Euskaltzaindiaren Hiztegia

t

1 Ik. te¹.

2 tona-ren nazioarteko sinboloa.

3 (Letra larriz). tesla-ren nazioarteko sinboloa.

tabakismo

iz. Tabakoarekiko mendekotasuna; tabakoa erretzeak eraginiko intoxikazioa. Urtean bost milioi lagunen heriotza eragiten du tabakismoak.

tabako

1 iz. Tomatearen familiako landarea, jatorriz Amerikakoa, garaia eta hosto luze nikotinadunak dituena (Nicotiana tabacum). Etxeko zaharrak erretzaileak zirenez, tabakoa ereiten genuen etxean.

2 iz. Tabako hostoak lehortuz eta prestatuz, erretzeko, mastekatzeko edo sudurretik hartzeko egiten den produktua. Ik. tabako belar; tabakorri. Tabakoa erretzen. Tabako beltza eta gorria. Oi "Amsterdamer" tabako gozo bilo-horia, eta haren urrutietako usain liluragarria! Pipa bat tabako. Tabako ontzia (Ik. toxa). Tabako-saltzailea. Tabakoaren kalteak.

tabako belar, tabako-belar iz. Tabako hosto ihartua, erretzeko edo mastekatzeko prestatua. Ik. tabakorri. Etxean zuen tabako belar guztia erre zuen.

tabako denda, tabako-denda iz. Batez ere tabakoa saltzen den denda.

tabako hauts, tabako-hauts iz. Tabako belarra birrinduz lortzen den hautsa, sudur zuloetatik hartzen dena. Ik. sudur hauts. Aristokratek eta aberatsek tabako hautsa hartzen zuten sudurretik.

tabako hosto, tabako-hosto iz. Tabako belarra. Adiskide batek ekartzen dio, eta isilka saltzen, 25 liberatan, tabako hosto bat gaitza.

tabakorri

iz. Bizk. Tabako belarra. Ik. tabako 2. Aitarentzat ekarri ditu lau libra tabakorri. Pipa bete zuen tabakorriarekin.

tabasaranera

iz. Dagestanen mintzatzen den hizkuntza.

taberna

iz. Batez ere edariak zerbitzatzen diren denda. Ik. ostatu 3. Nire lagun bat hor aurkitu dut meza nagusi ondoan; tabernan sartu eta zurrut bi edan ditugu orduan. Zabal dagoela ikusten badut, nik tabernako atea, iruditzen zait bekatu dela han sartu gabe joatea. Aita-semeak tabernan daude, ama-alabak jokoan. Zorrez beterik dago, tabernarik taberna dabil. || Tabernan afalduko dutela.

taberna zulo, taberna-zulo iz. Taberna (maiz galbiderako lekutzat edo leku zoko edo iluntzat hartua). Taberna zuloetan hor dabiltza lasai. Ez nau ikusiko inork taberna-zuloetan. Hango Farias eta pattar giroa malekoiko taberna zuloetakoa baino itogarriagoa izaten zen. Taberna zuloko eztabaidak.

tabernakulu

1 iz. Israeldarrek, tenplua eraiki aurretik, Itunaren kutxa gordetzen zuten denda. Itunaren kutxa gordetzeko eragin zuten Tabernakulua zeritzan eta bidez zebiltzanean erraz alda zitekeen oihal ederrezko estalpe bat.

2 iz. Aldare gainean ostia ontzia dagoen gordetegia.

tabernari

iz. Taberna baten buru edo arduraduna. Ik. ostalari. Ardoari ura ezartzen dion tabernaria. Tabernari andrea, ba al duzu ardorik?

tabernaritza

iz. Tabernariaren lanbidea.

tabernazale

adj. Tabernan egotea gogoko duena, tabernaz taberna ibiltzen zalea dena. Hango baserritar bat oso zen tabernazalea.

tableta

iz. Txokolatez edo kideko jaki gotor batez egindako pieza, laukizuzen formakoa eta zapala, gehienetan ataletan banatua dagoena. Lupin maisua txokolate tableta handi bat zatitzen ari zen.

