l
1 Ik. ele.
2 litro-ren nazioarteko sinboloa.
la
iz. Musika-eskalako seigarren nota.
Estekak-
HBO
Aztergaia: la
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2010-04-20 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ik. OEH argitaratuan: la La (nota musical): Izt Po (Ut,
re, mi, fa, sol, la, si, / oju ta garraixi, / musika kizkar piña /
ikasten naiz asi), Azc PB (Kantau doguz / Ozamako Ninfak / [...]
la, si, do, re, mi, fak) (BN-lab) (Do, re, mi, fa, sol, la, si,
do; / zapeta-zolatik zilo).
la Hizkilimin/3 (Afinatu ura kendu edo gehituz eta
azkenean eskala osoa izango dozu: do, re, mi, fa, sol, la, si eta
do), Musika (do, re, mi, fa, sol eta la notak erabiliko ditugu,
Ikaslea zoruko pentagramaren ondoan jarriko da. Irakasleak lau
beltz kantatuko ditu hurrengo tonuok erabiliz: do, re, mi, fa, sol,
la, Erritmo irudiak: beltza, kortxea, zuria, beltzaren isilunea
eta zuriaren isilunea. / Notak: do, re, mi, fa, sol, la. / Konpas
guztietako pultsazioak zenbatuko ditugu), Lek (Sol-sol, sol-sol,
lala-sol; sol-sol, sol-sol, lala-sol...), La M I. Urbieta
(Melodiaren azpiegitura tonala: La M).
la: HiztEn., LurE // Euskalterm: la, la maior (la
mayor), la minor (la menor).
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
la: ElhHizt, EskolaHE, EuskHizt, HiruMila.
Erdaretako formak
es (RAE): la; fr (DLLF): la; en (Collins):
A; it (S. Carbonell): la; de (Langenscheidts): A.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Musika.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(musika-nota).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laba
iz. Harri urtua, sumendietatik ateratzen dena. Sumendiaren laba.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laba
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
sumendiaren laba.
Lantaldearen irizpideak
Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa
nazioartekoa da.
Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
sumendiaren laba.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labaiendar
1 adj. Labaiengoa, Labaieni dagokiona.
2 iz. Labaiengo herritarra.
labain
1 adj. Erraz labaintzen dena; bertan labaintzea erraz gertatzen dena. Ik. irristakor. Aingira labaina da. Odolezko izerdi labain bat. Bide labainak. Leku labainean. Malda labainetan. Harri labaina (Ik. labainarri). || Buztinez labain dago lurra.
2 adj. Huts egiteko edo desegokikerietan erortzeko bide ematen duena. Auzi, arazo labaina. Mundu labain honetako arriskuak.
3 adj. Gezurrezkoa, zurikeriazkoa. Ik. lausengari; losintxari; zurikatzaile; koipetsu 2. Nork sinets zure hitz labainak? Mihi labaineko gizona. Gizon labaina eta gezurtia.
labain egin Labaindu, irristatu. Eskaileretan labain eginda jausi da.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labain
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
izond.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: labain egin.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labaina
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, labaina-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. labana].
Estekak-
HBO
Aztergaia: labaina
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1995-07-27 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
laban(a) G da nagusiki, 33 ager. (Echag, Xe, Sor
AKaik, Ag G, JMB ELG, Tx B II, Alz
Ram, MAtx Gazt, Anab, Ugalde Iltz, JIraz
Bizia, Etxde AlosT); ager. banako B (Erkiag
Arran) eta IE (Mde Pr); eta EB 3 (MEIG); -a
berezkoa dutenak 9 dira; -a gabeak 11; erabakigaitzak 18;
labain(a) EB (18; 15 Osk Kurl) eta G da
nagusiki (Zab Gabon; Lek EunD; Berron Kijote;
NEtx LBB) nagusiki; B 3 ager. (Mg PAb, AB
AmaE, Erkiag BatB); IEn ez da jaso; labaina 18
dira; labain 7 eta erabakigaitzak 7; nabal(a)
IE-ZuAm da, 18 ager. (EZ Man I, SP Phil, Lg I,
Dh, Elzb PAd, Hb Esk, Elsb Fram, Dv
Lab, FIr, Zub, Casve SGrazi); hauen artean -a
organikodunak 5 dira; -a gabeak 3 eta erabakigaitzak 10.
labaina 'aizto' adierakoaren 7 ager. (EB 6 eta G
1); laban(a) 47 aldiz agertu da (EB 35; B-G 11 eta IE
1): laban 7 (G 3, EB 4); labana 7 (IE 1, EB 6); beste
31 ager.en amaiera erabakigaitza da; nabal behin jaso
da, IE.
laban : AB38 1; labanska :
Euskalterm 1; DFrec: labana : DFrec 6; AB38 11; AB50
7; Euskalterm 14; HiztEn, LurE; labankada : HiztEn,
LurE; nabal : DFrec 3.
Bestelakoak
Jatorrizko forma
laba(i)na.
Euskaltzaindiaren Arauak
labaina* e. labana.
Informazio osagarria
Aldaera baztertuaren ordaina
Ik. labana (eta nabal B2 markarekin).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labainarazi, labainaraz, labainarazten
du ad. Irristarazi. Ik. lerrarazi.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labainarazi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
labainarazi, labainaraz, labainarazten. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
labainarazi, labainaraz, labainarazten.
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-n(du)+a-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labainarri
1 iz. Labainarazten duen harria.
2 iz. Irud. Bekatu bidea. Bekaturako bide eta labainarriak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labainarri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'labainarazten duen harria'.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-harri.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
labainarazten duen harria.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labaindu, labain/labaindu, labaintzen
1 da ad. Irristatu, lerratu. Ik. labainkatu; laprast egin; labain egin. Amildegiaren ertzeraino labaindu zen. Labainduta joko du behea. Eskuetarik labaindu zait. Bekatu bidean labaindu direlako.
2 da ad. Irud. Gezurretan labaintzeko beldur handirik gabe.
3 du ad. Bizk. g.er. Leundu. Lehenengo, ondo igurtzi eta labaindu egiten dio besoa. Hitz leunez gogoa labaindu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labaindu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
labain- hasiak 39 dira, G eta MEIG; laban- hasiak
52, B eta JMB eta Etxde. labaindu formak 23 ager.
ditu: Aran, TAg, Etxde, MAtx, Azurm in Elorri, Azurm
HitzB; MEIG; labainka(tu) 9 (TAg);
labainkadaka 1 (Berron Kijote); labainki,
labaintasun eta labaintze 5 (Etxde JJ);
labañkeria 1 (VMg); labandu formak 18 ager.
ditu, nagusi-nagusiki B (DurPl, Mg, fB, AB, Azc, Gand); G 4: JMB,
Etxde; labangarri 1 (Laux); labanka 3 (AB, Gand);
labankada 2 (Etxba); labankeri(a) 26 (Añ, JJMg, fB,
Ur, AB, Azc, Ag, Kk, Otx); labantasun 1 (Ag).
labain- hasiak 16 dira, G eta EB; laban- hasiak
12, B nagusiki eta EB-EgAs; labaindu formak 11 ager.
ditu, G 2 (Agirre, T. eta Haurren idazkaritza); EB 9: Pagola, M.;
Arrasateko eskola politeknikoa; Elhuyar; Valdes, A.; Hidalgo, B.;
Lasa Alegria, A.; Etxaide, J.; Arrue, R.; labaingarri 1, EB
(Arrasateko eskola politeknikoa); labainkor 4, EB (Mujika,
L.M.; Elhuyar; Aramendi, M.); labandu 2 aldiz agertu
da (Euzkadi aldizkaria, Valdes, A.); labanka 2 aldiz,
B (Etxebarria, J.A. eta Larrakoetxea, B.); labankari behin
(BEO, 90.03.30); labankeri(a) 4 aldiz (Bustintza Lasuen, E.;
Euzkadi; El Dia; UZEI); labankor behin, EB
(Etxebarria, J.R.); labanqueri behin, B (Basabe Retolaza,
K.).
labaindu: DFrec (1); AB38 (8); HiztEn; LurE; Euskalterm
(1); labaingarri: DFrec (1); AB38 (5); HiztEn 1; LurE 1;
Euskalterm (3); labaingarritu: LurE 1;
labaingarritze: LurE; labainka: HiztEn; LurE;
labainkada: HiztEn; LurE; labainkatu: HiztEn; LurE;
labainkatze: LurE; labainkeri 'ligereza': AB50 (1);
labainkeria: HiztEn; LurE; labainketa: AB38 (10);
HiztEn; LurE; Euskalterm (10); labainkor: AB38 (3); HiztEn;
LurE; Euskalterm (2); labainkortasun: HiztEn; LurE;
labaintasun: HiztEn; LurE; labaintegi: HiztEn; LurE;
labaintzaile: AB38 (4); Euskalterm (1); labaintze:
LurE; labandera 'corredera, deslizador': Euskalterm
(4); labandu 'irristatu': DFrec (1); AB38 (3);
labandu 'leundu': AB38 (1); AB50 (1); labanerazle:
AB38 (1); labangarri: AB38 (1); labankeria
'liviandad': AB50 (1); labankor: AB38 (1); AB50 (1).
