m
1 Ik. eme1.
2 metro-ren nazioarteko sinboloa.
mA
miliampere-ren nazioarteko sinboloa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ma
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
musua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ma
iz. Haur. Musua, maitasuna erakusteko norbait edo zerbait ezpainez ukitzea. Ik. pa; pot. Maitetxo, pa niri eta ma horri.
ma egin Haur. Musu eman. Ma egiozu amatxori.
ma eman Haur. Musu eman. Ma eman amari!, ma, ma, bihotza!
Estekak-
HBO
Aztergaia: ma
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
musua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mach
iz. Fis. Gorputz baten abiaduraren eta soinuak gorputz hori higitzen ari den ingurunean duen abiaduraren arteko zatidura. Mach zenbakia: macha. Mach 1etik gorako abiadurei supersoniko deritze. NASAren X-43 gailuak mach 9,6ko abiadurari eustea lortu zuen hamar segundoz.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mach
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2009-05-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Laburtzapenak (Mach-en zenbaki).
Mach-en zenbaki: HiztEn; Mach zenbaki: LurE.
Erdaretako formak
Ez dugu aurkitu ap. Collins, Le Petit Robert.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "mach. Abiadura neurtzeko, bi mach-eko abiadura
soinuarenaren bi halako da. Ez nahastu match edo matx
hitzarekin".
Proposatua du lantaldeak bigarren itzulikoetan: "mach iz. Fis.
(abiadura-neurria)".
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
ch.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Zientzia-unitateak.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(abiadura-neurria).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
madagaskartar
1 adj. Madagaskarkoa, Madagaskarri dagokiona. Madagaskartar arrantzaleak.
2 iz. Madagaskarko herritarra.
madalena
iz. Irin, azukre eta arrautzez eginiko opiltxo bigun biribila, paper kizkurreko moldeetan erretzen eta gordetzen dena. Kafesnetan bustita jaten genituen madalenak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: madalena
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:37 |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-gd-/-d-.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(opil mota).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
madama
iz. g.g.er. Andrea. Ik. andere. Madama de Neuville eta Madama Brunier. Medikuaren madamaren txakurtxoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: madama
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:43 |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
madama 50: Monho (tit. — "Madama Beltzunzeri");
Etch 6 (adib.: "Madama zü zirade hun handi düzüna"); Bordel
("Luzaideko ama, guzien gidaria Isabel Madama"); Gy 6 (adib.:
"Madama zigoiña denean ethorri", "Lehoisa madama hill zen"); Balad
2 (adib.: "Jente eskeliari emaiteko sokhorri Madama Urrutiak hartü
zütien bidiak"); Elsb Fram 30 (adib.: "Madama de Neuüille,
Madama Brunier eta guziz, Madama de Tourzel, printze ttipiaren eta
printzesaren gobernanta", "Morde Medikuaren Madamaren karlina"); Ip
Hil ("Madama, dio Aphezküpiak, zer zorigaitza!");
marama 2: Alz STFer ("Coruñako marama aiek
emango lituzteke!"); Alz Bern ('muñeca' — "orrek senargaia,
marama dala usteko du"); madamatu 1: Balad ("eskolatu
Baiunian, madamatu Urrutian").
madama 3: Eskual 1914 2 ("eskola-egiliak
aldiz Madama Larrañe-koa berhez mentzitu gabe", "Gitian mintza
arren Madama guriaz"); P. Mac Orlan ("Eskertzen zaitut, Madama");
madame 8: B. del Teso 2 (adib.: "Madame Catherine
Deneuve"); I. Mendiguren ("madame L'Espanaye eta bere alaba
mademoiselle Camille L'Espanaye bakarrik bizi ziren han");
Ibiltzen 1997 5 (adib.: "Madamek ez zion ezer");
marama 3 'panpina': A. Lasa ("panpin, marama, kopin,
haur guztiak esnetan lehertzen zaizkio", "Emea emakume bihurturik,
haurrak panpinak kopinak maramak norentzat?", "Gilborretik gora
onartuak garenean, nik zu maiteko zaitut haur maitea panpin polita,
kopin kutuna, marama goxoa").
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE,
Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
madama : Lh DBF ('madame'), DRA ('muñeca')
// Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
andrea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
madari
iz. Udarea. Ik. makatz 2; txermen. Donibane madariak eta Abuztu madariak. Madari ardoa.
madari dantza, madari-dantza iz. Luzaiden dantzatzen den dantza tradizionala.
Estekak-
HBO
Aztergaia: madari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: madari(-)dantza.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
madari-dantza.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'azpisarrera moduan,
madari-makatz sartu beharko litzateke, Bizkaian hori
erabiltzen baita basoko madariondoa adierazteko'.
- Erabakia: BAgiria
(1998-06-26): 'Madari sarreran madari-makatz sartzea
ez da onartu, bai madari-k, bai makatz-ek bakoitzak
bere sarrera baitu, eta hori aski dela irizten dio batzordeak'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
madarikagarri
adj. g.er. Madarikatzea merezi duena. Ik. biraogarri.
Estekak-
HBO
Aztergaia: madarikagarri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - /
ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
madarikatu, madarika, madarikatzen
1 du ad. Jainkoaren gaitzespena edo haserrea norbaitentzat edo zerbaitentzat eskatu; Jainkoak bere gaitzespena eman. Noek Kam bere semea madarikatu zuen. Jainkoak sugea madarikatu zuen.
2 du ad. Norbait edo zerbait, harekiko gorrotoa edo ezinikusia adierazteko, gaitzetsi. Madarikatua, ezagutu zintudan eguna!
3 (Partizipio burutua izenondo edo izen gisa). Arima madarikatuak. Deabru madarikatua. Poeta madarikatuak, zorrez eta gosez beterik bizi zirenak. Zoazte, madarikatuak, sekulako sutara.
Estekak-
HBO
Aztergaia: madarikatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:05 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
madari- formakoak euskalki eta epe guztietan
azaldu dira (salbu 1900 ondoko ZuAm). Guztira 649 dira (B: 133; G:
239; IE: 248; ZuAm: 6); maradi- dunak 93 dira, eta
1900 aurreko IE-ZuAm azalduak (salbu 2 Arti-renak).
Izenondo-balioarekin 350 aldiz azaldu da euskalki eta epe
guztietan; aditz-erabilerakoak 266 dira.
DFrec: madarikapen (1); madarikatu (5);
madarikatu [izond.] (10); madarikazio (2); AB38:
madarikapen (1); madarikatu (3); madarikatu
[izond.] (6); madarikazio (3); AB50: madarikatu (2);
madarikatu [izond.] (12); HiztEn: madarikagarri,
madarikapen, madarikatu, madarikatzaile, madarikazio, madaritu,
madarizio; LurE: madarikatu, madarikatzaile,
madarikazio.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
madarikatu, madarika, madarikatzen. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
madarikatu, madarika, madarikatzen.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E208]: "Hauxe da gaurko literaturan
nagusituriko hitza. Maradikatu erabat dialektala da"
(1993-01-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
madarikatzaile
adj./iz. Madarikazioak botatzen dituena, madarikazioak botatzeko ohitura duena. Gizon isekari eta madarikatzaile lotsagabea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: madarikatzaile
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
madarikazio
iz. Madarikatzea; madarikatzeko erabiltzen den esaldia. Ik. birao. Jainkoaren eta bere aitaren madarikazioa bereganatu zuen. Jainkoaren haserre eta madarikazioaren azpian bizi. Madarikazio hori nire gain izan bedi. Ekar ez dezala nire gainera madarikazioa. Madarikazioak ezarri, egotzi, bota. Beti arneguz eta madarikazioz egotea. Madarikaziozko berbak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: madarikazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-zio/-pen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
madariondo
iz. Udareondoa. Madariondoa txertatu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: madariondo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Pyrus communis.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-ondo.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Pyrus communis.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
madonna
iz. Art. Ama Birjinaren irudia. Edozein margolarik madonna baten eredutzat hartzeko modukoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: madonna
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2002-06-12 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
madona 1, L. Haranburu A. ("Ezpain hoiek ez
balitu, edozein madonaren bisajea luke").
madonna : HiztEn (1 maiusk. Ama Birjina
izendatzeko italierazko izena; 2 Art. Ama Birjinaren irudia)
// Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE,
Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
madonna : ElhHizt (1 madona; 2 Art.
madona), HiruMila (maiusk. imagen de la Virgen María) // Ez
dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta
EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF,
DRA, PMuj DVC.
Erdaretako formak
fr (DLLF): madone (virgen); en (Collins): Madonna;
it (S. Carbonell): Madonna (Maria, madre di Gesù); de
(Langenscheidts): ez dugu aurkitu.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "madonna. Ama Birjinaren irudi artistikoa".
Informazio osagarria
Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren
ordez
Ik. madona.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E123]: madonna || Ereduzko
Prosa Dinamikoa kontsultatuaz, "madona"k agerraldi bakarra du.
Madonna-k, aldiz, 25 agerraldi: 13 liburuetan (Eider
Rodriguez, Anjel Lertxundi, Juan Garzia, Uxue Alberdi...) eta 12
prentsan.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-06-21): madona forma isildu, eta madonna
-nn-duna onartzea erabaki da.
- Erabakia: (H2.2 / 2011-05-31)
Berretsi egin da 2010-06-21eko erabakia, eta bere soilean aipatuko
da forma: "madonna".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
madrepora
iz. Ur epeletan bizi den koral generoa (Acropora sp.).
Estekak-
HBO
Aztergaia: madrepora
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: madrepora: Acropora sp.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko
baldintza")
mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Acropora sp.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
madrildar
1 adj. Madrilgoa, Madrili dagokiona. Madrildar agintariak.
2 iz. Madrilgo herritarra.