tabu

iz. Sakratutzat edota ez-garbitzat hartzen denari ezartzen zaion debekua. Horrenbeste tabu gure artetik uxatzen ari den aldizkaria. Totema eta tabua.

tabuladore

iz. Idazmakinetan eta ordenagailuetan, kurtsorea lerroko puntu jakin batzuetan geratzea ahalbidetzen duen gailua, taulak eta kidekoak egitea errazten duena.

tabulazio

iz. Tabuladorea sakatzea; kurtsorearen jauzia, tabuladorea sakatzeak eragiten duena. Fitxategi horretako lerro bakoitzak tabulazio bidez banaturiko hiru elementu ditu.

tafallar

1 adj. Tafallakoa, Tafallari dagokiona.

2 iz. Tafallako herritarra.

tagalo

iz. Filipinetan mintzatzen den hizkuntza.

taiga

iz. Geogr. Ipar hemisferioko lurralde hotzetako basoa, nagusiki koniferoz osatua dena. Hiru urte ziren Siberiara bidali zituztela, taigaren mugara.

tai gabe

adb. Batez ere Zub. Gelditu gabe, atertu gabe. Tai gabe Jainkoa laudatzen. || Tai gabeko borroka.

tailer

iz. Heg. Lantegia.

tailla

iz. Taillatzea; taillatzearen emaitza. Ik. tailu. Pintura, zaharberritze, egur tailla eta eskulan lantegiak eskainiko dituzte. Ama Birjinaren irudia XII. mendeko tailla erromanikoa da.

taillagin

iz. Taillak egiten dituen pertsona. Ik. tailugile.

taillaketa

iz. Taillatzea. Irlandako artearen historia historiaurreko harri taillaketekin hasten da.

taillatu, tailla/taillatu, taillatzen

du ad. Zura, harria edo kideko gai bat landu, bertan ebakiak, koskak edo markak eginez. XVII. mendeko baserri honek taillatutako habeak ditu ganbaran. Harri bakoitzak barnean dituen argi eta edertasunak hobeto kanporatzeko, harriak eskatzen duen erara taillatu behar da.

tailu

1 iz. Estatua, gorputz osoko eskultura-lana. Eragin zuen gizona zirudien urrezko tailu bat. Ama Birjina Arrosariokoaren tailua.

2 iz. Gorputzaren neurria. Tailu txikiko gizona.

3 iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, tailu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori 'taxua' adieran ez erabiltzea gomendatzen du; ik. taxu].

tailugile

iz. Tailuak egiten dituen pertsona. Ik. taillagin; eskultore; zizelkari.

tailuntza

iz. g.er. Estatua, eskultura-lana.

taipeitar

1 adj. Taipeikoa, Taipeiri dagokiona. Taipeitar agintaria.

2 iz. Taipeiko herritarra.

taiu

iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, taiu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. taxu].

taiwandar

1 adj. Taiwangoa, Taiwani dagokiona. Taiwandar kirolaria.

2 iz. Taiwango herritarra.

tajik

1 adj. Tajikistanen, Afganistango mendebaldean eta Uzbekistango hegoaldean bizi den etnia batekoa, etnia horri dagokiona. Tajik etniako buruzagi bat hautatu dute presidenteorde.

2 iz. Etnia horretako kidea. Kafetegi alboko jatetxe ttipia Bahdir izeneko tajik batena da.

tajikera

iz. Tajikistanen mintzatzen den hizkuntza.

tajikistandar

1 adj. Tajikistangoa, Tajikistani dagokiona. Tajikistandar musikaria.

2 iz. Tajikistango herritarra.

tak

1 onomat. Kolpe txiki edo arin baten onomatopeia. Ik. taun-taun; kask; tok. Artega eraman du zigarroa hautsontzira, hatzaz, tak, kolpetxoa emanez errautsa botatzeko. Oin puntarekin tak-tak jo du lurra. Aneren logelan kolpeak hasi ziren entzuten, tak, tak, tak.

