0
1 Ik. efe.
2 (Letra larriz). farad-en nazioarteko sinboloa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArauB |
azalpena egokituz: "f (efe) iz. 'euskal alfabetoaren seigarren letra'".
iz. Musika-eskalako laugarren nota.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. OEH argitaratuan: Fa (nota musical): Izt Po (Ut, re, mi, fa, sol, la, si / oju ta garraixi, / musika kizkar piña / ikasten naiz asi.), Azc PB (Fa kortxea baltzak, Orduan kantau doguz / Ozamako ninfak / lengo aldietako / la, si, do, re, mi, fak), (BN-lab) (Do, re, mi, fa, sol, la, si, do; / zapeta-zolatik zilo). fa
Zerb Metsiko (Fa, ez-eta aldeko zerbeit ere!), L. Fernandez (Orduko obretan beti alboko tonuetara modulatzen da, beti ere lehen Do-Fa, Sol-etik abiatuz, Tarrapatak Do, Mi, Fa eta Si notetan egin daitezke, Minimen haustura, Do, Re, Fa, Sol eta La notetan egin daiteke), Hizkilimin/3 (Afinatu ura kendu edo gehituz eta azkenean eskala osoa izango dozu: do, re, mi, fa, sol, la, si eta do), Kantutik jolasera (Haurrekin lan egiten baduzue, uste dugu FA, MI edo RE direla tonika egokienak), Musika (DO, RE, MI, FA, SOL eta LA notak erabiliko ditugu, Ikaslea zoruko pentagramaren ondoan jarriko da. Irakasleak lau beltz kantatuko ditu hurrengo tonuok erabiliz: DO, RE, MI, FA, SOL, LA, Erritmo irudiak: beltza, kortxea, zuria, beltzaren isilunea eta zuriaren isilunea. / Notak: DO, RE, MI, FA, SOL, LA. / Konpas guztietako pultsazioak zenbatuko ditugu.), Fa maior Musika (Arrabita, organo, hari eta continuorako kontzertua FA maiorrean). fa
: HiztEn, LurE // Euskalterm: (clave de fa), (clave de fa en tercera línea), (clave de fa en cuarta línea). fa fa, fa gako / klabe hirugarren lerroko fa klabea laugarren lerroko fa klabea
: ElhHizt, EskolaHE, EuskHizt, HiruMila. fa
(RAE): fa; (DLLF): fa; (Collins): F; (S. Carbonell): fa; (Langenscheidts): F. es fr en it de
'musika nota'.
Ik. " iz. Mus. Musika eskalako laugarren nota"; ik. Fa giltza: adibidea s.u. giltza. fa
Musika.
musika-nota
iz. Asturiasko eltzekaria, babarrun zuri handiak urdaiarekin, txorizoarekin eta odolkiarekin egosita prestatzen dena. Presaka dabiltzanentzat egosita heldu diren lekaleak dira, zalantzarik gabe, aukerarik onena; oso larri bagabiltza, beste osagai batzuekin prestatuta daudenak eros ditzakegu, eltzekari edo fabada gisakoak.
adj. g.er. Aldekoa, mesedegarria. Ik. onuragarri.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:37 | 1999-05-11 | Bigarren mailan onartzekoa |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Ik. aldeko; mesedegarri, onuragarri, etab.
izond.
g.er.
- [E208]: falta dira.
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA, IS) eta BAgiria (2000-03-31): faboratu Zah. bada ez du zentzurik familia osatzeak. Beraz, ez dira sartuko. // Bigarren itzulian beste gabe onartu zuten euskaltzainek (2008-06-19).
du ad. Zah. Fabore egin, mesede egin.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Bigarren mailan onartzekoa |
faboratu, fabora, faboratzen. du ad. Zah. h. fabore egin, mesede egin.
Zah. Ik. fabore egin, mesede egin
- [E208]: hobe marka kendu; aski litzateke 'fabore egin, mesede egin' esangura duela jartzea.
- [E208]: Halaxe onartua dugu, baina ez da batere egoki faboratu moduko partizipioa bigarren mailan eta baztergarri gisa uztea, hitz bakarraz ezin hobeki erabil daitekeena (pertsona faboratuak, talde faboratuak lanpostu edo jarrera faboratuak...), horren ordez, KASU GUZTIETARAKO, batzuetan inola ere erabiltzerik ez dauden aditz osatu horien mesedetan. Hobe litzateke beste formula batekin jartzea, fabore egin eta mesede egin formei lehentasuna emanik ere.
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA, IS) eta BAgiria (2000-03-31): ez da onartzekoa.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07) Bere hartan utziko da oraingoz lehen itzulikoa.
iz. Mesedea. Adamek anitz fabore eta abantaila hartu zuen Jainkoagandik. Zeruko fabore handiak.
-en fabore -en alde. Emazteen fabore. Onen fabore eta gaiztoen kontra. Gora Paulino errezildarra, gu zure fabore gara.
-en faboretan -en alde. Armak ekarri nahi ditut erregeren faboretan. Zuberoako fededunen faboretan berriki moldatu duen liburua.
fabore egin Mesede egin. Zutik jar zaitez, egizu fabore. || Fabore ederra egin zion.
faborez adb. (Jendetasunezko formula). Mesedez. Esango didazu zure izena, faborez? Ez garrasirik egin, faborez!
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 |
AS
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
AS
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1994-07-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:10 |
AS: -en fabore, -en faboretan, fabore egin, faborez.
-(r)en fabore; fabore egin; faborez
- [E208]: -en fabore azpisarreraren ordez, -en fabore(tan) proposatu du.
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA, IS) eta BAgiria (2000-03-30): bi azpisarrerak eman daitezke, biak ugari erabili baitira.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 |
AS
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 |
AS
- [E109]: marka falta "Hegoaldea eta lagunartekoa"
- Erabakia: BAgiria (1997-02-28): faborez eta mesedez parekotzat ematea onartu da.
1 iz. Hist. Erregearen edo erreginaren begikoa. Erregearen faboritoa nintzen, gorte osoko lilura.
2 iz. Irabazteko aukera gehien dituela uste den kirolari edo lehiakidea. Australiako lehiaketa faborito garbirik gabe hasiko da bihar. Pilotari eta zaleen ustean, Olaizola II.a eta Zearra dira txapela irabazteko faborito nagusiak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:36 | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
faborit IE 2: Gy ("Paganoek arranoa zaokaten Yupiterren hegaztin faborita bezala", "Plat faborita").
faborito EB 12: I. Mendiguren ("Errege-Erregina paregabe haien faboritoa nintzen"), Egin 1988 ("inkesten arabera Dukakis zen faboritoa"); Hemen 1987-1988 2 (adib.: "faborito eta taldeburuak aise nagusitu ziren atzo final laurdenetan"), J. Gabilondo ("hizketagai faboritoenetakoa Estatu Batuak zenbat gorrotatzen dituzten izaten da"), EstiLib ("Chiapucci eta Chioccoli dira faboritoak"), A. Alonso ("finalerako pronostikoetan Azkoitia zen faborito"); K. Linazasoro ("gizon batek, bere eserleku faboritoan eserita, ate nagusiari bizkar emanez, nobela baten azken kapituluak irakurtzen ditu"), Egunk 1993 3 (adib.: "suitzarrak zartako ederra eman zien gainerako faboritoei"), A. Aisa ("garaile atera zen lasto jaurtiketan faboritoak ziren Iparraldekoen aurretik").
faborito: DFrec 5, AB50 13, HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. AB38, LurE, Euskalterm.
faborito: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Erdal favorito / favori formen ordainak: HiruMila: gogoko, kutun, gogokoen, laztan; hijo predilecto = seme laztana// ElhHizt: 1 adj./s. gustukoen, gogokoen; 2 adj./s. faborito; 3 adj./s. begiko// Lur EG/CE: begiko// Lur EF/FE: 1 begiko, hautuzko, maiten; 2 matel bizarrak// XarHizt: maite maite, kuttun, gogokoen// Casve FE: altekor, maiten; (barbe) maxel bizarrak, foltxeak// HaizeG FB: hautuzko, gogoko, maiten; (barbe) matel-bizarrak// T-L LBF: hautuzko, maiten; (barbe) matel-bizarrak// PMuj DCV: privado, predilecto = aldeko, alderako, gogoko, maiten, begipeko, begiko, kolkoko, kuttun; es mi amigo favorito = nere adiskide artua da// Azkue Aurkibidea: aiutuko (b); aldeko (b, g); alderako (g, l); altekor (s).
fr (DLLF): 1 favori, ite; 2 favori (privado); favori, crack (carrera de caballos); 3 favorite (del rey); 4 favori, ite; préféré, e (preferido); DEP favori, ite; it (S. Carbonell): favorito, a (prediletto, preferito, a); libro, espectáculo, paseo f.: libro, specttacolo f., passeggiata favorita; trionfo (in certi giuochi di carte); juego un f.: gioco un trionfo; s. favorito, a; el f. del conde, del ministro, del rey: il f. del conte, del ministro, del re; la favorita del dictador, del príncipe, del sultán: la favorita del dittatore, del principe, del sultano; ca (DCC): favorit, -a; en (Collins): favourite; de (Langenscheidts): (favorita) Favoritin, Mätresse; (favorito) 1 adj. Lieblings...; (plato f.) Leibspeise; 2 m. Günstling, Favorit; Liebling.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
iz.