Estekak-
HBO
Aztergaia: madrildar
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-02-12 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
izlag. 2: Izt C (deitu izan ninduen Madriltar gizon Andizki
batek), Enb (Madriltar izparringija). // ES (Madrilgoa,
madriltarra), Sor Gabon (Udaren erdiyan gaudela uste al dezu ta
Madriltarrekin ari zeala tratuban?), Alz STFer (madritar batzuben
etxian), Alz Ram (Madritarren batekin izan omen zuen), Osk Kurl
(Telmo Garzia madritarra zala erantzun zien); eta Osk Kurl
(Madril'en jaioa madrileñoa).
a) Urruz (Madrilltar emakume mordo bat), Lab TOE
(Madrid eta madriltar adiskideei egin dezaieke betiko agur!),
J.B. Aierbe (madritar arkitektoaren, zuzendaritzapean egina),
Urraspide (Madrildar futbolariak); b) I. Azkune (Raúl
Galindo madrildarra), Egunk (egunkari madrildar batek, neskato
madrildarrak), EAEgut (Lugiñen edo baserritarren Zaindaria dogu
Isidor santu Madrildarra), I. Zabaleta (egunkari madrildar). //
A. Zelaieta (Casimiro Morcillo madrildarra izan zen), Gure Erria
1957 (Madriltarra begira arta-buruai, Bestela madriltarrai pasau
jakona"), Urraspide (Esannahi handiko aitormena, hain zuzen
madrildarrengandik, lehenengo abialdian sartu bait zieten beren
gola madrildarrek, madrildarren atearen aurka, Hala ere ez
zuten etsi berehala madrildarrek, Hirugarren eztankada honek
harriduraz jota utzi zituen madrildarrak), Egunk (Madrildarrak
zentral postuan jokatuko du), Argia 1989 (madrildarren
sentsibilitatea), ArrPress ("madrildarra bada ere), J. Gabilondo
(madrildarrak edo mexikarrak izango dira), Ribera (oso bereziki
madrildarrekoak), R. Saizarbitoria (Madrildarra da Beltran),
Athletic Club (Baina galiziarrak ez ziren arerio gogorrenak,
Madrildarrak baizik), J. Iriarte (galiziar batek eta bi
madrildarrek); Hemen 1987 (Osel Iza Torres haur madrileñoa).
Beste (edozein) iturritako erabilerak
ZTC: madrildar 3.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
(herritarra).
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
-tar osaerakoak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
madura
iz. Batez ere Bizk. Padura.
Estekak-
HBO
Aztergaia: madura
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
batez ere Bizk. 'padura'.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: '(1998-05) Falta'.
- [E208]: madura e.
padura. || Hitz beraren aldaki hutsa da, eta horrelakoetan
forma batura bidali behar da irakurlea.
- Erabakia: BAgiria
(1998-05-29): onartu egin da. Batez ere Bizk. dela esango
da, 'padura' esanahia duela.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-06-21): Bere horretan utziko da oraingoz lehen itzulian
erabakia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
maeztuar
1 adj. Maeztukoa, Maezturi dagokiona.
2 iz. Maeztuko herritarra.
mafia
1 iz. Siziliako zenbait gaizkile elkartek osatzen duten
sarea, indarkeria edo xantaia erabiliz, tokiko politikan eta
ekonomian eragin handia duena; hedaduraz, antzeko eran jarduten duen gaizkile elkartea. Siziliako mafiako buruzagia. New Yorkeko mafia. Mafia eta interes talde boteretsuak sortu dira Txinan. Drogaren mafiak.
2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Ik. mafioso 2. Mafia-familia ezagunak.
Mafia giroan sartua zegoen. Mafia taldeen arteko lehia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mafia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:32 |
2000-12-12 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "mafia".
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "falta dela adierazteko"
(1996-06-13)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mafioso
1 iz. Mafiako kidea. Mafioso itxura zuen.
2 adj. Mafiakoa, mafiari dagokiona. Ik. mafia 2. Ekintza terrorista eta mafiosoa izan da, enpresa, langile eta familien kontrakoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mafioso
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
mafioso 3:Egin 1983 eta 1997 ("erakunde
mafioso ugari sortzen ari da Txinan", "sare mafiosoen hedatzeak eta
dena bortizki pribatizatu nahi izanak"); X. Galarreta ("Siziliar
mafioso baten bihotzaz prestatutako ekintzak dira").
mafioso : AB50 1 // Ez dugu aurkitu ap. Dfrec,
AB38, HiztEn, LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
mafioso : ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt,
HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve
EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Erdaretako formak
fr (DLLF): maffia, mafieux, euse; mafioso, maffioso;
en (Collins): mafioso, member of the Mafia; gangster;
it (L. Ambruzzi): mafia, mafioso; de
(Langenscheidts): Mafia, Mafioso.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "mafioso".
Lantaldearen irizpideak
Nazioarteko forma da
Nazioarteko forma da.
Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak
-oso.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mafrundi
iz. Ipar. Buruko hotzeria. Burutik behera, mafrundi txar batek dit hetsi sudurra.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mafrundi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1995-05-25 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ik. informazio-oharrak s.u. hotzeri eta katarro.
Bestelakoak
Jatorrizko forma
katarro, mafrundi.
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. 'buruko hotzeria'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mafrunditu, mafrundi/mafrunditu, mafrunditzen
da/du ad. Ipar. Mafrundiak joa gertatu; mafrundia eragin. Zoaz janztera mafrunditu aurretik. Deusek ez du hala mafrunditzen nola berotik hotzera iragateak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mafrunditu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
mafrunditu, mafrundi(tu), mafrunditzen. du ad.
Ipar.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
mafrunditu, mafrundi(tu), mafrunditzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magal
1 iz. Altzoa. Magalean hartu zuen haurra. Magalean jarri. Haur bat magalean eta bestea bularrean. Golkotik eroria magalean gelditu.
2 iz. Mantala edo gona gorantz tolestean gertatzen den poltsa modukoa. Aleak magalean biltzen. Magal betea saskian hustu.
3 iz. Irud. Aldendu zen handik ilunabarraren magalean.
4 iz. Mendi baten aldatsa eta beheko aldea. Ik. hegal 8. Mendiaren magalean.
Abrahamen magal iz. Abrahamen altzoa.
magalpe
iz. (Leku atzizkiekin, singularrean). Babesa. Elizaren magalpetik urrundu. Mendi horren magalpean dagoen herria. || Izadia iluntasunaren magalpe sakonean lo datza.
magalpeko adj. Babespekoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magalpe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: magalpean, magalpeko .
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-pe.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magazin
1 iz. Albiste aldizkari argazkiduna.
2 iz. Askotariko gaiak eta albisteak jorratzen dituen telebista edo irrati emanaldia. Goiza betetzeko magazin horietako bat.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magazin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
magazin 2: UnescoAlb 1990 ("Bidai liburu,
gidaliburu eta magazinak oparo argitaratu ziren"); Egunk
1994 ("Saio berriak dira, bestalde, "Amaren etxea" telekomedia,
"Firin Faran" eztabaida saioa eta "Goraintzi" igandeetako
magazina"); magazine 1: KazetJardun 1991
("Maiz, programarik espezialduenetatik [musika programak esate
baterako, hauetan neologismoak onargarriak direlarik] programa
neutroagoetara [magazineak] edo albiste-emankizunetara igarotzea
eragotzi behar da").
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE,
Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
magazin : ElhHizt (magazín) // Ez dugu
aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta
EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF,
DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "magazin († magazine). 1. Aldizkaria. 2. Denetarik
biltzen duen telebista edo irratiko saioa".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magdalena
iz. pl. Santa Maria Magdalena egunaren inguruan egiten diren jaiak. Zezensuzkoa izan zen magdalenetan.
magenta
1 iz. Argazkigintzan edo inprimatze lanetan erabiltzen den oinarrizko kolorea, arrosa iluna.
2 adj. Kolore hori duena. Gelako sabaiaren erdi-erdian lanpara parpailadun magenta bat zegoen zintzilik.
magia
iz. Azti lana, isileko edo ezkutuko bidez gertakari miragarriak edo itxuraz miragarriak sortzeko antzea; antze horri dagokion jakintza. Ik. aztikeria; sorginkeria. Magia-hitzak. Magiaz egina, sortua. Magiazko arteak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
magia 10: G 2 (Vill Jaink), IE 8 (EZ
Man, AstLas, Monho, Xarlem);
magiko B 1 (Astar); magilari IE 1 (Mde
Pr).
-g-dunak 44 dira (EB); -j-dunak 18 (G 1, IE 1, EB
16): magia 17 (LMuj, Elgoibarko euskara mintegia,
Elhuyar, Oihenart taldea, Irakasle Elkartea, A. Arejita, E. Osa, G.
Nazabal, P. Ezkiaga, X. Amuriza, X. Mendiguren Elizegi: "magia
truko"; Kirolak eta ikuskariak: "magiapean");
magiko (eta magikotasun 1) 27 (J. Azurmendi,
UZEI, M. Etxeberria, Txill, E. Osa, G. Nazabal, K. Santisteban, M.
de Lezea Itxaropena, J.L. Egireun, X. Amuriza, X. Olarra, J.
Ormazabal, J.M. Irigoien; Herria 2000 Eliza);
majia 8: G 1 (A. Arrinda), IE 1 (Aginaga), EB 6 (J.
Azurmendi, Egin, Hemen, Ere; J. Lekuona: "majiekintza");
majiko 10, EB (J. Zulaika, I. Baztarrika, J. Uriarte,
Irakasle Elkartea, J.A. Berriotxoa, K. Navarro, F. Telleria;
Deia, Egin).
magia : AB38 5, AB50 1, HiztEn, Euskalterm 11;
magiko : DFrec 4, AB38 8, AB50 4, Euskalterm 8;
magikoki : AB50 1; magikotasun : AB38
1; majia : AB38 1, AB50 2, LurE; majiko
: DFrec 1, AB38 3, AB50 6.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
g/j.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "-g- grafemaz [proposatzen
dut]" (1994-11-18)
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: 'Aldamenean hau ezarriko
nuke: "= aztikeria"'.
- Erabakia: BAgiria
(1998-05-29): 'aldamenean 'aztikeria' sartzea ez da onartu'. //
BAgiria (1998-06-26): 'Magia / majia bikotearen inguruan
eztabaida luzea izan da ondoren. Ahoskerari eman nagusitasuna ala
grafiari. Azkenean botoetara jo da. Honako hau izan da emaitza:
magia formaren alde, 10 boto. Majia hitzaren alde,
berriz, 4. Horrenbestez, magia forma onartu da'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magiko
adj. Magiazkoa. Aztikeriak eta hitz magikoak erakutsi zizkion.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:11 |
1995-10-24 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
g/j.