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
labaindu, labain(du), labaintzen. da ad.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
du ad. motakoa ere jasotzeko eskatuz: "1 [...]. du
ad. Bizk. g.er. 'leundu'".
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
labaindu, labain(du), labaintzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labaingailu
iz. Irristatzeko tresna.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labaingailu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2005-04-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
ik. oharra s.u. labangailu.
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-gailu.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labaingarri
1 adj. Labainarazten duena. Ik. irristagarri. Bide labaingarriak. Solas labaingarrietan.
2 adj./iz. Mekan. Gai solidoez edo likidoez mintzatuz, elkar ukituz mugitzen diren azal edo atalen arteko marruskadura gutxitzen duena. Ik. lubrifikatzaile. Marruskadura-junturen errendimendua hobetzen hasi zen, labaingarri solido batez egindako estaldura aurreratuak erabiliz. Olio labaingarri apur bat botaz gero, agian ez dugu sarraila aldatu beharrik izango.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labaingarri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
bide labaingarriak.
Informazio osagarria
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-n(du)+g-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labainka
adb. Labainduz. Ik. irristaka.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labainka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
adlag.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labainkada
iz. Labaintzea, irristada. Labainkada handia izan zen etxea orduan saltzea.
labainkatu, labainka/labainkatu, labainkatzen
da ad. Labaindu. Ur gainean labainkatzen den ontzia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labainkatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
labainkatu, labainka(tu), labainkatzen. da ad.
'labaindu'.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
labainkatu, labainka(tu), labainkatzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labainkeria
1 iz. Axolagabekeriaz egindako hutsa. Ezkontzarekin garbitu bazen ere, labainkeria baten fruitu dugu Pernando gizagaixoa.
2 iz. Leunkeria, zurikeria. Ik. lausengu; losintxa; koipekeria. Munduaren labainkeriak eta zurikeriak.
labainkor
adj. Irristakorra, labaina.
labainkortasun
iz. Labainkorra denaren nolakotasuna.
labaintasun
iz. Labaina denaren nolakotasuna. Jan-edan onak berarekin dakarren mihiaren labaintasuna.
labaintze
iz. labaindu aditzari dagokion ekintza. Ik. labainkada; labainketa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labaintze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labaki
iz. Luberria. Labaki lurra ongarri ona da.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labaki
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-04-23 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'luberria'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labakitu, labaki/labakitu, labakitzen
du ad. Luberritu. Otadiak labakitu. Hurbileko larreak labakitzen baditugu, nondik aterako ditugu iratze-inaurkinak?
Estekak-
HBO
Aztergaia: labakitu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
labakitu, labaki(tu), labakitzen. du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
labakitu, labaki(tu), labakitzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labana
iz. Ganibeta, bereziki ahoa kirtenaren barnean toles daitekeen ganibeta. Sakelatik labana atereaz. Labana zorrotz bat sartu zion sabelean. Labana uhalaz leuntzen.
bizar labana, bizar-labana iz. Bizarra kentzeko labana. Atzealdeko ile guztia bizar labanaz kendua. Bizar labanaz zainak ebaki zituen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labana
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1995-07-27 |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:10 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
laba(i)na.
Euskaltzaindiaren Arauak
iz. / AS: bizar(-)labana.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labankada
iz. Labana-ukaldia. Labankadaz josiko haut!
Estekak-
HBO
Aztergaia: labankada
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'labana-ukaldia'.
Informazio osagarria
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-a org. eratorpenean.
Atzizkien araberako erabakiak
-kada.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labar
iz. Amildegi edo haitz oso pikoa, batez ere itsasbazterrean uhinen jardunak egina. Dover-eko labarrak. Itsasertzeko labarretatik egin zuten ekialderako bidaia.
labar arte, labar-arte iz. Harri gainean eta haitzuloetan eginiko pinturak eta grabatuak, bereziki historiaurrean eginak. Hiru kobazulo horiek labar artean duten garrantzia kontuan hartzekoa dela esan zuen historialariak.
labari
iz. g.er. Labezaina.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
labezaina.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labarto
iz. Bizk. g.er. Labean lehorturiko artaburuen irinaz eginiko ogia. Ik. arto 3; artobero; artopil. Labarto bero-beroa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labarto
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
labarto behin agertu da, B (Enb: "Otza kentzeko
bauku mukurre naikua; aberientzat, barriz, bedar igertua; zezin,
urdai, lukainka, kaxan labartua... Zeren bildur zara, ba, ene
andratxua?"); labigar, labiger formarik ez dugu
aurkitu.
Sektore jakin bateko informazioa
Etniker La alimentación... liburuan labiger
jaso da ('maíz tostado en el horno' / Begoña-Bilbo eta Zeanuri);
labarto ez dugu aurkitu; ik. DRA:
labarto (B-g-mu) Borona hecha de grano que se ha
secado junto al horno.* Labarto bero bero, keia darixona, ori
ori, urre gorrixa lakotxe labarto-zati ederra. Azkue,
Txirristadak, 68; labigar : Borona cuyo grano se ha
secado al horno (B-mung) Azkue, Apéndice, 552.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
'labean erretako artoa'; Bizkaian ezaguna da, ahozkoan; Xabier
Kintanak bilduko ditu lekukotasunak.
Erabileremu dialektala
Bizk.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: EBB (1997-12):
kendu egin da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labe
iz. Beroaren bidez gauzak edo gaiak berotzeko, egosteko, erretzeko, kiskaltzeko, urtzeko edo eraldatzeko erabiltzen den barruti, tresna edo eraikuntza. Irin hoberenarekin egin orea ere ez da ogia, labean azala egin artean. Gisu labeak. Baxera-labea. Labearen ahoa, atea, kebidea. Labe hagak. Labe goria. Labea piztu. Opilak labean erre. Sukaldeko labean. Labetik atera berriak. Zaharra eta labea ahotik berotu (esr. zah.). || Infernuko labea.
labe garai iz. Tamaina handiko labea, zutikakoa, burdin mea urtzeko erabiltzen dena, mea eta erregaitzat erabiltzen den ikatza nahasirik sartzen zaizkiona. Bizkaiko labe garaietako langileak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-03-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:05 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
ogi labe, labe; (t)xitalabe.
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: labe garai.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labealdi
1 iz. Labe batean ogia erretzen den aldietako bakoitza; labe batean batera erretzen den ogi kopurua. Labealdian zenbat ogi erretzen dituzu? Hamar labealdi ogi.
2 iz. Labean batera sartzen diren gauzen multzoa. Labealdi bereko adreiluak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labealdi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:HBB |
1993-06-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Zerrendakoaren pareko forma(k)
labekada.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labe handi
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, labe handi-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. labe garai].
Estekak-
HBO
Aztergaia: labe handi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1995-07-27 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
labe handi* e. labe garai.
Informazio osagarria
Eratorri-konposatu baztertuaren ordaina
Ik. labe garai (hau da izendapen hedatuena).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labekada
iz. Labealdiaren edukia. Bi labekada ogi saldu ditugu. Labekada osoa alferrik galdu da.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labekada
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-06-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'labealdia'.
