Aztergaia: kajoi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
kajoi* e. . tiradera
Lantaldearen irizpideak
Mailegu biak onartu dira, bakarra aukeratu ezinik
eta , erabiltzen diren biak eskainiko dira, ez baita ikusten
batasuna egiteko biderik. kajoi tiradera
Informazio osagarria
Zerrendako mailegu onartuaren pareko beste mailegua
cf. . tiradera
Maileguen egokitzapen sistematikoa
j/x: ik. informazioa eta oharra, s.u. kaxoi.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: kaxoi [grafia hobetsiko
genuke] (1996-01-08)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kaka
1 iz. Beh. Uzkitik iraizten den digestio hondakina. Ik. gorotz; iraizkin. Kaka mokordoa. Kaka pila bat. Kakaz beterik. Txori kaka. Kaka usaina. Kaka ontzia.
2 iz. Beh. Inongo baliorik ez duen gauza. Utzi diat kaka bezain merke. Kaka baino errazago.
3 interj. Beh. Nahi edo espero ez den zerbait gertatzen dela ikustean erabiltzen den hitza. Ik. kaka zahar. Kaka, alferrik galdu diat oraingoa ere! Berak egin behar zuela dena eta, azkenean kaka! —Nik konponduko diat dena; —Bai, kaka!
kaka egin Beh. Uzkitik digestio hondakinak iraitzi. Ik. libratu. Kaka egiteko gogoa. Kaka galanki egin dut, eder eta lodi.
kaka nahaste, kaka-nahaste iz. Beh. Kontu edo arazo nahasi eta itsusia. Beka horien banaketa dela eta, sekulako kaka-nahastea izan da.
kaka-ume iz. Beh. Hazi gabeko umea, haurra. Gaurko egunean edozein kaka-umek ditu hirurogei urte.
kaka zahar 1 iz. Beh. Inongo baliorik ez duen gauza. Mundu hau kaka zaharra duk!
2 interj. Beh. Nahi edo espero ez den zerbait gertatzen dela ikustean erabiltzen den esapidea. Kaka zaharra!, hau ere niri gertatu behar!
Estekak- HBO
Aztergaia: kaka
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:09
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: , , , . kaka egin kaka-nahaste
kaka-ume kaka zahar
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
. kaka egin; kaka-nahaste; kaka-ume; kaka zahar
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: " ere har daiteke, lagun
arteko hizkeran" Kakitzat (2007-07-17)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 1- Azpisarrera erantsi: edo
. kaka-usain kaka usain
- Erabakia: (H2.2 /
2010-04-13): Forma berririk ez da orain erantsiko.
Aztergaia: kaka egin
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Aztergaia: kaka-nahaste
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: [kakanahaste] [falta da eta
sartzea proposatzen dugu] (1996-01-08)
Aztergaia: kaka-ume
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: [kakaume] [falta da eta
sartzea proposatzen dugu] (1996-01-08)
Aztergaia: kaka zahar
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Azpisarrera gisa onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
: EB 5; : EB 1. kaka zahar kakazahar
: DFrec 3; AB38 1; HiztEn, LurE. kaka zahar
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakagale
iz. Beh. Kaka egiteko gogoa edo premia. Ik. kakagura; kakalarri. Egundoko kakagalea sartu zitzaidan.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakagale
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: kakagale / kakagura /
kakalarri || Guztien ondoan --- izan jarri, era horretako
aditzak ere badirela adierazteko.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-04-13): Bere horretan utziko da oraingoz lehen itzulikoa
(eta "F" marka daramaten eta esapideak aztertzean ikusiko da
nola jokatu aditz-esapideekin). kakagura izan
kakalarri izan
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakagura
iz. Beh. Kakagalea.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakagura
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakahuete
1 iz. Urteroko landare herrestaria, lurpean sortzen diren fruitu oliotsuak ematen dituena (Arachis hypogaea).
2 iz. Landare horren fruitua, jateko ona. Kakahueteak zuritzen. Kakahuete-saltzailea. Mahai gaineko kakahuete azalak kendu zituen.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakahuete
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. Arachis hypogaea
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Arachis hypogaea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakajario
1 adj. Beh. Kakatia, kakontzia.
2 iz. Beh. Beherakoa.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakajario
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-jario.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakalardo
1 iz. Scarabaeidae eta beste familia batzuetako hainbat intsektu gorotz-jaleri ematen zaien izena (Fam. Scarabaeidae, Fam. Dytiscidae, Fam. Hydrofilidae eta Fam. Gyrinidae). Ardi gorotza den lekuan, ez da urrun kakalardoa.
2 iz. (Irain hitz gisa). Gezurti!, kakalardo!, labezomorro!