Izenondo erreferentzialak
-iko izond. erref.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "-g- grafemaz [proposatzen
dut]" (1994-11-18)
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: 'Zein da zalantza? Ala
euskara baturako majiko proposatuko da? / Gainera,
aldamenean nik honako hau ezarriko nuke: " =
aztikeriazko"'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magina
iz. Zah. Ezpata eta antzeko armak gordetzeko zorroa. Ezpatak ezpata sarrarazten du maginan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magina
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
'ezpata eta antzeko armak gordetzen diren zorroa; haziaren
estalkia' eta 'ematutua' adierako magi(n)a,
magi(n)txa eta bagina begiratu dira.
a) 'ematutua' adierakorik ez da agertu; b) 'leka,
haziaren estalkia' adierako magintxa 1 (SP);
maginxa 1 (Lç); magitxa 1 (Mst);
c) 'ezpata eta antzeko armak gordetzen diren zorroa'
adierako magi 3 (Cb, Mb); magi(a) 1
(Otx); piku-magia 1 (Or); magina 10
(Lç, Ax 2, Tt (-ñ-), Lg, Añ 2 (-ñ-), Dv (-j-),
Arti 2).
a) 'ematutua' adierako bagina 1
(Kuxkux 5: "Neskatilengan, berriz, baginaren sarreran"),
baginabarneko 1 (UZEI. Medikuntza/3: "Antisorgailuak
lokalki aplika daitezke, baginabarneko pomadak, adib.") eta
magina 1 (E. Antxustegi: "Orduan gizonak bere
besoetan hartu, eta bular aurrez aurre eta zakila magina parean
geldituko dira"); b) mielinazko magina (histol.)
behin agertu da (J. Jauregi: "Gaur dakigunez, mielinazko magina hau
Schwann-en zelulak (zelula glialak) eratzen dute, modu berezi
batean bilduz axonaren inguruan"); c) 'sastagaia zorroan
sartu' adierako maginaratu behin (I. Haranburu:
"Makurtu, txuspa jaso eta sastagaia maginaratu zuen").
bagina 'ematutua': DFrec 2; HiztEn; LurE;
Euskalterm 16; baginal : HiztEn; Euskalterm 6 (eta
errektobaginal, kolobaginal bana);
baginismo : HiztEn; LurE; Euskalterm 1;
baginitis : HiztEn; LurE; Euskalterm 2;
baginula : Euskalterm 1; magina
'ematutua': DFrec 3; AB38 6; HiztEn ("ik. bagina"); LurE;
magina 'armaren zorroa; leka': LurE. Gaztelaniazko
'vagina' adierako besteak: AB38-AB50: ematutu.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
bagina 'ematutua': ElhHizt; HiruMila; EskolaHE;
baginal : ElhHizt; baginismo :
EskolaHE; baginitis : EskolaHE; magina
'ematutua': EuskHizt; HiruMila; EskolaHE; XarHizt; Casve EF;
Lh DBF; DRA; PMuj DVC; magina 'armaren
zorroa; leka': EuskHizt; HiruMila; EskolaHE; Lur EF/FB;
XarHizt; Casve EF; Lh DBF; DRA; PMuj DVC;
magintxa : ElhHizt ("ik. magitxa"); Lh
DBF; DRA; PMuj DVC; magitxa : EuskHizt
("Leka, haziaren estalkia"); ElhHizt; HiruMila; EskolaHE; Lh
DBF; DRA; PMuj DVC; // Ez dugu aurkitu ap. Lur
EG/CE; HaizeG BF.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdarazko vagina / vagin; vaginal /
vaginal; vaginismo / vaginisme;
vaginitis / vaginite-ren ordainak beste hiztegietan:
ElhHizt: bagina; baginal, baginako,
bagina-; // HiruMila: magina, ematutu,
alu; magina-, maginaren, maginako,
maginarekiko; maginitis, magina-min; //
Lur EG/CE: ematutu; // Lur EF/FB:
alu, ematutu, magina; // XarHizt:
magina; // Casve FE: alü,
emabide, motxa; alü-, alüko,
emabideko; alüeri, emabidemin;
emabidemin; // T-L LFB: emabide;
// PMuj DCV: ema-bide, ema-tutu,
tutu; tutu-, tutuko, ema-bideko,
ema-tutuko; tutu-min; // Azkue
Aurkibidea: alu. // Ez dugu aurkitu ap. HaizeG
FB.
Erdaretako formak
es vagina / vaginal / vaginismo /
vaginitis formen ordainak: fr (DLLF): vagin /
vaginal / ø / vaginite; it (S. Carbonell):
vagina / vaginale / ø / vaginite; ca
(DCC): vagina / vaginal / ø / ø; en (Collins):
vagina / ø / ø / ø; de (Langenscheidts):
Scheide / Scheiden / ø /
Scheidenentzündung.
Bestelakoak
Jatorrizko forma
magi(n)a.
Euskaltzaindiaren Arauak
Zah. 'ezpata eta antzeko armak gordetzen diren
zorroa'.
Informazio osagarria
Lexemen erregulartasuna
b-/m-, -n-/-ø-.
Informazio lexikografikoa
Maileguaren adiera-erabileremuak, eta ordainak
ezpata eta antzeko armak gordetzen diren leka; bestetarako, ikus
ematutu (eta baginitis, etab.).
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "bagina grafia nire
ustez (...) hobea [da]" (1996-06-13)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: Zah. kenduko nuke,
zaharra ez baita hitza, bera adierazten duen objektua baizik.
- [E115]: gorde, bai
- Erabakia: (H2.2 /
2010-06-21): Bere horretan utziko da oraingoz lehen itzulian
erabakia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magisteritza
1 iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, magisteritza ikasi-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, esapide horren ordez, irakasle ikasketak egin erabiltzea gomendatzen du; ik. irakasle].
2 iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, magisteritza eskola-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, esapide horren ordez, irakasle eskola erabiltzea gomendatzen du; ik. irakasle].
Estekak-
HBO
Aztergaia: magisteritza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
magisteritza* 1 e. Irakasle(-)ikasketak: Magisteritza
ikasi zuen* e. irakasle ikasketak egin zituen. 2
Magisteritza-eskola* e. Irakasle-eskola.
Informazio osagarria
Zerrendako eratorri desegokiaren ordez ematekoa
Ik. irakasle-eskola.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: (1998-05) magisteritza* e.
irakasle-eskola ordaina ez dago ongi emana. magisteritza* e.
irakaslego, irakasletza, maisutza eta magisteritza-eskola*
e. irakasle-eskola proposatu ditu.
- Erabakia: BAgiria
(1998-05-29): onartu egin da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magistral
1 adj. Maisu bati dagokiona. Ik. maisulan.
2 adj. Errezetez, formulez edo sendagaiez mintzatuz, medikuak emandako formulari jarraituz prestatzen dena. Erizaintzako zainketak: formula magistralak prestatzea.
eskola magistral 1 iz. Irakasleak, ikasleen parte hartzerik gabe, hitzaldi modura ematen duen eskola. Unibertsitateko irakaskuntzaren erdigunea aurrerantzean ez da izango eskola magistral tradizionala; protagonista nagusiak ikasleak izango dira.
2 iz. Ikasturte hasieran edo oroitzapen ospakizunetan ematen den eskola edo hitzaldia. Mitinetako erretolika hutsetatik haratago, eskola magistrala eman zuen.
kalonje magistral iz. Kabildo bateko predikaria. Burgosko katedraleko kalonje magistrala.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magistral
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
magistral 3: Izt C ("Kanonigo Alcalako San
Juston, Magistral Cuencan, Obispo Lugon"), Lab EEguna
("Gasteizko magistrala Muñagorri jauna an zan"), Akes Ipiñ
("Bilboko Katedraleko Magistralari entzun [geuntsen]").
magistral 3: P. Esnal ("Lekutan zeuden gure
umetako klase magistral haiek"), Artistas 1995 ("Baxuerliebe
hauek, [...] interesgarriak dira, daukaten misterio-kutsuarengatik,
erromantizismo sinbolistagatik eta klasiko italianoetatik
aprobetxatzeak suposatzen duen irakaspen magistralagatik"), I.
Iñurrieta ("Irakaskuntzaren teoriaren ikuspuntutik, klase
magistralak baliagarriak izan daitezke").
magistral : HiztEn, Euskalterm 2 // Ez dugu
aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
magistral : ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap.
EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE,
Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
kalonje magistrala; eskola magistrala.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "-g- grafemaz [proposatzen
dut]" (1994-11-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magistratu
iz. Lege, administrazio edo politika agintea duen funtzionario zibila; bereziki, lege agintea duena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magistratu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EarauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1995-10-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
magistradu eta majistradu bana (Bv
AsL); magistratu 10 (Lç);
majistralari 1 (Akes Ipiña).
magistratu EB 3 (Oihenart Taldea, A. Berasategi;
M.A. Elkoroberezibar: "magistratu nagusi");
magiztratu B 4 (X. Kaltzakorta);
magiztrari B 1 (X. Kaltzakorta).
magistrado : DFrec 3; magistratu :
DFrec 1, AB38 2, AB50 2, HiztEn, Euskalterm 3;
magistratutza : Euskalterm 2;
majistratu : DFrec 1, AB50 1;
majistratura : AB50 1.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
g/j.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "-g- grafemaz [proposatzen
dut]" (1994-11-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magistratura
1 iz. Magistratuaren lanbidea edo jarduera; magistratuen multzoa.
2 iz. Magistratuaren jardueraren iraupena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magistratura
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
1995-10-24 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
lan-magistratura GAO 1997 ("Hutsegitea
baloratzea eta horri enpresako zuzendaritzak ezar diezaiokeen
zigorra beti izango da aztergarria Lan Magistraturara joz
gero").
magistratura : DFrec 3, AB38 1, HiztEn, Euskalterm
2 (hauetan 1 magistratutza sinonimoarekin);
lan-magistratura : HiztEn (AS), Euskalterm 2;
majistratura : AB50 1 // Ez dugu aurkitu ap.
LurE // 'magistratura (de trabajo)' itzulitako besteak:
auzitegi : AB50 2; lan-auzitegi : AB50
2.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
magistratura : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt,
EskolaHE, Casve EF // Ez dugu aurkitu ap. Lur
EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG BF, Lh
DBF, DRA, PMuj DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdal magistratura (del Trabajo) / magistrature;
conseil des prud'hommes formen ordainak:
magistratura: HiruMila, ElhHizt // XarHizt: Ø /
bitartekari (prud'homme); Bitartekari Biltzar
(conseil des Prud'hommes) // Casve FE: kargü;
auzigizonak; legegizonak / Ø // T-L
LBF: jujego, justizia; ensemble des
magistrats: jujeak // PMuj DCV: 1 (cargo)
epaikaritza, agintaritza; 2 conj. de magistrados:
agintariak, epaikariak, auzi-gizonak,
lege-gizonak; 3 (tiempo) epaikari-aldi,
nausi-aldi, agintz-aldi // Ez dugu aurkitu ap.
Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG FB.
Erdaretako formak
fr (DLLF): magistrature; jueces de la Magistratura
del Trabajo: juges prud'homaux; Magistratura del Trabajo:
conseil des prud'hommes; it (S. Carbonell):
magistratura; en (Collins): magistracy; judgeship;
alta m.: highest authority; m. de trabajo: industrial
tribunal; de (Langenscheidts): 1 Amt (bzw.
Amtszeit); 2 hist.; Magistratur; 3 Span.; M. del
Trabajo: Arbeitsgericht; 4 Am. Reg.; Titel -or
Grad- e-s Magister.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "magistratura".
Lantaldearen irizpideak
Zalantzazkoa da mailegua, lantaldeak zalantzak baititu horren
premiaz
ez baitakigu beharrezkoa den, hurrengo pasaldian ikusteko utzi
da.
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko
baldintza")
mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du, eta beharrezkoa
dirudi.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
magistratuaren jarduera; jarduera horren iraupena.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "-g- grafemaz [proposatzen
dut]" (1994-11-18)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 1- Adierak zehaztu: 1)
'magistratu-jarduera' 2) 'magistratu-jardueraren iraupena'.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-06-21): Ohargileak proposatu dituen moduan eskainiko dira
adierak: "magistratura 1 iz. 'magistratu-jarduera'. 2 iz.
'magistratu-jardueraren iraupena'".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magma
iz. Geol. Harri urtuen eta gasen nahastura beroa, tenperatura oso altuen eraginez lur azpian sortzen dena. Magma egoera likidoan ateratzen da sumendietatik eta, hoztuz joan ahala, kristalak sortzen dira.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magma
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:26 |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "-g- grafemaz [proposatzen
dut]" (1994-11-18)
- [E301]: "falta dela adierazteko"
(1996-06-13)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magmatiko
1 adj. Geol. Magmarena, magmari dagokiona.
2 adj. Geol. Harriez mintzatuz, magma hoztearen eta gogortzearen ondorioz sortu dena. Ik. igneo. Harri magmatikoak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magmatiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:HBL |
2003-07-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak
-iko izond. erref.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magmatismo
iz. Geol. Magmaren eraketa-prozesuarekin zerikusia duten fenomenoen multzoa. Subdukzio eremuetako magmatismoa.
magnesia
iz. Kim. Magnesio oxidoa (MgO).
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnesia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magnesiar
1 adj. Magnesiakoa, Magnesiari dagokiona.
2 iz. Magnesiako herritarra.
magnesio
iz. Kim. Metal arina, zuri zilarkara, lantzeko erraza, 651 °C-tan urtzen dena eta, su hartzean, gar zuri distiratsuz erretzen dena (Mg; zenbaki atomikoa, 12). Magnesioa argazkigintzan erabiltzen da. Magnesio gatzak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnesio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2009-05-14 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Laburtzapenen hiztegian: Mg.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
magnesio: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-gn-.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Elementu kimikoak.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "-g- grafemaz [proposatzen
dut]" (1994-11-18)
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2015-09-25): iz. Kim. markak gehitu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magnesita
iz. Miner. Magnesio karbonato naturala. Magnesitas Navarras enpresak magnesita ateratzeko harrobia ireki nahi du Artesiaga aldean.
magnetiko
adj. Imanari dagokiona, imanaren nolakotasunak dituena; magnetismoari dagokiona. Indar magnetikoa. Gertakari magnetikoak. Orratz magnetikoa: imanorratza.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnetiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:04 |
1995-10-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-gn-.
Izenondo erreferentzialak
-iko izond. erref.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magnetismo
iz. Fisikaren adarra, imanen eta eremu magnetikoen tasunak aztergaitzat dituena; tasun eta gertakari horien multzoa. Elektrizitatea eta magnetismoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnetismo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "-g- grafemaz [proposatzen
dut]" (1994-11-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magnetita
iz. Iman harria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnetita
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
|
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Mineralak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magnetizatu, magnetiza, magnetizatzen
1 du ad. Gorputz bati ezaugarri magnetikoak eman. Eremu elektriko edo magnetiko bat aplikatzean, materia polarizatu edo magnetizatu egiten da. Burdina, nikela, kobaltoa, kromoa eta zenbait aleazio, magnetizatu egin daitezke, hots, iman bihur daitezke.
2 (Partizipio burutua izenondo gisa). Orratz magnetizatua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnetizatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
magnetiza, magnetizatzen.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magnetizazio
iz. Magnetizatzea; horren ondorioa. Eremu magnetiko txikiak aplikatu arren, magnetizazio handiak lor daitezke.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnetizazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:37 |
2000-12-12 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magneto
iz. Elektr. Induktore gisa iman iraunkor bat duen sorgailu mota.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magneto
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "-g- grafemaz [proposatzen
dut]" (1994-11-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magnetofono
iz. Zinta edo zerrenda magnetiko baten bidez hotsak grabatzen eta erreproduzitzen dituen tresna. Magnetofonoan hartu zuten kantaldi osoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnetofono
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Nazioarteko formaren hurbilena da hobestekoa
-fono osoa da nazioartekoa eta hobestekoa (cf.
audifono).
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-gn-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magnetoskopio
iz. Bideo tresna, telebistako irudiak eta soinuak bideokaseteetan grabatzen eta bideokaseteetako irudiak eta soinuak telebista-pantaila batean erreproduzitzen dituena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnetoskopio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:35 |
2000-12-12 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magnificat
1 iz. Erl. Ebanjelioen arabera, Ama Birjinak, Elisabet lehengusuari eginiko bisitan, Jainkoari eskaini zion kantika, Bezperetan kantatzen dena.
2 iz. Kantika horretan oinarrituriko musika-lana. Pergolesiren Magnificata.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnificat
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(kantika baten izena).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magnitude
1 iz. Fis. Neur daitekeen edozein ezaugarri.
2 iz. Astron. Izar baten distiraren neurria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnitude
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:MatHizt |
1993-06-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:06 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Fis.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-gn-.
Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak
Fis. erabileremua markatuz jasoko da.
Maileguaren adiera-erabileremuak, eta ordainak
beste erabileremuetan badu ordezkorik: cf. tamaina,
handitasun, etab.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "-g- grafemaz [proposatzen
dut]" (1994-11-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magnizidio
iz. Errege, erregina, estatuburu edo kideko baten hilketa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnizidio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko
baldintza")
mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du, eta beharrezkoa
dirudi.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "-g- grafemaz [proposatzen
dut]" (1994-11-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magnolia
iz. Magnolia generoko zenbait zuhaitz edo zuhaixkaren izen arrunta (Magnolia sp.). Udaberri goiztiarrean loratzen diren arbolez hitz egin zidan: mimosez eta magnoliez. Ehun urteko magnolia bat.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magnolia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-07-08 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Magnolia sp.
Erdaretako formak
cf. Le PRobert: "de Magnol, bot. français".
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-gn-.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Izen propiotikoak.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
(ik. Izendegia): Magnolia sp.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mago
1 iz. Magia egiten duen pertsona, bereziki magia-saioak egiten dituen artista. Ik. azti. Kapelatik usoa ateratzen duen magoaren gisa.
2 iz. Batez ere pl. Ebanjelioen arabera, Jesus haurra gurtzera joan ziren jakintsuetako bakoitza. Errege Magoak. Ekialdeko magoak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mago
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:10 |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
maje 18: Bp ("Zer ziren hirur maje deithü
hurak?"), Ip Hil 7 (adib.: "Errege Majen jitia Jesüsen
adoratzera", "Errege Majen fedia", "Bethleemeko artzain
Jinkotiarrez eta Errege Majez"), UNLilia ("Majek alageraki
jarraiki zien bide hura, bai eta adoratü gero Jesüs haorra"),
CatS 9 (-g-; adib.: "Zeren eta egün hartan
Jesüs-Kristek Magen persunan Paganuer bere büria ezagüt erazi
beitzian", "Zer zire Mage hurak?", "Nula Magek ezagütü zien
Jesüs-Kristen sortzia?"); magilari 1 Mde Pr
(cf. supra); mago 47 (eta mago-itxura): Harb
("Magoek ezpa hirur erregek bere presentekin adoratzea"), Lg 7
(adib.: "Hirur erregeak, edo magoak", "Herodesek erakharri zituen
magoak bere ganat", "zeruko argiak ezagut arazi ziotzaten magoei
haur haren baitan Jainko gizon eginaren goratasun eta maiestate
guzia"), Ub 2 ("iru Errege Magoak", "Eguzkiaren sortaldetik etorri
ziran Errege Magoak"), Añ LoraS 2 ("Errege Magoak izarra
ikusi, ta argiturik Jangoikoaren graziaz, abia zirian prest ta
pozik adoretara Jesus seiñtxoa", "Errege Magoak legez"), Echag 2
("birtuterik onena umildadekoa, iru errege magok emanitakoa",
"Errege santu obek Orientekoak, izan arren lenago mago legekoak"),
Gy ("Ez aboro metatzerik, gutiago enterratzerik / Egon zen larroin
gaizoa / Ez edirenik magoa, net illundua bekhoa"), Lard
("sort-aldeko iru Errege edo Mago aiek"), Hb Egia 4 (adib.:
"Persiako zen, Indietan ibilia, eta handik lekhora, Magoek adoratua
suaren itxuran", "Xanfarin batentzat hartu zuten yaustean Magoek",
"magoek orako gizon aituen gustuak zituzten!"), Balad 3
("Iru Errege Maguak ain bide luzian, milagrosamentian juntatu
zirian", "Iru Errege Maguak ain bide luzian, bakotxak eroiela beren
presentian", "Iru Errege Maguak ain bide luzian ostatua artu eben
ain etse pobrian"), Jnn SBi 8 (adib.: "Errege Magoen
ethortzea", "Hala ere Errege Magoak hirian sarthu ziren", "erakutsi
zioten Errege Magoei hiri hartarako bidea"), CatJauf 3
("Jesu-Kristoren sortzea Jainkoak ezagut-arazi zioten artzainei
Aingeruez, eta Magoei izar miragarri batez", "Zoin egunez adoratu
zuten Magoek Jesu-Kristo?", "Magoen adorazionea"), Barb Sup
("egun batez, bere mandoaren gainean, bertze orduz, Errege-Magoak
beren kameluen gainean bezen xut"), Ox ("Herodes bihotz gabea,
Magoek ukhan bidea, Duk hiretzat gordea"), Ir YKBiz 8
(adib.: "Eguzki-aldeko Magoak", "Mago batzuek etorri ziran
Yerusalemera", "Orduan Herodek Magoak etorri-arazi ta galdegin
zien, ea noiz agertu zitzaien izarra"), Zerb IxtS ("Geroxago
ethorri behar zuten urrundik Magoek, urhe, mirra eta isentsua
eskuetan"), Vill Jaink ("Jakintsuak, berriz, bere titulu eta
itz puztuekin jantzi oi du bere burua, mago-itxurak artuaz"), MEIG
("Eta euskaraz ezin esan dezaket: Gaur hiru rey magoen eguna da");
magu 2, Mde Pr ("aintzinateko munduan
aurkitzen dugu federik osoena aztiari buruz, Nero eta Simon maguen
harremanak, bai eta sineskabea, bekaizkeria eta gorrotoa ere",
"Magu, Kabalista eta horrelakoen metafisikaren jarduna").