Informazio osagarria
Zerrendakoaren pareko forma(k)
labealdi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labekari
iz. g.er. Labezaina.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labekari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
labezaina.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
label
iz. Merkataritza-produktuetan, ezaugarri jakin batzuk dituen etiketa bereizgarria, produktuaren jatorriaren eta ekoizpen baldintzen kontrola bermatzen duena. 42 etxaldek dute laborantza biologikoaren labela Ipar Euskal Herrian. Arrantzaleek labela eskatu dute Kantauriko hegaluzea gainerakoetatik bereizteko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: label
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
label 6 aldiz ageri da: H. Etxeberria ("Ala
indarkeriak ere label-a behar du arbuiatua izan dadin?"), M. Agirre
("labelaz salduko dute eztia eta administraziotik ere laguntzak
jasotzen hasiko dira"), J.L. Goikoetxea ("Eskualdeko edo inguruko
labela duten berbak"), X. Galarreta ("oilasko bati eskatzen zaion
label sonatua ere"), Galtzaundi 1995 ("250 nobedade erakutsi
dizkigu eta horien artean baziren batzuk Tolosaldeko firmarekin,
labelarekin esatea askotxo izango da, bost liburu eta disko bat
hain zuzen"), Napartheid 1996 ("Jendeak hobetu du bizi maila
gutxi batzuen kontura, hau bai, eusko labela").
label : HiztEn, Euskalterm 5 (euskal label
3 eta labeldun behiki 2) // Ez dugu aurkitu ap.
DFrec, AB38, AB50, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
label : ElhHizt, HiruMila, PMuj DVC
(cuchillo) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
label : ElhHizt; ezagut-bide :
HaizeG FB, Casve FE (ezagütbide) // Ez
dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, PMuj
DCV.
Erdaretako formak
fr (Le Petit Robert): label (2.
Anglic. Marque —d'un syndicat proffessionnel ou d'un
organisme semi-public, en France— qui garantit l'origine ou la
qualité d'un produit. Label de qualité. Label
d'exportation. Label CE (aux normes de la Communauté
européenne); it (S. Carbonell): etichetta; en
(Collins): ticket, label, tag; de (Langenscheidts): Etikett,
Preisschild, Klebe-adresse.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "label".
Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta beste gabe
onartzekoa
mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du, oso erabilia da
ahozkoan, eta, ordezkagaitza dirudienez, onartzekoa (nahiz
pasakorra izan litekeen).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laberatu, labera/laberatu, laberatzen
du ad. Labean sartu. Ogia laberatu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laberatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
laberatu, labera(tu), laberatzen. du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
laberatu, labera(tu), laberatzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labesu
iz. Ogia labean erretzea. Labesua astean behin izaten zen. Umea zaindu, etxea txukundu, lixiba egin eta labesua zuzendu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labesu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen
testuetako lekukotasun gutxi duen arren, forma ezagun-erabilia
da ahozkoan, Bizkai-Gipuzkoetan bederen.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 1- Azpisarrera erantsi:
labesua egin.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-05-24): Bere soilean jasoko da forma proposatua, forma
berririk erantsi gabe.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labetegi
iz. Ipar. Labea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labetegi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. 'labea'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labetxo
iz. Labe txikia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labetxo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen
'azulejoa' adierakoa ezaguna da Gipuzkoa aldean, eta ordain
baliagarria izan ote daitekeen, aipatu da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labezain
iz. Labeaz arduratzen den langilea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labezain
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
+
Lantaldearen irizpideak
Forma garden-ulergarria da
labari, labekari, labezain formetan argiena den azken hau
da hobestekoa, eta besteen definitzaile gisa eskainiko da.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
labeaz arduratzen den langilea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labezomorro
iz. Gau intsektu zapala, eskuarki beltza gainetik eta gorrixka azpitik, leku heze eta ilunetan ezkutatzen dena eta zernahi janariz elikatzen dena (Blattaria). Sukaldea labezomorroz betea zegoen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labezomorro
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: labezomorro: Blattaria; labezomorro
arre: Blattela germanica; labezomorro beltz: Blatta
orientalis.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Blattaria.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
(ik. Izendegia): Blattaria.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labeztar
1 adj. Labetzekoa, Labetzeri dagokiona.
2 iz. Labetzeko herritarra.
labirinto
iz. Elkar gurutzatzen duten bide bihurgunetsuen sarea, bertatik ateratzea nekeza gertatzen dena. Kretako labirintoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labirinto
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
laberintu 1 (Ibiñ Virgil); lanbirintu 1
(Arti MaldanB).
laberinto 15 ager.: B 8 (Iraolagoitia, J. M.),
EB-EgAs 7 (Tapia, I.; Elorza, J.; Garate, R.; Egiguren, R.;
Arrieta, J. A.; Egin); labirinto EB 1
(Mendiguren Bereziartu, X.); labirintodontio EB 1
(Elhuyar Biologi Taldea).
hezur-laberinto: AB38 1; laberinto: AB38 2;
labirintitis: HiztEn; labirinto: AB38 2; HiztEn;
Euskalterm 8; labirintodontio: Euskalterm 1;
labirintu: DFrec 1; LurE; labirintulido: Euskalterm
8; labirintulio: Euskalterm 1.
Lantaldearen irizpideak
Mailegu onartzekoa da, sistemaren arabera egokituz
nazioartekoa labi- da.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-o dagokie grekotiko maileguei.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laborantza
1 iz. Lurra lantzea, nekazaritza. Laborantzan ari zela. Buztin lurraren laborantza gaitza da. Laborantzatik bizi direnak. Laborantza eta hazkuntza. Laborantza eta artzaingoa. Laborantzako lanabesak eta tresnak. Laborantzako liburua. Laborantza-ikastegia. Departamenduko Laborantza Ganbera.
2 iz. Lursail landua. Frantziako laborantza handi guztietan badira halako tresnak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laborantza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-06-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:Merkat |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:05 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
baserrirako tresneria, laborantzarako tresneria; nekazaritza,
laborantza.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laborari
iz. Nekazaria. Oi, laborari gaixoa. Abel izan zen artzain, eta Kain laborari. Laborari kooperatibak.
laborari etxe, laborari-etxe iz. Laborariak bizi diren etxea, nekazaritzako edo abeltzaintzako lurrak dituena. Ik. baserri. Laborari etxe horren aitzinean haritz handi bat bada.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laborari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-06-25 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:Merkat |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
nekazari, baserritar, laborari.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laborategi
iz. Kimikako, fisikako eta beste alor batzuetako esperimentuak egiten diren lekua. Kimika-laborategietako ikertzaileak. Unibertsitateko fisikako laborategian.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laborategi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:Merkat |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:06 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
laboratorio 2 ager. (Munita; MEIG);
laborateri (Mde).
Hiru ager. izan ezik, guztiak 1969 ondokoak; IEkorik ez da;
laborategi (+ konposatuak) 91 aldiz agertu da: B 2,
EB-EgAs 89; laboratorio 17 aldiz: G 11, EB-EgAs
6.
DFrec: laborategi 12; laboratorio 4; AB38:
argazki-laborategi 1; biologiazko laborategi 1;
kimika-laborategi 2; laborategi 20; laborategi
fotografiko 1; laborategi-produktu 1;
laborategi-denda 1; laborategi-lan 1; laborategiko
ariketa 1; laborategiko materiale 1; laborategiko
sistema 1; laborategiko tresna 1; laboratorio 3;
laboratorioko hibrido 1; laboratorioko hizketa 1;
AB50: laborategi 14; laboratorio 4;
laboratorio-lan 1; laboratorioko lan 1; LurE:
laboratorio 1; HiztEn: laborategi 1.
Bestelakoak
Jatorrizko forma
albaitari-laborategi; farmazi laborategi; kimika-laborategi.
Informazio osagarria
Osaera okerreko forma da, baina onartzekoa, oso hedatua
dagoelako
-torio/-tegi parekatzea ez da egokia; salbuespen gisa
onar liteke forma hau, oso erabilia denez.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: BAgiria
(1998-04-24): onartu egin da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laboratu, labora, laboratzen
du ad. Lurra landu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laboratu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
laboratu, labora, laboratzen. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
laboratu, labora, laboratzen.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: 'Oso ongi dator aditz hau
euskara baturako. Cf. Leizarraga: "ecen sperançatan behar du
laboratzen duenac, laboratu" ("quoniam debet in spe qui arat
arare"), 1 Kor., 9, 10'.