Hist., Kirol.
iz. Industria-ekoizpenak egiten, lantzen edo eraldatzen diren lantegi handia. Fabrika batean lan egin. Paper fabriketako ke aterabideak. Arma-fabrika. Herriko fabrikako langileak. Fabrikako bulegoetan.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-02-25 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Merkat | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:04 |
ola, fabrika, usina
fabrika, lantegi; fabrika, lantegi, ola (=ferrería); ehungintza, ehun-fabrika; irin-fabrika, iringintza; izoztegi, izotz-fabrika; paperfabrika, papergintza; pentsugintza, pentsu-fabrika
- [E124]: "lantegi erdarazko 'taller, atelier' adieran bereiztea komeniko litzateke, azken urteotako tailer espainola baztertuz" (1995-06-16)
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fabrikante-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. fabrikatzaile].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
iz.
1 Beh. fabrikako langilea. 2 `fabrikatzen duena' adierazteko, aski da fabrikatzaile.
- [E210]: Lehenengo adiera kentzeko modukoa izan daiteke. Hitz horrek, fabrikako langileari barik, fabrikako ugazabari egiten dio erreferentzia gaur egun, itsasaldeko Bizkaian behinik behin. Hori dela eta, lehenengo adierari eustekotan, 'fabrikako ugazaba' jarri beharko litzateke.
- [E208]: Nire ustez gaur egun inork ez du erabiltzen fabrikante hitza fabrikako langile gisa, ez eta behe mailan ere. Horregatik hobe litzateke fabrikante* e. fabrikatzaile, egile, ekoizle, -gile.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Ez da inolako adieratan onartuko, eta osorik baztertuko da: «fabrikante* e. fabrikatzaile».
du ad. Egin, bereziki makina edo lanabesen bidez. Armak fabrikatzeko lantegia.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:08 |
ez da azaldu OEHko testuetan.
EBko testuetan fabrikatu 47 aldiz aurkitu da; aurrefabrikatu behin eta prefabrikatu bi aldiz.
DFrec: fabrikatu 6, prefabrikatu 1; AB38: fabrikatu 12, aurrefabrikatu 1; AB50: fabrikatu 5, aurrefabrikatu 1.
aurreprestatu, aurrefabrikatu
fabrikatu, fabrika(tu), fabrikatzen. du ad.
fabrikatu, fabrika(tu), fabrikatzen
iz./adj. Fabrikatzen duena. Fabrikatzaileen elkartea.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Merkat | 1993-02-25 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
iz. Fabrikatzea. Metalezko egituren fabrikazio prozesua. Fabrikazio kostuak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:17 | 1999-05-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
HezkAdmin: fabrikazio mekaniko: fabricación mecánica.
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)
iz. Alegia (ipuina). Mexikoko agintariei kritika egiten die azeri, zerri, untxi eta fabuletan ohiko diren beste animalia batzuk izendatuz.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:26 | 1999-05-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z6:LBeh | 2011-10-18 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
25: Izibene Oñederra, Bixente Serrano 6, Xabier Martin, Edu Lartzanguren, Alberto Barandiaran 2, Imanol Mercero, Anjel Lertxundi 2, Berria 2, Imanol Magro, Mikel Lizarralde, Urtzi Urkizu, EiTB.com 3. fabula
EPG: 48: 18, 1, Anjel Lertxundi 6, Edorta Jimenez 3, Joan Mari Irigoien 3, Bernardo Atxaga 5, Josu Zabaleta, Gotzon Garate, Patxi Ezkiaga, Ibon Uribarri, Pako Aristi, Jon Alonso, Bego Montorio, Josetxo Azkona, Filosofiako gida, Patxi Zubizarreta, Harkaitz Cano, Iñaki Heras. fabula Berria Herria
HLEH: - / EuskHizt: Ik. alegia / HiztEn: + / LurE: Ik. alegia / ElhHizt: - / EskolaHE: Ik. alegia
Ik. alegia.
Nazioarteko forma da, eta erabilia da.
- [E208]: kultismo mailan bada ere, ontzat eman beharko genuke, nazioartekoa da eta. Arrazoi berberagatik fabulatu eta fabuloso ere sartu beharko genituzke.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Kendu lerroa.
iz. Faksimilea.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
edo faksimile.
- [E210]: Bata edo bestea aukeratu beharko litzateke, eta horixe arau moduan zerrendatu, bestea isilduz.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Bere hartan utziko da oraingoz lehen itzulikoa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
edo facsimile.
- [E109]: zergatik ez -c-?
- Erabakia: BAgiria (1997-02-28): idazkera horren ondoan facsimile ere onartu da.
iz. Portugalgo kantu herrikoia, halako aire malenkoniatsu eta fatalista bat ezaugarri duena. Ezinezkoa da fadoa abesteari, sentitzeari edo entzuteari uztea, fadoa bizimodu bat delako.
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fadura-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. padura].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
EEgunk: "† fadura e. padura".
Ik. padura.
f-/p-.
iz. Taurom. Zezenketariak, zezena jokatzeko, kapa erabiliz egiten dituen pasaldi guztien multzoa. Zezenketariak faena biribila egin zuen eta bi belarriak eman zizkioten.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:33 | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
faena EB 4: zezenketakoari dagozkion 3: I. Azkune 2 ("Izan ere bere faenan ari zela zezenak airera bota zuen eta buruz behera erori zen", "Valencia IIari faena biribila atera zitzaion bere lehenengoan, eta ongi hil zuelako bi belarriak eman zizkioten"); E. Etxebarren ("Adore haundia erakutsi zuen Mezquitak; faena bukatu arte ez bait zen plazatik mugitu"); 'eginkizuna' adierako 1: Aizu! 1988 ("A: Arraunean zabiltzanean zein da gertatu ahal zaizun faenarik handiena? M: Itsasoa gaizki badago eta gainera haizea, txarto").
faena: DFrec 1 (Hau faena, eta ez du alde egin nahi alajaina!), HiztEn (Taurom.). Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, LurE, Euskalterm.
faena: ElhHizt (Taurom.). Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
iz.
Tauromakia.
- [E208]: Pederasten, sadomasokisten, torturatzaile eta antzeko jendailen erdal jargoia euskaraz sartzen ez dugun arrazoi berberagatik, ez dut uste geure hiztegian sartu behar dugunik nazioarteko legeen artean erabat gaitzetsi eta galarazita dauden zezen-tortura sadiko horien erdal lexikoa. Faena, euskaraz ezer izatekotan, gainera, jukutria, joko txarra portaera desegokia gisako zerbait da.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Lantaldeak proposatu bezala onartu da: «faena iz. Tauromakia»
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fago-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. pago].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
HLEH-EuskHizt: † Ik. pago / HiztEn: 1. Ik. pago 2. + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Ik. pago.
f-/p-.
ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, fagoratu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. fabore egin].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Bigarren mailan onartzekoa |
fagoratu* e. fabore egin.
Ipar. Ik. faboratu, fabore egin
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fagore-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. fabore].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Bigarren mailan onartzekoa |
fagore* e. fabore.
Ipar. Ik. fabore
iz. Haize instrumentua, zurezkoa eta mihi bikoitzekoa. Fagota jo.
fagot jotzaile, fagot-jotzaile iz. Fagota jotzen duen pertsona.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Mus.
- [E115]: adiera jartzea eskatu du.