2 onomat. Gertaera edo ekintza baten bat-batekotasuna adierazten duen onomatopeia. Eta tak!, denboraldi bakarrean Txapeldunen Ligarako sailkatu zen. Badoaz bi lagun espaloian barrena, eta, halako batean, tak, erdikoa erori egiten da.

taka¹

iz. Zub. Orbana, narrioa. Taka horiak. Mundura jitean ekartzen dugun taka.

taka²

iz. Bangladeshko diru unitatea. Spectrum Sweaterreko langileek 700 taka irabazten zituzten hilean, nahiz gutxieneko soldata 930 takakoa den Bangladeshen.

takar

adj. Zakarra, latza.

takarraran

adb. Bizk. Lasterka. Ik. korrika¹.

taka-taka

1 adb. Haur. Oinez. Ik. tiki-taka. Gure haurtxoa dagoeneko badabil taka-taka. Taka-taka eskolara joan.

2 adb. Urrats aski labur eta lasterrez. Ik. tipi-tapa. Hasi nintzen korta alderantz taka-taka, hango atetik sartzeko asmoz.

takateko

iz. Kolpea, ukaldia.

taket

1 iz. Batez ere Bizk. Hesola; gurdiaren alboetan jartzen diren hesola modukoetako bakoitza. Ik. hesola. Taketa bezala gogorturik. Taketa bezalako gorputz arteza. || Burdin taketak.

2 iz. Ziria. Bi harriren artean taketa sartzen den bezala, salmenta eta erosketaren artean bekatua.

takigrafia

iz. Idazkera-sistema lasterra, ikurrak eta laburdurak erabiltzen dituena. Akademia batean izena eman eta mekanografia eta takigrafia ikasi nituen.

takikardia

iz. Bihotz taupaden maiztasunaren lastertze ezohikoa. Gasak itolarria eta takikardiak eragin dizkio hainbat herritarri.

tako

1 iz. Heg. Zur, metal edo beste material baten puska ez oso handia, bereziki zerbaiti eusteko edo zerbait sestran jartzeko erabiltzen dena. Hiru telebista pantailak eta adreilu itxurako 250 bat egur takok apaintzen dute Asier Zabaletaren azken sorkuntza.

2 iz. Heg. Jaki baten puska, kubo baten forma duena. Bakailao takoa, berakatzak, oliba-olioa eta piper gorriak.

3 iz. Heg. Bloke batean baturiko orrien multzoa; modu horretan argitaraturiko egutegia. Etxean hartzen nuen Arantzazuko egutegia, takoa. ARGIAk lehenengo egutegi takoa argitaratu zuenetik 13 urte igaro dira.

4 iz. Heg. Pilotariek, eskuak babesteko, ahurrean eta hatzetan jartzen dituzten pieza karratuetako bakoitza. Takoak jarrita aritu zen Xala, bere burua gehiegi behartu gabe. Litekeena da takoak jartzeko modu berriarekin sentsibilitate pittin bat galdu izana.

5 iz. Heg. Kirol oinetako batzuek zolan izaten duten pieza puntadunetako bakoitza. Takoak belaunean sartu zizkion, indartsu.

takografo

iz. Lurreko ibilgailu baten abiadura eta ibilgailuak egin duen distantzia jasotzen dituen tresna. Aurrerantzean puntuak kenduko dituzte takografoak edo abiadura mugatzeko gailuak manipulatzeagatik.

takoi

1 iz. Ipar. Orpoa.

2 iz. Zapata-orpoa. Takoi luzeak.

takoidun

adj. Takoia duena. Gona estu ñimiñoa eta zapata takoidunak.

taktaka

iz. Ipar. g.er. Antzandobia.

taktika

1 iz. Gerra-ekintzak zuzentzeko eta bideratzeko antzea. Armadaren taktika militarrak arriskutsuak dira.

