Euskaltzaindiaren Hiztegia

Euskaltzaindiaren Arauak

"u" letraren izena.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

azalpena osatuz: "iz. 1 'euskal alfabetoaren hogeita bigarren letra'. 2 —".

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Txostenaren laburpena

corpusetan begiratu dira formak; lekukotasunak, berriz, ondoren aipatzen direnek dituzte. bolborina/polborina, burmuin, gabarrasa, gotzurri, itsas-bele, itsas-erroi, karmoran/kormoran(e), karrabaso, larrutzaile, pot(z)orro, puianta, ubarroi/uherroi/ur-erroi, ugapetzaile, zangar, zankagabe, zankaloste

OEHko datuak [laburduren azalpena]

G 1 (Izt : "Gotzurria, Morfex") eta OEH argitaratuan beste 1 (GAlm 1937 ap. DRA: "Hunek zion basoilarra zela; harek, buzoka zela; hunek, kardamirua zela; harek, gotzurria zela"); G 1 (Or : "Itsas-beleak ibai-ertzera zetozen saratsen azal minkatza mokokatzera"); G 1 (Izt : "Itsasbelea, Mergo, Cuervo marino"); B 1 (Ag : "potorrak, millaka ta millaka, sare lodi andi baten irudira, itxas-ate edo barra ondoan"); IE 1 ( : "Iakiteko duzu noizere hurbilzen baitzare leihorrat atrapatuko tutzu Potorro flotak 8 edo 10 edo 12 edo gehiago tropa bakotxean eta hala ikusten ditutzunean guardia emanen diozu leihorrari"). Ik. OEH argitaratuan , eta sarrerak, beren lekukotasunekin: (Dass-Eliss : "Eskualdeka itsas-belea bezala erranen diote "uharroia", "ubarroia" edo "bolboriña""); (A); (A; Dass-Eliss; eta : ap. DRA; : A; : A). gotzurri C itsas-bele Mi itsasbele C potor Kr potorro flota INav bolborin burmuin gabarrasa bolborin GH burmuin gabarrasa gabarrasu Euzk karrabaso babarraso

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

IE 1 (S. Arotzarena in 1953, -ko testuinguruaren antzekoan: "Batek zion basoilarra zela; bertzeak zerasan buzoka zela; hunek ez zuen duda-mudarik kardamirua zela ; hura arras segur zen gotzurria zela"); EB 1 (J.A. Agirre: "Isatsurkila: ikus Pelikano eta Ubarroia"). gotzurri Gure Herria DRA ubarroi

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

'Alca torda': LurE; HiztEn ("ik. pottorro"); 'Alca torda': HiztEn (eta Elhuyar Hiztegia); 'Phalacrocorax sp.': HiztEn-LurE, Euskalterm 1 (eta Elhuyar Hiztegia); eta 'Phalacrocorax africanus': Euskalterm 1; 'Phalacrocorax carbo': LurE, Euskalterm 1 (eta Elhuyar Hiztegia); : Euskalterm (eta Elhuyar Hiztegia); 'Phalacrocorax pygmeus': Euskalterm 1; : HiztEn ("ik. ubarroi"); 'Phalacrocorax sp.': AB38 1 (eta Hiztegia 3000: 'cormorán'). potorro pottorro ubarroi ubarroi buztanluze ubarroi handi ubarroi mottodun ubarroi txiki uharroi uherroi

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: : Phalacrocorax sp.; : Phalacrocorax carbo; : Phalacrocorax aristotelis. Cf. Izendegiaren hustuketa: 'Phalacrocorax carbo': : Arzdi ; PGarm ; : 1956; : 1956; : Labayru ; : Dass-Eliss ; : 1956; : PGarm ; : J.M. Aranalde ; : J. Apalategi ; : Dass-Eliss ; : Noval ; Arzdi ; J. Setien ; Perez Ollo ; Galarza ; : PGarm ; : Arzdi ; 'Phalacrocorax sp.': : PMuj ; : PMuj ; : Azkue ; PMuj ; : PMuj ; ; : X. Kintana ; : M. Ariztia ; Gordailu ; Zendoia-Sakana ; Azkue ; PMuj ; PMuj ; LMuj ; : PMuj ; : X. Kintana ; 'Phalacrocorax aristotelis': : Dass-Eliss ; : Dass-Eliss ; : I; Ag ; Noval ; : Galarza ; : Labayru ; : PGarm . Eta PMuj : , ; PMuj : , , , , , , , , . ubarroi ubarroi handi ubarroi mottodun a) bolboriña Aves Aves gotzurri Euzko Gogoa its-erroi Euzko Gogoa itsas belaa Zoología bizcaína itsas bele Oiseaux itsas-bele Euzko Gogoa itsas-belea Aves karmoran Egaztien mundua kormorane Animalien BizIzk larrutzaile Oiseaux ubarroi handi Avifauna Aves Txorien GH Navarra Gure hegaztiak uharroia Aves ur-erroi Gartxu b) burmuin DCV gabarrasa DCV karrabaso DVEF DCV polboriña DCV potorro EHArauemailea pujanta Hizt80 ubarroi Abereen mundua IkastHizt Animali mundua DVEF DVC DCV DGT uerroi DCV uherroi Hizt80 c) itsas bele Oiseaux ubarroi Oiseaux ubarroi bolborin Mendiak Kr Itxas-iztegia Avifauna ubarroi mottodun Gure hegaztiak uga-pe-tzaleea Zoología bizcaína ugapetzalle Aves DCV burmin zankagabe DCV-DVC burmuin gabarrasa karrabaso polboriña potzorro ubarroi uerroi zangar zankaloste

Euskaltzaindiaren Arauak

. Phalacrocorax sp

Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

ik. formak hobestekoak diren. uberroi, uherroi

Landare eta animalien taxonomi izena

Euskaltzaindiaren Arauak

'ur-bazterra'. g.er.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bazter.

Maiztasuna

g.er.

Jatorrizko forma

more, ubel.

Euskaltzaindiaren Arauak

, ubel(du), ubeltzen. ad. ubeldu 1 da/du

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

ubeldu, ubel(du), ubeltzen.

Kategoria

ad. eta iz.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz.: . ubeldu edo odolez betea

Kategoria

ad. eta iz.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gune/-une.

Euskaltzaindiaren Arauak

. 'ubeldua'. Ipar

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

ubeldua.

Euskaltzaindiaren Arauak

, ubeluri(tu), ubeluritzen. . ad. 'ubeldu'. ubeluritu Ipar da/du

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

ubeluritu, ubeluri(tu), ubeluritzen.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

5 aldiz agertu da, B-G: 'ontzi batek urean uzten duen lorratza' adierako 3 (Erkiag ; Or , Anab ), eta adiera erabakigaitzeko 2 (Zait : "Alare, Sokrate, zazpisuete bat eginda, erriaren uberan sartuta bizi al izan zan amaikatxo urte aunditan"; "Elesarien eta irainen uberan nork iraun lezake sendo ta zindo?"); 'itsas korrontea' adierakoa behin (Laux ); (eta , ) 34 aldiz: 'erauntsia, txorrotada' adierako 17, denak IE (Gy, JE ; Laph: "atsegin uhar"; HU : "euri uhar"; Barb : "uri uhar"; Dv : "nigar uhar"; eta 10: Laph, Elsb , Barb , JEtchep); 'euri-erauntsia' adierako 11: G 1 (Vill ); IE 10 (EZ : "Aire beroa du gero bere mugan bidaltzen, eta elhur eta ormak uharretan egortzen"; Hm: "Aire beroaren daki, bere mugan egorzen: elhur-hormok fite ditu, uharretan bihurzen"; Dv , Jnn , Zby, HU , Xa ); eta 2 (Zerb , Lf ); 'uholdea' adierako 4: G 1 (Izt : "uarre"); IE 3 (Ax: "uharre"; O , CatJauf). ubera Arran Eus Poli Plat uberaldi AB uhar u(h)arre uharka a) Bur Zez Leg LEd izerdi uhar Fram Sup b) Jaink Eliç Lab SBi Zez Odol uharka IxtS Murtuts c) C Pr

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu formarik aurkitu; 12 aldiz: 'erauntsia, txorrotada' adierako 5, IE (J. Etchepare; 4: P. Larzabal, J. Barbier); 'euri-erauntsia' adierako 3: IE 2 (J. Barbier: "uri uhar"; E. Salaberry: "Behin ere ez agortu laborariaren oldarra, harri uhar lazgarriak"); EB (I. Tapia); eta IE 1 (D. Soubelet); 'uholdea' adierako 3, B-IE-EB (J. Ortaraz; ; I. Tapia); eta EB ager. banako 'itsasbehera' adierakoa (G. Nazabal); 'itsas korrontea' adierakoa ( ) eta 'erauntsi azkarra' adierakoa (UZEI: "Zetakari dagokionez, lerroa keinu, uharre, bihurtzen denean, zetaka bihurtzen da"). ubera uhar a) izerdi uhar b) uharka c) Eskualduna uhara uharin Bizia lurrean uharre

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

'turbio': AB50 1, LurE; 'arrastoa': HiztEn-LurE, Euskalterm 1; : DFrec 1, LurE; 'erauntsia': AB38 5, LurE, Euskalterm 3; 'erauntsia': Euskalterm 3. uhar uhara uharka uharre uharretasun

Euskaltzaindiaren Arauak

'itsasontziak uzten duen arrastoa'.

Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

ik. hobestekoa den. uhara

Forma baten adiera(k)

itsasontziak uzten duen arrastoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

'itsasbehera'.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. . mareabehera

Jatorrizko forma

ubide, kanale.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan sarrera: "fiebre o calentura" Añ ("Terciana, [...] ure o udemiña"), A ("Udaminak eragin, darle tercianas"), Cf. : JE 3 ("Girtainetik xuxen mozten dituzte haixturrez; uda minean: ebaki gunetarik ez diten andea ondoak", "landarerik xumeena uda minaren indarrak harrotzen zuen", "Haizerik ez, bero, uda mina, zertarik edo hartarik, jabal zagon"), GH 1927 ("Nork ez ditu ikusi, udaminean, espartin-egilek athorra mahunka-has haritz-ondo baten gerizan gostuan lanean hari?"), Ox ("Udaminean, uztailarekin, distiran ogiak zorhi"), Ardoy ("Uda mina zen, bazterrak argi ta garbi... bainan halere, largabiztekin ageri zitaken Xina zoin urrun zuten!"), A ("Udamin miñeko artoak aitu genituen eta Jaungoikoak badaki lanak nola egin ditugun"); LMuj ("Begia —goiari eutsitako putzu irudira— loreen apainduran etzaten da atsedenez... Uda-miña ote da?"). udamin 1 Apend uda min SFran 2 BideG

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

2: JE (GH 1929: "menditik hurranduago eta betheago zitzaikun agertzen, zelaietan, uda minari jauzten ohi zakon indar ugaria"), J. Lasa ("hurrengo egunean, eguerdi aldera, denborak atzera egin eta berriz uda minean baleude bezala berriro erre egiten zuen eguzkiaren pean axolagabeki itsasoan aurrera zihoazelarik"). uda min Ber

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: HiztEn, Euskalterm 1 ('canícula') Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE. udamin //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: EuskHizt (s.u. : "4. . [udamina *1562], : udaren, neguaren erdia. "), EskolaHE (adibide gisa: " : udaren erdia"); : HiruMila (1 canícula, rigor del verano; 2 canicular), ElhHizt (canícula), Casve ( : canicule), HaizeG (canicule, plein été), Lh (canicule, rigueur de l'été), DRA (1 canícula, rigor del verano), PMuj (1 canícula, rigor del verano); : DRA (2 terciana), PMuj (2 fiebre terciana, cición); : PMuj (canicular) Ez dugu aurkitu ap. Lur eta . uda min min Ipar Uda negu... mina Eguraldia dugu uda minean bezain bero uda mina udamin a) EF üdamin BF DBF DVC udamin b) DVC udamineko DVC // EG/CE EF/FE

Forma lehiakideekin batera berrikustekoa

jasotzekoa da, lantaldearen ustez; eta hitz batean idatzia eskain liteke (" iz. 'udaren erdia, uda betea'"), baina egokiagoa dirudi gorago proposatua eta hau berdin idatziak proposatzea (eta, orduan, sarrerako azpisarrera gisa jasoko litzateke ). udamin negu min uda uda min

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-min.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: (Izt 95r). Verano. Uda-partian aita-semiak / aritzen giñan labrantzan. Xe 270. Denbora ontan Biarritzen bizi zen, uda partea zelako. Goñi 89. Uda-partian ernegazio / txar pranko ematen duena. Noe 123. Uda partean praille ta apaiz, / ez dira gutxi nekatu. Basarri 163. Jaian e lana egiten degu, / geienak uda-partian. Uzt Sas 244. Uda partean ainbeste jende joan oi da Emioko gurutzera. BBarand 92. v. tbn. MMant 19. Insausti 193. UDA-PARTE

adib: iz. Hainbat helburutarako prestaturiko eremua. Eskutik heldu eta pistara atera zuen rock-and-roll baten doinura gorputza astintzera. Aireportuko pista. Neguan eski pistetan, uda partean modako hondartzetan. Sthepan Diagana frantsesak agur esan die atletismo pistei. pista 2

(gehienak ) 285: 4 (“Ardogintza tradizionalari eskainitako mahastiak uda partean ikusi besterik ez dago”), 42 (“Uda partean, batez ere, Felisak sandaliak janzten zituenean, oinetako azazkal arrosak erakusgai… nola gogortzen zitzaion Anbroxiori gogortzekoa, eta nola errotzen zitzaion azazkal guztiak musukatzeko gogoa, banan-banan…!”), 7 (“Gogo handiak ditut; badaukat uda partean horra itzultzeko gogoa”), 76 (“Uda partean aiton-amonek betetzen duten kanguru eginkizuna, gehientsuenetan, alderdi guztientzat biziki mesedegarri gertatzen da: haurrentzat, familiaren bilakaera eta jarraitasunaren kontzeptua ulertzen laguntzen dielako, beraien afektibitatea hobetzeaz gainera”), (“Herri txikietan ez hainbeste, baina herri industrializatuetan asko dira uda pasatzera beste herri batera joaten direnak; leku horiek nahiko hutsik geratzen dira uda partean, eta beste herririk ez duten bizilagunak herrian bakarrik geratzen direla esan daiteke”), 75 (“Urteko produktua izaki, uda parterako bere ezaugarriak pil-pilean ditu”), 19 (“Eta lehenengo eta behin, uda parteko oporrak antolatzeari ekingo diote”), 6 (“Uda partean ohiko irakurleek mailegu gehiago egiten dituzte eta liburu bat edo bi beharrean hiruzpalau eramaten dituzte”), 3 (“Bost-sei lagun daude itzultzen, eta eskola bat sortu dute. Itzultzeko ikastaroak ematen dituzte, batez ere uda partean”), 24, 5, 19, 2. uda parte partean, parteko Aizu Elkar Deia Consumer HABE Berria EiTB Goiena Jakin Karmel, Argia Laneki, Erlea DiarioVasco UEU

Beste (edozein) iturritako erabilerak

(gehienak ) 105: (“Powellen munduko marka ontzeko saioa, berriz, beranduago etorriko da, uda partean, Urrezko Ligako bileraren batean”), (“Aitzinetik izena emana zuten hamabost burrasoek uda partean telefono deiak izan dituzte, erakasle postua ez zela batere segurtatua”), Pello Zabala (“Baina, uda parteko orduotan kokatzen gaituztenean, ez da erraza egunari antzematen.”), Aingeru Epaltza (“Duela hogei-hogeita hamar urteko ohiturak gorde baditu, uda partean nonahi: plazetako bankuen gainean, lorategietan”), Fernando Rey (“Eta luze eztabaidatzen zen itsusiagoak ote ziren Colombotarrak edo Coendarrak, uda partean mendian gurekin egoten diren lagunak”), Jokin Muñoz (“Noiz edo noiz amak, uda partean, eta aitaren ezkutuan, eman izan die laranjada bazkaritan”)… uda parte partean, parteko Berria Herria

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

cf. supra sarreran aipatuak. parte 2

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

ere azpisarrera egitea proposatu genuenez, azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke. goiz(-)parte

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-parte.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa sarreran. uda

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-berri.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Euskaltzaindiak argitzekoa (cf. 110. araua).

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ero/-oro (ik. oharra s.u. ). minutuero

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1, Ibiñ ("Uda-buru ezo ta negu buru ozkarbiak eskatu itzazu, nekazari, zeure otoitzetan: Negu legorrak, gari-uzta oparoenak dakarzki ta arloak ere emankorragotzen ditu"); 4, TAg ("Bei gazte bi euki arren, ez du izaten udaburuan negurako belarra ondu bearrik", "udaburuz zerualdean batpatean sortu dan odei beltzaren antzean", "Erdi-billoizik ibiltzen dira udaburuan mutillak uretan plisti-plasta", "Orrelaxe ibilli oi dira udaburuan erleontzitik igesegin duen erle-mulko aztoatuak"). uda-buru Virgil udaburu Uzt

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

6, TAg (OEHko testuinguruetako batean), JMB ("Izan ere, udaburuko iai batzu eguzkiaren benetako kultu edo iaurespidearen agerkizunak dituzute"), J.L. Arriaga 4 ("Horregatik [eguna laburtzen hasten den eguna] eta [eguna luzetzen hasten den eguna] egun oso bereziak ziren", "Elizak, egiazko Eguzki garaitzailea Jesus zela ta Jesusen jaiotza Neguburu ordez ospatu behar zela erabaki zuen eta Udaburu bezala San Juan-en jaiotza", " . Udaburuan nahiz Neguburuan, gauza bat da mundu zabalean beti eta edonola behar beharrekoa: Sua, noski"), eta 1, J.L. Arriaga (izenburu bezala, "Uda-buru eta negu-buru"). udaburu Uzt Udaburua Neguburua Udaburu-San Juan uda-buru

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: Euskalterm 1 ('solsticio de verano', eta sinonimoekin) Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE. udaburu udako solstizio udamuga //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: EuskHizt (adib. gisa s.u. : "Martxoa, erdi negu buztan, erdi uda buru"); : DRA (solsticio de verano), PMuj (solsticio de verano) Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh . uda buru buztan udaburu DVC // EG/CE EF/FE EF BF DBF

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

'uda betea, udaren erdia' adierakoa da batzuentzat, eta 'udako solstizioa' besteentzat. Cf., gainera, neguburu arautua, definitu gabe.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-buru.