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA, IS) eta BAgiria (2000-03-30): Mus. erantsiko zaio.
iz. Geol. Mugimendu geologikoek lurrazalean eraginiko haustura, bananduriko bi blokeetako bat bestearekiko lerrarazten duena. Lurrikarak herrialdearen iparraldea zeharkatzen duen failan izan du epizentroa. San Andres faila.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:22 | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
iz.
Geol.
iz. Oilarraren antzeko hegaztia, buztan-luzea eta kolore biziko lumak dituena, sukaldaritzan txit aintzat hartua (Phasianus colchicus). Faisaia jaten.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2008-07-08 |
corpusekoak dira: basoilar (eta bas-oillar 1, bas'oilar 1, baso-oilar 2) 8: B 2 (Azc PB, Erkiag BatB), G 3 (Izt C, Or Mi, Ibiñ Virgil), IE 3 (Gy, Barb Sup, eta Ox: bas-oilartto), eta faisan 3 (Or Tormes: "Munduan dan aamenik goxoena dok, eta eztok olako faisanik niretzako", Otx: "basuetan eta baratzetan eukazan faisan eta eper guztijai iges egitten"; "Poloirik eta eperrik eta faisanik eta usakumarik..."). Ik. OEH argitaratuan faisan, basoilar eta buztanga sarrerak; horietan beste lekukotasun hauek jaso dira: faisai 1 (MItziar Txoriak: "Faisai mardul onek ollo egaztietan okelarik guriena ta gozuena omen dik"); basoilar 8 (Dass-Eliss GH: "bas-oilar"; Dv Lev 11,19, Bibl ib.: "basoilar"; Ker ib.: "basoillar"; Euzk II, Ol Lev 11,19; Casve SGrazi: "basollar"); eta buztanga 1 (Herr 1957 ap. DRA: "Haatik fexanta edo buztanga ez da hunki behar buruilaren 29a arte").
EB bina ager.koak dira faisai (Natur Zientziak. Erdiko zikloa 3. OHO: "Hauetan, adarzabal, eper, faisai eta beste animaliak hazten ziren"; Bizia lurrean: "Eperra, galeperra eta faisaia ere familia berekoak dira") eta faisan (JMB LEG: "Hegaztiak ere izentatzekoak dira, batez ere pago-usoak, eperrak, faisanak"; Hemen 1987: "Faisana ardo beltzarekin").
faisai: AB38 1; AB50 1; HiztEn-LurE, Euskalterm 9; basoilar: Euskalterm 1.
Ik. Izendegia: basoilar: Tetrao urogallus; faisai arrunt: Phasianus colchicus; Izendegiaren hustuketan jasoak: bas-oillar: PMuj DCV; baso-oillar: PMuj DCV; buztanga: PMuj DCV; faisai: Ag Kr-3 Itxas-iztegia; Noval Avifauna; X. Kintana Hizt80; PMuj DCV; Estatistika. Nekazaritza; LMuj DGT; NZ; UZEI: Arkitektur Hiztegiaren hasikinak; M. Ariztia Abereen mundua; Gordailu IkastHiztegia; Zendoia-Sakana Animali mundua; faisai arrunt: Perez Ollo Navarra; faisan: J.M. Aranalde Egaztien mundua; fasi-oillar: PMuj DCV; faxan: PMuj DCV; nauder: PMuj DCV; Lh DBF; nauderra: Dass-Eliss Oiseaux; paitsan: Euzko Gogoa 1956-IX-X. Hiztegietakoak: DRA: basaoillar, basoilar, basoilhar, basoillar, buztanga, nauder; PMuj DVC: bas-oilar, bas-oilartegi, basoilar-tipi, buztanga, faisai, nauder, nauder-eme; Lh DBF: basaoilar, basaolar, basoilar, basolar, basollar, nauder; HiztEn: basoilar (Tetrao urogallus), nauder ("ik. faisai"); ElhHizt: basoilar (Tetrao urogallus), faisai (Phasianus colchicus), faisai eme, faisai-haztegi, faisai-hazle, nauder ("ik. faisai"); LurE: basoilar (Tetrao urogallus), faisai (Phasianus colchicus), nauder (Phasianus colchicus); HiruMila: basoilar (Tetrao urogallus), faisai (Phasianus colchicus), nauder (Phasianus colchicus); Casve EF: basoilar, nauder.
OfQuLF: grand oiseau || Phase || fleuve de la Colchide, ancien pays dAsie.
Phasianus colchicus.
-ai/-an egokitzapen urri gertatua (cf. gabirai, galai)
Izen propiotikoak.
Phasianus colchicus
- [E410]: "hegazti-izena da eta komeniko litzateke kontuan hartzea ea nola eman zen Aranzadiko ornitologoek Peterson-en gidarako adostutako zerrenda hartan, ondotik etorri direnek (adib., UZEIren Izendegia-k) hurbildik jarraitu baitute (Ik. "Repertorio de nombres vascos de aves...", Munibe, XIII, 1961, 310-326)" (1995-03-22)
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, faja-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. paxa].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
paxa 4, denak ap. Lard: "zauriak edo ebakiak olio-ardoakin igortzi, paxakin lotu", "gorputza maindirearen gañetik paxatu edo paxaz ondo lotu zuten", "ikusi zituen gorputza bildutako maindirea, eta lotutako paxak", "Juan'ek bezala maindirea eta paxak ikusi zituen".
faja EB 1, 'gerrikoa': G. Etxeberria ("#mdash#Ez ote litzateke hobe ustekabe harrapatu eta muturlotzea? Ba al dugu sokarik? #mdash#Nere faja, agian"); paxa 3: 'oihala' adierako G 2: ZugKer Jn 20,5-6 ("Makurtuta, paxak lurrean ikusi zitun, bañan ez zan sartu", "Iritxi zan Pedro ere atzetik, sartu zan, eta paxak lurrean ikusi zitun") eta 'armarria banatzen duen pieza' adierako EB 1: NekazArkit ("etxeak, kondizio apalekoa izaki, armarri txiki bat darama, gurutzean laurdendua, xakelatu eta paxekin"); paisatxo B 1, 'oihala': Argia 1936, erabilera markatuan ("Ondoren 'paisatxo bat' gerrirako umiarentzat, berarekiñ bilduaz zillaren 'kura' amaitzeko").
faja: AB50 1 ('faja' itzulia); faxa 'armarria banatzen duen pieza' adierakoa: Euskalterm 13; faxa 'oihala' adierakoa: HiztEn 3 (hauetan faxa-kulero eta faxa-kulero txiki); faxatu: Euskalterm 2 (faxatu txertatu, sei ataletan faxatu); paxa: AB50 1 ('paja' itzulia), Euskalterm 'armarria banatzen duen pieza' adierakoa 12 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE.
faxa: HiruMila ('faja' itzulia), ElhHizt; paxa: HiruMila (1 faja para envolver a bebés; 2 faja en general), Lur EG/CE (faja) eta EF/FE (bande, ceinture), DRA (1 faja para envolver a los niños; 2 faja en general), PMuj DVC (faja, ceñidor, cinto, cinturón) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.
Prestas: 65 lek. (B 25 / G 40).
idatziz erabili dentxoa, paxa forman erabili da, eta forma hori da ahozkoan ezagutu izan dena: jasoko da, dagokion markarekin.
Ik. paxa.
1 iz. Limosna eskatuz eta bere burua gogor hilduratuz bizi den aszeta musulmana edo hindua. India misteriotsua, fakirren eta Budaren herria.