mago (eta mago ikasle, mago laguntzaile)
59: Zipristin/3 6 (adib.: "Munduko gauzarik
beldurgarrienetarikoa mago baten kobazuloa izan da beti", "Eta izan
diren guztien artean beldurgarriena Borsantxof magoarena", "Gelaren
erdian magoa zegoen"), J.A. Garmendia 7 (adib.: "Han zegoen magoa
soineko luze berde batez jantzita", "Magoa zaharra zen, sudur
konkortua eta begizulo handiak zituen", "Edozer gauza egin zezakeen
mago hark"), I. Urbieta ("Ager daiteke edozein pailazo,
abere-heztaile, mago edo orekari, eta bere zenbakitxoa muntatu"),
UZEI ("Koln-eko katedraleko Errege Magoen kutxa"), Mekanogr
("Orduan magoarengana jo zuen"), SEIE ("hiru Magoak"), Deia
1986 ("komunikazioaren magoa izan zen René Goscinnyren irudipen
aberatsak sortu zituen Asterix eta bere konpainia"), X. Mendiguren
E. 2 ("Zirkoan magoaren laguntzaile eta karta-botatzailearena
egiten zuenez geroztik halako itxura misteriotsua hartu nahi izaten
zuen bere hitz eta ekintzetan", "Zirkoan mago bila zebiltzala jakin
eta bertara aurkeztu zen"), Zubk ("Nik ez dakit gure kantu zarretan
esaten diran nobleak edo ta magoak diran"), J.M. V.
de Mendizabal ("Magoei eskutitza"), J.A: Berriotxoa ("Aintzinako
galoen magoak ziren druidek, zeremonia purifikatzaile ugari egiten
zituzten batzeko"), Lasa Denboraldi ("hiru errege magoak,
bihotza, arima, izpiritua"), J.A. Mujika (ohar batean: "azti:
mago"), R. Etxezarreta ("Presak janda egon ezkero pentsatu ez denik
ezin daiteke idatzi, magoa beharko nuke izan, baina denborak ere ez
daude magiatik bizitzeko"), G. Aulestia ("hiztegian:
magician aztigaizkile, mago"), EstiLib ("majia e.
magia, mago"), OporKoad 2 ("Zirkura joaten bazara, kontuz
magoarekin, hitz magikoren bat esan eta desagertarazi zaitzake
eta", "Pistak jarraituz asma ezazu magoak esandako hitz magikoa"),
Gure Aita/2 ("Aurten Errege Magoei egingo diezun gutuna
idatzi eta marraztu"), Galtzagorri 13 (adib.: "Mago batek
utzi zidan Galtzagorri, baldintza batekin: oporrak hastean itzuli
egin behar nion", "Horixe zen magoak eta nik genuen sekretua",
"Egun batean, haurrak magoa ikustera joan ziren", "Magoa gizon
zaharra zen"), Galtzaundi 1995 ("Olentzeroren eta Errege
Magoen arteko borrokak, angulen prezioak eta supermerkatuetako
hiladak ere horixe bera salatzen digute"), J.A. Sagastizabal
("Belen aldera zihoazela, errege magoetako bat —nor ez dugu esango,
honetan ere, diskrezioz— putiklub guztietan sartzen zen"), J.A.
Ormazabal ("lehoiaren tripatik gizona ateratzen ari da magoa"),
J.M. Irigoien 3 (adib.: "Baltasar magoa", "beste zatiak Baltasar
magoaren atzetik bultzatzen zuelako"), M. Elorza ("Badakit beraiek
ez dutela errurik, baina errege magoei ez diet idatzi"), X. Diaz 2
("Mago zientifikoa, teknologian sinesten dut", "Zure armairuetan
Hiru Errege Magoen kabalkadan baino jostailu gehiago dago"), M.E.
Ituarte ("Haurrentzako opariak ekartzen ditu Olentzarok, Errege
Magoek egiten duten bezala -askotan biak ospatzen dira"),
Matematika 1998 ("Pintoreak iruzurrarekin gozatzen du eta
ikusleak ziria sartzen uzten dio nahita, mago baten trikimailuei
begira balego bezala"), Vill ("Magoak, Jainkoak agindu bezalaxe, ez
ziren Jerusalenera bueltatu, eta Jerusalengo errege Herodesek,
Belen eta inguruetako ume denak hiltzeko agindua eman zuen"),
Bitez ("Triptikoak Errege Magoen Gurtzaren eszena islatzen
du"), Z. Fernandez ("Görk mago baten lagun egin eta berarekin
batera lurralde berriak ezagutzera joan zen"); magu
3: Vill 2 ("Mateok esaten digu Maguak etorri zirela Belenera Jesus
jaio berria adoratzera", "Baiña hori ala izanik ere, segitzen ote
da ortik Maguen etorrerarik ez zela gertatu? Baitezpada ez,
beintzat"), J.A. Garmendia ("Bila eta bila zebilela maguaren
hartzulora iritsi zen"); maigu 1, F. Ibargutxi
("Hauxe izan da Jaungoikoaren Epaia - esan zuen maigu nagusiak
zerura begira").
mago : DFrec 7, AB38 1, AB50 1, HiztEn, LurE,
Euskalterm 4.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
mago : EuskHizt (1 sortalde hurbileko antzinateko
herrietako jakintsua, izar kontuetan oso aditua; 2 esp.
magilaria), ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Casve EF, Lh
DBF, DRA // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta
EF/FE, HaizeG BF, PMuj DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdal mago / mage; magicien formen ordainak:
ElhHizt: 1 mago, magilari, azti; 2 Erl. mago;
HiruMila: mago, azti; Lur EG/CE: azti; Lur
EF/FE: Ø; azti, miragile; Casve FE: mago;
lillürazale, sümurgile, estekazale; HaizeG FB:
mago (devin) azti; miragile, inkaminari; PMuj
DCV: azti, sorgin, miragile.
Erdaretako formak
fr (DLLF): mage, magicien; en (Collins): magician,
wizard; it (S. Carbonell): mago, magio; de
(Langenscheidts): Magier, Zauberer.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Errege magoak.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
azalpena pixka bat osatuz: "1 izond. Errege magoak. 2 iz.
'magian aritzen dena'".
Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
Errege magoak.
Maileguaren adiera-erabileremuak, eta ordainak
cf. azti.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magrebtar
1 adj. Magrebekoa, Magrebi dagokiona.
2 iz. Magrebeko herritarra.
magurio
iz. Itsas barakuilua (Littorina sp.). Ik. karrakela.
Estekak-
HBO
Aztergaia: magurio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Littorina littorea. Sin. karrakela.
Informazio osagarria
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Littorina littorea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
magyar
adj./iz. Hungariarra.
magyarrera
iz. Hungariera.
mahai
1 iz. Gain lau batek eta hanka batek edo gehiagok osaturiko altzaria, jateko, idazteko edo lan egiteko erabiltzen dena. Zurezko mahaia. Harrizko mahai bat. Mahai luze batean. Leiho ondoko mahai biribila. Hamahiruak bildurik zeuden mahai baten inguruan. Mahai gainean utzi zuen egunkaria. Txakurrek jaten dute mahai azpian haurren apurretarik.
2 iz. Jateko mahaia, plater, koilara, edalontzi eta kidekoz hornitua. Mahaia bedeinkatu. Mahaian eseri ziren afaltzeko. Mahaian jarririk zeudela. Haren mahaitik erortzen ziren apurrak biltzen. Mahai lagunak (Ik. mahaikide).
3 iz. Zerbait erabakitzeko edo eztabaidatzeko biltzen diren pertsonen multzoa. Ik. epaimahai. Eusko Legebiltzarreko Mahaia. Neurriak hartzeko Krisi Mahaia Eusko Jaurlaritzako egoitzan bilduko da.
gau mahai, gau-mahai iz. Ohearen burualdean kokatzen den altzari txikia, gauean behar diren gauzak gordetzeko edo jartzeko erabiltzen dena. Ik. mesanotxe. Gau mahaiko lanpara.
mahaia eman Ipar. Mahaia otordua egiteko prestatu. Ik. mahaia jarri. Mahaia ematen du eta askaria zerbitzatzen.
mahaia jarri (ipini, paratu) Mahaia otordua egiteko prestatu. Ik. mahaia eman. Emaztea mahaia jartzen ari zen eta umea, sutondoan belauniko, sutara egurra botatzen. Ireki ditzatela leihoak seietan, gela egurats dadin, eta mahaia jar dezatela gero.
mahaia jaso (batu, bildu, altxatu) Otordua egin ondoren, plater, koilara, edalontzi eta kidekoak jaso. Frutaontzitik sagar bat hartu, eta mahaia jaso gabe irten nintzen.
mahai futbol, mahai-futbol iz. Futbol zelai bat irudikatzen duen mahai antzeko
batean egiten den jokoa, futbolari irudi batzuk dituzten haga kirtendun batzuei eraginez,
bola txiki bat ate moduko zulo batean sartzean datzana.
mahai inguru, mahai-inguru iz. Arazo edo gai bati buruz eztabaidatzeko, mahai baten inguruan eta jendaurrean egiten den elkarrizketa. Bi hitzaldi eta mahai inguru bat euskararen batasunari buruz.
mahai joko, mahai-joko iz. Joko mota, dado, karta, fitxa edo kideko piezez, taula baten, mahai baten edo bestelako gainazal lau baten gainean jokatzen dena; pieza, taula eta gainerakoek osatzen duten multzoa. Erakusketa horretan, euskarazko mahai jokoak, jostailuak, ipuinak, DVDak eta joko elektronikoak jarriko dira erakusgai.
mahai lagun, mahai-lagun iz. Mahai batean jatera biltzen diren lagunetako bakoitza. Ik. mahaikide. Ikaslerik kutunenak egunero ohi zituen mahai-lagun bazkari-afarietan.
mahai oihal, mahai-oihal iz. Mahai zapia.
mahai santu iz. Aldarea, meza ematen den mahaia.
mahai tenis, mahai-tenis iz. Tenisaren antzeko kirola, mahai batean,
zeluloidezko edo plastikozko pilotaz eta pala biribilaz jokatzen dena. Mahai tenisean jokatu. Mahai-tenis taldea.
mahai tresna, mahai-tresna iz. pl. Otorduetan erabiltzen diren koilara, sardexka eta ganibeta.
mahai zapi, mahai-zapi iz. Otorduak egitean mahaia estaltzeko erabiltzen den ehuna. Ik. dafaila; zamau.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahai
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:Hletra |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:02 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
mahai(n).