Euskaltzaindiaren Arauak

. 'udazkena'. Bizk

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. . udazken

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-goien.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu , formarik aurkitu. udal-barruti udal-mugarte

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

25: ("1842. urtetik 1862.era bitartean lantegi berri franko altxatu zen Donostiako udal barrutian"), 1990-1997 23 (adib.: "2. Art. Ordenantza udal barrutian aplikatuko da", "Udal barruti bakoitzeko 7 ordezkari hautatuko dira", "Hauteskunde mugabarrua Udal Barrutia da eta mugabarru bakoitzak mahai bakarra izango du", "Arrietako udal barrutian bost etxebizitza eraikitzeko [...] baimena", "Berriatuako udal barrutiaren Olaso aldeko zatizko planari dagokion onartutako hirigintza-arautegia"), J.A. G. de Cortazar ("Hiribilduak eta elizateak sesiotan sartzen dira horrela, beren udal barrutien mugaketagatik"), 1996 ("martxoaren 24ko 4/1995 Foru Arauak, Gipuzkoako Udal Barrutiei buruzkoak"); 5: 1934 3 ("agiriyan dago zeren tajuz jokatu duten Batzar-Guren edo Congreso'an orañago Udal-barrutien beren gogoko legedi berriyaren edo "abolición de la ley de Términos Municipales" arazoan", "Udal-barrutiyetako beren legedi berriyaren ezezpen aurka su ta gar ekin eta jarraitu dute", "Muturreko ederra arturik dira, ba, gezurrezko langillezale oyek jauntxukerizko Udal-barruti lege ezezte orrekin"), ("Azkenik "juez" bat komisiotzea akordatu zen, bere soldatak Beasainen kontura izanik, akordio horren atalak bete zitezen, hau da, eskumen-entrega, Kontzejuko ofizialen izendapena, udal-barrutiaren mugarriketa, bizilagun-kopurua jakitea, etab"), ("Gaur egun, udal-barrutiko administrazio-aginte hutsa du alkateak Hego Euskal Herrian eta horren pareko den auzapezak Iparraldean"); 11: 1984 ("Lurralde-Antolaketa eta Garraio-Sailaren 1984.eko Apirilaren 4eko ERABAKIA, Ermuko udal mugartean Hiri-Antolaketarako Guztizko Udal Egitamuaren zehaztapidetzari erabaki bat emanez"), 1990-1996 10 (adib.: "Udal mugarte bakoitzean lurzoruaren mugaketa egingo da indarreko hirigintz xedapenen arabera", "Arratia ibaia: Bacaladera Española enpresaren ondoko zubitik, Igorreko udal mugartean, Ibaizabalera isuri arteraino"); 7, 1982-1989 (adib.: "Bilboko Udal-mugarteko San Inazio-n", "Donostiako Udal-mugarteko Zubietako Auzoa", "IRAGARPENA, Idiazabaleko udal-mugarterako diren AA. SS.-etako Elementuak [...] Aldatzeari buruzko espedientearen barne, Foru Aldundiko Ahaldun Kontseiluak hartutako akordioari buruzkoa"); 1, 1982 ("Erabaki hau hartu du: Abanto eta Zierbena Udalbatzarrak, bertako Guztizko Egitamua bere udalmugartea erabat antolatzeko erazko bide gisa hautatzean datzan egindako aukerari aldezko erizpena ematea"). udal barruti Jauntxoak BAO GAO udal-barruti El Día Beasain Harluxet HE udal mugarte EHAA BAO udal-mugarte EHAA udalmugarte EHAA

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: AB38 2 ('recinto municipal'), HiztEn (adib.), Euskalterm 2 ('distrito municipal'); : DFrec 1 ( : "azken aldi honetan udal barrutiko leizezuloen planoak jasotzen ari dira"), AB38 1 ('recinto municipal'), AB50 4 ('término municipal'), LurE (adib. azaldu gisa, s.u. barruti: udalaren aginpidea hedatzen den lurraldea); : AB50 1 ('término municipal'); : Euskalterm 13 (hauetan 1 : 'ordenación urbanística integral'; 1 : 'ordenación urbanística'; 1 : 'urbanístico'; 10 : 1 'municipio' eta 9 'término municipal'). udal-barruti udal barruti Egin udalmugarte udal-mugarte udal-mugartearen erabateko antolaketa udal-mugartearen antolaketa udal-mugarte(aren) udal-mugarte

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: EuskHizt ( : adibide gisa), HiruMila (término municipal), ElhHizt ( : adibide gisa s.u. ; distrito municipal; eta AS, s.u. ; término municipal), EskolaHE ( : udalaren agintea hedatzen den lurraldea), Casve (territoire communal), PMuj (territorio del ayuntamiento; eta : término municipal) Ez dugu aurkitu ap. Lur eta , HaizeG , Lh , DRA. udalbarruti [udal]barruti udal-barruti udal barruti udal barruti EF DVC udal-barruti // EG/CE EF/FE BF DBF

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

Zuzenbidea lantzen duen taldeak argitzekoa.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-batza.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-batzar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-buru.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

alkatea.

Erabilera-oharrak

batez ere esapidean erabiltzen da gaur, administrazioetan. alkate udalburua

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-alde.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.

Euskaltzaindiaren Arauak

. 'udaberria'. Bizk

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. . udaberri

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-lehen.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-leku.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-herri.

Jatorrizko forma

herriko etxe, udaletxe.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-etxe.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

6: 1985 eta 1992 bitartean 3 ("HBko zinegotziek PNVko udalkideei ikurriñari emaniko ezetza honen arrazoia eskatu zieten", "Tolosako herrian arazo berdinak suertatu zirela eta udalkide batzuk haiek nola konpondu zituzten ikusita, neurri berdinak hartuko ditu Zarauzko Udalak kasu honetan", "Udalkideak ordaintzea zen azkenengo puntuan orain artean liberatu bakarra alkatea zenean HBkoek ez zuten ulertzen beste bi pertsona liberatzeko beharra zegoenik"), 1992 3 (denak testuinguru berean: "Lehendakaria: alkatea edo berak delegatzen duen udalkidea"). udalkide Egin GAO

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 7 ( , ), AB50 2 Ez dugu aurkitu ap. AB38, HiztEn, LurE, Euskalterm. udalkide ZArg Egin //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: HiruMila (munícipe, corporativo/a municipal), PMuj (jurado concejal, edil, munícipe, regidor, policía, alguacil, guardia municipal) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh , DRA. udalkide DVC // EG/CE EF/FE EF BF DBF

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ongi eratua da

forma berri ongi eratua da, lantaldearen ustez.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-kide (cf. bezalakoak). mahaikide, taldekide

Kategoria

iz.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zain.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-l+z-.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ager. banakoak dira , eta : (""Laguntza handia da hori guretzat", esan omen du udaltzain buruak"), Elhuyar ("Angel da Udaltzain-buru eta Irene eta Iñaki udaltzainak"), ("Zer dela eta egin zien 1929an Udaltzainburuak armen errebista Nekazarien Sindikatu batekoei?"). udaltzain buru udaltzain-buru udaltzainburu Bakarka/4 Dantza

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: Euskalterm 1 (oficial jefe de la policía municipal, jefe de la guardia municipal, jefe de la policía municipal) Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE. udaltzainburu //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: ElhHizt (jefe, -a de la policía municipal) Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh , DRA, PMuj . udaltzainburu // EG/CE EF/FE EF BF DBF DVC

Zerrenda osagarriak

BarnErrot: "Udaltzainburua: Oficial Jefe (Policía municipal)".

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-buru.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-go(a): -go forma dagokie eratorri berriei; -zain-.

Euskaltzaindiaren Arauak

. 'uda'. Gip

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Gip. batez ere. Ik. . uda

Corpus eta hiztegietako datuak

, , , formak begiratu dira. madari makatz txermen udare

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan , , , , , , , sarrerak; eta konposatuak 20 eta 1, gehienak B: Kk I 5 'bombilla' adierarekin: "Merkatu-eguna zan, eguraldija illun-illun eguan; emakumetxu bat sartu zan Artekale'ko saloki edo denda baten, eta ikusirik tximistargi-makatza, apur baten argijari begira-begira egon eta esan eutson etxeko-andreari", "Imini eban argi-makatza polito-polito bere zimeratxuan eta agur esanaz juan zan Ana-Mari ona", "Saloki-andreak artu ta imiñi eban beste makatzaren lekuban, berau kenduta, eta ederto argi egin eban", "Artu eutson argi-makatza saloskari edo denderiak, eta emon eutsozan atzera bost erlak, eta iñun diran atzalgundiak be egin eutsozan aditu erazoteko tximista barik, edo barik denderiak esateban lez, etzala gauza argi egiteko etxera eruandako makatza"; 'udarea, udareondoa' adierako 10: Mg (zerrenda batean: "Sagarra; masustabia; makatza"); AB ("Ta Foru illak zuk ezin biztu ziñaizala / Makatz ustelik zeiñek osatu leike bada?"); Zait ("Orain, ba, Oidipu'ren azken-erro-bizarretan edatzen zan argi-zirrinta ere, eriotza dakartzen beko Yainkoen makatzak, mingain-erokeriak eta biotzeko asarre biziak itzungi dute"); Akes ("Ikustekoak egoten zirean bere basoak, bai mats korta, bai makatz; garrazta ta guztiek"); Alzola 5 ("Urraren ganetik, negu-sartuan dagon makatz zar arrotu aundi batek erakusten dauz adar igertuak", "Makatz aundi-aundia da"); Ibiñ ("Gau luze hura iokoan ematen dute ta garagarrez egindako edaria edaten dute, ta makatz garratzekin egindako ardoaren antzeko zerbait"); : Arti ("Ezti-makatza da aurkitua kalizan asturugaizki izan"), : Alzola 4 (adib.: "Agatx lodi baten neurriko mukurra aukingo dau, bai. Madari-makatza, esaten dautsagu guk"); : Alzola ("Landa berdezkak. Makaztoi bat. Kerizak"); eta konposatu 'udarea, udareondoa' adierako 8, G: 6: Mb I ("Ta gero ezten zorrotzak dituzte euli zanka luzez, zeruko suz ta milagrozko aizez erre ziozkan bazter guzietako gari ta labore ziranak, bai ta frutaldietako sagar, udare, txermen, mats eta beste jan-gai guziak ere"); VMg ("Agertu ziran maira aritz aleak, intxaurrak, uurrak, mispillak, txermenak, aranak, sagarrak, ta zer ez?"); Izt 2 ("Gizonaren laguntzarik orduraño, eta askoz geroago ere, artu bageko aitzondo ezadetsu oetan arkitu izan zituen ugari, izakiak doaindurik berenez ematen dituzten garau eder gozoakin ondo janzitako Gerixa, Aran, Udare, Txermen, Muixika, Albertxigu, Sagar, Masusta (...) eta beste anitz", eta "Nekazariaren langintza, berak darabiltzaten lur, eta oek ematen dituzten ondasunen izenak" izenak zerrenda batean); NEtx ("Bein usteltzen diran txermenak, ez ditun geiago loratzen"); Munita ("Fruta-arbola guztietatik dauzkazu an: sagar-mota asko ta onak; bai goizekoka ta bai negukoak; iñun ez bezelako gerezi-mota asko; melokotoi ta aran ederrak; piko, urra, intxaur eta mizpirak; iñun ez bezelako urdare edo txermenak... edozer billatuko dezu Araman bere garaian"); Mg , 2 ("Eztitzen danean madari, edo txermen pinta eder bat irasagar baten ondo, edo oñean, ekusiko dezu nola irasagarrak ezduen aldatzen madari mendua irasagar izatera, ta bai madari edo txermen menduak irasagarra, madari arbola izatera"); , konposatu eta eratorriak 71, G-L-BN: 56, ' ' adierakoak: Mb I; Echag; Izt 3; Dv 2; Bil; Arr ; Sor ; JE 5; Ag 5; A 2; Barb 5; Jaukol ; Or ; Zub; Ldi ; Lf 2; Or 6; Anab 2; Zait 4; And ; Osk 2; MAtx ; Salav 2; Ibiñ 2; NEtx ; Uzt 2; Munita; Sor 2; Anab ; Dv ; Barb ; EA ; Mb I; Sor ; Sor ; Or ; Osk ; Ibiñ 2; Hb . a) madari madariaga madaridi madariondo madaritto madaritxa madaritxo madaritze b) makatz makaztoi Ab makatz letrizidade makatz PAb AmaE Sof Ipiña Atalak Virgil ezti-makatz MaldanB madari-makatz Atalak makaztoi Atalak c) txermen txermen IArg C LBB CC txermen pinta txermen mendu d) udare udare Pyrus communis IArg C Lab GB Bar G Ardi Sup Biozk Mi UO Murtuts Aitork Poli Plat AUzta Kurl Gazt Virgil LBB Sas urdare udare(-)arbol Bar Poli udare hazi Lab udare landare Leg udare-baratz OlBe udare-sagar IArg Bar san juan udare Bar udareondo Aitork udarondo Kurl Virgil udaretze Esk