2 iz. Fakirrak imitatuz, ikuskizun gisa, jendaurrean hildurazko ariketak (suaren gainean ibitzea edo iltzez eginiko oheetan etzatea, adibidez) egiten dituen pertsona.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
EEgunk: "fakir".
iz. Izkribu edo marrazki baten kopia erabat zehatza. Ik. facsimile. Oihenarten euskal liburuaren faksimilea. Faksimile edizioa.
adj. Egitatezkoa, egiteetan oinarritzen dena; egiazkoa, benetakoa. Tortura sistematikoa ez da posible izan estatuaren onarpen faktikorik gabe. Botere faktikoa: Gizartean eta politikan duen garrantzia eta pisuagatik erakundeetan indar handia duen eragilea edo eragile multzoa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1999-05-11 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z6:LBeh | 2011-10-18 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
EB dira faktiko 2 (K. Aulestia: "Paradojaz paradoja, monarkiak bereganatzen ditu indar faktiko guztiak"; ELA/STV 1992: "politikook gainera sustraipen demokratiko eta herritar guttiko botere faktikoen -nagusiki ekonomikoen-, aurrean ofiziosotasun atseginkorra adierazi ohi dutelarik"); faktikotasun 1 (UZEI: "Honela, Russel-ek gertakari batzuren existentzia baieztatu zuen, gertakari horien faktikotasuna, errealitateak zerikusirik ez duelarik ezagunak izatearekin ala ez").
faktiko: DFrec 1, AB50 7 (hauetan indar f.), HiztEn (eta botere f.: AS), Euskalterm 1; faktikotasun: Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, LurE.
faktiko: HiruMila, ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
11: Mikel Irizar, Mikel Asurmendi, Gontzal Mendibil, Tasio Erkizia, Edorta Agirre, Jokin Sagarzazu, Joxerra Senar, Cristina Berlanga, Ainhoa Sarasola, Victor Alexandre, . faktiko EiTB
EPG: 32: 21, Piarres Xarriton 2, Filosofiako gida 2, Itxaro Borda, Jon Arretxe, Harkaitz Cano, Iñaki Arranz, Joxerra Garzia, Markos Zapiain, Joxe Azurmendi. faktiko Berria
Bebil: zalantzazkoa da irizpideen arabera, ez baitirudi gaztelaniaz bestetan hedatua denik (cf. de faktisch, baina fr factuel, en factual).
zalantzazkoa izan daiteke irizpideen arabera, baina bezalako esapideetan asko erabili da. botere faktiko
izond.
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)
- [E208]: Berau gaitzetsi nahi badugu, ondo da, baina, gutxienez, esan dezagun horren ordez zein bultzatzea proposatzen dugun. Beraz ez dezagun ken.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Kendu lerroa.
adj. Hizkl. Aditzez mintzatuz, arazlea. Euskara zaharrean -ra- artizkiaz baliatzen ziren aditz faktitiboak osatzeko.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:003 | 2002-02-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +
izond.
Hizkl.
1 iz. Ondorio edo emaitza jakin bat eragiten duen osagaia.
2 iz. Mat. Biderkagaia.
3 iz. Rh faktorea: hematieen antigenoa, odol isuraldatzeak egitean eta haurdunaldietan, antigeno hori ez duenarengan arazoak sor ditzakeena.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:MatHizt | 1994-07-07 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 |
bi zenbakiren biderkagai komunak, bi zenbakiren faktore komunak; biderkagai, faktore; biderkagaien ordena, faktoreen ordena; zenbaki baten faktore, zenbaki baten zatitzaile
ik. lantaldearen oharra s.u. Rh faktore: "faktore sarreran eskain liteke adibide gisa".
iz. Zenbait industria-ekoizpen egiten diren lantegia, bereziki filmak ekoizten direna. Marvel faktoria pantaila handira itzuli da The Avengers filmarekin.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:003 | 2002-02-12 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z6:LBeh | 2011-04-12 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z10: LBeh1810 | 2020-12-23 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
LBeh (2011-03-03): faktoria 7 ager.: Jose Inazio Basterretxea (Gerora, maitasun goxoetan aritu nahi izaten zutenean nagusiek, Disney faktoriak ekoitzitako film melenga horietako baten aurrean jartzen zuten haurra, ezti-jariotan isildu zedin), Irune Berro (Disney faktoriako zenbait pertsonaiaren satira egin zuen film horretan), Maitane Mitxelena (Luc Bessonen faktoriako zintatzat jo dezakegu Le Transporteur hau, bera baita gidoilaria.), Mikel Carramiñana (ELAren faktoriakoa zarela publikatu zutenei erantzun zenien zure lehenengo diskurtsoan. Zergatik?), Erredakzioa (Pixar faktoriaren animaziozko hamargarren filma izango da aipaturikoa eta lehena hiru dimentsioko formatuan), Pello Zubiria (Madagaskar esanda gazteak DreamWorks Animation faktoriaren marrazki bizidun ospetsuez oroitzen dira.), Edorta Agirre (Produktu markadun horiek fabrikatzen dituzten enpresek berek ekoizten dituzte ohiko faktorietan, formula berdinak baliatuz, baina zurien prezioa dezente apalagoa da) // Gainerako faktoria guztiak Euskadi Irratiko programaren izenari dagozkio. // faktoria 177: Aizu 7 (TOKIZ KANPO izeneko saioa sareratuko dute Hiru Damatxo ideia faktoriak eta Islandia ekoiztetxeak, otsailetik aurrera), Argia 35 (Porlan faktoriak, petrolio industriak, Yugo auto fabrika eta telekomunikazio sistemak bonbardatu eta suntsitu zituen ere bai), Berria 26 (Azken hilabeteetako uzta izan daiteke sortzailearen ideia faktoriaren isla: liburu bat, dokumental bat eta antzezlan bat bukatu berri ditu), Deia 23 (Gaur egun, arte eta eskulan faktoria dugu, eszenatokia, barra, gune soziala, familia txokoa, gorputz faktoria, komunikazio faktoria, bilera gelak, hacklab a, erakusketa aretoa, lehen solairuan beste tarima edo eszenatoki mugikor bat..., Disney faktoria), EiTB 10 (Marvel faktoria pantaila handira itzuli da The Avengers filmarekin), ElCorreo (ler daiteke Detroitek erresumina sentitzea ere: AEBetako leku gehienetan ez bezala, erabateko nagusitasuna lortu dute hemen auto asiarrek (Toyota, Honda, Mazda, Hyunday, KIA). Alemaniarrak ere (BMW, Mercedes) ez dira Ford faktoriakoak baino gutxiago), Elhuyar 8 (Aldiz, faktoriarik zaharrenek --lehiakortasunik txikiena dutenek, alegia-- ekoizpen- eta salmenta aurreikuspenak gutxituz gero, produkzio lerro berrienekin lehiatu ezinda, itxi ezean, galerak izango lituzkete), Elkar 24 (Martinek eta Aszensiok gidatuta, bi ontzitan irten dira goizean marinelak Skarfatangiko faktoriatik Steingrimsfjordurreko badiatik at), Erlea (Disney faktoria), Consumer 7 (Faktoria sortzea erabaki zuten 1986 hartan modako firma handien mundu pribilegiatu horren protagonista bilakatzea ametsetan ere ez omen zuten ikusten), Goiena 7 (Ez da kultur faktoria huts egiten duena, banaketa eta hedapen sarea baizik), Jakin (Horrela sortu ziren manufaktura edo faktoriak, fabrika kapitalisten zuzeneko aurrekariak), Karmel 3 (Gainera, enpresa kopurua ere hazi egin da. 1997an, era honetako 60 faktoria genituen), Laneki 2, UEU 5, Uztarria 10.