2 iz. Helburu jakin bat lortzeko erabiltzen diren bideen multzoa; estrategia-planak egoera jakin batera egokiturik gauzatzea. Beti taktika hori erabili ohi dugu. Etapa politiko jakin bati dagokion estrategia eta taktika. Futbol talde baten taktika.

taktiko

adj. Taktikarena, taktikari dagokiona. Hutsegite taktikoa.

tala

iz. Samoako diru unitatea.

talaia

iz. Eremu zabalak begiztatzeko erabiltzen den gaina; horretarako egiten den dorrea. Talaia zaharreko tantaiak. || Talai etxea.

talaian adb. Zelatan. Dukesa zaldunaren talaian zebilen.

talaiari

iz. Talaiatik begiratzen duen pertsona. Dorreko talaiariaren alaba naiz.

talamo

iz. Anat. Entzefaloaren zatia, hipotalamoaren gainean kokatua dagoena, zentzumenek jasotako informazioa kortexera transmititzen duena. Talamoko arazoek mugimendu traketsak eta makalak eragiten dituzte.

talasemia

iz. Med. Ondoretasunezko anemia, batez ere Mediterraneoko lurraldeetako gizabanakoetan gertatzen dena. Talasemia odoleko gaixotasun sendaezina da eta hilero odol-transfusioa eskatzen duena kasu larrienetan.

talasoterapia

iz. Terapia mota, itsas bainuak sendabide bezala erabiltzen dituena. Olatuek hondartza handiko talasoterapia zentroko beirak hautsi eta barneko tresneria guztia hondatu zuten.

talde

1 iz. Mota bereko izaki bizidunen multzoa. Kantari taldeak. Soldadu talde handiak. Lagun taldeak. Hiru ume talderen artean. Arkume talde baten antzera. Arrain talde ugaria ur gainean ikusita. "Jarrai" taldeko antzezlariak. Santa Kruzen taldea. Taldearen burua. Arana Goiri eta Azkue ez ziren talde berekoak euskarari buruz. Ni ez naiz inongo taldetakoa. Talde lana.

2 iz. Kirol eta joko batzuetan, kopuru jakin bateko jokalari multzoa, beste multzo baten aurka jokatzen duena. Errugbi taldea.

3 iz. Gauzen multzoa. Gauzak bi taldetan daude banatuak; bata da izaki erreal diren horietakoa eta bestea da ideien eremua.

4 iz. Mat. Multzo mota, eragiketa elkarkor bat duena eta elementu neutro bakar bat eta elementu bakoitzarentzat elementu simetriko bat dauzkana.

talde abeldar iz. Mat. Egitura aljebraiko mota, taldea dena eta trukakortasun printzipioa betetzen dena.

taldean adb. Taldea osatuz. Elkarrekin eta taldean lan eginez. Hor kanpoan badaude hiru kamioi, taldean In Salah-ra doazenak.

taldeburu

iz. Talde baten burua. Ik. lider. Eurodiputatu liberalen taldeburua. Komandantearen mendean zeuden taldeburuen artean, bera zen mujahidinen kuttuna. Hogei diskotik gora grabatu ditu taldeburu gisa. Igor Anton izango da Euskaltel-Euskadiren taldeburua aurtengo Italiako Giroan.

taldeka

adb. Taldeetan. Banaka nahiz taldeka. Itsas hegaztiak taldeka agertzen zaizkie agur egitera.

taldekatu, taldeka/taldekatu, taldekatzen

du ad. Taldeetan bildu edo bereizi.

taldekatze

iz. Taldeetan biltzea edo bereiztea; horren ondorioa. Gizarte zibilak ez dira taldekatze hutsak, aliantzak baizik, eta horiek lortzeko guztiz beharrezkoak dira leialtasuna eta itunak.

taldekeria

iz. Talde jokabide gaitzesgarria. Ik. alderdikeria. Indibidualismo mota guztien gainetik, eta taldekeria guztien azpitik, abertzaleak gara eta, era berean, munduko hiritarrak.

taldekide

1 iz. Norbaitentzat, talde bereko kidea. Ez nuen taldekideen aurrean lotsagarri geratu nahi.