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

20 dira, 'udarea, udareondoa' adierarekin: E. Mujika 3; Osk ; J. A. Arkotxa; X. Kaltzakorta 6; II; ; P. Ezkiaga; X. Amuriza 2; ; I. Gaminde 2; ; 5 ager.: X. Kaltzakorta; Txill 2; 2; 3 ager.: 2 izen: Elizdo ("Adi zazu: Makatza txertatzen degu"); Satarka ("Makatzak, amabi, 1,10 laurleko / Piperrak, amabi, 3,25 laurleko"); izenondo 1: B. del Teso ("Aspalditik kamara lepoan harturik borrokan jardun duen Gutierrez Alea maisuak eta gazte makatz eta hezigaitza den Juan Carlos Taibok ez dute begirada pausatzen Miamin eta ez diete amerikanoei erreguka deitzen"); Ir ("Guk ere bizi nai dugu, oiu egin nien; gizonak gera zuek bezela, eta zuen janari ondarrak eman nai ezpadizkiguzue, orrako basa-makatz oietara igotzen utzi gaitzatzue, udare min oiek jan ta gure gosea il dezagun"); 2 ager.: Lek ("Baratzan dago txermena / Ondotik gora lerdena: / Etxeko andria kopla dezagun / Nagusiaren urrena"); MItziar ("Eta alanbra eziz itxitako baratza ere, ba dute, txermena, mixurka, aran, briñoe, eta beste orrelako zugaitz askorekin"); 25 ager. 'madaria, madariondoa' adierarekin: 1927; Elizondo ; Ir ; P. Etcheverry; 1915; 1934; Basarri; J. Dorronsoro; G. Egaña; J. L. Davant; Elhuyar; ; 1984; UZEI 2; J. Arriola; J. M. Irigoien; J. M. Suraso; 1988 2; I. Aldabe; J. M. Lertxundi; ; 3; ; 1 Abeletxe ; Ir ; 1927; (Kim.) Elhuyar 1 ("Kontuz, azido kontzentratuak pipeteatzeko udarea erabili beti!"); , J. Dorronsoro eta I. Aizpuru 2; Iratz. a) madari Kurl EGram OinEntz/5 Txor-Txor/5 Bi ta Bi/4 madariondo Bi ta Bi/4 b) makatz Atzetorkia basa-makatz Lapur c) txermen d) udare EEs LoreUsain Lapur Euzkadi El Día Saioka/6 HezkSaila Egin Ingurunea/3 Ingurua/ Matematika/LH udari GaziG basa-udare Lapur udare txerto EEs udare udare-ondo udareondo udaretegi

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 2; AB38 21; AB50 2; HiztEn; LurE; Euskalterm 3; : LurE (Luzaideko dantza baten izena); : LurE (AS: basoan berez hazten den madariondoa); : HiztEn; LurE; AB38 7; Euskalterm 2; : HiztEn (zabal baino luzeagoa den sagar-barietatea); LurE (madari-sagar: sagar-mota, formaz biribila eta bi muturretan zapala, mami samurra eta txokolate kolore argiko azala duena — Pyrus malus); : HiztEn (L udareondo basatia); : AB38 1 (silvestre); AB50 1 (peral); HiztEn (1 fruitu-zuhaitzez mintzatuz, berez hazten dena, landugabea, txertatu ez dena; besterik adierazten ez bada, horrelako udareondoa 2 horrelako zuhaitzen fruitua, eta besterik adierazten ez bada, horrelako udarea); LurE (fruitu zuhaitzez mintzatuz, berez hazten dena, landugabea, txertatu ez dena; besterik adieratzen ez bada, horrelako madariondoa // horrelako zuhaitzen fruitua, eta besterik adierazten ez bada, horrelako madaria); : HiztEn (1 ik. 2 udare-mota bat, txikia eta gozoa); : AB38 19 (1 peral); AB50 3; HiztEn (1 udareondoaren fruitua 2 udare-forma duen gomazko ontzi gisakoa, airea, likidoak, etab. botatzeko erabiltzen dena); LurE; Euskalterm 35 (Bot.); Euskalterm 2 (Elektr./Kim.); (Ipar. udare-pila); : Euskalterm 2 (piriforme); : AB50 1; : Euskalterm 2 (piriforme eta tomate udarekara); : AB38 3 (udare-ondo, udareondo, udarondo); AB50 1; HiztEn; LurE; Euskalterm 2; : HiztEn (BN). madari madari-dantza madari makatz madariondo madarisagar madaritxa makatz txermen udare udare udareaga udare-formako udare zuhaitz udarekara udareondo udaretze

Sektore jakin bateko informazioa

ik. , fitxako hustuketa Izendegian: : Txill ; X. Kintana ; LMuj ; PMuj ; Lcc ; Bouda-Baum; Gordailu ; : PMuj ; : Peillen; PMuj DCV (eta ); : PMuj ; : Txill ; Gordailu ; X. Kintana ; Bouda-Baum; LMuj ; PMuj ; Dv ; M. Aizpurua; eta , fitxakoa: : Lcq; Bouda-Baum; : Lcq; : Lcq; LMuj ( ); : LMuj ; : Bouda-Baum (peral silvestre); : Carreras y Gandi ; Guinea ; Mg ; Gordailu ; Lcq; PMuj ; : Lcc ; : Polunin ; Polunin ; Guía ; Gatxitegi ; PMuj (eta ); ; ; LMuj ; : Lcq; : PMuj ; : Mg (basatia); X. Kintana ; LMuj ; : Guinea ; : JIr ; PMuj ; Bouda-Baum (peral silvestre); : JIr ; : PMuj ; : Guinea ; Gordailu ; Carreras y Gandi ; Lcq; PMuj ; : Lcq; : X. Irigarai; ; LMuj ; : Lcq; : Gatxitegi ; : Bouda-Baum (peral silvestre). a) madari udare madari EBatua Hizt80 DGT DCV Landare-izenak IkastHiztegia makatz DCV txermen xermen txerrimen DCV udare EBatua IkastHiztegia Hizt80 DGT DCV Lab b) madariondo udareondo astamadari atxere basa-udare DGT basaudare basamadari DGT ma-altz madari GGPVN Vizcaya PAb IkastHiztegia DCV madari arbola Landare-izenak madari(-)ondo Flores de Europa Arboles y arbustos PlantMed Laborantza DCV madarikondo Saioka 4/NaturA Saioka 7/NaturA DGT madaritxa madaritze DCV makatz PAb Hizt80 DGT matza Vizcaya txermen OnomBot DCV txermin OnomBot udalondo DCV udare Vizcaya IkastHiztegia GGPVN DCV udare-txertatu udareondo Estatistika. Nekazaritza DGT udaretxa udaretze Laborantza xermen