EPG: : Erredakzioa 3 (Halaber, faktoriaren ondoan zeuden orube batzuen salmentarekin Newellek beste 12 milioi euro irabazi zituela salatu zuten langileen ordezkariek, Haiei Espainian kokaturik dituen beste bi faktorietara lekualdatzeko aukera mahai-gainean jarri nahi die zuzendaritzak, Hain justu, aurreko asteetan ijaw etniako miliziek multinazionalen faktoriei eraso zieten eta Shell enpresa Nigeriatik langileak ateratzera behartu zuten), Iban Santamaria 2 (Faktoriak Zaramagan zuen 133.000 metro koadroko orubearen truke 16,23 milioi euro eskaini zizkion Cuerdak, Azkenean, faktoria ixteko asmoa jendaurrean agertu zuen enpresak joan den apirilean), Joxerra Senar (Autogintzako hornitzailea da, kautxozko piezak egiten ditu eta, guztira, 134 gizon eta emakumek egiten dute lan Oiartzungo faktorian), Ainara Gorostitzu 3 (Ipupomamua haur eta gazte literaturako faktoria izango da, Donostiako proiektuen osagarri, Pasaiako Casa Cira arrain faktoria zaharrean eta Ondartxo ontziola ohian jarriko dira obrak ikusgai, Bai, ekoizpenak Tanttakaren faktoriako osagai guztiak ditu: mezua duten testu poetiko handiak eta zuzeneko musika uztartzen dituzte), Mikel Lizarralde (Hollywood klasikoko faktoriatik irten zen izar handienetakoaren mendeurrena beteko da gaur), Juan Luis Zabala (Telebistaren Institutua, Teknologia Berrien Nazioarteko Behatokia, Hizkuntzaren Institutua, Sormenaren Institutua, Gastronomiaren eta Elikaduraren Institutua, Hiriaren Europako Institutua, Kultur Balioen Promoziorako Institutua, Egitasmo Kulturalen Faktoria, mediateka-liburutegia...), Jose Mari Pastor (Heroiak Mendebaldean daude beti: gerren faktoria Washingtonen dago, eta filmen faktoria, Hollywooden), Xabier Lopetegi (izarren faktoria erraldoian), Arantxa Elizegi (Izan ere patenteak eta copyright-a gizarte industrialeko tresnak dira, soilik enpresa eta faktorien merkatua erregulatzeko tresnak), Asier Iturriagaetxebarria (Leioako campusak badu faktoria irudi bat, unibertsitariengandik hurbil ez dagoelako), // Liburuak: Edorta Jimenez 3 (Liburu honen sorburuan Alberto Barandiaranen liburua dago: Gaizkileen Faktoria, Lan hori gero nafarrak Gaizkileen Faktoria edo Hemingway euskaldunen artean liburuaren bidez sakondu zuen, Gaizkileen faktoria - eleberrian egin duen legez), Iñigo Aranbarri 3 (Gaizkileen faktoria ez da euskal kazetaritzaren liburu zoragarri bat?, Euskaraz, larrien eta xeheen arteko kontu honezaz harago, batzekoak dira elizaren faktoriak sortutako hitzak, egunero darabiltzagunak, Aste honetan bertan, primerako adibidea Vocento faktorian), Koldo Izagirre 2 (Berrogei urtetik goitiko bakarra zen eskifaian, baina ongi moldatu zen bakailaoari burua tripak hezurra kentzen ontziko faktorian, Kubertan, kamainan, jantokian, faktorian, zerbait zekienak deus ez zekienari eman zion orduan), J.M. Olaizola (Faktoria bat sortu bertan), Iban Zaldua (Faktoria suntsitzen eta habearte berriak eraikitzen jarraitu zuten, arkitektura ondarea babesteko lege eta araudi guztien gainetik jauzi eginez), Harkaitz Cano 3 (Idazleok eta jende desokupatuak horrela fitxatzen dugu egunero gure bulegoan, gure faktoria imajinarioan: baguette bat eta Le Monde erosiz, Ford faktoria amerikarreko lehen autoak heldu dira penintsulara, Egun haietan ez zen teklen zaratarik, geldirik zegoen argiaren faktoria), Jokin Urain (Distantziaren faktoriak), Bernardo Atxaga (Nora begiratu, etxe bat han, edo faktoria bat, edo gasolindegia). faktoria
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
ez dago forma honen beharrik, aski baita fabrika.
Badu lehiakide hedatuagorik (cf. fabrika, lantegi...), eta aski dira.
Erabilia, eta hiztegi orokorretan ere jasoa.
- [E208]: Ez dut uste fabrika eta faktoria erabat sinonimoak direnik. Berau ere aski nazioartekoa da eta Euskadi irratian behintzat bada aspaldi handian Faktoria deritzon programa bat. Ontzat ematea proposatzen dut.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Kendu lerroa, oraingoz behintzat.
1 adj. Faktoreei dagokiena.
2 iz. Mat. Zenbaki batez mintzatuz, zenbaki beraren eta bera baino txikiagoak diren zenbaki positibo oso guztien biderketaren adierazpen aljebraikoa, harridura ikur batez adierazten dena. Hona hemen 5 zenbakiaren faktoriala: 5! = 5 x 4 x 3 x 2 x 1. Faktorialak konbinazio eta permutazio kalkuluetan erabiltzen dira maizenik.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:004 | 2002-02-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
faktorial 4: N. Balluerka ("Hau nortasunaren ikasketan estima daiteke, non psikologiaren teknika metrikoak eta faktorialak geroz eta maiztasun eta sofistikapen gehiagoz erabili bait dira"), Kalkulua ("Polinomio baten deskonposaketa faktoriala"), M. Haranburu ("analisi faktoriala egin eta gero"), Inguruak 1997 ("Tipologizazio hau burutu ahal izateko lan-bitartekoa datu anizkoitzen azterketan oinarritutako analisi faktoriala da").
faktorial: AB38 5, LurE (Mat.), Euskalterm 14 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn.
faktorial: ElhHizt (Mat.), HiruMila (Mat.), EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-al izond. erref.
1 iz. Mat. 2 izond. Mat.
iz. Mat. Adierazpen matematiko bat, hala nola zenbaki bat, matrize bat edo polinomio bat, biderketa gisa deskonposatzea. Polinomio baten faktorizazioa era askotara egin daiteke. Kasu batzuetan faktorizazio bat baino gehiago egon daiteke zenbaki berarentzat.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:36 | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
faktorizazio EB 5 (Elhuyar 4, adib.: "faktorizazio partzial hau aurrekoan ordezkatuz, emandako polinomioaren faktorizazioa lortuko dugu", "Zeroak kalkulatuz, lor ezazu polinomio honen faktorizazioa"; X. Mendiguren B.: "Informazioa transmititzeko balio digun zeinu-sistema baino zerbait gehiago dira eta behaketa bakoitzaren 'faktorizazio'zko deskribapenari ihes egiten diote").
Euskalterm: faktorizatu, faktorizagarri, faktorizazio // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.
HiruMila: faktorizagarri, faktorizatu, faktorizazio // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
a) es factorizar formaren ordaina: faktorizatu: HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea; b) es factorizable formarena: faktorizagarri: HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea; c) eta erdal factorización / factorisation formena: faktorizazio: HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
iz.
Mat.
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, faktorketa-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. faktorizazio].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:40 | 1999-05-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Ez dugu aurkitu.
faktorketa EB 3 (Elhuyar, adib.: "Polinomioen faktorketa: Polinomio baten faktorketa polinomio hori biderkadura baten bidez adieraztea da").
faktorketa: AB38 4 (hauetan behin f. eginez gero, polinomioen f.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.
Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Ik. faktorizazio.
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, faktur-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. postari].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
faktor IE 1 (Volt: "Gizun gaste bat faktoraren galdez dagoena [le facteur ou le cassier]"); faktur IE 2 (Volt: "Erradazu plazer baduzu posible lizateke minza nainde fakturarekin", "Desiratzen dut zure fakturarekin minzatzea"); fatur IE 3 (Mattin: "Pentsaketak egin-ta jar hadi konturat: neke handirik gabe trankil ta gosturat ezarriko hintuzke herriko faturrak!", "Ez hadiela ibil lurreko lan-keta, fatur zahar horrekin seguro", "Faturrari mintzo zen bihotzez atsoa: Zuretzat ongi laike alaba gaixoa!"); faturgo IE 1 (Ox: "Ala, errentaren emendatzeko, faturgoa egin zuen zazpi urthez Beskoitzen?") // eta faktore G 1 (Ugalde Iltz: "Asi ziran guardiazibillak faktoreari deika, bañan dabaneko trena tapa-tapa abiatu zan").
ap. Larz GH 1960 jasoak dira fatur 24 (adib.: "nahiagoko zuen ni laborari batekin ezkontzea, ezenetz fatur batekin") eta faturgo eta faturko bana ("Ene aldetik, gero eta gehiago gogoan nago, ez othe dudan faturgoa utziko, hemen, lur-lanari lotzeko", "Faturkoa eta laborantza, ura eta sua bezalatsu dira...").
faktore: Euskalterm 1 ('enpresa baten buru dagoena') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE.
ElhHizt: faktore (factor, operario de tren), faktoretza (cargo y oficina del factor) // Lur EF/FE: fatur (facteur) // PMuj DVC: fatore (factor de las estaciones), fatoretza (factoraje, empleo) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.
EEgunk: "† faktur e. postari".
Ik. postari.
iz. Saltzaileak erosleari ematen dion agiria, erositako produktu edo zerbitzua zehazteaz gain, besteak beste, prezioaren berri ematen duena.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-02-25 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
faktura, zorkontu
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)
- [E115]: ordainagiri adiera eskatu du.