Jatorrizko forma
apain-mahai(n); salmahai; zurgin mahai(n).
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: gau(-)mahai, mahai(-)futbol, mahai(-)inguru,
mahai(-)zapi.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: mahaia eman, mahai(-)tenis,
mahai(-)tresna ; eta adibide gisa: mahai-laguna.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
gau-mahai; mahai-inguru.
Lexemen erregulartasuna
-n zalantzazkoa.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E208]: "Azken bileretako batetan
mahai iparraldean ere esaten dela esan zigun Haritschelharrek"
(1993-01-18)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'nahitaezkoa da
mahai(-)futbol agertzea, futbolin baztertzean berori
hobetsi zelako. Arrazoi berberaren ondorioz, mahai(-)tenis
ere agertu beharko litzateke'.
- [E210]: mahai-zapi edo
mahai zapi. 1- Forma aldatu: mahaizapi. 2- Kokapena
aldatu: sarrera nagusi gisa. || 1- "Mukizapi" dago hiztegian;
oraingoan ere berdin formulatzea komeni da.
- [E123]: mahaia jarri.
Azpisarrera hau ez sartzea. || Beste hiztegi batzuek ere ez dute
sartu. Elhuyar hiztegi elebidunak "mahaia jarri" adibide gisa
ematen du, esaterako.
- [E123]: mahaia ipini.
Azpisarrera hau ez sartzea. || Inguruko hiztegietan ere ez da
ageri.
- [E123]: mahaia jaso.
Azpisarrera hau ez sartu. || Beste hiztegi batzuek ere ez dute
jaso.
- Erabakia: BAgiria
(1998-06-26): 'mahai(-)futbol sartzea onartu da.
Mahai(-)tenis, ostera, bigarren itzulirako utzi da'.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-06-21): a) Lehen itzulian arautuak bere hartan utziko dira; b)
lantaldeak proposatu dituenak jasoko dira, abisu-oharrak isilduz,
eta c) lantaldeak eta ohargileak aipatu dituztenetako bi jasoko
dira azpisarrera gisa: mahaia jarri eta mahaia
jaso.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahaiburu
1 iz. Mahaiko toki nagusia. Mahaiburuan jarri zen. Mahaiburuko eserlekua.
2 iz. Mahaiburuan dagoen pertsona; epaimahai eta kidekoetan, buru gisa aritzen den pertsona. Alkatea jarri da mahaiburu. Mahaiburu egiten zuenari.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahaiburu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
mahaiburuko.
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-buru.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahaiburuko
iz. Mahaiburua. Mahaiburukoak dastatu zuen ardoa. Aitona mahaiburuko zutelarik. Alkate jauna eseri zen aurrenik mahaiburuko, eta haren atzetik besteak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahaiburuko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz.
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ko.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
mahaiburu sarrerari dagokion azpisarrera.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahaiburuorde
iz. Mahaiburuaren hurrengoa, zenbait eginkizunetan haren ordez jarduten duena. Eusko Legebiltzarreko Mahaiko mahaiburuorde izan zen.
mahaigain
1 iz. Mahaiaren gaina.
2 iz. Inform. Ordenagailua piztu, eta, sistema eragilea eta programak kargatu ondoren, pantailan azaltzen den edukia edo irudia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahaigain
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:009 |
2003-07-09 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
mahai(n)gain (mahai[n] gain, mai-gain) 9:
Lf ("Othoi arrats guziz emadazu mahain gain hortan, eske ibiltzeko
beharrik gabe, biek erditik jan dugun bezalako ogi kozkor bat"), P.
Duhour ("Itsasoa ere urjin-urjina dago, mahaingain bat bezala"),
J.A. Irigarai ("mahain gainetan eta paretetan zenbait argimutil"),
J. Dorronsoro ("ikas-gelako arbela, zure mai-gaina"), Elhuyar 3
(adib.: "zulatzeko makina baten ardatza eta mahai gainaren arteko
elkartzutasuna egiaztatzeko, konparagailua makinaren ardatzean
muntatzen da"), X. Gereño ("Mahai gaina, berdin"), Bi ta
Bi/4 ("Marraztu zeure mahaigaina 1/10 eskalan");
mahaigaineratu (maiganeratu, maigañeratu) 6:
Lek 2 (adib.: "Zaitegi jaunaren idaztiak, Euskerari dagokion
problema bat maigañeratu du"), M. Zalbide ("Komeni da, hortaz, gai
hau aukeratu izanaren zergatikoak, axal-axaletik izango bada ere,
mahaigaineratzea"), J. Amezaga ("Juaristik zalantza batzuk
mahaigaineratzen ditu"), J. Chueca ("ETAk estreinako harremanetan
honako lau puntu mahaigaineratu zituen"), Gara 1999
("Parisen izan diren azken atxiloketak mahaigaineratuz").
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE,
Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
mahaigaineratu : ElhHizt (plantear, traer a
colación) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila,
EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF,
HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari, eta grafia horrekin
onartzekoa (hala proposatu da informatikan eta).
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 / 2011-05-31)
Onartu egin da forma, eta bere soilean aipatuko da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahaikide
1 iz. Mahai laguna, mahai batean jatera biltzen diren lagunetako bakoitza. Ik. bazkaltiar. Hura sartu zenean, mahaikide guztiak zutitu ziren. Donostiako jauntxo liberalen hizketa-lagun eta mahaikide izan genuen Iturriaga.
2 iz. Mahai baten inguruan zerbaitez eztabaidatzera biltzen diren lagunetako bakoitza. Eusko Legebiltzarreko mahaikideen aurkako auzia. Tribunaleko mahaikidea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahaikide
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-kide.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahaiko
1 iz. Mahaikidea.
2 iz. Epaimahaikoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahaiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz.
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ko.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahaipe
1 iz. Mahai azpia. (Batez ere leku atzizkiekin erabiltzen da, singularrean). Mahaipeko ogi apurrak biltzen. Mahaipean lo.
2 iz. (Otordu batera berandu iritsi denari jan gabe geldituko dela adierazteko erabiltzen diren zenbait esapidetan). Berandu datorrena, mahaipe. Berandu etorriak mahaipetik txistu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahaipe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-pe.
Informazio lexikografikoa
Erabilera-oharrak
1 leku-denborazko kasuetan erabilia (mahaipean lo; mahaipeko
ogi-apurrak). 2 'jan gabe (geratu)' adierako esapideetakoa:
berandu datorrena mahaipe; berandu etorriak mahaipetik
txistu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahairatu, mahaira/mahairatu, mahairatzen
1 da ad. Mahaian jarri, eseri. Jesus joan zen fariseuaren etxera eta mahairatu zen.
2 du ad. Mahaira eraman. Edozeinek ardo onena mahairatzen du lehenbizi. Jakiak mahairatu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahairatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
mahairatu, mahaira(tu), mahairatzen. da/du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
mahairatu, mahaira(tu), mahairatzen.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tu/-ratu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahaitxo
iz. Mahai txikia. Jantoki polita, lau lagunentzako mahaitxoekin.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahaitxo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-txo.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
maharaja
iz. Indiako printzea. 1947an, Kaxmir eskualdean agintzen zuen maharajak Indiarekin bat egitea erabaki zuen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: maharaja
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "maharaja. Indiako printzea. Printzesari
maharani esaten zaio".
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
Indiako printzea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
maharani
iz. Indiako printzesa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: maharani
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
Indiako printzesa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahasgintza
iz. Mahastiak landatzen eta zaintzen dituenaren lanbidea. Ik. mahastizaintza. Mahasgintza eta ardogintzaren sektorea oso garrantzitsua da Nafarroan, 7.000 laguni ematen baitie lana.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahasgintza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-ts+g-.
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-gintza.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahaska
1 iz. Zub. Mahats biltzea.
2 iz. Zub. Bildu den mahatsa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahaska
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen
testuetako lekukotasun handirik ez duten arren, ezagunak ditu
J-L. Davantek bai mahaska eta bai mahaskari.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Zub.
Forma baten adiera(k)
mahats-biltzea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahaskari
iz. Zub. Mahats-biltzailea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahaskari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Zub.
Forma baten adiera(k)
mahats-biltzailea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahaspasa
iz. Mahats ale idor gozoa. Bixkotxa eta mahaspasa ahoan luzaz goxatuz.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahaspasa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-pasa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahasti
iz. Mahatsondoak landaturik dauden saila. Ik. ardantze. Mahasti bat landatu zuen. Mahastia hesiz inguratu. Mahasti jabea. Mahastiko langileak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahasti-jabe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Adibide gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-jabe.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da
adibide gisa jasotzekoa damahasti sarreran.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahastizain
iz. Mahasti baten ardura duen pertsona.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahastizain
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-zain.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahastizaintza
iz. Mahastiak zaintzea, mahastizainaren lanbidea. Ik. mahasgintza. Mahastizaintzaren krisia Frantzian.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahastizaintza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt: Ik. bitikultura.
Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai
testuetan ia erabili gabea izan arren, egokia da.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-zaintza.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahats
1 iz. (Multzokaria). Mahatsondoaren fruitua, mordoetan biltzen diren ale zuri, gorri edo beltzen multzoa. Mahatsa jaten. Mahats beltza, zuria. Egon zen mahats gozoen ustean zain, baina alferrik, zeren ez zituen eman mahats garratz-basatiak baizik. Mahats aleak, garauak, bihiak.