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: EuskHizt; ElhHizt; HiruMila; EskolaHE; Lur eta ; Casve ; HaizeG ; Lh ; DRA (1 pera 2 guadapero, peral silvestre 3 céntimo — moneda 4 eufemismo de ); PMuj (1 (c) pera 2 AN céntimo, centavo, ochavo); : PMuj (piriforme); : PMuj (perada, dulce de pera); : DRA (adib.: pera áspera imperial); PMuj (pera imperial); : PMuj (pereda...); : DRA (palo nudoso); PMuj (B palo nudoso); : EuskHizt (adib.); : EuskHizt (AS); EskolaHE; DRA ( : danza de la Pera); : EuskHizt (AS); EskolaHE (AS: basoan berez hazten den madariondoa — Pyrus pyraster); HiruMila (AS: peral bravío); DRA (B-ar peral bravío); PMuj (adib.: B peral bravío; B perucha, peruétano); : EuskHizt (adib.); ElhHizt ( : pero — variedad de manzana); HiruMila (pero, manzana de forma alargada); EskolaHE (sagar mota —Pyrus malus); HaizeG ( : pomme pérasse); Lh ( : pomme pérasse, que a parfum ou goût de poire); DRA (B-l-mu pero, manzana de forma prolongada); PMuj (BBN jauda negra, BL pero); : Casve (lieu planté de poiriers); HaizeG (lieu de poiriers); Lh (lieu planté en poiriers); PMuj (pereda, peraleda, vergel de peras); : EuskHizt (adib.: ); Lh (eta , : poiré, vin fait avec des poires), DRA ( : vino de peras); PMuj ( : perada — bebida; : sidra de peras); : Casve (lieu planté de poiriers); Lh (v. ); PMuj (peraleda, pereda); : PMuj (perada, dulce de pera); : Lh (poire, poirier sauvage); PMuj ( : L pera silvestre); : EuskHizt; ElhHizt; HiruMila; EskolaHE; Casve ; HaizeG ; Lh (eta ); DRA ( : AN, B, L); PMuj ( eta ); : ElhHizt (L. peral silvestre); HiruMila (peral silvestre); Lh (eta : poirier sauvage); DRA (L-ain peral silvestre); : PMuj (perojo); : PMuj (ANB perucha, peruétano); : Casve ; Lh (1 poirier 2 grande quantité de poires); DRA (1 BN peral 2 gran cantidad de peras); PMuj (1 perucha, peruétano 2 BN peral); : DRA (adib.: peras de San Juan; las hay también de San Pedro, Santiago, Nuestra Señora del Carmen, etc., y se designan anteponiendo cada uno de estos nombres a ); : DRA (adib.: B peras de abejas; son pequeñas, rojas y sabrosas); : DRA (adib.: B-mu peras de árbol no injertado); : DRA (adib.: Bc peras de invierno que se conservan largo tiempo); : DRA (adib.: B-ar secas, a propósito para conservarlas en dulce); : DRA (adib.: Bc peras que saben a hormiga); : DRA (adib.: B-tx peras de campana o calabacín); : DRA (adib.: B m peras de campana o calabacín); : EuskHizt (fruitu zuhaitzez mintzatuz, berez hazten dena, landugabea, txertatu ez dena; besterik adierazten ez bada, horrelako madariondoa // horrelako zuhaitzen fruitua, eta besterik adierazten ez bada, horrelako madaria); ElhHizt ( 1 frutal bravío, silvestre; guadapero, peral silvestre 2 fruta silvestre; peruétano, pera silvestre); HiruMila (1 árbol frutal bravío 2 toda pera, en general 3 guadaña 4 peruétano, peral silvestre 5 bravío, hablando de árboles); EskolaHE (fruitu zuhaitzez mintzatuz, berez hazten dena, landugabea, txertatu ez dena; besterik adierazten ez bada, horrelako madariondoa // horrelako zuhaitzen fruitua, eta besterik adierazten ez bada, horrelako madaria); Lur (frutal silvestre) eta (arbre fruitier sauvage, fruit sauvage); Casve (arbre non greffé, franc); DRA (1 AN-lez, B-m, Gc arbol frutal bravio 2 B toda pera, en general 3 G-its especie de cereza 4 G-and regoldo, castaño borde o silvestre 5 guadaña 7 peruétano, peral silvestre 7 G-and, Araq. mella 8 bravío, feroz, salvaje 9 bravío, fig., hablando de árboles y plantas silvestres); PMuj (1 frutal bravío, frutal silvestre 2 B perucha, peruétano 3 G cereza silvestre 4 guadapero, peral silvestre: udare makatz 5 (c) regoldo, castaño borde 6 B avugo, fruta del avuguero 7 B makatz makila: palo nudoso 8 B dalle, guadaña 9 G mella, muesca, corte, incisión, festón 10 inmortificado); : PMuj (B avuguero); : DRA ( : Bm palo nudoso); PMuj (adib.: palo nudoso); : PMuj (1 G desportillar, desbocar, mellar 2 descabalar 3 G empeorarse, enconarse, agravarse 4 asilvestrarse); : DRA (adib.: B peras de árbol no injertado), : HiruMila (AS: cerezo bravío); PMuj (adib.); : HiruMila (AS: manzano bravío); PMuj (adib.: manzano bravío); : PMuj (adib.: peral silvestre); : EuskHizt (Gip. udarea; berezk. udare mota txiki eta gozoa // txermen zuhaitza); ElhHizt (1 G pera ik. 2 pera pequeña y dulce); HiruMila (1 peruétano, cierta pera pequeña y dulce; en algunas partes se dice asía la pera en general 2 injerto); EskolaHE (udarea; bereziki udare mota txiki eta gozoa); Lur (pera) eta (poire); Casve (poire); DRA (G-azk-azp-bid-zeg pera, en general 2 AN, BN-s, G-etx-ori peruétano, cierta pera pequeña y dulce 3 B-oñ, F. Seg. injerto; : BN-s peruétano; : R perucha, peruétano; zermeña: adib.: R peras de árbol no injertado); PMuj (1 G pera 2 (c) perucha, peruétano 3 B injerto; : BN perucha, peruétano, cermeño; : R perucha, peruétano; : R pera de árbol no injertado); : PMuj (cermeño, especie de peral); : PMuj (cermeño, especie de peral); : DRA (1 G-gab podar la vid 2 injertar F. Seg.); PMuj (1 injertar 2 G podar la vid); : PMuj (R avuguero); : EuskHizt; ElhHizt; EskolaHE; HiruMila; Lur eta ; Casve ; HaizeG ; Lh (1 fruit, en gen. 2 poire); DRA (1 pera 2 bombilla eléctrica eta Erramuspe); PMuj (1 pera 2 bombilla eléctrica 3 perinola, perilla); : PMuj (piriforme); : EuskHizt (AS); EskolaHE (adib.: ); : PMuj (vergel de peras); : PMuj (compota de peras); : PMuj (pera mosqueruela); : EskolaHE (adib.); HaizeG eta Lh ( : poirée); PMuj ( : vino de peras, : bebida de pera, : L perada, sidra de peras); : PMuj (adib.: guadapero); : EskolaHE (adib.); HaizeG ( : poire à goût de pomme); Lh ( : varieté de poire, à goût de pomme); DRA (para Larramendi pero o perojimen; para Azkue jauda negra, manzana negruzca o pequeña); PMuj (pero, AN jauda negra); : ElhHizt (Ipar.); Lh (quantité, tas de poires); DRA (montón de peras); : PMuj (peraleda, pereda); : PMuj (piriforme); : PMuj (perada, dulce de pera); : EuskHizt; ElhHizt; HiruMila; EskolaHE; Casve -DRA ( ); HaizeG ; Lh ; PMuj (eta ); : HaizeG (poire sauvage); Lh (1 poirier sauvage 2 poire sauvage); DRA (peral y pera silvestre BN Harriet eta AN, Lacoiz peruétano, peral silvestre); PMuj ( : AN perucha, peruétano; perojo, pera pequeña; AN avugo, fruta del avuguero); : PMuj (perojo); : EuskHizt; ElhHizt (Ipar.); Casve ; Lh ; DRA (Gachiteguy, Laborantza); : PMuj (perucha, peruétano); : DRA (adib.: Gc peras que saben a hormiga). a) madari EG/CE EF/FE EF BF DBF madarikatu DVC madari-antzeko DVC madari-bazi DVC madari-latz DVC madari-toki DVC madari-txirri DVC madari arbola madari(-)dantza madari-jantza madari(-)makatz DVC madari sagar madarisagar BF madarisagar DBF madarisagar DVC madariaga EF BF DBF DVC madariardo madari ardo DBF madariano madariarno madari-arno DVC madari-ardo madari-arno madaridi EF DBF madariaga DVC madariki DVC madarilatxa DBF DVC madari-latxa madariondo EF BF DBF madarihondo madari-ondo DVC madari-ondo madarikondo madaritxa DBF madaritsa madaritxo DVC madaritza DVC madaritze EF DBF DVC Doniane-madari madari erle-madari eztitzagako madari Gabon-madari gozo-madari iñurri-madari kalabazila-madari txilin-madari b) makatz EG/CE EF/FE EF DVC makatz-ondo DVC makatz makila makatz-makilla DVC makaztu DVC basamakatz gerezi(-)makatz DVC sagar(-)makatz DVC udare makatz DVC c) txermen udare EG/CE EF/FE EF xermen zermein DVC xermen zermein zermeña txermen-atze DVC txermen-ondo DVC txermendu DVC zermeinatze DVC d) udare EG/CE EF/FE EF BF DBF udari DVC udare-antzeko DVC udare-arbola udare arbola udare-baratz DVC udare-egosiak DVC udare-moskada DVC udare ardo BF DBF udarearno DVC udar-ardo udare-ardo udare-arno udare makatz DVC udare(-)sagar BF udaresagar DBF udaresagar DVC udareaga DBF udaredi DVC udarekata DVC udareki DVC udareondo EF udarondo BF DBF DVC udalondo udaretxa BF DBF udaritxa DVC udaritxa udaretxo DVC udaretze EF DBF udaritz DVC txingurri-udare

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'udareondoa'. udare(-)arbola

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

E208: "Ez ote litzateke komeniko hitzarekin berdintzea? ". // BAgiria (1999-12-16): "... parekotzat ematea ez da onartu". madari udare = madari

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

. udare-arbola

Landare eta animalien taxonomi izena

Pyrus communis.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'udareondoa'.

Zerrendakoaren pareko forma(k)

. udareondo

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-arbola.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

sarrerari dagokion azpisarrera. udare

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: : Pyrus communis. udareondo; madariondo

Euskaltzaindiaren Arauak

. Pyrus communis

Zerrendakoaren pareko forma(k)

. madariondo

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ondo.