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA, IS) eta BAgiria (2000-03-31): ez da orain sartzekoa.
du ad. Faktura egin, fakturak egin; enpresa batek saldutako produktu edo zerbitzu guztien fakturen kopuruen batuketa egin. Ibilgailuen alorreko enpresek 7.310 milioi euro fakturatu zituzten iaz, Espainian. Enpresak fakturatutako salmenta guztiak sartzen dira hemen, kobratu diren ala ez kontuan hartu gabe, eta fakturaren guztizko prezioaren arabera baloratuta.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
EB dira fakturaketa 1: SIADECO ("Produzio oso edo urteko fakturaketaz mintzo garela kontutan hartuz gero..."); fakturatu 3: Zipristin/3 ("Bidaia merkeagoa izan zedin, Kangurina fakturatu [oh.: fakturatu: bidaiak egiteko txarteltxo baten bidez paketeak, maletak etabar bialtzea] egin zuten"), EUSTAT 1991 2 ("Enpresak fakturatutako salmenta guztien totala sartzen da hemen", "barruan sartuz zerga bereziak eta kanpoan utziz BEZ erasan fakturatua"); fakturazio 5: B. Bakaikoa ("urteko fakturazioa 15.000 milioi duelarik - Ipar Ameriketarren partizipazioa dauka"), AdminLan ("Tresna hauek akumuladorea, memoria eta guzti dute eta fakturazio-, kontabilitate- eta estatistika-lanetarako erabiltzen dira"), EUSTAT 1991 ("Enpresak erositako eta, eraldaketa handirik gabe, berriro saldutako merkantzien salmentatik ateratzen den fakturazioaren balioa"), GAO 1993 2 ("hileko fakturazioa aurkeztu eta Gazteri eta Kiroletako Zuzendaritza Nagusiak oniritzia eman ondoren ordainduko da zerbitzua", "egindako horniduragatik esleipen hartzaileak fakturazioa aurkeztu eta Gazteri eta Kiroletako Zuzendaritza Nagusiak oniritzia eman ondoren ordainduko dio").
fakturagintza: Euskalterm 2 (fakturagintzako makina, fakturagintzako makinen maneiatzaile); fakturaketa: Euskalterm 2 (hauetan bezeroko f.); fakturatu: AB50 1, HiztEn, Euskalterm 4 (hauetan f. beharreko ordainketa, fakturatutako energia elektrikoa, fakturatzeko ordainketa); fakturazio: DFrec 1, HiztEn, Euskalterm 5 (hauetan f.-buru, f.-egun, fakturazioaren laburpen, goi-tentsioko f.) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, LurE.
fakturaketa: HiruMila; fakturatu: HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE; fakturazio: HiruMila, ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
faktura(tu), fakturatzen.
du ad.
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)
iz. Faktura egitea, fakturak egitea; enpresa batek saldutako produktu edo zerbitzu guztien fakturen batuketatik ateratzen den diru kopurua. Kooperatiba federatuek 4.963 milioi euroko fakturazioa izan zuten 2003an. Fakturazioa igo egin da nabarmen, baina horrek ez dakar, ezinbestean, etekinen igoerarik.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
RENFE: "Fakturazioa: Facturación".
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)
iz. Unibertsitatea banatzen den zatietako bakoitza. Letren fakultateko Dekanoa. Zientzien fakultateko Matematika sailean. Farmazia-fakultatea.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:10 | 1994-07-07 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
- [E210]: Bi adiera bereizi beharko lirateke: fakultate iz. 1 'unibertsitateko zentroa'. 2* e. ahalmen.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Bere hartan utziko da oraingoz lehen itzulikoa.
iz. Alderdi edo talde baten barnean sortzen den talde bereizia. Berriz ere, bi fakziotan banatu zen Iparraldeko jende euskalduna: IKren aldekoak eta ETAren aldekoak. Iruditzen zait beharrezkoa dela iritzia eta fakzioa bereiztea heresia batean. Italiako Alleanza Nazionale, Kristau Demokrazia alderdi ohiaren fakziorik kontserbadoreena.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
EEgunk: "fakzio / frakzio. Fakzio: ezkutuan diharduen taldea. Frakzio: multzo baten zatia".
1 iz. Hist. Antzinako Grezian, lantzaz eta ezpataz armaturiko soldadu taldea, 4.000 oinezko inguruk osatua zena. Jesu Kristo aurretik 360. urtean, Alexandro Handiak armada antolatu eta mazedoniar falange ezaguna sortu zuen.
2 iz. Eskuin muturreko alderdi edo erakunde politikoa, gehienetan egitura paramilitarra eta joera autoritarioa izaten duena. Espainiako Falangeko kide egin zen.
3 iz. Anat. Hatzak eta behatzak osatzen dituzten hezurretako bakoitza.
4 iz. Anat. Lehen falangea. Ik. falangeta; falangina.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:30 | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
palanjista G 2 (Ugalde Iltz: "Aldamenean militar bat eta lau palanjista oietakuak eta iru txapel gorri", "Prankotarrak sartu ziranean, Upeltegiko Joxe kanposantura goiz batean eraman eta lau palanjistak: pan-pan!") // Ik. gainera OEH argitaratuan falangista (Alt LB: "Falangista purrukatua").
falange 'hezurra' adierakoa EB 2 (NZ/BB1 zerrendatu batean); falanje (polikikakoa) 3: G 2 (Lab, antzerki-pertsonaia baten izen gisa, adib.: "Abitzen dira: Falanje aurretik, atxituak, moroak eta ondoren Rekete"); EB 1 (Kondairan zehar. "bere indar guztiez ejerzitoa organizatzeari heldu zion eta mazedoniar falanje ezaguna kreatu zuen"); falangista EB 1 (Hemen 1989: "lanaren apologia garaitzen zuen, batez ere, esku-liburu falangistetan euskaldunak langile amorratuak zirela biribiltasunez azaltzen eta azpimarratzen zigutelako"); palanjista G 2 (Ugalde Iltz: OEHko testuinguru berak); nazi-falangista EB 1 (Argia 1989: "Madrilgo gobernadore zibilak egun haietan bertan oroitgarrizko egintza nazi-falangista debekatu zuen").
falange: AB38 1 (hezurra), HiztEn (gudari-taldea; hezurra), Euskalterm 3 (hauetan 'gudari-taldea' 1, eta 'hezurra' 2); falangeta: HiztEn; falangidoak: Euskalterm 1; falangina: HiztEn; falangista: DFrec 2, AB50 2, HiztEn, Euskalterm 1; falanje: DFrec 1 (hezurra), LurE (gudari-taldea); falanjista: AB50 2.
falange: HiruMila (gudari-taldea; hezurra), ElhHizt (gudari-taldea; hezurra), EskolaHE (gudari-taldea); falangeta: HiruMila, ElhHizt, EskolaHE; falangina: HiruMila, ElhHizt, EskolaHE; falangista: HiruMila, ElhHizt, EskolaHE; falangismo: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: falanje / ElhHizt: + / EskolaHE: +
g/j.
iz.
1 Hist. (gudari-taldea). 2 Anat. (hezurra).
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)
- [E210]: Hirugarren adiera gehitu beharko litzateke, alderdi politikoa identifikatzeko. Beraz, 3 Pol. alderdi politikoa.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Ez da aipatuko hirugarren adiera, eta lantaldeak proposatua onartu da: «falange 1 iz. Hist. (gudari-taldea). 2 iz. Anat. (hezurra)».
iz. Anat. Hirugarren falangea, distala dena.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
iz.
Anat.
iz. Anat. Bigarren falangea, hatzaren edo behatzaren erdian dagoena.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
iz.
Anat.
iz. Espainian sorturiko politika-mugimendua, erregimen frankistaren oinarri izan zen Falangeak sustatu zuena. Pentsatzen dut nekez uler daitezkeela orduko Espainia barruko komunismoa eta erresistentzia antifrankista, falangismoaren ekarpen eta kutsadurarik gabe.
1 adj. Falangismoarena, falangismoari dagokiona. Nazioaren kontzeptu falangista. Literatura falangista.
2 adj./iz. Falangismoaren aldekoa. Eskolako maisu falangista. Karlisten eta falangisten arteko liskarrak. Falangisten bandera gorri-beltza.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:39 | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2008-07-08 |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +
g/j.
Izen propiotikoak.
iz.
Pol.
iz. Argudio faltsua, gezurra, engainua. Zer den zientifikoki mesedegarria eta zer kaltegarria ebatzi beharko dute, behingoz, falazietan amildu gabe.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:003 | 2002-02-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
falazia 2: K. Navarro ("Hemen azpimarratu nahi duguna ordea, lehen aipaturiko falazia klasikoa delakoa da"), M.A. Elkoroberezibar ("Gure lana ezik, beharra atzematen dugun falazia oro desmentitzea eta egia oro baieztatzea da"); falaziazko 1, Azterketa Historikoak/1 ("kasu honetan erabat oker eta falaziazkoa litzateke kazetaritza = liberalismoa identifikatzea").
falazia: HiztEn, Euskalterm 7 (hauetako 1 gezurrezkotasun sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.
falazia: ElhHizt (Fil. falacia, sofisma) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari, izena frantsesez erabiltzen ez den arren (baina bai fallacieux izenondoa).
iz.