2 iz. Talde jakin bateko kidea. Filmean parte hartu zuten taldekide guztiak lekuko izan ziren.

talentu

1 iz. Antzinako greziarren diru unitatea, hogeita bosten bat kilo zilar edo urreri zegokiona. Bati bost talentu eman zizkion, eta talentu bakoitzak hogeita hamaika mila seiehun eta laurogei erreal bezalatsu balio zituen. Ekarri zion emaitza anitz, hala nola ehun eta hogei talentu urre.

2 iz. Gaitasun berezia; adimena. Ik. berezko 2. Mingainez larriak, talentuz urriak.

talentudun

adj. Talentua duena. Artista gazte talentuduna zen. Jokalari talentudunak ditugu.

taliban

1 adj. Afganistanen eta Pakistanen aritzen den talde islamista armatu batekoa, talde horri dagokiona. Buruzagi talibanak bere gain hartu zuen erasoa.

2 iz. Talde horretako kidea. 15 urte nituela aitarekin joan nintzen Hezkuntza Ministeriora, nire ikasketa-agiriaren bila; talibanak zeuden agintean eta bulegoetan ez zegoen ez mahairik, ez apalik, ez idazteko makinarik.

talidomida

iz. 1957an merkaturatu zen sendagaia, haurdunaldiko goragaleen kontra eta lasaigarri gisa erabili zena, XX. mendeko 50eko hamarkadatik 70ekora umekietan malformazio larriak eragin zituena. Europar Batasunak talidomida saltzea baimendu du, salmenta 40 urtez galarazita egon ostean.

talio

iz. Kim. Erraz xaflatzen den metal zurixka, naturan beti konbinaturik dagoena (Tl; zenbaki atomikoa, 81). Talioa aurkitu dute haren odolean, arratoientzako pozoian erabiltzen den elementua.

talka

1 iz. Animalia adardun batek kopetaz emandako ukaldia. Ahari, zezen talka. Burua makurtuz elkarri heltzen diote talka hots handiarekin.

2 iz. Kolpea, elkar jotzea. Beldurgarria izan zen talka; biak zauriturik geratu ziren. Bi izarren talkak eragindako argi itsugarria. Kristalezko basoen talka etengabea. || Irud. Euskal abertzaletasunaren eta Espainiako abertzaletasunaren arteko talka. Iritzien arteko talkatik egia ateratzen ahalegintzea omen da eztabaida.

talka egin Bi gorputzek elkar jo. Errepidean bi autok talka egin dute. Erregaiz beterik zegoen kamioi batek talka egin zuen autobus txiki batekin. Teoria horren arabera, izotzez eginiko kometek Lurrarekin talka egin zutenean agertu zen ura. || Irud. Iritsi da iraila, eta talka egingo dute plan berriek eta arazo zaharrek.

talka jo Talka egin.

talka uhin, talka-uhin iz. Fis. Anplitude handiko uhin mekanikoa, hedatze ingurunean presioaren, dentsitatearen edo partikula-abiaduraren bat-bateko aldaketa handia eragiten duena. Halakoetan, talka-uhin batek berotzen du gasa bat-batean.

talkaka

adb. Talka eginez.

talkari

adj. Ahariez, ahuntzez edo zezenez mintzatuz, talkan egiten duena, talkak jotzen dituena.

talko

1 iz. Buztinen taldeko magnesio silikatoa.

2 iz. Talko-hautsa, hauts bihurtutako talko minerala. Talkoz hautseztatu zuen gorputz txikia.

tallinndar

1 adj. Tallinngoa, Tallinni dagokiona. Tallinndar legelaria.

2 iz. Tallinngo herritarra.