- Erabakia: EArau (1998-03):
jasoa da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labore
1 iz. Pertsonen edo abereen elikaduran erabiltzen den ale irintsuko landarea; (multzokari gisa) landare horren alea. Ik. zereal. Garia, artoa eta garagarra laboreak dira. Labore gehienak lastodunak dira. Laboreak eta egoskariak. Gipuzkoan biltzen diren labore motak. Laborea errotara eraman. Laborea galtzen duten zomorroak. Dirutan edo laboretan. Gaztela aldekoak hemengoak baino labore-lur hobeak dira.
2 iz. Uzta. Laborea ugaria da; langileak, berriz, gutxi.
3 iz. Jakiarekin jaten den ogia, taloa edo kidekoa.
4 iz. Bizigaia. Ez dezazuela deusik eman bidekotzat, ez labore, ez diru.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labore
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-06-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:07 |
|
|
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laborismo
iz. Britainia Handiko eta beste zenbait herrialdetako sozialismo erreformista.
laborista
1 adj. Laborismoarena, laborismoari dagokiona. Gobernu laborista. Legebiltzarkide laboristen sostenguarekin.
2 iz. Laborismoaren jarraitzailea. Laboristen artean ere ahots kritikoak sortu dira.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laborista
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Egiatan, hitz horrek ez du
tradizio sendorik, baina politikaren inguruko kontuetan beharbada
erabilgarri gerta daiteke'.
- Erabakia: BAgiria
(1998-03-27): 'Hurrengo itzulirako utzi dira [...]
laborista'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laborri
iz. Beldur edo izu-ikara; beldur handia. Genoveva laborriak hartu zuen. Harridura eta ezin ulertuzko laborria sorrarazten digun gauza.
izu-laborri iz. Beldur handia. Ik. laborri; izu-ikara. Izu-laborriak harturik zeuden. Ez nintzen ausartzen pentsatzera nigandik ihesi joan zitezkeela, erdeinuz eta izu-laborriz.
laborrian adb. Beldurrez, izuturik. Ikaraz laborrian beti egotea. Bihotzik handiena ere laborrian jarriko da.
laborriz adb. Beldurrez, izuturik. Dardaraka nengoen, amorruz eta laborriz, erabakirik haren zain egongo nintzela eta, buruz buruka, hil edo bizi borrokatuko ginela.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laborri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: laborrian .
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: 'Agian izu-laborriak
esapidea aipatzea merezi du'.
- Erabakia: BAgiria
(1998-03-27): 'esapide hori bere lekuan sartua ageri da'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laborritu, laborri/laborritu, laborritzen
da/du ad. g.er. Izutu, ikaratu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laborritu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
laborri(tu), laborritzen.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
da/du ad.
Forma baten adiera(k)
izutu, ikaratu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labrador
iz. Itsu-txakur bezala eta poliziaren edo suhiltzaileen laguntzaile bezala erabiltzen den txakur arraza; arraza horretako txakurra, tamaina ertainekoa, azkarra eta otzana dena.
labradorita
iz. Miner. Xafla-egitura duen feldespato grisa.
labroka
adb. Ipar. Lauhazka, lauoinka.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labroka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
lauhazka.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
labur
1 adj. Luzera txikikoa, ohi den baino luzera txikiagokoa, ez behar bezain luzea. Ik. motz. Anton. luze. Kale labur batzuk. Emakumeak sarri gona laburregi. Liburuxka labur bezain trinko batean. Otoitz labur bat eginik. Hitz labur eta zorrotzez. Aita Olabideren bizitza labur bat dakar bigarren partean. Gezurrak zainak labur dituela. Hitz laburrez: hitz gutxitan.
2 adj. (Denboraz edo iraupenaz mintzatuz). Badakit labur dela bizia. Neguko gau laburretan. Atsegin labur bat hartzeagatik. Bitarte labur hartan. Geldialdi, isilune labur bat. Iraute laburrekoa.
3 adj. Irud. Begi laburra. Adimen laburrekoa. Nire indar laburren arabera. Esku laburra du: zikoitza da. Fede laburreko kristauak. Nekerik gogorrena eta irabazirik laburrena. Nire euskal jakite laburraren neurriko irakurgaiak.
4 (Adizlagun gisa). Ik. laburki. Auzia labur azalduko dut. Labur esateko, (...). Asko agindu, eta ematean labur gelditu.
5 (Izen gisa, -en atzizkiaren eskuinean). Bizia eta sarkorra da bere laburrean.
labur beharrez adb. Laburtu beharrez. Ik. labur-zurrean. Horrela izendatuko dut, labur beharrez. Baina hemen utzi beharko, labur beharrez, haren hitzak aldatzea.
labur-labur 1 adj. labur-en indargarria. Irakurgaitxo labur-labur bat. Burutik behera soineko lasai labur-laburrak jantzirik.
2 adb. labur-en indargarria. Eraikinak greziarrek nola banatzen diren azalduko dut labur-labur.
laburrik barne(an) 1 adb. Ipar. (Egun, urte, denbora... ) gutxi barru. (Denbora-epe bat adierazten duen izen baten eskuinean erabiltzen da). Denbora laburrik barnean, segurki eguerdi baino lehen. Urte laburrik barne, erretreta. Jujeak etsaminatuko du kasua epe laburrik barne.
2 adb. Ipar. (Egun, urte, denbora...) gutxian, gutxiren epean. (Denbora-epe bat adierazten duen izen baten eskuinean erabiltzen da). Hiru heriotza izan dira herrian denbora laburrik barne.
labur-zurrean 1 adb. Labur beharrez. Luzeegia zen begiz jo nuen hitza, eta, labur-zurrean, honako hau hautatu nuen.
2 adb. Laburbilduz. Hemen dituzu haren irakatsiak labur-zurrean.
luze-labur iz. Luzera, neurria. Bertso lerroak ez dira berdinak luze-laburrean. Ez naiz hemen abiatuko bide horren luze-laburra neurtzen. Nire lanaren zer-nolakoa, luze-laburra eta zertarakoa. || Latin silaben luze-laburra.
Estekak-
HBO
Aztergaia: labur
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-10-29 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:MatHizt |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:02 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
zirkulu labur.
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: labur-zurrean.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [I108]: "(Hizk.) bokalak..."
(1993-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laburbide
iz. g.er. Lasterbidea. Komentua lurraren eta zeruaren arteko laburbidea zela esan zuen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laburbide
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko
laburbide, llaburbide sarrerak.
labur bide eta laburbide bana: E.
Furundarena ("Zenbat agintarik, uts egiten du zuzen bidea,
utzirikan lege on zarrak alde batera, eta artutzen du oker bidea,
ikusirikan au dala, bere sakela betetzeko, labur bidea?");
Ingurunea/5 ("Laburbidea. Hona heltzen bazara,
zuzenean Donostiara joango zara, tarteko biderik egin gabe").
laburbide : HiztEn (norabaiterako ohizko bidea
laburtzen duen bideska, bide-zidorra); Euskalterm 1 (atajo)
// Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
laburbide : ElhHizt eta HiruMila (atajo); Casve
EF (1 raccourci 2 raccourcissement); HaizeG BF eta Lh
DBF (chemin de traverse); DRA (atajo); PMuj DVC
(trocha, atajo, alcorce, sendero); laburbidez
(epitomadamente, a modo de epítome) // Ez dugu aurkitu ap.
EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE.
Bestelakoak
Adierazle egokia da, eta horren premia dago
gutxitan erabilia, baina egokia.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-bide.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
ohikoa laburragotzen duen bidea.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E302]: ik. oh. s.u. bariante
(2003-09-22)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Hitz hori zabaldurik dago
oso, gaztelaniazko atajo adierazteko (Diccionario Retana
de Autoridades del Euskera, Azkueren hiztegia,
Mujikaren hiztegia, Elhuyar hiztegia, 3000
hiztegia...)'.
- [E204]: ken guti erabilia
dela. || Erabiltzen da, eta noiznahi.
- [E115]: ez da g.er. baina asko
erabilia menditarren artean eta batzuetan errepidetan
- Erabakia: BAgiria
(1998-03-27): 'Hurrengo itzulirako utzi dira [...]
laburbide'.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-05-24): Definizioa moldatzea erabaki da: "laburbide iz.
g.er. 'ohikoa baino laburragoa den bidea'".