2 iz. Mahats landarea. Ik. mahatsondo. Mahats hostoak. Mahats orriak geriza ederra egiten du. Mahats aihenak, adarrak. Mahatsaren orpotik dator mama gozoa.
mahats bilketa, mahats-bilketa iz. Mahats biltzea. Mahats-bilketa garaian ikuskizun ederraz gozatzeko aukera izaten da inguruko lurretan. Mahats bilketa oparoa.
mahats biltzaile, mahats-biltzaile iz. Mahatsa biltzen aritzen den pertsona. Mahats-biltzaileen atzetik hondarrak hartzen dituena bezala.
mahats biltze, mahats-biltze iz. Mahatsa biltzea. Handik egun batzuetara mahats biltzea hasi zen. Laster egin da mahats biltzea. Mahats-biltze garaian.
mahats luku, mahats-luku iz. Mahats mordoa.
mahats mordo, mahats-mordo iz. Mahatsa (fruitua). Ik. mahats mulko; mahats luku; mahatsoko. Aukeratu zuen mahats mordo eder eta helduak zituen mahatsondo bat.
mahats mulko, mahats-mulko iz. Mahats mordoa. Mahats mulkoz betea den aihena.
mahats zimur iz. Mahaspasa.
mahats zorri, mahats-zorri iz. Zimitzaren ordenako intsektua, mahatsondoaren sustraiei erasotzen diena. Ik. filoxera.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahats
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-06-25 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:Hletra |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:08 |
|
|
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: mahats-biltzaile, mahats-biltze,
mahats-luku, mahats-mordo, mahats-mulko, mahats zimur,
mahats-zorri ; eta adibide gisa: mahats-adar,
mahats-aihen, mahats-ale, mahats beltz, mahats-garau, mahats-pikor,
mahats zuri.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E204]: mahats melatu edo
mahats merlatu sar.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-06-21): Forma berririk ez da orain erantsiko (lantaldeak
proposatu dituenak, berriz, beste gabe onartu dira, inork oharrik
egin gabeko besteak bezala).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahatsardo
iz. Zah. Ardoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahatsardo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-25 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Zah. 'ardoa'.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-ardo.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahatsoko
iz. Naf. Mahats mordoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahatsoko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Naf.
Forma baten adiera(k)
mahats-mordoa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahatsondo
iz. Zuhaixka igokaria, lore oso txikiak eta fruituak mordoetan dituena, ardoa egiteko landatzen dena (Vitis vinifera subsp. Vinifera). Mahatsondoak landatu. Mahatsondo hostotsuak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahatsondo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1995-10-25 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Vitis vinifera subsp. Vinifera.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-ondo.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
(ik. Izendegia): Vitis vinifera subsp. Vinifera.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahel
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, mahel-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. urmael].
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahel
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:Hletra |
1995-10-25 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ma(h)el soila ez da agertu gure corpusetan; OEHkoan
urmael eta urmaelondo formak agertu dira (47 ager.,
denak B-G eta 1900etik aurrerakoak). EEBSkoan ur-mahel,
urmael eta urmahel formak agertu dira (guztira 20 ager.,
EB 18, B 1, IE 1).
urmael : B 24 (Otx 21, Gand 2, Erkiag 1); G
21 (Or Mi, TAg, Or QA, Txill, Zait eta Ibiñ);
urmaelondo eta urmaeltxo agerraldi
banarekin (Txill).
urmael : EB 11 (I. Añon, Elgoibarko euskara
mintegia, E.J. Hezkuntza Saila, Txillardegi, G. Garate, I. Zubiri);
IE 1 (A. Erdozainzi-Etxart); urmahel : EB 6
(Kuxkux 6. Giza Zientziak, E. Knorr, J.L. Egireun eta X.
Galarreta); B 1 (J. Artaraz); ur-mahel : EB 1 (I.
Urbieta).
mahel : HiztEn (izond. Lasaia.
Abere mahela.); urmael : DFrec (1);
AB38 (6); HiztEn-LurE; urmahel : AB38 (2);
Euskalterm (5).
Bestelakoak
Jatorrizko forma
(ur)mahel.
Euskaltzaindiaren Arauak
mahel* e. urmael.
Informazio osagarria
Forma baztertzekoa, baina aipatzekoa
urmael da tradizioak agintzen duen forma: B-G izanik, ez
dagokio -h-; eta mael soila ez da dokumentatu.
Lexemen erregulartasuna
h.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahon
iz. Heg. Kotoizko oihal sendoa, batez ere lan-jantziak egiteko erabiltzen dena. Alkandora urdin iluna eta mahonezko prakak.
mahuka
iz. Beso osoa edo besoaren goiko aldea estaltzen duen jantzi zatia. Mahuka luzeak. Mahuka motzak. Mahukak gora jaso edo goititu. Mahukak ukondoraino bildurik.
mahuka hutsean, mahuka-hutsean adb. Mahuka-hutsik. Jostetarik gogokoena mahuka-hutsean jarri eta lasterka ibiltzea genuen.
mahuka hutsik, mahuka-hutsik adb. Alkandora hutsean. Mahuka-hutsik ibiltzen zen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahuka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1995-10-25 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:Hletra |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
a) 'jantzi-zatia' adierakoak: mahunga Lkoa
da: mahunga (Lf Murtuts); mahunga-has (Lf
Murtuts), mahungahas (HU Zez), mahunkas
(Barb Sup); mauka HMkoa: G 2 (Ag G,
Mok) eta B 2 (Ag Kr, Or Tormes); mauka-utsean
1 (Izt C), maukutsik 4 (A Ardi, Anab
Poli, JAIraz Bizia); mangutsik : B 3
(Enb, Kk Ab II); makutsik : G 6 (TAg, Lab 3,
NEtx 2), makutxik 1 (Ag G); b) 'aukera aparta'
adierako mauka forma G da: It Fab, Alz
STFer, Sor Bar, Or Eus, Iraola, Lab
EEguna, NEtx LBB; c) 'marruma, orroa' adierako
mahuka 1 jaso da (Iratz); d)
mauka-mauka ('gogoz jan' eta) B eta G da: mauka
mauka (Ag AL), mauka ta mauka (Lasa Poem),
mauka-mauka (A Ardi, Zait Sof, Gand
Elorri, Etxde JJ).
16 ager., HMkoak guztiak; a) 'jantzi-zatia' adierakoak:
mahuka 6 aldiz, EB (I. Mendiguren, X. Mendiguren, A.
Lertxundi, Aitor Arana, J.L. Lekunberri); mauka
birritan, G (J. Etxaide, P. Mijika); makutsik behin,
G hau ere (S. Zapirain "Ataño"); b) 'aukera aparta' adierako
mauka 5, hiru epeetan, B 1 (J. Elizondo), G 2 (A.M.
Labaien eta Karmel), EB 2 (Mugil eta Sarda taldea; X.
Olarra); c) mauka-mauka ('gogoz jan' eta) 2: G,
EB.
DFrec: mauka 'aukera' (2); AB38: mahuka 'aukera'
(2); mauka 'aukera' (3), mahuka 'manga' (1),
mahukatxo 'manguito' (1); AB50: mauka 'aukera' (1);
HiztEn: mahuka 'manga', mahunga 'manga', mauka
'aukera'; mahuka-hutsik, mahunga-has,
makutsik; LurEn: mahuka 'manga', mahunga
'manga', mauka 'aukera'; mahuka hutsik, mahuka
hutsean, mahunga-has; Euskalterm: mahuka 'manga'
(6); mauka 'manga' (1), mahuka 'manguito' (1),
mahukatxo 'manguito' (1).
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: mahuka-hutsik.
Lantaldearen irizpideak
Berrestekoa da, nahiz beste bat den bizkaiera eta
gipuzkerakoa
Euskaltzaindiak birritan proposaturiko forma -h-duna
berretsi da: tradizioan ez du oinarri handirik, baina hori indartu
da erabilera zainduetan; mahunga ere onartuko da, bigarren
mailan.
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: mahuka-hutsean .
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
mahuka-hutsik.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E302]: " mahuka /
mauka: eguneroko lanean sortu (...) zenbait zalantza (...)
hobestu ditugun hitzak beltzez ipiniz. Bi adieratan, /manga/
/aukera berezia, txoiloa/" (1994-07-22)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mahunga
iz. Ipar. Mahuka.
mahunga-has adb. Mahuka-hutsik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mahunga
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-25 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. 'mahuka' / AS: mahunga-has Ipar.
Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da
Ipar. Ik. mahuka.
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
mahunga-has.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: mahunga Ipar. h. edo
e. 'mahuka'. || Hitz berberaren aldaki hutsak direlako.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-06-21): Bere horretan utziko da oraingoz lehen itzulian
erabakia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
maia
1 adj. Guatemalan, Mexikoko hegoaldean, Belizen eta inguruko lurraldeetan bizi den herri indigena batekoa, herri horri dagokiona. Maia hizkuntzak. Kultura maia.
2 iz. Herri horretako herritarra. Maien zibilizazioa. Non dira Yucatango maiak eta Chiapasko indiarrak?
Estekak-
HBO
Aztergaia: maia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2002-06-12 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ez dugu aurkitu corpusean maia eta maio formarik.
Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko maia
("Maya [AN-gip] uno de los nombres de Mari [genio
subterráneo]" JMB At 66), eta ap. DRA, maju
(JMB MitV: "Marido de Mari. Cuando estos dos genios se
encuentran, cae furiosa tempestad de lluvia y pedrisco").
Maia 5: J.L. Arriaga ("... Mari, Maia, edo beste
edozein izenpean Dama Jainkosa agurgarri bat izan behar izan da"),
I. Garmendia 4 ("Maiak onetsi behar dik lehenik [...] Non da adur
bakoitzaren ezinbesteko sorgin bederen saila, Maia leze hontatik
jalgiarazteko zin-froga? Erran, nortzu dituzu durundi, gure ondoren
gogaituz gureganako din ez direnak, zu Maia erautsiegiak ez
zaitzakeentsu...", "Lur ez da Maia"); Maya 1,
Karmel 1989 ("Mari, Maya, Maindi, Maide, edo Mairi, /
Erroturik zeudenean gizartean / Izadi Amaren loturakizunean /
Euskereaz bat egiña ain bereizgarri!"). Cf. gainera, K. Navarro
("ahots apalez otoi budista zoragarria errezitatzen hasi zen:
"Bidea, Legea, aparta den Harentzat / Mayak bere bularrean estutu
zuenarentzat, / Anandaren Jauna, Bodhisat""); Maju 3:
J.L. Arriaga 2 ("Maju-ri Bizkaian culebro deitzen zaio",
"... nolako harreman estuak zeuzkaten gure Bizkaiko jaunek eta
beste munduko pertsonaia nagusienak, Mari eta Maju-k edo
Sugaarrak"), GizarteZ/OHO ("Mari gainontzeko jenio guztien
erregina da, Majuren emaztea, eta Atarrabi eta Mikelatzen
ama").