Landare eta animalien taxonomi izena

Pyrus communis.

Euskaltzaindiaren Arauak

. . 'udareondoa, madariondoa'. Ipar g.er

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. (g.er.) Ik. , . udareondo madariondo

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-tze/-ondo.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

cf. udaero.

Euskaltzaindiaren Arauak

'udaldia'.

Txostenaren laburpena

OEHn (Zerb ) eta (Txill ) iz. bana jaso da; EEBSn 1 (G: M. Manzisidor); besteetan, : DFrec 16, AB38 2, AB50 3, HiztEn-LurE, Euskalterm 1; : HiztEn, Euskalterm 1. udatiar Azk udatar Let udatiar udatiar udatar

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Txill (“Udatarrak joaten asi dira, freskua dela bide eta bere berera itzultzen ari da Altzura”), Zerb Azk (“Ez du balio udatiarrak aipatzea”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

izlag. 1 eta izond. 3: Casve Amikuze (“udatiar jendea”); J. Sarrionandia (“irakurketa udatiar“), P. Zubizarreta (“denborale udatiar hari”), J. Basterra (“inbasio udatiarra bezela hedatzen dira”) // Casve Amikuze (“udatiarrentzako oihal-etxolak“), SEIE (“udatiarrentzat jostaleku gisa”), Herr (“Udatiar bat”, “udatiarrak tirokatzea!”, “Udatiarrek badute hor nun zer ikus eta ikas”, “udatiarrak ttipitzen ari dira”), E. Larre (“Hortan elgar iduri plaiako udatiarra eta erlea”), M. Manzisidor (“mundu guztiko udatiar eta ikusketarien bildu-leku gertatu zan”), Gabai/8 (“udatiarrak eta pijoak orohar”), Hiriart-U (“Orai gure bidetan udatiarrak ikusten ditugun bezala”), Zipristin/7 (“udatiar askok”), XArb (“haiek zuten eginen udatiarrekin”), K. Izagirre (“udatiar bat seguruenik”, “berrogeita bat urtez etorri zen udatiar”). udatiar

Beste (edozein) iturritako erabilerak

: ZTC 2, J.R. Aihartza (“zingira-mirotza udatiarra den arren,…”, “udatiar gisara”). udatiar

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-azken.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ero: lau urtaroen adierazleetan jaso da - osaerakoa. ero

Kategoria

adlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

interj. 'nekearen-eta adierazlea'.

Euskaltzaindiaren Arauak

interj. 'pozaren adierazlea'.

Kategoria

interj.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 iz. 'ufakoa'. 2 izond. '(fruituez mintzatuz) hutsa'.

Kategoria

iz. ('ufakoa') eta izond. ('hutsa').

OEHko datuak [laburduren azalpena]

4 aldiz jaso da, beti TAg ("Gogoko zitzaion aurpegiari ere aize-ufadaren esku-atseginka biguna"; "Nola menderatu aizearen ufada?"; "aizearen ufada indartsuak..."; "Ezpa'zekarren aizeak ufadaren kemenik"). ufada Uzt

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

2 aldiz agertu da, EB (X. Mendiguren Elizegi: "Ufada, irrintzi eta algara franko"; J.M. Satrustegi: "Arnas-estuaz sudurretako korapiloak ezin askatuz botatzen zituen bideko ufadak sentitzen zituen mutilak"). ufada

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 1, AB38 2 (eta PMuj ). ufada DVC

Euskaltzaindiaren Arauak

'ufakoa'. g.er.

Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

ik. erabilia den; cf. . bafada

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

. Ipar

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

, ufa(tu), ufatzen. ad. ufatu du

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

ufatu, ufa(tu), ufatzen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du (es, fr, en behintzat, bai), eta onar liteke, aski teknikoa dirudien arren.

Euskaltzaindiaren Arauak

e. . igaraba

Aldaera baztertuaren ordaina

Ik. . igaraba

Euskaltzaindiaren Arauak

, ugalaraz, ugalarazten. ad. ugalarazi du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

ugalarazi, ugalaraz, ugalarazten.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-l(du)+a-.

Euskaltzaindiaren Arauak

. 'ibaia'. Naf

Erabileremu dialektala

Naf.

Forma baten adiera(k)

ibaia.

Euskaltzaindiaren Arauak

e. . uholde

Euskara batuan hobestekoa

Ik. . uholde

Euskaltzaindiaren Arauak

, ugal, ugaltzen. ad. 'ugaritu'. ugaldu da/du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

ugaldu, ugal, ugaltzen.

Zerrendakoaren pareko forma(k)

. ugaritu

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-ari/-al-.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-keta/-tze.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kor.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ongi eratua da

forma berria eta egokia, ongi eratua, sistemaren araberakoa.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

ugaltzeko ahalmena.

Euskaltzaindiaren Arauak

. ugaltze-aparatua

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-keta.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

ugaltze-aparatua.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Euskaltzaindiaren Arauak

. 'igela'. Bizk

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Bizk. Ik. . igela

Jatorrizko forma

ugari, ugal-.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond.: ; adlag.: . uzta ugaria lana ugari dagoen tokia

Euskaltzaindiaren Arauak

, ugariago(tu), ugariagotzen. ad. ugariagotu du

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

ugariagotu, ugariago(tu), ugariagotzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-agotu.

Euskaltzaindiaren Arauak

, ugariaraz, ugariarazten. ad. ugariarazi du

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

ugariarazi, ugariaraz, ugariarazten.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-ari-.

Eratorri-konposatu baztertuaren ordaina

Ik. (atzizkirik gabea aski dela uste du batzordeak, adlag. gisa). ugari

Atzizkien araberako erabakiak

-ki.

Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

ugari.

Euskaltzaindiaren Arauak

EArauak 47.

Euskaltzaindiaren Arauak

(hizkuntza).

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-era.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

26: fB ("Birjinia [dala] ondasun ugaritsuba, ezkontzakia [sic] biarreko duina ozta daukana, ta ezkonduba pobria dala"), Izt 15 (adib.: "Ez da bada arkituko Erri bat bakarra ere Gipuzkoa guztian, arrobi ugaritsu oetakoren bat bere menpean ez debanik", "Gipuzkoako Iturri garbi on ugaritsuen azaldurea", "Itxasoleorrean iturri on ugaritsu asko dira txit, zeintzutatik ornidutzen dan bertako jendea naierara"), Arr 6 (adib.: "bere ongille andiari esker gozo ugaritsuak eman, eta...", "bere predikuaren frutu ugaritsua arrapatzen zuen denboran", "zeñ gutxi nekien nik nere gurasoen mai ugaritsu erregalatuan zure doaiak bear bezela estimatzen!"), Enb ("Euzkera maite ori, izpidian zagoz; / egiz, erdeltzaliak ugaritsu dagoz"), Alz ("Gure soro ugaritsuak iru negutan elurrez zurituak nabaitu"), Laux ("Gaztea izanik ugaritsu datorkigu"), SM ("Nazkagarri ez egiteko, ugaritsu erabiltzen ditugun, amaieretako xa'rik geienak [...] kenduta") Ik. ap DRA: ("Eta, esku zeñ ugaritsuaz pagatzen dituzun, Jauna, zure amorez artu nituen nekeen txikietarañokoak ere!"); D. Elortza in 1972 ("Laister eskuratu zuan egazkin berri-berria Erroma'tik bialdu zizkioten diru ugaritsuakin ordainduta"). ugaritsu C Ram BBa Zirik // Arimen konsolatzallea Agur

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

7: AEmil ("Emen ludian, goieskarrik ugaritsuenak eskuratzeko, ta, gero, beti-betiko zeruan izakirik goratuena izateko izan zan Andre Mari"), G. Garriga ("Azkatasun au euskeltzalientzat izan da, geroztik eta gaur batez ere, azkarki yakitzen ditugun ainbeste ta ainbeste esakera, itzen eta aditzen yaurbide, atzizkien esanai eta abar iturri ugaritsu"), ("Eukaristitik ixurtzen bai zaizkigu ugaritsuenik biotzetara [...] goi-indar eta zeruko graziak"), Uxola ("India [...] ugaritsua da izkuntzetan bezela, abendetan ta erlijioetan"), X. Mendiguren B. ("Frankfurt-eko Eskolaren ekintza eta ondorioak ugaritsuak badira ere [...], entzutea, baitikpat, azken aldi honetan irabazi du"), I. Zubiri ("Lertegian oraindik janari ugaritsu idoro zezaketen"), L. Baraiazarra ("1927. urtean hasi zen haren idaz-emaitza nahiko ugaritsua... gerrararte"). ugaritsu AMGazt autetsia Goazen Lourdes'a

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: DFrec 1 ( ), AB50 1 (abundantemente), LurE (ugaria, joria) Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, Euskalterm. ugaritsu Deia //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: EuskHizt (*1745, 1818 . ugaria), HiruMila (numeroso), EskolaHE (ugaria, joria), DRA (abundante), PMuj (1 exuberante, abundoso, rebosante; 2 profuso; 3 : mesa repleta, muy nutrida, opulenta) Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, Lur eta , Casve , HaizeG , Lh . ugaritsu G.g.er DVC mai ugaritsu // EG/CE EF/FE EF BF DBF

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tsu izond.ekin.

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu izond.ekin.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

ugaria.

Euskaltzaindiaren Arauak

, ugari(tu), ugaritzen. ad. ugaritu da/du

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

ugaritu, ugari(tu), ugaritzen.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-ari-.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

Atzizkien araberako erabakiak

-txo.

Kategoria

izond. eta adlag.

Forma baten adiera(k)

aukeran ugariegi(a).

Jatorrizko forma

ugarte [baztergarria da:] uharte.

Jatorrizko forma

irla, ugarte; peninsula, erdiugarte.