Estekak- HBO
Aztergaia: kakalardo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
eta eta eta . Fam. Scarabaeidae Dytiscidae
Hydrofilidae Gyrinidae
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
(ik. Izendegia: Fam. Scarabaeidae + Dytiscidae + Hydrofilidae
+ Gyrinidae).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakalarri
iz. Beh. Sabela husteko premia handia.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakalarri
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: "iz. eta izond eta adlag:
kakalarri nengoen" (2007-07-17)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 1- Azpisarrera erantsi: .
kakalarri izan
- [E208]: Ik. oharra s.u. .
kakagale
- Erabakia: (H2.2 /
2010-04-13): "F" marka daramaten besteekin batera ikusiko da
(bestelako oharrak ere etor bailitezke).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakamarlo
iz. Ipar. Kakalardoa.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakamarlo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Bigarren mailan onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. 'kakalardoa'. Ipar
Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da
Ipar. Ik. . kakalardo
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakanarru
iz./adj. Lgart. Pertsonez mintzatuz, tamaina txikikoa. Beldur ginen zein ikusi behar genuen eta kakanarru bat agertu zen. Mutiko kakanarru lotsagabe bat.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakanarru
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. iz. eta izond. Lgart
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakao
1 iz. Kakao arbolaren hazia. Kakaoa xehatu.
2 iz. Kakao haziaren hautsa, izen bereko edaria prestatzeko erabiltzen dena. Koilarakada bat kakao bota zion esneari.
3 iz. Kakao hautsa uretan edo esnetan urturik prestatzen den edaria. Kikara bat kakao.
4 iz. Kakao arbola.
kakao arbola, kakao-arbola iz. Ameriketako zuhaitza, txokolatea egiteko erabiltzen diren haziak ematen dituena (Theobroma cacao).
Estekak- HBO
Aztergaia: kakao
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. Theobroma cacao
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
adierak egokitzeko eskatuz, taxonomi izena arbolari emanez
(forma erabakitzean), eta sarrerako honi, berriz, "iz. 'x-ren
fruitua'".
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Theobroma cacao.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 /
2011-03-22) Oraingoz ez da adiera aipatuko (H1.1 lantaldeari
dagokio hori, eta izen taxonomikoa bere lekuan jartzea ere
bai).
Aztergaia: kakao-arbola
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak erabaki gabe utzia
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ez dugu , formarik aurkitu corpusean; ik. OEH argitaratuan
azpisarrera, T-L. kakaotze kakao-arbola
kakao-ondo
1, F. Mendizabal ("Zenbait palmondo, , orkideak eta landare
igokariak aurkitzen dira hemen"); 1, ("Kakaondoa urte osoan
zehar loratzen da"; eta hor soila: "Zer da kakaoa? [...]
Kakaoa klima bero eta hezeetan hazten den zuhaitza da"); ez
dugu formarik aurkitu. kakao-arbola
kakao-arbolak kakaondo
Hizkuntza/6 kakao kakaotze
: HiztEn (AS); LurE (azalp.); : AB38 2; : HiztEn (ik. ); LurE
Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50, Euskalterm. kakao
arbola kakaondo kakaotze
kakao[-arbola] //
Sektore jakin bateko informazioa
Izendegia: (F), (L). kakao
kakao-arbola
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
: EuskHizt (azalp.); ElhHizt (AS); HiruMila; EskolaHE
(azalp.); : EuskHizt (*1953); ElhHizt (ik. ); EskolaHE Ez
ditugu aurkitu ap. Lur eta , Casve , HaizeG , Lh , DRA, PMuj
. kakao(-)arbola kakaotze
kakao[-arbola] // EG/CE EF/FE
EF BF DBF DVC
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt.
Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
Euskaltzaindiak erabakitzekoa, erabilerek ez baitute agintzen
- / - / - aldaeretako zein hobetsi. arbola ondo
tze
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 /
2011-03-22) Onartu egin da hitz elkartua, eta sarrerako
azpisarrera gisa eskainiko da. kakao
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakaraza
iz. Karaka. Oiloak kakaraza egin du.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakaraza
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
karaka.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakarraldo
iz. Bizk. Kakalardoa.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakarraldo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Bigarren mailan onartzekoa
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. 'kakalardoa'. Bizk
Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da
Bizk. Ik. . kakalardo
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakategi
iz. g.er. Beh. Komuna.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakategi
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
komuna.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: edo moduko zerbait jarri
beharko genuke, hitzaren forma kontuan izanda, ez baitira
inondik ere sinonimoak. || Ez da hitz serioa, erdaraz eta ez
diren bezala. Beh. Herr. retrete
cagadero
- [E204]: erregistro apalekoa dela
zehaztu behar, ikus fr "chiotte.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-04-13): marka duela eskainiko da: « iz. 'komuna'».
Beh. kakategi Beh. g.er.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakati
adj. Beh. Sabela maiz husten duena. Ik. kakontzi. Haur kakatia.
kakatsu
1 adj. Beh. Kakatia.