- Erabakia: 2011-05-27: Osoko
Bilkuran sarrera horrela uztea erabaki zen: laburbide iz.
g.er. 'ohikoa baino laburragoa den bidea'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laburbildu, laburbil, laburbiltzen
du ad. Hitz gutxitan bildu. Elizak bere fedea laburbiltzen duen formula. Esan ditugunak laburbilduz, hau da duguna: (...).
Estekak-
HBO
Aztergaia: laburbildu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:10 |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
laburbildu, laburbil, laburbiltzen. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
laburbildu, laburbil, laburbiltzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laburbilduma
iz. Laburbiltzea. Hitzaurreak bi zati ditu ongi bereiziak: lehenengoan, liburu osoaren eduki ideologikoaren laburbilduma trinkoa egiten du autoreak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laburbilduma
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Katal: "Laburbildumak, sinopsiak, etb.: Compendios, sinopsis,
etc.".
Jatorri-osaerak gorabehera, hedatu-nagusitua da
forma berri, erabili-hedatua.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laburdura
iz. Hitz baten edo sintagma baten laburtzapen idatzia, hura osatzen duten letrak murriztuz eratzen dena. Ik. sigla; akronimo; laburtzapen; ikur. Lan honetan erabiltzen diren laburduren zerrenda: adib., etab., iz., izond. (...).
Estekak-
HBO
Aztergaia: laburdura
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-r(tu)+d-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laburgarri
iz. Laburtzen duena. Ele ederra zerabilten sofistek egunaren laburgarri.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laburgarri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-r(tu)+g-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laburki
adb. Laburtasunez, bereziki denboraz edo iraupenaz mintzatuz. Ik. labur 4. Laburki adierazia. Laburki, baina zehazki. Esan dezadan zerbait horretaz labur baino laburkiago. || Frantziako hiru errepubliken historia laburki.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laburki
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:07 |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
-z-gabeak93 dira (B 7, G 30, IE-ZuAm 42, EB 14);
-z-dunak 100 (IE-ZuAm 81; eta Zait 3, eta K. Mitxelena 16):
laburki (+ labürki, laburkixe) 82: B 5 (Añ
GGero), G 26 (Mb IArg I; Ub; Ldi IL; Zait
Sof; Gazt MusIx; Berron Kijote; Etxde
JJ; Ibiñ Virgil; OrAitork; Lek SClar),
IE-ZuAm 42 (Lç; Lç Ins; Lç ABC; EZ Man I; EZ
Man II; EZ Eliç; Ax; SP Phil; Bp I; ES;
CatS; HU Zez; HU Aurp; eta XX. mendeko 2: JE
Bur; Etcham), EB 9 (Osk Kurl; MEIG);
laburkiro 11: B 2 (Itz Azald; Erkiag
BatB), G 4 (Aran SIgn; Lard; SMitx Aranz;
Etxde JJ), EB 5 (MEIG); laburzki (+
laburski, laburtzki, labürzki...): G 3 (Zait Plat),
IE-ZuAm 81 (Lç Ins; Ax;Harb; Mat; Mong; Tt Onsa; Tt
Arima; ES; He Gudu; Mst; Lg II; CatLan;
Egiat; Xarlem; Dh; Gy; Hb Esk; HU Aurp; HU
Zez; ChantP; Elsb Fram; eta XX. mendeko 14:
CatJauf; Zerb IxtS; JE Bur; JE Ber; Lf
Murtuts; Zait Plat; Ardoy SFran; Casve
SGrazi; Xa Odol), EB 16 (MEIG).
laburki 58 ager.: G 10 (Ldi; J. Goñi; "Txindoki";
Ibiñ, P. Iztueta; Or; J. Gaztañaga; M. Amundarain; V. Amezaga
Aresti), IE 2 (E. Salaberry; J.A. Irigarai), EB 41, EgAs 5;
laburkiro 7 ager.: B 3 (Zabala Arana; J. Goiriena; Z.
Jemein), EB 4(L. Larrañaga; Euskal hizkuntza eta literatura. BBB
1; J.M. Irazola; Pio Baroja. Bere ehunurteburuan);
laburzki 14 ager.: IE-EgAs 7 ("Ikhertzalea';
Minvielle; Eskualduna; L.Dassance; Lf), EB-EgAs 7 (X.
Intxausti; Zabal; UZEI Matematika hiztegia;
Txillardegi, Vill).
laburki : DFrec 22; AB38 16; AB50 14; HiztEn-LurE;
laburkiro : DFrec 2; AB38 1; AB50 1; HiztEn-LurE;
laburzki : DFrec 7; AB50 1; HiztEn.
Lantaldearen irizpideak
Iparraldean eta Hegoaldean hedatuena da
laburki da mugaren bi aldeetan hedatuena.
Informazio osagarria
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-rzk-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laburkiro
adb. Laburki. Zenbat eta argiroago mintzatu, hobe; eta laburkiro bada, areago.
laburkuntza
iz. g.er. Laburpena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laburkuntza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
+
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-kuntza/-keta/-pen/-tze.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
laburketa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laburpen
iz. Laburtzea; bereziki, zerbaiten ideia edo zati nagusien adierazpen laburra. Ik. laburtzapen. Hitzaldia euskaraz egin zuen eta, ondoren, laburpena erdaraz. Laburpen gisa. Mezaren laburpena, euskaraz eta latinez. Gramatika-laburpen bat ere badakar.
laburrarazi, laburraraz, laburrarazten
du ad. Laburtzera behartu. Laburraraz ezazu haren nekea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laburrarazi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
laburrarazi, laburraraz, laburrarazten. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
laburrarazi, laburraraz, laburrarazten.
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-r(tu)+a-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laburtasun
1 iz. Laburra denaren nolakotasuna. Ik. moztasun. Giza biziaren laburtasuna adierazteko. Nire jakituriaren laburtasunagatik. Jatekoaren laburtasuna eta lo gutxia. Oi, zuen fedearen laburtasuna! Argitasunak eta erraztasunak balio dute, gutxienez, laburtasunak adina. || Buru laburtasuna.
2 iz. Zikoizkeria, txarkeria adierazten duen egitea. Nahi zituzten laburtasun eta txarkeriak egitera.
laburto
adb. Bizk. g.er. Laburki.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laburto
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
BizBerba: "laburto (laburki): brevemente".
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-to.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Bizk.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laburtu, labur/laburtu, laburtzen
1 da/du ad. Labur edo laburrago bihurtu. Soinekoa laburtzen badu. Udazkenean egunak laburtuaz doaz. Luzeegi esanak laburtzeko. Hogei urtez laburtu banu ere nire bizia. Hitzak laburtzeko joera. Gorputza heziz, loa eta janaria laburtuz. Hitz gutxiz laburtzeko. Bista laburtzen zaionean. Nekeak ez nau arnas laburtzen.
2 (Partizipio burutua izenondo gisa). 1930 inguruko hizkuntza garbituan eta laburtuan. Era laburtua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laburtu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:MatHizt |
1993-06-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:04 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
batuketa laburtu; biderkaketa laburtu; eragiketa laburtu;
zatiketa laburtu.
Euskaltzaindiaren Arauak
laburtu, labur(tu), laburtzen. da/du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
laburtu, labur(tu), laburtzen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laburtxo
1 adj. Adkor. Laburra. Hitzaldi laburtxo bat egin zuen.
2 (Adizlagun gisa). Orain, laburtxo bada ere, horretaz mintzatu nahi dut.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laburtxo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-txo.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laburtzapen
1 iz. Hitz edo sintagma bat era laburtuan adieraztea; horrela adierazten den hitza, adibidez sigla, akronimoa edo laburdura.
2 iz. Kontrakzioa. Euskaltzaindiak, euskara idatzirako, gaitzetsi egiten ditu lagunarteko hizketan ohiko diren laburtzapenak eta tokian tokiko fonetismo bereziak.
laburtze
iz. laburtu aditzari dagokion ekintza. Aldaketa bakarra epea laburtzea izan da; laburtze horren ondorioz, epea hiru hilekoa izango da aurrerantzean.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laburtze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lacandar
1 adj. J. Lacan frantziar psikiatrarena, psikiatra hari edo haren lanari dagokiona. Jainkoa hilda dago, termino lacandarretan esateko, ez dago Beste Nagusirik.