Euskaltzaindiaren Arauak

e. . uharte

Aldaera baztertuaren ordaina

Ik. . uharte

Jatorrizko forma

ugatz, ugaz-.

Jatorrizko forma

ugazaba, nagusi, jabe.

Euskaltzaindiaren Arauak

. Bizk

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-andre.

Erabileremu dialektala

Bizk.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: ugazahizpa (ugezaizpe, ugezaizta, uezaizpa) ’hermanastra, hermana de leche’: Etxde AlosT, T-L. ugazama (eta ugaz-ama 2; eta 'ama pontekoa' adierako ügaz- 2, guaz- 2, egüz- 3) 53: B 3, G 38, IE-Zu 11, EB 1; ugazaita (ügaz- 3, guaz- 2, egüz- 9) 14, denak IE-Zu eta 'aita pontekoa' adierakoak: Tt, Bp 5, CatS 2, CatLan 2, UskLiB, Etch 3; cf. 'aitaordekoa' adierakoa, ap. DRA: Etxde Itxasoa; G dira -aizpa 1 (Etxde), -arreba 2 (NEtx), -alaba 10 (Etxde 5, NEtx 5), -anaia 3 (Urruz 2, NEtx), -sendi 1 (Etxde); ik. s.u. ugazama, dagokion informazioa. // ugaz-aizpa eta ugazaizpa bana, Etxde AlosT ("Ona, aurrena anai-ordeari ta gero ugaz-aizpai ta ugazamari bota zizkien bertsoak"; "Usoa il-aretoan sartu zanean bere ugazama ta ugazaizpakin oztopo egin zun aurrez-aurre"); ugazalaba 10: Etxde AlosT 5 (adib., "ugazalaba illobira bidaltzen etzun lan aundirik izango", "Beltranek salatu zezakean emaztea izorkeriz eta bere ugazalaba il naiez"), NEtx LBB 5 (adib., "bere barruko zaputza bereala agertu zuan bere ugazalabarekin", "Alaba maiteago ta ugazalaba gorrotatuago"); uaz-anai 2, Urruz Urz ("senitarte guziz andiya gera: anai osoak, anai-erdiak, eta uaz-anaia"); ugazanai 1, NEtx LBB ("Pako ugazanaia izan arren, aren begientzako edozein kanpoko gizakumeren tankerakoa agertzen zan"); ugazarreba 2, NEtx LBB ("Anaiarekin asarratu dirala ta emen ditugula datorren astean zuen ama ta Aurea, zure ugazarreba", "Seme baztartuak jaso bearko ditu ama ta ugazarreba, iñolaz ere"); egüz aita 3, Bp I ("Erretor eta bikarier debetatzen deriegü, eztitzen har egüz aita, ez ama haurren batheyietan"); egüzaita 4: UskLiB ("ene egüzaita egüzamak jarri zütüzün ene berme"), Etch ("Entzünik egüzaita aitak bildü zeitala / Bere hiru etxaltez ene desprimützera, / Hüllan ezarri nintzan fi-gaxto egitera"; eta ap. Etxde JJ 2: "Entzün ninin egüzaitak aita bildü zeitala bere hiru etxaltez ene desprimützera, jarri nintzan hüllan fi-gaxto egitera", "Nik batetan ezari düdalakoz, izan niz desprimütia, / egüzaitak egin zereitan ordeñiaren haustia"); guazaita 2, CatLan ("Heendako egitein tüzte Guazaita-Guazamek", "Zertara obligatiak dira Guazaita-Guazamek?"); ügazaita 3: Tt Onsa ("haren ugazaita behar duzu izain plazer baduzu"), CatS 2 ("ügazaita eta ügazamak hentako egiten die", "Zertara obligatü dira ügazaita eta ügazamak?"); egüz aita amak 3, Bp I ("egüz aita amek batheyiaren graziaz xaha erazirik", "Egiten deia askazkünterik Batheyian, eta Konfirmazionian? Bai espiritualki: haur batheyiaren eta batheiazaliaren; egüz aita amen eta egüz aita amen artian"); ugazsendi 1, Etxde AlosT ("Alako laidokeriak Usoaren biotzean ugazsendiaganako gorrotoa izeki zun eta jende guzien aurrean beren dollorkeriak orruka salatzeko gogoa etorri zitzaion").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

1, 1985 ("Joantxo gazteak apaiz izatera eldu nai zuan, baiña aurtzaroa eta gaztaroa eragozpenez beteak izan ziran: ugaz-anaia zuan Antonioren aitzakiak eta ulertu eziñak, sendiaren dirurik eza..."). ugaz-anai Jesusen jarraitzaile

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

: HiztEn, LurE, Euskalterm 1; : DFrec 1 ( ), HiztEn, LurE; : HiztEn, Euskalterm 1; : HiztEn, LurE, Euskalterm 1; : HiztEn, LurE, Euskalterm 1; : HiztEn, LurE; : Euskalterm 1; : Euskalterm 1; : Euskalterm 2 Ez dugu aurkitu ap. AB50. ugazahizpa ugazaita eguzaita ugazalaba ugazanaia ugazarreba ugazeme ugazneba ugazseme ugazume //

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

: Casve , HaizeG ( ), Lh (eta ), PMuj (eta , ); : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Casve ( ), Lh (eta ), DRA ( ), PMuj ( ; eta , v. ; : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur eta , Casve (eta ), HaizeG ( ), Lh (eta , , ), DRA (1 'padrastro': Etxde ; 2 'padrino'; 'padrino': Prop 1897, HU 1908; eta , ), PMuj ( ; eta , , , ); : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur eta , Casve (eta ), Lh (eta , ), DRA ('hijastra': Etxde ), PMuj ( ; eta ); : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur eta , Casve ( ), Lh ( , , ), DRA ( , ), PMuj ( ; eta ); : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur eta , Casve ( ), Lh ( , ), DRA ( ), PMuj ( , ); : HiruMila, DRA, PMuj ( ); : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur , Casve (eta , ), Lh ( , ), DRA ('hijastro': Ezale 1898; 'ahijado': Prop 1897; 'ahijado': 1954), PMuj (eta , , , ); : HiruMila, ElhHizt, PMuj ( ); : HiruMila, Casve , DRA ('hijastro': Izt V; eta 'niño de pecho': Ol Zen 11,12), PMuj ( ). egüzaur EF BF eguzhaur DBF egüzhaur DVC ugaz-aur ugatz-aur ugazahizpa EF ugatzahizpa DBF egüzaizpa ugatzaizpa DVC ugaz-aizpa ugatz-aizpa ugaz-aizta ugazaizpa ugazaita EG/CE EF/FE EF egüzaita BF eguzaita DBF egüzaita uguzaita gozaita Itxasoa goazaita Eskual ugutzaita guazaita DVC ugaz-aita ugatzaita ugutz-aita guazaita goazaita ugazalaba EG/CE EF/FE EF egüzalaba DBF gozalaba egüzalhaba Itxasoa DVC ugaz-alaba ugatz-alaba ugazanaia EG/CE EF/FE EF ugatzanai DBF ugatzanaia ugatzaneia egüzanai ugatzanaia ugatz-anae DVC ugaz-anai ugatz-anai ugazarreba EG/CE EF/FE EF ugatzarreba DBF ugatzarreba egüzarreba ugatzarreba DVC ugaz-arreba ugatz-arreba ugazaurride DVC ugaz-aurride ugazeme EG/CE EF ugaseme egü[t]seme DBF ugazseme egüzseme goaz-seme egutseme Gazte DVC goaz-seme ugaz-seme ugaseme ugatseme ugazneba DVC ugaz-neba ugazume EF C ugaztume DVC ugaztume

Ez dugu aurkitu.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Jose Morales (“Viatka-ko probintzian Piotr Varsonofievitx-en etxean, haren ezkon-arrebaren ahizpa Pelageia Jegorovna bertan zela bere loba Sofia Rostislavna-rekin eta bere ugazahizpa Sofia Aleksandrovna eta Maklatura Aleksandrovna-rekin”). ugazahizpa

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

= . ugazahizpa ahizpaorde

Tradizioak baztertu duen forma

Erabili gabea (hots, bakarrak erabilia: Etxde) — - osaerakook osatzen duten azpimultzoa modu koherentean konpontzeko tentazioa izan du lantaldeak; baina hartako eskurik ez duenez, banaka ikusi ditu formak, eta erabilerei begira (ondorioa, berriz, simetriarik gabea da): hortik aurrera egitea, Euskaltzaindiari dagokio, eta ez lantalde honi. ugaz

Osaeraz argibideren bat eskaini nahi da

Forma hau ere hiztegi batuan jasotzea proposatzen du orain lantaldeak (ugaz-x osaerakoen azpimultzoari koherentzia osoagoa emanez, guztiz simetrikoa izango ez bada ere: cf. ugaseme eta ugazarreba); eta azaltzea: «iz. Heg. g.er. 'ahizpaordea'».