2 adj. Beh. Egitekoez, arazoez edo pertsonez mintzatuz, guztiz gogaikarria gertatzen dena. Lan kakatsua eta irabazi laburrekoa.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakatsu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak erabaki gabe utzia
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
forma behin agertu da, L (Ox: "Zerbait duenez galdu, Ulia
zaio heldu, Kakazu hori, Xinhaurriari Elhe txarkari").
kakazu
behin agertu da (B. Latiegi); 3 aldiz, EB-EgAs (Iturralde,
J.M.; Etxezarreta, R. eta Uria, I.). kakazu
kakatsu
AB38 2; AB50 1; LurE; HiztEn; : DFrec 1.
kakatsu : kakazu
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tsu/-zu: cf. mukizu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakatua
iz. Ozeaniako hegazti igokari zuria, moko motz sendo kakotua eta luma luzez osaturiko mototsa duena, giza ahotsa imitatzeko gai dena (Cacatua sp.).
Estekak- HBO
Aztergaia: kakatua
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Cacatua sp.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakatza
1 iz. Lokatza, basa; lokaztia.
2 iz. Beh. Gorotz asko dagoen tokia.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakatza
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakaztu, kakaz/kakaztu, kakazten
1 da/du ad. Beh. Gorotzez bete; guztiz zikindu. Ontzi bat euliek dena kakaztua.
2 da/du ad. Beh. Galarazi, hondarazi, nahasi. Gizalegea ahazturik, bazterrak kakazten. Gizon biraolariak bere burua kakazten du. Kontu horrek guztiok kakaztuko gaitu.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakaztu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
, kakaz(tu), kakazten, ad. kakaztu da/du
Informazio osagarria
Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak
kakaztu, kakaz(tu), kakazten.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakazu
adj. Ipar. eta Naf. Kakatsua.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakazu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArauB
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
IE 1: Ox ("Ulia zaio heldu, / kakazu hori, / xinhaurriari /
elhe txarkari") Ik. OEH argitaratuan, gainera, A : "Onbor-su,
bointsu; lasto-su, kakazu"; PPer : "Hobe duk gero, apoari
begira gehiago ez hauten harrapatzen! Urde kakazu, ez besten
hori!"; eta -, Mustafa ap. DRA: "Alle arlhote aphua, /
eskelle zamari khakazia"; 1897: "A, kakatsua, ostera bere
igaro biarko dok sabel-zorrija, eta igaiti guk!"; 1921:
"Marti kakatsu, april jatortzu"; . kakazu
// EY III Harrip kh
kakatsu Ezale AEF
kakatsukeria
EB 3: J.M. Iturralde ("Hobe batzutan isilik egongo bazina.
Pasota kakatsua"), R. Etxezarreta ("Gorbata kakatsua! - esan
zuen"), I. Uria ("Hori esan beharko luketenak kakatsu batzu
direlako, ez dutelako guk baino gehio egiten, ez eta
hobeago"); G 1: B. Latiegi ("Ta Horace Crest lege-gizon ustel
kakazu ori?"). kakatsu kakazu
: AB38 2 (atontado, cagón), AB50 1 (merdoso), HiztEn, LurE; :
DFrec 1, HiztEn (ik. ), LurE (ik. ) Ez dugu aurkitu ap.
Euskalterm. kakatsu kakazu
kakatsu kakatsu //
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
: EuskHizt (*1562, 1897; 1 kaka asko egiten duena /
beldurtia; 2 egiteko edo arazoez mintzatuz, guztiz
gogaikarria gertatzen dena), HiruMila (ik. ), ElhHizt (1
cagón, -ona; 2 cobarde, miedoso, -a; pusilánime; gallina; 3
ruin, mezquino, -a; bellaco, -a; 4 asqueroso, -a; repelente,
repugnante), EskolaHE, Lur eta , Casve ( ), Lh , DRA (1
cagón; 2 persona ruín, de sentimientos poco nobles), PMuj (1
V. ; 2 V. ; 3 excrementoso, de mucho excremento; 4 merdoso,
sucio, asqueroso); : DRA (villanía, ruindad); : HiruMila (ik.
), EskolaHE (ik. ), Casve ( ), Lh (V. ), DRA (cagón), PMuj (1
cagón; 2 sucio, mierdoso; 3 ruin, vil, bajo, despreciable); :
DRA (ganas de evacuar el vientre), PMuj (pujo, ganas de
evacuar) Ez dugu aurkitu ap. HaizeG . kakatsu
kakati EG/CE EF/FE EF
kakatsü DBF DVC kakati 1
kakati 2. kakatsukeri
kakazu kakati kakatsu EF
kakazü DBF kakatsu DVC
kaketsu DVC // BF
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. 'kakatsua'. Ipar. eta Naf
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: 'Falta'.