Talmud

iz. Juduen ohiko doktrinaren eta legeen bilduma zabala dakarren liburua. Talmudak dioen bezala, urruti gertatzen diren gauzak kontatuko ditu gezurra esan nahi duenak.

talmudiko

adj. Talmudekoa, Talmudari dagokiona. Testu biblikoen eta talmudikoen interpretazioa.

talo¹

iz. Arto-irinez egindako opila, mehea eta biribila. Talo bero guria. Non zen irina talo egiteko? Taloak erretzen. Talo-jana. Talo itxurako aurpegi zabal biribila. Ilargia talo bat legez ageri da.

talo burdina, talo-burdina iz. Taloak erretzeko erabiltzen den burdinazko xafla giderduna. Talo burdina sutondoan.

talo-esne iz. pl. Taloa esnetan zopaturik prestatzen den janaria. Gosaria: talo-esneak eztiarekin.

talo²

iz. Bot. Talofitoen landare aparatua.

talofito

iz. Hostorik, sustrairik eta zurtoinik gabeko landarea. Algak eta gainerako talofitoak. Talofito zelulabakarrak.

talogile

iz. Taloak egiten dituen pertsona. Egun osoz, talogileak ariko dira, taloak egin eta taloak egin.

talotxatu, talotxa, talotxatzen

du ad. Aurrez zarpiaturiko horma plaunkaiarekin berdindu.

tamaina

iz. Heg. Zerbaiten neurria edo bolumena. Ik. izari. Intxaurren tamainako tantak. Ea zer tamainatakoak behar dituzun. Gorputz tamaina ederrekoak, franko altu eta gizenak. Tamaina horretan ezin lezake gizonik galdu edanak.

tamaina hartu Zerbaiten zailtasuna menderatu. Denboraz berriz atera zara ukabilkari bikaina, makina bati dotore asko hartu diozu tamaina.

tamainan adb. Heg. Neurriz. Lana tamainan ona da, baina ez da komeni gehiegi. Festak onak dira, baina tamainan jostatu. Badugu beste arrazoi bat haragia gure dietan sartzeko; hori bai, tamainan.

tamal

iz. Nahigabea. Tamal handia hartu. Tamal handia litzateke mutil eder hura galtzea. Tamalez beterik.

tamalez adb. Zoritxarrez, damurik. Tamalez, ezin dugu ezer egin.

tamalgarri

adj. Deitoragarria, negargarria. Berri tamalgarria. Zu era horretan ikustea tamalgarria da niretzat.

tamarindo

1 iz. Lekadunen familiako zuhaitz handia, loreak mordoetan dituena eta lurralde beroetan hazten dena (Tamarindus indica).

2 iz. Tamariza. Triste diren bezala tamarindoaren adarrak itsasbazterrean euriaren pean. Izan ere, zer litzateke Donostia tamarindorik gabe?

tamariz

iz. Itsasertzeko hareetan hazten den zuhaixka, hosto txiki ezkatatsuak eta lore txiki arrosak buruxketan dituena (Tamarix gallica). Ik. milazka. Tamariza eta pikondoa.

tamil

1 adj. Indiako hego-ekialdean eta Sri Lankako ipar-ekialdean bizi den etnia ez-ariar batekoa, etnia horri dagokiona. Sri Lankako armadaren arabera, borroketan 75 gerrillari tamil eta 100 soldadu inguru hil dira.

2 iz. Etnia horretako kidea. 1983az geroztik, tamilak independentziaren alde borrokatu dira.

tamilera

iz. Indiako hegoaldean eta Sri Lankako iparraldean mintzatzen den hizkuntza.

tam-tam

iz. Afrikan, musika-tresna gisa eta mezuak igortzeko erabiltzen den danborra. Tam-tama jotzen.

tandem

1 iz. Bizikleta mota, bata bestearen atzean jarririk dauden bi lagun edo gehiagok, nork bere pedalen bidez eragiten diotena. Tandema eta gurditxoa trenera sartzeko hamaika arazo izan ditugu.

2 iz. Bi laguneko taldea, lan bera egiteko eta indarrak batzeko elkartzen dena. Sarkozy-Merkel tandemak Lisboako Itunaren onarpen prozesuarekin jarraitzea eskatu zuen.

tanga¹

iz. Bizk. Tanta. Ur tanga bat. Isil-isilik hartzen du teilak euri tanga, isil-isilik ematen dio honek hurrengoari.

tanga²

1 iz. Ipar. Ezkila-hotsa. Ik. danga.