Zerrendakoaren pareko forma(k)

. ahizpaorde

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ahizpa.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ugazaita (V-ple-m-gip, G, AN, Ae, Sal; Mic 8r , Urt I 400 → Dv, Lar, Añ, H, Zam Voc), ugezaita (Vgip AN-olza), ugesaita (V-gip), uazaita (V, AN; VocB), ubazaita (G-nav), ubezaita (G-nav), uezaita (V-gip, AN-ulz), uzaita (V-ple). Ref.: Bon-Ond 139; VocPir 185; A (ugazaita, uazaita, uzaita); Ond Bac (ubaz-aita); Iz ArOñ (ugésaitta), UrrAnz (uezáitta), Als (ubezaita), Ulz (u-ezáite); Etxba Eib (uez-aita); CEEN 1979, 359; Elexp Berg (ugeéz-áitta). 1. Padrastro. "Beau-père, parâtre" SP. "Vitricus" Urt I 400. Geure gurasuaz osterunzian onrau daiguzala aitagiñarrabak, amabigiñarrabak, ugaz-aita, ugazama, osaba, izekuak ta beste señidiak. CrIc 69. Dolorcitas-ek bere ugazaitaganako zale aundirik ezpazun, ez gaitezen arri. Etxde Itxas 80. uatzaita. Padre adoptivo. Zurgin pobre bat autatu zuen uatz aitatako [gure Salbatzaleak] (Zugarramurdi, 1875). ETZ 300.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

ugazaita a) ‘aitaordea’ 10: Berria 6 (“Erikek ez du egoera erraz barneratuko, eta bere iragana azaleratuko da (ugazaitak tratu txarrak ematen zizkion)”, “Ama eta ugazaita hil ostean, espetxean egin ditu urte batzuk Ericek”), EiTB 2 (“Berrobin (Gipuzkoa) 2009an mazo kolpe batez bere ugazaita hiltzea leporatuta epaitzen ari diren gizonak esan duenez, beldurtuta zegoelako jo zizkion kolpeak hildakoari; bere esanetan, hark bi tiro jotzearekin mehatxatu zuelako”, “Inputatuak azaroak 4tik gose greban dagoela gehitu du, eta, ugazaita kolpatu ostean,biktimaren autoa hartu eta norabiderik gabe ekin ziola esan du”), Argia 2 (“Ugazaita haurren hezkuntza akademikoaren aurkakoa zen, eta Johannesek oztopo handiak gainditu behar izan zituen ikasteko”, “Baina eliza katolikoaren itzala ugazaitarena baino luzeagoa zen”); b) ‘aitabitxia’ 3, Berria (“Igandera arte hiru egunez eta bost agertokitan barreiaturik ariko diren musikarien aldetik, izen ezagunen artean Aldo Romano bateria jotzailea dago, jaialdiaren ugazaita dena gainera”, “Hessel ugazaitari omenaldia. Stephan Hessel, nazien aurkako erresistentziako kide ohi, diplomatiko eta idazle zenak Alternatiba egunaren ugazaita izatea onartu zuen zendu aitzin, iaz, baita sostengu testu bat idatzi ere.”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

3: Patxi Ezkiaga 2 (“Bertuteen aita izan behar duzu eta galbideentzat ugazaita", “Ugazaita: aitaordea, aitabitxia”), Juan Garzia (“Halako hiltea eragin zian Pedro Páramok aita hil ziotenetik, non ez baitzuen diotenez ia arima bizirik utzi Lucas Páramok ugazaita jardun behar zuen ezkontzara joanak zirenen artean”); ugazaita

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

1 . 'aitabitxia'. 2 'aitordea'. // H. Knörr: " . Falta da"; X. Kintana: " falta dira"; A. Urrutia: "Aurreko zerrendan (...) onartuta zeuden eta (...) eta (...) zergatik ez dira gero agertzen beste horiek guztiak?" // BAgiria (1999-12-16): " eta hitzak bigarren itzulirako utzi dira (...) bigarren itzulirako uztea erabaki da. Ez dago argi adiera. Hobe eremu horretako hitz guztiak ( eta abar) batera aztertzea. Beraz, hurrengorako (...) bezala, eta abar sartzea ez da onartu oraingoz, gauzak aski ilun baitaude". Ipar ugazaita ugazaita, ugazalaba, ugaz-seme ugazahizpa, ugazaita ugazalaba ugazanaia, ugazarreba ugazeme ugazaita, ugazalaba ugaz-seme Ugazaita aitabitxi, aitaponteko, ugazaita Ugazama ugazaita, ugazalaba

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "ugazaita, ugazama, ugazalaba, ugazeme h. aitorde, amorde, alaborde, semeorde" / Prestas: 10. gaia; 10 lek. (B 6 / G 4).

Osaeraz argibideren bat eskaini nahi da

Azalpena egokitu-osatuz proposatuko da bigarren itzulikoa: «iz. 1 'aitaordea'. 2 Ipar. 'aitabitxia'».

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aita.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

aitabitxia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ugazalaba (V-ger-m, AN, Ae, Sal; Mic 7r , Urt I 400, H, Zam Voc), ugatzalaba (SP → Dv), uazalaba (V, AN), ubezalaba (G-nav), uezalaba (V-gip), ugezalaba (AN-olza), uzalaba (V-ple). Ref.: Bon-Ond 139; VocPir 188; A (ugazalaba, uazaita, uzalaba); Iz Als (ubezalabí); Etxba Eib (uez-alabia); CEEN 1970, 359. 1. Hijastra. "Privigna" SP y Urt I 400. "Ubezalabí, la hijastra" Iz Als. Ugaz-semerik edo ugaz-alabarik balu. Etxeg RIEV 1908, 118. Ugazalaba illobira bidaltzen etzun lan aundirik izango. Etxde AlosT 39. Alaba maiteago ta ugazalaba gorrotatuago. NEtx LBB 158. ugezalaba (V-gip). "Ugez-alaba, hija adoptiva" Elexp Berg.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Ez dugu aurkitu.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

158, Josu Zabaleta (adib.: “Ugazalaba, hemezortzi urtekoa, pertxenta samarra izango da, ia lotsagabea”, “Ugazalaba (trufari, berariazko lotsagabetasun grazia gaiztoz)”). ugazalaba

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

= . ugazalaba alabaorde, alabaizun

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "ugazaita, ugazama, ugazalaba, ugazeme h. aitorde, amorde, alaborde, semeorde".

Lantaldeak proposatua du bigarren itzulikoen artean, eta oraingoz ez dago zer erantsirik.

Zerrendakoaren pareko forma(k)

, . alabaorde alabaizun

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-alaba.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

alabaordea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: ugazama (ugatzama, ugezama, uazama, ubazama, ubezama, uezama, uzama, guazama, oazama) 1) ‘madrastra’: Ax, ES, CrIc, LE Kop, Añ GGero, PE, Arr Bearg, FIr GH 1926, Ol Lb 18,11, JAIraz Bizia, Etxde AlosT, NEtx LBB; 2) ‘madrina’: Bp, CatLan, UskLiB, CatS, Prop; 3) ‘nodriza’: Zait Sof, MEIG // ugazama: a) Añ GGero 3, adib. "errierta ta zorigatx guztien ama ta bertuten ugaz-ama"; PE 2, adib.: "Gure ugazama gaiztua da ta arekin nola konpondu?"; Zait Sof: "Yainko-ugazameen lagun"; Etxde AlosT 26, adib.: "Matxinek irakurri zun ugazamaren begi-dirdaian eta abots zorrotzan Usoaganako gorroto agintza"; JAIraz Bizia: "Aitak, bigarren ezkontzarekin egitazko ugazama ekarri zion"; NEtx LBB 8, adib.: "Etxera iritxi zanean, ugazama ao bete ortzekin gelditu zan"; Ax 3, adib.: "Alfertasuna da ergelkerien ama, eta berthuten ugazama"; ES: "baita aztura gaixtoen ama, eta berthuten ugaz-ama"; MEIG: "Gaurko Estatua, Miranderen ugazama, omen da (...) gaurko gizonaren etsairik purrukatuena"; b)CatS: "Zertara obligatü dira Ügazaita eta Ügazamak?", "Ügazaita eta Ügazamak hentako egiten die"; CatLan 2, adib.: "Zertara obligatiak dira Guazaita-Guazamek?"; Bp I 2, adib.: "Zergatik Elizan haur batheiatzen denak egüz aita, eta egüz ama behar dütü?"; UskLiB: "Enündüzün Jauna estatütan ordian boto edo promes horien egiteko; ene egüzaita egüzamak jarri zütüzün ene berme"; ugazabandre (eta -a, ugazaba-andre, ugazab'andra) 22 ager.: B 21 (Zav Fab 2: "Ugazab'andra eragin-gillegia, eta neskatilla otsein ollar-iltzallak", "Ugazab'andreak bada zelan eztaukan ollarrik amaiketan bagarik ta goixago bear bada?"; Añ GGero: "ugazaba ta ugazabandre onak"; Mg 7, adib.: "Gosia emoten dan etxeti, edo ugazaba andra ernegada, ta errierta zalia dan serbizijoti, urteten da laster begiratu baga zer esanai", "Badaki Praiskak zelan galdu dozun bere ugazaba andria"; Etcha Jos 2: "Ugazabandrea...ni enabil iñoiz Karlosen billa", "Mutikoak besartetu eban etxe orretako ugazabandrea"; Otx 3, adib.: "guztijon jaube ta ugazabandra"; Or Tormes."Adiskidetu nintzan ostatuko ugazaba andreagaz"; Erkiag BatB 5: "Aren ugazabandrea ekusan an bertan bakarrik eta artega"), EB 1 (Mde HaurB: "orain danik hobe dun gogoan hartu Theresa hire ugazabandre dela"); ugazaba-etxekandre Kk Ab II: "Otseñak be ugazaba-etxekandriai ikasita, iya atsotuta eguan alargun koitauari ezikusi asko egiten eutsoezan".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ugazama, Saioka/6 ("Ugazama bat ekarri zion gero aitak etxera; beretzat maitasunik gabeko bihotz idor bat"), La Cruz 1934 (“Pigritia est nutrix egeztatis Senekak dasa: nagikeria da, gabetsiaren eta pobrekeri guziyen iñude ta ugazama“) eta ugazabandre, ugazabandera eta ugesaba andre: Laux: "Pastorella arijagaz maittasun ipuñak jossi edo planch baten malkoetan ugesaba andriaren erijotza gomutetan eben"; Larrak: "naiz, idazlan eder eta zintzorik askoz bere ugazabandera Dine'ri bere bendekotasuna iragarri"; I. Zubiri: "Etxe ona gertatu da, eta ugazabandreak oso ondo ta maitetsu darabil".