2 iz. J. Lacanen teorien jarraitzailea.
ladinera
iz. Italiako ipar-ekialdean mintzatzen den hizkuntza.
laga, laga, lagatzen
du ad. Utzi. Ohitura zahar garbiak laga ditugulako. Lepoa kendu zion eta laga zuen hilotza. Bakarrik lagako zaitut. Laga itzazu kezka horiek, ama. || dio ad. (nor osagarririk gabe). Lanari laga beharrean aurkitu ziren. Gerrari laga eta bakeari heldu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laga
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:04 |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
laga, lagatzen. du ad. 'utzi'.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
laga, laga, lagatzen, lagako.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagapen
iz. Zuz. Eskubide, ondasun edo kideko bati uko egitea eta beste norbaiti uztea. Lagapen eskritura. Ondasun-lagapenaren bitartez egindako ordainketa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagapen
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
lagapen 14: Elhuyar (akura-lagapen:
"ibilgetu inmaterialen barnean Merkatal Fondoa eta
akura-lagapenerako eskubidea ez dira amortizatzen"), GAK
Txostena 1986 2 (adib.: "Lagapen hori, gehienbat, 6 hilabete
edo gehiagoko eta urtebete baino gutxiagoko epean inskribatzen
da"), I. Fernandez ("ikastolen aldetik, ondasunen lagapena eta
beraien ezaugarri propioak egituraketa publiko berri honetan
mantentzeko ahaleginak ditugu"), UnescoAlb 1990 2 (eta
lagapen operazio: "Salerosketaren edukia ezin da merkatura
mugatu — lagapenen ordainezko lagapen operazioak salerosketak dira
eta salerosketa baten etekinak irudimenezkoak izan daitezke"),
BAO 1999 ("Halaber, eraturiko enpresek Sondikako BIC-BEAZeko
moduluen lagapenerako egitamuan bilduriko onurez baliatzeko
lehentasuna izango dute"), GAO 1991-1999 bitarteko 6 (adib.:
"Onartzea Severiano Peña Albizu jaunak egindako bere liburutegiaren
doako lagapena, eta egindako dohaintza jendaurrean eskertzea"),
NPAO 1994 ("Iruñeko Udalak erabakitzeke du oraindik
liburutegi nagusiko instalazioak jartzeko eskatu den orubea edo,
halakorik ezean, eraikinaren lagapena"); lagapendun
1, NPAO 1994 ("Halaber, transmititzaileei, errentatzaile edo
lagatzaileei, ezarritako laguntzak emanen zaizkie hartzaileak,
maizter edo lagapendunak, ustiategiaren oinarrizko azalera eratu
eratzen badu"); lagatze 6: GAO 1990 5 (adib.:
"III Titulua Probetxamendu Eskubide eta Lagatzeak", "6
Artikulua.- Derrigorrezko Lagatzeei buruzko Arau Espezifikoak"),
EHHA 1994 ("egiaztatu egin beharko da lagatze hori, epaitegi
honetara etorriz").
lagapen : Euskalterm 41; lagapendun
: Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn,
LurE // 'cesión' itzulitako besteak: aldaketa : AB50
2; emate : AB38 2, AB50 2, Euskalterm 1;
lagapen : Euskalterm 43; lagatze : AB38
1, Euskalterm 7; uzkuntza ; AB50 4,
uzte : AB38 1, AB50 3; Euskalterm 3.
Sektore jakin bateko informazioa
lagatze : HezkAdmin; titulartasunaren
lagatze : AdmProz // Ez dugu aurkitu ap. AdmHizt, EurItun
2, LurraldeAntol, LHH, TokiJaurb.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
lagapen : ElhHizt, HiruMila;
lagapen-hartzaile : HiruMila // Ez dugu aurkitu ap.
EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve
EF HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
cesión/cession: emate (ElhHizt, PMuj DCV
emaite); lagapen (ElhHizt, HiruMila);
lagatze (HiztHand, HiruMila); utziera
(PMuj DCV); ützite (Casve FE -
legs); uzketa (HiruMila);
uzkunde (PMuj DCV); uzkuntza
(HiruMila); uzte (HiztHand, Casve FE ü-,
HaizeG FB, T-L LFB, PMuj DCV);
zesio (HiruMila) // Ez dugu aurkitu ap. Lur
EG/CE eta EF/FE, XarHizt.
Erdaretako formak
fr (DLLF): cession; it (S. Carbonell): cessione;
ca (DCC): cessió; en (Collins): cession
(pol.); cession, granting, transfer (jur.); de
(Langenscheidts): Abtretung, Überlassung, Zession.
Lantaldearen irizpideak
Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten
hau da formarik erabiliena, esku arteko datuen arabera; baina
sektorekoek (Administrazioetakoek eta) hobeto jakingo dute kontuak
nola diren orain lagapen, lagatze, uzte bezalakoen
artean.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-pen/-tze.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Menturaz horixe da hitzik
egokiena, laga aditzak eratortzen duen izena
adierazteko'.
- [E210]: 1- Hitz berria, hiztegiak
ekarri beharrekoa. 2- Zuzenbidea (Zuz.) espezialitate-markarekin.
|| 1- Zuzenbidean maiztasun handikoa.
- Erabakia: BAgiria
(1998-03-27): 'Lagapen hitzari [...] datu gehigorik gabe,
ezin zerrendaratuzkoa iritzi zaio'.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-05-24): Onartu egin da forma, eta bere soilean aipatuko da
("F" erabaki-marka zeramaten besteekin batera aipatuko da).
- Erabakia: (H2.2 / 2011-05-03)
Berretsi egin da 2010-05-24ko erabakia: lagapen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagashtar
1 adj. Lagashkoa, Lagashi dagokiona.
2 iz. Lagashko herritarra.
lagatze
iz. Zuz. Lagapena. Hogeita hamar urtez erabiltzeko lagatze hitzarmen bat egin dute.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagatze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:31 |
2000-10-03 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Zerrenda osagarriak
HezkAdmin: cesión.
Lantaldearen irizpideak
Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten
cf. lagapen.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze/-pen.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 1- Hitz berria, hiztegiak
ekarri beharrekoa. 2- Zuzenbidea (Zuz.) espezialitate-markarekin.
|| 1- Zuzenbidean maiztasun handikoa.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-05-24): Onartu egin da forma, eta bere soilean aipatuko da
("F" erabaki-marka zeramaten besteekin batera aipatuko da).
- Erabakia: (H2.2 / 2011-05-03)
Berretsi egin da 2010-05-24ko erabakia: lagatze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagin
iz. Zerbaiten zati edo kopuru txikia, hura erakusteko edo haren ezaugarriak aztertzeko erabiltzen dena. Ik. erakusgarri. Odola aztertzeko, lagin bat hartu behar da. Nahi zuen oihalaren lagina erakutsi zion.
lagindu, lagin/lagindu, lagintzen
du ad. Zerbaiten ezaugarriak aztertzeko laginak hautatu. Itsaso sakoneko urak eta sedimentuak lagintzeko hainbat bide erabil daitezke, baina biderik zuzenena gidatutako itsaspekoak erabiltzea da.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagindu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko
lagindu : "distribuir, repartir" A. "Lagindu
(eketak), distribuir, repartir" A Apend.
lagindu : HiztEn (banatu), Euskalterm 1
(muestrear) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50,
LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
lagindu : EuskHizt (banatu), ElhHizt
(dividir, distribuir; muestrear), HiruMila
(muestrear), DRA (distribuir, repartir), PMuj
DVC (repartir, partir, dividir proporcionalmente)
// Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta
EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.
Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
forma horretan ageri da hiztegietan (lantaldearen corpusetan ez
da jaso); baina, aditz bat behar izanez gero, laginkatu
bezalako bat egokiagoa izan ote litekeen aipatu da.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
lagindu, lagin(du), lagintzen.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: EBB (1997-12):
kendu egin da.
- Erabakia: (H2.2 / 2011-05-03)
Kendu lerroa.
- Erabakia: ZTHB-HB bateratzea
- Osoko Bilkura (2015-11-27): lagindu, lagin/lagindu,
lagintzen du ad. [lehendik isildua sartzeko eskatu]
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laginketa
iz. Zerbaiten ezaugarriak aztertzeko laginak hautatzea. Laginketa-teknikak erabili dira iragarpenak egiteko.
lagostar
1 adj. Lagoskoa, Lagosi dagokiona. Lagostar dantzaria.
2 iz. Lagosko herritarra.
lagrandar
1 adj. Lagrangoa, Lagrani dagokiona.