- Erabakia: BAgiria
(1997-12-19): 'Ez da onartu [...] ' sartzea. // BAgiria
(2000-01-28): A. Iñigok proposatuta onartu egin da . eta .
markarekin. kakazu Ipar Naf
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakegile
iz. Ipar. Beh. Kakagalea. Kakegile handia. Kakegileak nago. Kakegile naiz.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakegile
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Bere euskalkiko forman onartu da
tradizio idatziak besterik agintzen ez duenez, darabiltenek
darabilten formakoa hobetsi da.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
'kakagalea'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakeri
iz. Beh. Beherakoa. Hasi zitzaidan kakeri bat, iturriko ura bezain argia.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakeri
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak erabaki gabe utzia
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ox; ; Mdg. kakeri: kakeri(a): JanEd I
kakeria:
: AB38 1; HiztEn; LurE; : HiztEn. kakeria
kakeriatu
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-eri(a) gaixotasun-izenetan.
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-a+e-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakeritu, kakeri/kakeritu, kakeritzen
da ad. Beh. Beherakoak joa gertatu. Ez zaio utzi behar aratxe ttipiari nahi duen esne guztia, kakerituko baita.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakeritu
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: -atu / HiztEn: -atu / LurE: - / ElhHizt: -atu
/ EskolaHE: -
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
kakeri(tu), kakeritzen.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-eri(a) eritasun-izenetan.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakerre
adj. Beh. Ipurterrea.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakerre
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak
-erre.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
ipurterrea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kaki1
iz. Kakiondoaren fruitua, tomatearen itxura eta laranjaren kolorea duena.
Estekak- HBO
Aztergaia: kaki 1
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:30
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Zerrenda osagarriak
NekHizt.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
kakiondoaren fruitua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kaki2
adj. Koloreez mintzatuz, berde grisaxkaren eta okrearen artekoa. Soldaduen praka eta alkandora kakiak.
Estekak- HBO
Aztergaia: kaki 2
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "kaki. Kolore bat".
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(kolorea).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakiondo
iz. Sagarrondoaren itxurako zuhaitza, jatorriz Sortaldekoa, fruitutzat kakia ematen duena (Diospyros kaki).
Estekak- HBO
Aztergaia: kakiondo
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL
|
2000-05-09
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: : Diospyros kaki. kakiondo
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-ondo.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Diospyros kaki.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kako
1 iz. Pieza okertua eta, askotan, punta-zorrotza, zerbait zintzilikatzeko, edo zerbaiti eusteko edo heltzeko erabiltzen dena. Kakoan eseki. Harako kako hartatik zintzilika ezazu jaka. Kakoa sartuz, orbela du ateratzen. Bastako kakoak. Olagarroetarako kakoak. Burdin kakoa: burdinazko kakoa.
2 iz. Haga kakoduna, gaztainak eta kidekoak eraisteko erabiltzen dena.
3 iz. Su armetako katua. Fusila jasota, hatza kakoan zuela.
4 (Izenondo gisa). Kakoaren itxurakoa. Aurpegi zurbila, sudur kakoa.
kako-mako iz. Amarruzko itzulinguruak. Gezur zuriz eta kako-mako bihurriz bereganatu zuen.
Estekak- HBO
Aztergaia: kako
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: . kako-mako
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
. kako-mako
Lexemen erregulartasuna
g-/k-: ik. informazioa eta oharra, s.u. gako.
Informazio lexikografikoa
Formen arteko bereizketa semantikoak
pieza okertua. Cf. : Ipar. giltza. gako
Aztergaia: kako-mako
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakodun
adj. Kakoa duena, kako itxura duena. Makila kakoduna. Sudurra kakodun eta bizarra motz.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakodun
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-dun.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
kakofonia
1 iz. Hots multzo ezatsegina. Garrasika hitz egin behar genuen, mota guztietako karranka, burrunba eta txistuen artean; infernuko kakofonia zen hura.
2 iz. Hizkuntza-hotsen errepikatze ez-atsegina. Wilde jostalariak hizkuntzarekin jokatzen du, hitzen kakofonia eta polisemia baliatuz.
kakola
1 adj. Ipar. Okertua; traketsa. Adar kakolak. Karrika makur, luze, kakola. Ele kakolak: hitz moldakaitzak, baldarrak.
2 iz. pl. Ipar. Aberearen gainean, zama eramateko ezartzen diren kakoak.
Estekak- HBO
Aztergaia: kakola
Iturria:
|
Kodea [?]
|
Data
|
Proposamena
|
|
Araua:
|
Z3:EArau80
|
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB
|
1995-05-24
|
Lantaldeak besterik gabe onartua
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
. 1 izond. 'okertua; traketsa'. 2 iz. pl. 'zama eramateko
kakoak'. Ipar
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Oharra: azken eguneraketa 2022-01-12