Maya-besta : HiztEn; Maya : LurE
(ik. Amaiur); Maju : HiztEn // Ez dugu
aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.
Sektore jakin bateko informazioa
Auñamendi ("Mari. Nombre personal de mujer. [...] He aquí
otros nombres: [...] Puyako Maya "Maya de Puya" en Oyarzun.
[...] El nombre Maya parece estar relacionado con
Maju, que es considerado como marido de Mari").
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Maya : EskolaHE (ik. Amaiur);
Maju : DRA (cf. supra) // Ez dugu aurkitu ap.
EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE,
Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj
DVC.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Katal: "Maia: Maya".
Lantaldearen irizpideak
Onomastika batzordeak argitzekoa
Onomastika batzordeak argitzekoa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
maiasturu
iz. Ipar. Zurgina.
Estekak-
HBO
Aztergaia: maiasturu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-13 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
zurgina.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E204]: maiasturu ez da
zurgina: muble ttipiak eta egiten ditu, zurginak etxegintzan egiten
du gehienik.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-06-21): Bere horretan onartu da lantaldeak proposatua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
maiasturuntza
iz. Ipar. Zurgintza. Maiasturuntzan aritu zen hogeita hamar urtean.
Estekak-
HBO
Aztergaia: maiasturuntza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-13 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Lantaldearen irizpideak
Bere euskalkiko forman onartu da
beti -n- duela ageri da testuetan.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tza/-ntza (cf. medikuntza).
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
zurgintza.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
maiatz
1 iz. Urteko bosgarren hila. Maiatza, Ama Birjinaren hilabetea. Maiatzeko Pazkoa. Maiatzeko hilaren hamaseigarren egunean. Maiatz hilaren azken egunez. Maiatz hotzak dakartza pozak (esr. zah.).
2 iz. (Data adierazteko, -en atzizkia hartzen duela). Maiatzaren lehena. 1901eko maiatzaren 9an. || (Aposizioan, -k atzizkia hartzen duela eta zenbakia artikulurik eta kasu markarik gabe). Gaur, maiatzak 25, larunbata. Datorren ostegunean, maiatzak 20, izendatuko da epaimahaia.
Maiatzeko Gurutze iz. Eliza katolikoan, maiatzaren 3an ospatzen den festa, Santa Helena Konstantino enperadorearen amak Jesu Kristo hil zuten gurutzea aurkitu izana gogoratzen duena. Maiatzeko Gurutze Donea, baserritarren jaia. || Ermita Maiatzeko Gurutze egunean zabaldu zen lehenbizi.
maiatzeko lore iz. pl. Eliza katolikoan, maiatzeko igandeetan Ama Birjinaren omenez egiten den ospakizuna. Erruz zihoazen herritarrak elizara, maiatzeko loreetara.
maiatz lehen iz. Maiatzaren lehen eguna. Maiatz lehenaren bezperan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: maiatz
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-05-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:HilIz |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:04 |
|
|
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: maiatzeko lore, maiatz lehen ;
eta adibide gisa: maiatzeko gurutze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
maiestate
iz. Jainkoaren, erregearen edo erreginaren handitasun gurgarria. Jainkoaren maiestate santua. Maiestatez beterik.
maiestatezko adj. Maiestatea duena, maiestatez betea. O, loriazko eta maiestatezko Jainkoa!
Estekak-
HBO
Aztergaia: maiestate
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-25 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: maiestatezko .
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-tate.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E124]: [ik. "maiuskula/projektu
gisakoak" — ] (1994-05-20)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
maiestatetsu
adj. g.er. Maiestatez betea. Ik. maiestatezko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: maiestatetsu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:003 |
2003-07-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
maiestatetsu 3: UZEI ("Alpirsbach-eko
ebanjelariak, Kristo maiestatetsua, Wolfram-eko gazteluko
brontzezko lehoi ospatsua"), X. Mendiguren B. ("Ene jainkoak,
harritzen nau nola hain izakera ahuleko gizon batek izan lezakeen
lehentasuna mundu maiestatetsuan eta berak bakarrik palmadarra
eraman lezakeen ikusteak"), Azurm ("Batbatean, ezagutzen ez zuen
libertate modu berri batera irekita aurkitzen da, handitasun
maiestatetsu batera zabalik"); maiestatiko 2: A.
Irigoien ("oso fenomeno zabala denez gero bigarren pertsona plurala
tratamentu maiestatiko bezala erabiltzea"), Egin 1986 ("Modu
maiestatikoz eman zitzaion akabera kontziertoari").
maiestatiko : HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. DFrec,
AB38, AB50, LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
maiestatiko : ElhHizt, HiruMila // Ez dugu
aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE,
Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-tsu.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
maiestatiko
adj. Maiestatearena, maiestateari dagokiona; maiestatearen ezaugarriak dituena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: maiestatiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
2000-12-13 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
maiestatiko 2: Egin 1986 ("Modu
maiestatikoz eman zitzaion akabera kontziertoari"), A. Irigoien
("... oso fenomeno zabala denez gero bigarren pertsona plurala
tratamentu maiestatiko bezala erabiltzea").
maiestatiko : HiztEn // Ez dugu aurkitu ap.
DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
maiestatiko : ElhHizt, HiruMila // Ez dugu
aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE,
HaizeG BF, Casve EF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
maiestatezko aski dela uste du lantaldeak.
Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak
-iko izond. erref.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E124]: [ik. "maiuskula/projektu
gisakoak" — ] (1994-05-20)
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: (H2.2 / 2011-05-31)
Onartu egin da forma, eta bere soilean aipatuko da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mail
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, mail-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. maila].
maila
1 iz. Eskaileretan, oina jartzeko euskarrietako bakoitza; norabait igotzeko edo jaisteko oina jartzeko egindako euskarri laua. Ik. harmaila. Zurubiaren lehen mailan. Mailaz maila igo.
2 iz. pl. Ik. mailadi; harmaila 2. Mailak igo. Mailak tarrapatan beheraino jaitsi gabe. Ate aurreko mailak.
3 iz. Kate bat osatzen duten eraztun moduko ataletako bakoitza. Katearen mailarik ahulena. Hiru erloju, hiruna kate, hiru mailarekin bakoitza.
4 iz. Sarearen ehuna eratzen duten hari edo soken loturek osatzen duten laukietako bakoitza. Arratoiak azkenean maila bat urratzen dio sareari. Mailan kateaturik zekarten arraina.
5 iz. Hierarkia edo balio sistema batean, egonguneetako bakoitza; zerbaiten kopuruaren neurri edo gradua eskala jakin batekiko. Ik. gradu 3. Gizarte mailak. Maila guztietako irakaskuntza. Pilotari gutxi, haren mailakoak. Gure literaturaren maila. Lehen mailako eskoletan. Lagun hurkoen artean lehenengo mailan ipini zituen Jaunak gurasoak. Maila jasoago batean. Erdi mailakoak. Goi mailako aldizkaria. Bigarren mailako arazoak. Bizitza jainkozko mailaraino nahi dute goratu. Haien mailara heltzeko. Kakao zuntza hartzeak odoleko kolesterol maila jaisten laguntzen du.
6 iz. (Ahaidetasunaz mintzatuz). Ahaidetasun mailak. Lehen mailako ahaideak.
7 iz. Zerbaitek iristen duen garaiera. Ik. elur maila; itsas maila. Uholdearen maila gorena gaur izango dela pentsatzen dute agintariek.
bizi maila, bizi-maila iz. Pertsona batek edo pertsona talde batek duen bizimoduaren maila, bereziki ondasun materialei dagokiena. Ba al dago bizi maila hobetzerik, ingurumenari kalte egin gabe?
Estekak-
HBO
Aztergaia: maila
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1995-10-25 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:MatHizt |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:01 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
maila; itsasmaila, itsas hein; itsasmailatik gora; lurkapa,
lurmaila.
Jatorrizko forma
maila, gradu; maila desberdineko unitateak; mailaz beheragoko
unitateak; mailaz goragoko unitateak.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
mailaka.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [I108]: "Adierak zehaztu: Eskailera /
Jakintzetan..." (1993-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mailadi
iz. Hurrenez hurreneko mailen multzoa. Ik. eskailera; zurubi; maila 2. Etxeko mailadi ilunetan. Aldarearen mailadia. Jauregi aurreko harrizko mailadian. Gazte franko zegoen mailadian eserita. Mailadian gora.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mailadi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-25 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Sin. mailak.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-di.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: (1998-05) mailadi =
mailak ematea proposatu du.
- Erabakia: BAgiria
(1998-05-29): 'Mailadi sarreran, parean mailak ere
sartzea onartu da'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mailaka
adb. Mailaz maila. Mailaka antolatu. || Geroa eginen da mailaka-mailaka.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mailaka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-25 |
Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ka.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mailakatu, mailaka/mailakatu, mailakatzen
1 du ad. Mailaka ezarri, mailen arabera antolatu edo sailkatu; zerbaiti mailak jarri. Eragozpenak mailakatu. Karmeldarretan egiten zituzten proiekzioak, eta astelehenero, lurra mailakatu eta aulkiak jartzen eta kentzen aritzen ziren.
2 (Partizipio burutua izenondo gisa). Hurrenkera mailakatua. Harrizko piramide mailakatua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mailakatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-25 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
mailakatu, mailaka(tu), mailakatzen. du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
mailakatu, mailaka(tu), mailakatzen.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tu/-katu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mailakatze
iz. Mailaka ezartzea, mailen arabera antolatzea edo sailkatzea. Ik. mailaketa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mailakatze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-12-13 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mailaketa
iz. Mailakatzea. Indiako egoerak bere gizarte mailaketari esker gordetzen zuen oreka.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mailaketa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:09 |
1995-10-25 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-ka+k-: -k-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
mailakide
iz. Maila berekoa. Bere mailakide batekin ezkonduko zela.
Estekak-
HBO
Aztergaia: mailakide
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau88 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-10-25 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-kide.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Oharra: azken eguneraketa 2021-01-14