2 iz. Lagrango herritarra.
lagun
1 iz. Norbaitentzat, berarekin jolasean, lanean edo kidekoetan aritzen den pertsona. Ik. kide. Adiskideak, batez ere politika arloan, ez dira lagun nahitaez. Eskola-lagunak izan ziren. Bideko laguna. Horra zure laguna dantzarako. Lagun ona, gaiztoa. Lagun artean (Ik. lagunarte). Sultanaren lagun taldeko kide bat. Batzorde lagunekin batera. Bere hizketa-lagunarekin. San Maurizio eta haren lagun martiriak. Ezezagunik ez har lagunik (esr. zah.). || Atsekabea da ene laguna.
2 (Izenondo gisa). Xalbadorri bertsolari lagun batek esan zionez.
3 (Multzo bateko kide bezala). Ardia bere lagunei azkentzen zaienean. Oinetako bat eta bere laguna. Elkarteko lagunen artean. Bertako hizkuntzaz bakarrik mintzatzen direnak ez dira 41.155 lagun baizik. Abiatu ginen, beraz, Kanbotik zazpi lagun, hiru gizon eta lau andre. Beribilean zihoazen lau lagunak hilak gertatu ziren. Han lehertu izan balitz, bostehun lagun akabatuko zituen gutxienez. Euskal Herriko hainbat txokotatik hurbildutako lagun andana bildu zen Tolosako plazan. || Ipuin lagunak, nahiz abere mutuak nahiz hala-holako gizon-emakumeak, bizirik daude egilearen irudimenean. Esateko, ez da liburuan lagun bat baizik nabari: Lekeitio.
lagun egin Norbaitekin batera norabait joan; norbaiten aldean hari laguntza emanez egon. Ik. lagundu. Etxeraino lagun egin diot adiskideari. Bi orduan lagun egin zioten hilotzari, kandelen argitan. Zuri lagun egiteko beti iraungo duen lorian.
lagun eraman Laguntzat eraman, laguntza gisa eraman. Bere semea eraman zuen lagun.
lagun handi iz. Adiskide mina. Ik. lagun min. Urte asko dira nire lagun handia dena. Gaztetako lagun handia. Burugogortxoa zen, baina lagun handia zuen Krispin.
lagun hartu Laguntzat hartu, laguntza gisa hartu. Zerbitzari leial bat lagun harturik. Komentuko anaia bat hartu zuen lagun eta bidean jarri zen. Txakur gose batzuk harturik lagun.
lagun hurko iz. Hurbileko laguna; bereziki, pertsona, norberaren kidekotzat hartua. Lagun hurkoa bihotzez maite izan. Zure lagun hurkoa maiteko duzu. Lagun hurko behartsuari gogortasunez begiratzea.
lagun izan 1 du ad. -en laguntza izan. Allende, beste asko lagun dituela, heriotzara eraman dutenak. Ur-haizeen joera lagun ez dugunez gero.
2 (Aditza ezabaturik). Txabola batean saskigile bat bizi zen; semea lagun, bordaz borda zebilen, saski zulatuak berritzen. Ez da hau eskaini digun lehenbiziko liburua; ez da ere izango, Jauna lagun, azkena. Sail horretan ere, maltzurkeria lagun, ez genuela lotsagarri gelditu behar inoren aurrean.
lagun min iz. Adiskide mina. Ik. lagun handi. Jenerala lagun mina dut eta, nolabait esateko, baita babeslea ere.
lagun zahar iz. Aspaldiko adiskidea. Ez zait ahaztuko, lagun zahar batek esana. Txikitako bere adiskide eta lagun zaharrekin. || Nireak egin du, lagun zaharra.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:01 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: lagun egin: etxeraino lagun egin diot
adiskideari, lagun eraman, lagun hartu, lagun hurko,
lagun izan.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: lagun handi, lagun min, lagun
zahar .
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
lagun izan, lagun eraman, lagun hartu, lagun egin.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [I108]: "Adierak zehaztu. Ez
adiskide. 'Pertsona' edo" (1993-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagunarte
1 iz. Lagunekin izatea, laguntzea. Ik. laguntza 2; laguntasun 2. Maiteago dugu lagunartea basamortuko bakartasuna baino. Lagunartea etsai izan dut oraintsu arte. Etxekoen lagunarte atsegina. Bere andrearen lagunarte bero eta eraginkorra.
2 iz. Toki batean gertatzen diren lagunen multzoa. Oso pertsona gutxiren lagunartea nuen han. Seme-alabek lagunarte berriak aurkitu zituzten. Behartsu jendearen lagunartean.
3 iz. Lagunen arteko elkartea. Eliza deritzan lagunarte handi honetan. Ezkontideek lagunarte bat, gizarte txiki bat osatzen dute.
lagunarteko 1 adj. Lagunartean edo adiskide artean egiten edo gertatzen dena. Lagunarteko tratu eta harremana. Lagunarteko jan-edan alaiak. Otoitza izan daiteke bakarkakoa edo lagunartekoa.
2 adj. Hizkl. Hizkeraz mintzatuz, jasoa edo goi mailakoa ez dena, lagunartean erabiltzen dena. Eguneroko lagunarteko hizkera arrunta.
3 adj. Lagunartea atsegin duena. Mutil adimen argikoa, oso lagunartekoa.
4 iz. Laguna. Atera zen etxetik bere lagunarteko batzuekin.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagunarte
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:06 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
lagunarte, gizarte.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: lagunarteko .
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-arte.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagunartekotasun
iz. Lagunen arteko harremana; lagunartekoa denaren nolakotasuna. Haren kulpa-sentimendua are biziagoa izango da, kaltetuekin adiskidetasun edo lagunartekotasun loturaren bat badu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagunartekotasun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:003 |
2003-06-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
lagunartekotasun 3: E. Genua 2 (biak zerrenda
batean, adib.: "Kritika egiteko jarrera / Gauza okerrak zuzentzeko
jarrera / Lagunartekotasuna"), A. Alberdi ("Lagunartekotasun,
elkarren ezagutza, etab.ek [...] beren eragina dute testuan").
lagunartekotasun : AB381, Euskalterm 1
(sozialtasun sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap.
DFrec, AB50, HiztEn, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
lagunartekotasun : HiruMila (compañerismo);
lagunartetasun : PMuj DVC (asociatividad)
// Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagundi
iz. Konpainia; lagun edo kideen arteko elkartea. Jesusen Lagundiko kideak. Jesusen Lagundian sartu zenean.
[Oharra: gaur egun, batez ere, Jesusen Lagundia esapidean erabiltzen da].
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagundi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:06 |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
(Jesusen Lagundia esapidean erabilia).
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
-di.
Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
Jesusen Lagundia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagundu, lagun/lagundu, laguntzen
1 du/dio ad. Norbaitekin batera norabait joan; norbaiten aldean hari laguntza emanez egon. (dio ad. denean, nor osagarririk gabea da). Ik. lagun egin. Etxera lagunduko dizut. Bere semeari laguntzen etorri zen. Sartu zen hirian oste handi batek laguntzen ziola. || Hiru urtez lagundu zion, eta neskak ezkontza aipatu zionean, bertan behera laga zuen. Neska laguntzen ibiltzen direnak. || Atsekabean laguntzen dizut, Nekane.
2 du/dio ad. Norbaitekin zerbaitetan aritu; jardunaren zati edo pisu nagusia bestearen gain dagoelarik, laguntza eman. (dio ad. denean, nor osagarririk gabea da). Garbitasuna gordetzen laguntzen digun gauza. Lagun iezadazu larrialdi honetan. Lanean lagundu zion. Bazkaria prestatzen laguntzen dio. Zuhaitzak beti laguntzen dio gizonari. Elkarri laguntzeko. || Meza ematen lagundu dio. Meza laguntzeko era. || Bere anaia Josek pianoz lagunduta, ederki baino ederkiago abestu zuen "Behin batean Loiolan".
3 du/dio ad. Norbaiten beharrak edo premiak betetzeko zerbait egin. (dio ad. denean, nor osagarririk gabea da). Behartsuei laguntzen die. Diruz lagundu zion.
4 du/dio ad. Mus. Akonpainatu.
[Oharra: Iparraldean, etxera lagunduko zaitut; lanean lagundu zuen esaten da eta Hegoaldean, etxera lagunduko dizut; lanean lagundu zion].