2 onomat. Ipar. Ezkila-hotsaren onomatopeia.

tanga³

iz. Ipurmamiak estaltzen ez dituen azpiko arropa edo bainujantzia.

tanga⁴

1 iz. Ur-biltegia; bereziki, komun ontziaren ur-biltegia. Ik. zisterna. Komuneko tanga.

2 iz. Upel itxurako ontzi handia, fluidoak gordetzeko edo garraiatzeko erabiltzen dena. Proiektuko ikertzaile nagusiaren esanetan, posible da antxoa ur tangetan haztea. Autoaren erregai-tanga gasolinaz betetzea.

tangente

1 iz. Mat. Angelu batez mintzatuz, angelu hori hartzen duen triangelu zuzenaren aurkako katetoaren eta beste katetoaren arteko zatidura. Tangente funtzioa.

2 adj./iz. Mat. Ukitzailea.

tangentzial

adj. Mat., Fis. Ukitzailearen norabidekoa dena. Tentsio tangentzialak.

tango

iz. Jatorriz argentinarra den dantza, bi aldiko erritmo geldokoa, bikoteak oso loturik dantzatzen duena; dantza horren musika eta letra. Tango airea. Tango bat jo.

tanino

iz. Zenbait landare-ehunetan (zuhaitzen azalean, mahats-azalean, etab.) aurkitzen den gai astringentea, besteak beste, larrua ontzeko edo sendagaiak prestatzeko erabiltzen dena. Chassagneko ardo beltzek tanino koipetsuak dituzte, eta erraz edaten dira gazteak direnean. Zenbat eta tanino kopuru handiagoa izan sagarrak, orduan eta ilunagoa da sagardoa.

tanistar

1 adj. Taniskoa, Tanisi dagokiona.

2 iz. Tanisko herritarra.

tankan

adb. Airerik ez beste gasik igarotzen uzten ez duela. Tankan itxia.

tanke

iz. Kanoiaz eta su-armez hornitua dagoen gudu ibilgailu blindatua. Palestinar gazteak tanke batzuen kontra, kale borrokan.

tankera

1 iz. Itxura. Ik. taxu; eite 2. Gorputz tankerari dagokiona. Larramendik erdara itsuski, tankera gaiztoan erabili omen zuelako. Gaiez, tankeraz eta hizkeraz ezberdinak diren herri kantak.

2 iz. (Hitz elkartuetan, bigarren osagai gisa). Euskalki nahastea ere saio tankera horretatik datorkio liburu honi. Ez genuke deus egin behar elkarren osagarri liratekeenak elkarren etsai tankeran ager daitezen. Hiztegi tankerako bi artikulu.

3 iz. Moldea, era. Tankera berriko neurtitzak. Egia ote zen Irigaraiko jauna tankera horretan hil zela? Zer tankeratako neska duzue hori? Quevedo-ren tankerako zain eta hezurra besterik ez duen prosalaria. Cecil B. de Mille-ren tankera ezagunean moldatu dute show aberats, ugari eta luze hau (Ik. idaztankera).

tankera eman 1 Zerbaiten itxura hartu. Pello Errota, ematen dizut gizatxarraren tankera. Zer tankera eman zenion Arantzazu berriari?

2 Antzeman. Ik. nabaritu; igarri. Zetorrenari tankera ematen hasia zen jadanik. Bertsolari gehienei tankera ematen diet nik bigarren punturako zerekin bukatu behar duten.

tankera hartu 1 Zerbaiten itxura hartu. Pago bakarti bati neska pertxentaren tankera hartu nion. Hiri lasaia da Zamora, nik Irunen tankera hartzen diot. Zer tankera hartu zenion Euskal Herriari lehen begi kolpean? Ingelesak izateko tankera hartu nien.

2 Tamaina hartu, neurria hartu. Aizkolari hori lehen justu samar ibiltzen zen egur handietan, baina orain tankera hartu dio eta nahiko zuzen eramaten ditu epaiak. Ez zion tankerarik hartzen haren egoskorkeriari.