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagundu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:01 |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
lagundu, lagun(du), laguntzen. du (Ipar.)
eta dio (Heg.) ad. 1 'lagun egin'. 2 'laguntza
eman'.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
lagundu, lagun(du), laguntzen (cf. EArauak, 148-149:
"aditzoinaren forma (...) lagun nahiz lagundu (baina
ez *lagunt)").
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
du/dio, biak, maila berean onartzekoak dira, 'lagun egin' /
'laguntza eskaini' adiera bietan.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagungarri
1 iz. Norbaiti edo zerbaiti laguntzen dion gauza. Hona beste lagungarri bat, Jainkoaren bidean irauteko. Lagungarri gertatuko direlakoan, egin ditu oharrak. Ezinbesteko lagungarriak aurkituko dira liburu honetan, euskal literaturaren sakontze lanerako. Hemengo onak eta gaitzak betiko zorionerako lagungarri edo kaltegarri izango diren ezin jakin.
2 (-en atzizkiaren eskuinean, artikulurik eta kasu markarik gabe). Bere iritziaren lagungarri erabiltzen dituen arrazoiak.
3 (Izenondo gisa). Ik. laguntzaile. Heda iezadazu zure esku lagungarria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagungarri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:06 |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak
-n(du)+g-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagungo
1 iz. Lagunartea. Utzi ezazu emazteen lagungoa.
2 iz. Laguntza. Lagungoa galdatu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagungo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
17 ager. jaso dira, denak XX. mendekoak: G 6 (Or SCruz;
Or Aitork; SMitx Aranz; Anab Poli; Anab
Aprika); IE 11 (JE Bur; Ox; Mde Pr). Behin -a duela
azaldu da (Mde Pr); 9 kasu erabakigaitzak dira eta 7 aldiz
-a-gabea da (Ox; JE Bur; Anab Aprika; Mde
Pr).
IEko euskalkietan azaldu da,7 aldiz: -a duen kasu argi
bat azaldu da; beste 6ak erabakigaitzak dira.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'lagun izatea, laguntasuna, laguntza'.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-go(a).
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
'lagun izatea, laguntasuna, laguntza' adierazten du, eta ez
'lagun-multzoa'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagunkide
iz. Laguna, kidea. Irakasle kargua izan du Baionako San Luis ikastetxean 25 urtez, eta anitz adiskide egin ditu bai ikasle eta bai lagunkideetan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagunkide
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:20 |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-kide.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
laguna.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagunkin
adj. Ipar. Lagunartea atsegin duena, lagunenganako adeitsua eta gozoa dena. Ik. jendekin; lagunkoi; lagunarteko 3. Mutil on, prestu eta lagunkina. Lagunkina baitzen lehen, horra orain berekoi jarria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagunkin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. 'jendekina'.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: 'Falta. "Zen ere gazte
prestua, gozoa, lagunkina, zerbitzu egilea". Herria,
26.IX.1996'
- Erabakia: BAgiria
(1998-03-27): 'Lagunkin hitzari ere sarrera egin zaio, Ipar.
'jendekina' dela adieraziz'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagunkiro
adb. g.er. Lagun gisa. Lagun batzuekin lagunkiro mintzo zelarik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagunkiro
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:35 |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ki-ro.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lagunkoi
adj. Lagunartea atsegin duena, traturako atsegina dena. Ik. lagunkin; jendekin; lagunarteko 3. Gizon prestu eta lagunkoia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lagunkoi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:25 |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-koi.
Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
gizon prestu eta lagunkoia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laguntasun
1 iz. Laguntza. Graziaren laguntasun handia. Laguntasun bila. Ama Birjinari laguntasuna eskaturik.
2 iz. Lagunartea, konpainia. Goazen guztiok batera, ezen guk ahal dugun laguntasunik onena egingo dizugu. Ez zarete zoriontsu elkarren laguntasunean?
3 iz. Adiskidetasuna; lagunen arteko harremana. Zaharren arteko adiskidetasuna hozten ari zen artean, haurrak benetako laguntasunean hazten ari ziren. Euskaldunon arteko batasun eta laguntasun beroa.
laguntasuna eman Laguntza eman. Ez zien inork laguntasunik eman.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laguntasun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:06 |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS nahiz adibide gisa gehituz: laguntasuna eman
.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laguntxo
iz. Adkor. Laguna. Potin txiki batean lau laguntxo, berdeletan. Ni zure laguntxo leiala naiz.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laguntxo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-txo.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laguntza
1 iz. Norbaitek beste norbaiten alde egitea, bere ahaleginak haren ahaleginei batuz edo haren premia edo beharrei erantzunez; laguntzeko egiten edo ematen den gauza. Ik. sokorri; sokorru. Zure laguntzaren beharra dut. Laguntza eske dator. Eskuzabaltasunez eskaini dute laguntza. Zeruko laguntza ugariak. Inoren eta inongo laguntzarik gabe. Elkarren artean eta elkarren laguntzarekin. Espiritu Santuaren laguntzaz. Laguntza bereziak. Zer laguntza mota izan duzue erakundeetatik?
2 iz. Lagunartea. Ik. konpainia. Bakarka aspertu egiten dira; bata bestearen laguntza bila dabiltza. Ihes egin laguntza gaizto eta batzar oker guztietatik.
3 iz. Mus. Konposizio baten zati nagusiari ahotsaren edo musika-tresnen bidez laguntzea; horretarako ontzen den musika zatia. Ik. akonpainamendu.
laguntza egin Zerbaitetan lagundu; (norbaiten premiak betetzen) lagundu. Laguntza eginez beharretan ziren guztiei. Aingeruak eta santuak, laguntza egin iezadazue! || Aita santuak egin zizkion Leongo Elizari laguntza handiak.
laguntza eman Zerbaitetan lagundu; (norbaiten premiak betetzen) lagundu. Lurrean kristau on eta zintzoak izateko laguntza emaiezu.
laguntzan adb. (-en atzizkiaren eskuinean). Zalduna joan zen
erreginaren laguntzan: erregina lagun zuela. Aingeru guztien laguntzan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laguntza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:01 |
1995-07-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: laguntza egin, laguntza eman,
laguntzan .
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
laguntzaile
1 adj./iz. Norbaiti zerbaitetan laguntzen diona; norbaiti bere premiak betetzen laguntzen diona. Ik. lagungarri. Semea zekarren biderako laguntzaile. Etsai dugu estatua; besteak ditugu, beraz, lagun eta laguntzaile. Mutil bat zuen laguntzaile dendan. Bonaparte printzearen laguntzaile gorenetako bat. Bertsolarien laguntzaile gailena. Bi irakasle laguntzaile. Euskaltzain laguntzailea (Ik. urgazle). || Aditz laguntzailea.
2 (Hitz elkartuetan, bigarren osagai gisa). Baztango bide-laguntzaile batekin. Dantza-lagunaren bekatu-laguntzaile bazara. Sukalde-laguntzaile aritu zen han. Meza-laguntzaile gisa hartu ninduen.
laguntze
iz. lagundu aditzari dagokion ekintza. Ik. laguntza; laguntasun.
Estekak-
HBO
Aztergaia: laguntze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lahar
iz. Arrosaren familiako landarea, zurtoin luze arantzadunak eta lore zuri edo arrosak dituena, eta fruitutzat masusta ematen duena (Rubus sp.). Ik. sasi. Ez da biltzen mahatsa elorrietarik, eta laharrek ez dute ekartzen pikurik. Lahar iharra. Laharrez beterik. Laharraren umea, martxuka.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lahar
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Araua: |
Z3:EArau83 |
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1995-07-27 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:Hletra |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Rubus sp.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
(ik. Izendegia): Rubus sp.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
lahardekatu, lahardeka, lahardekatzen
du ad. Zub. Larrutu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: lahardekatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2000-10-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
+
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
lahardeka, lahardekatzen.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Zub.
Forma baten adiera(k)
larrutu.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E204]: larrua kendu. ||
larrutu hitzak batzutan 'hil, meskabitu' adierazten du.
- Erabakia: (H2.2 /
2010-05-24): Bere horretan onartu da lantaldeak proposatua (H1.1
lantaldeak eskainiko du definizio zehatzagoa).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Oharra: azken eguneraketa 2021-01-14