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, falda-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. gona].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Prestas: 10 lek. (B 7 / G 3).
Ik. gona.
adj. Faloarena, faloari dagokiona. Sinbolo falikoak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:004 | 2002-02-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
-iko izond. erref.
izond.
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, falkoin-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. belatz1].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
falkon 1: EZ Noel ("Hegalek ere zioten / argitzen sorbaldetan, / falkonaren plumek nola / iguzki-arraietan") // Ik. OEH argitaratuan gainera flakoin (He Phil : "Flakoiña deitzen den hegaztiña, bere pluma ederrak altxaturik, eta hetaz arroda bat egiñik") eta falkointxo testu-lekukotasunik gabea.
ez dugu aurkitu.
falkonido : HiztEn, LurE; falkoniforme : HiztEn, LurE, Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.
Ez dugu aurkitu Izendegiko hustuketan.
falkoin : EuskHizt (Ipar. Zah: g. er.; belatza ( Falco peregrinus )), HaizeG BF (faucon), Lh DBF ('faucon'. V. mirotz), PMuj DVC (falkoin-gaitz: gerifalte (ave)); falkü : Lh DBF (faucon, épervier); flakoin : DRA ('halcón'; Bonaparte eta Haraneder aipatuz); flaskoin : DRA ('milano'; Lafitte aipatuz); falkoniforme : ElhHizt, EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE , Casve EF .
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Ik. belatz.
iz. Jas. Zakila.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:HBL | 2002-02-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
iz.
- [E208]: Nazioartekoa da, baina, gutxienez, aldamenean Jas. moduko zerbait eta euskarazko forma jatorra erantsi beharko genuke.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Onartu egin da oharra, eta eskaturiko azalpenekin jasoko da: «falo iz. Jas. 'zakila'».
adj./iz. Falokraziaren aldekoa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:HBL | 2002-02-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
iz.
iz. Gizonak emakumeen gainetik jartzea edo egotea, bereziki bizitza publikoan.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:HBL | 2002-02-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
iz.
1 iz. Hutsa, hobena. Eneak dira faltak, enea da hobena. Damu du, ezagutzen du bere falta. Zure faltak aitortzeko. Mila huts eta falta egingo dituela.
2 iz. Errua; akatsa. Nork du falta, eria sendatzen ez bada? Euskaldunek berek dute falta, eta ez euskarak. Asto horrek, daukan falta ez balu oinean.
3 iz. Gabezia, eza. Adimen falta. Obra onak egiteko nagitasuna edo gogo falta. Ezeren faltarik gabe.
4 iz. Kirol. Arau haustea. Falta gehien egin dituzten jokalarien zerrendan lehenengoa da. 20-13koan, Belokik zer egingo, eta saketik falta.
falta egin dio ad. Behar izan, falta izan. Falta bat bakarra du hamaiketako honek, falta egiten dio bizigarri batek. Neure dirua edo hainbeste falta egiten didan gauza kendu didanari.
falta gabe adb. Huts egin gabe. Guztiak falta gabe utziko zenituela. Lanari utzi eta ni jaten hastean, falta gabe han haukat zut aldamenean.
faltan 1 postpos. -ik gabe. (Dagokion izen sintagmak -en atzizkia har dezake edo artikulurik eta kasu markarik gabe joan daiteke). Zer ote den lore eder baten faltan bizi izatea. Langile faltan alfer eta lo gelditzen badira lurrak.
2 postpos. (Partizipio burutuaren eskuinean). Ikasbide hori aditu faltan, inor ez dadin gal.
falta nabaritu Zerbaiten edo norbaiten falta sumatu; zerbaiten edo norbaiten faltak uzten duen hutsuneagatik atsekabetu. Ik. mira egin 2. Ez nuen ezeren falta nabaritu. Hire falta nabarituko diat. Pozik nengoen, baina familiaren falta nabaritzen nuen.
falta pertsonal iz. Saskibaloian, jokalari batek aurkari bati egiten dion falta, arauz kontra oztopo egiten dionean gertatzen dena.
faltaz 1 postpos. Faltan. (Dagokion izen sintagmak -en atzizkia har dezake edo artikulurik eta kasu markarik gabe joan daiteke). Ik. ezean. Ontzia, haize faltaz, ezin zitekeen berriz bideari lot. Hitz hori erabiliko dut besteren faltaz.
2 postpos. (-en atzizkiaren eskuinean). -en faltagatik, -en erruagatik. Erratea gure faltaz dugula gerra, trufatzea da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1994-07-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:02 |
AS: falta egin, falta gabe.
AS gisa gehituz: faltan, falta nabaritu, faltaz.
falta egin; falta gabe
- [I102]: "honen ondoan eta sinonimo gisa ments izan jarri beharko litzateke. Bestalde, faltagabe ontzat jotzekoa dela uste dut, adjektibo gisa jakina, ez ordea gaztelaniaren kopia hutsa den falta gabe hori, h.d., 'sin falta' delakoa" (1995-06-29)
- [K201]: falta gabe: Hau adierazteko agian egokiago hutsegin gabe (Sin falta!)" (1995-03-27)
- [E210]: Beharbada egoki izan daiteke horren esanahiak zehaztea, adierak emanez: 1 Sin. hutsegite. 2 'gabezia'. 3 Zuz. Heg. 'Arau-hauste penala': delituak eta faltak.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Lantaldeak proposatu dituen hiru azpisarrerak jasoko dira; adierak zehaztea, berriz, H1.1 lantaldeak egingo du, eta orduan ikusiko da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 |
AS
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 |
AS
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:18 | 1999-05-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Ik. OEH: AS
HLEH: adib. / EuskHizt: adib.: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: adib.
-n: -an.
falta sarrerari dagokion azpisarrera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Saio bat egin da falta nabaritu, faltan bota, falta sumatu, mira egin lematizatzeko.
falta ikusi G 1 (Cb Just: "Anaiak diruaren falta ikusi, ta lapurra ill nai zuen"); falta nabaritu EB 1 (MEIG: "Bestetan sartzeke, gorago nabaritu dugun -n falta berbera seinalatuko dut huts-hutsik hemen ere"); mira egin'falta nabaritu' adierarekin, EB 1 (MEIG: "ez nintzen luzaroan libre egon, gero mira egiteko adina ez, bederen") // Ik. horiez gain OEH argitaratuan AS gisa emandako eskas aurkitu (EZ Noel: "Arratsean direnean / urrun bidean bathu / Jesus haur mansoa dute / biak eskas aurkhitu"; Lg II: "Bere semea eskas aurkhitzean"; Daguerre in Brtc: "Irakurtzen baduzu lehiatu gabe (...) ez duzu deus ere eskas aurkhituko") eta eskas izan.
EB dira falta nabaritu 5 (J.A. Arana M.: "Batek baino gehiagok nabarituko zuen eskualde baten falta: Gipuzkoa"; PGoen: "bereziki txosten hau gertatzerakoan, nabaritu nuen aipatzen dudan osotasun falta"; Oinarri/2: "aspertu egiten zen eta zerbaiten falta nabaritzen zuen"; A. Albisu: "Basoko otsoek nabaritu zuten Xikerren falta, baina ulertzen zuten bere desagerpena"; Hemen 1987: "Gainera, entrenamendu falta ikaragarria nabaritzen zen, bakarren bat salbu"); falta sumatu 1 (LingKonputaz: "Maila morfologikoan ez bezala, sintaxian horren falta nabaria sumatu dugu"); faltan bota 13 eta faltan sumatu 3 (cf. infra).
falta ohartu: DFrec (Azurm: "egungo idazleak bait horren falta ohartu beharrik ere ez du"); mira egin: HiztEn ("zerbait edo norbaiten eza nabaritu"), LurE ("falta nabaritu") // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, Euskalterm.
EuskHizt: falta nabaritu ("penaz gogoratu norbaiten (edo zerbaiten) galera edo gabezia; ik. mira egin"), mira egin ("falta nabaritu") // ElhHizt: mira (mella, falta, vacío) // EskolaHE: mira egin ('falta nabaritu') // PMuj DVC: mira (1 mella; 2 mira egin: extrañarse de algo) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.
HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: adib. / EskolaHE: -
esapide aski librea dirudi, baina hori eman du Euskaltzaindiak mira egin azpisarreraren definitzaile gisa.
falta sarrerari dagokion azpisarrera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Ik. OEH: AS
HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-z.
falta sarrerari dagokion azpisarrera.
adj. Hobenduna, erruduna.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
-dun
adj. g.er. Faltaduna, erruduna.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
faltadun 11: B 4 (Añ GGero 2, adib.: "falteari bai, baña faltadunari gorrotorik, malsintasunik euki bage"; AB AmaE 2: "Zergaitik Buruariñ zala jaiotzati, / Faltaduna puska bat munduak badaki", "Orretarako zoli egiñ eban bear; / Ganau paltadun asko nundik nora saldu, / Onaren prezioa ze modutan artu"), IE 3 (Ch: "Inozenta eta faltaduna nik iuiatuko ditut"; Monho: "Hil izan da gurutzean faltadun ez zelarik"; Arb Igand: "Hain bertze errespetu eskas, zeinetaz, ene arima errendatu baitut hinitzetan faltadun"), Zu-Am 4 (CatLan: "Nor dira bekatü huntaz faltadün errendatzen direnak?"); faltaduri ES 3 (adib.: "Ezin erran diteke hitzkuntza hobenduri eta faltaduri dela, ez eta ere bere garbitasuna galdu duela"), eta OEH argitaratuan gainera CatLav: "[Bekhatu bat] zeinaz gure lehenbiziko Aita Adamek egin baikaitu faltaduri"; faltaduru 1: Jaur ("Krima beraz faltaduru aurkhitzen dire haina hek guziak") faltiar L 3: Ch 2 (adib.: "Ezen deusetan ere faltiar neure burua kausitzen eztudalarik"), Lg II ("Hemen iduri du berehala hortan Yoseph eta Maria faltiar ahal zitezkela; ordean sobera zadukaten bere haur maitea bihotzean hutsik egitekotzat haren alderat").
ez dugu aurkitu.
faltadun: HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.
faltadun: HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, HaizeG BF, Lh DBF (1 coupable; 2 défectueux, qui a quelque défaut, vice, défectuosité; SYN.: akasdun); faltaduri: EuskHizt (1712. Ipar. Zahar.; g. er.: hobenduna, erruduna); faltiar: Lh DBF (coupable); faltiarkiro: Lh DBF (défectueusement) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, DRA, PMuj DVC.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
izond.
g.er.
faltaduna, erruduna.
1 da ad. (nor osagarria 3. pertsonan). Izan edo egon beharko zuena ez izan edo ez egon. Ik. eskas izan. Zenbat arkume falta dira? Badu gogoa, indarra zaio falta. Borondatea franko badute, obratzea zaie soilik falta. Jainkoari eskerrak, ez zaigu falta ogia eta esnea. Zer izango da nitaz bertute hori falta bazait? Osasunak lagunduz gero, ez da faltako ogi puska bat. Hortaz ez zaio senargai aukerarik faltako. Falta diren egun, aste eta hilabeteen kontaketa.
2 du ad. Bi gauza horiek falta badituzu. Nire maitasun honek falta du ordaina. Eskuineko besoa falta zuen. Piperra franko eta gatza falta zuen.
dio ad. Huts eginarazi. Meza ez entzutea deliberatzea eta nehor entzutetik gelditzea, nahiz eta faltatzeko eta faltarazteko okasio handirik ere ez izan, da bekatu mortala.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
faltarazi, faltaraz, faltarazten. du ad.
1 du ad. (nor osagarririk gabe). Huts egin. Behin edo gehiagotan duzularik faltatu, hutsak nahi dizkizu orain ere barkatu. Eta bestela esatea, fedean faltatzea edo huts egitea da. Zeruak eta lurrak lehenago faltatuko dute Jaun honen hitzak baino. Astero batzen dira, inoiz faltatu gabe.
2 da ad. Falta izan. Ik. eskastu. Oilorik inon faltatzen bada, ijitoentzat kartzela. Ez zaizkio ezkontzeko aukerak faltatu. Baserritarren poltsan askotan ez da faltatzen sosik.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
faltatu, falta(tu), faltatzen. 1 du ad. 'huts egin'. 2 da ad. 'falta izan'.
faltatu, falta(tu), faltatzen
- [I102]: "egiazkoa da berba hau? Ez da berrikeria bat euskaldun berri berrien ahoetan bakarrik entzuten dena?" (1995-06-29)
1 iz. Huts egitea.
2 iz. Falta izatea.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-tze.
iz. Bizk. Sakela, patrika. Ik. poltsiko. Pozik zegoen Txanton, faltrikerari minik egin barik, tripa bete-beterik zeroalako.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. patrika txostena.
faltrikara EB 4, denak ap. Arti (adib.: "Zigarro bat pizturik, faltrikaratik atera zuen papera"); paltrikera B 2 (Bilbao IpuiB: "Txanton Piper pozik, paltrikeriari miñik egin barik, tripea bete-beterik eroialako", "Laster dozak paltrikeran amar milla pezetok"); patrikada G 4 (AzpPr 2, adib.: "Udarregiren kontra ogei bertso berri, ordañak esperatu litzake sarri, tripak asko biar da patrikadan urri"; Ud: "ikustera juan giñan makiña bat jente, gorputzak mesedeik ez, patrikadak kalte"; And AUzta: "baserrikoa bialtzen dute patrikadak berotuta"); patrikara 12: B 4 (fB 2, adib.: "dendarako, ta beste tratu txaarretarako ta inpameetarako patrikaraan, edo muxilleetan laboria, edo aldagijeena etxeti oostuta, alkaboetiai emoten deutseenak"; Ab AmaE: "ez euki dudarik / Obeago batena egingo zaitut nik, / Sangretan bazaitudaz, baña ez besotik, / Ezpada ango ordez, gaur patrikaratik"; Ag Kr: "Olango Aitamen semea izanda beteko jatzu zuri patrikarea"); G 8 (Moc Damu 4, adib.: "Ai, neskatx arrekin zu ezkontzia eragotzitako damuba patrikaran baneuka!"; Tx B IV: "Nere gisa zu ere tabernan sartuta ikusi izan zaituzte txit zabartuta, patrikaran dituzun diruak galduta"; ArgiDL, azalpen gisa: "zoaz begirune ta itzal aundiaz jaunartzera, mutilla bazera besoak gurutzatuaz, eta nexka bazera eskuak bilduta, eta ez asko bezela eskuak sakelean (patrikaran) dituztela, bazter guztietara begira"; Lek EunD: "Patrikara batekoak erakutsiaz"; Uzt Sas: "iru-lau duro baldin bagiñun patrikararen onduan, / gu bezin gizon aberatsikan iñor etzegon orduan"); patrikera 14: B 5 (Ur MarIl: "zaldunak aterarik patrikeratik kanibet edo kutxillo bat, erdibi egin eban liburua"; Bilbao IpuiB: "Txakur txikirik be eneukian patrikeran"; Erkiag BatB 3, adib.: "eskuak patrikerean sartu, eta surra astinduaz urten eban Nikanor'ek dendatik"); G 9 (EuskJok II: "trabesak egin dira noski gogotikan, / gero pagatu dute patrikeratikan"; Alz STFer 2, adib.: "zuriak dirala ta sartu itzazu patrikeran eta eraman zaizkazu andre gaiari!"; Iraola 6, adib.: "Ez det nik muestrik: ikusi patrikerak nai baditu") // Ik. OEH argitaratuan gainera faltrikera (Mic: "Emen daukat faltrikeran"; Ur Mt 10,9: "Ez dezazute izan urrea, ez sillarra, ez ere kobrea zuen faltrikeran"), fartikera (Añ MisE: "Ondo egiten dabela [...] konbite ta gastu kostotsuak egiteaz; bada bere fartikeratik egiten dabela").
patrikara 4: B 3 (Zubk 2: "Patrikaran aukazan orduari, papaer, kartera, eta bere bizibideko eta zeregiñeko konponketetarako erraminta eta tresna txiki batzuk ainbat lasterren sikatzen alegindu zan", "Orren kartera patrikara delako"; Euzkadi 1917: "Jolastuten gabizala ikusi nituan Onaindia'tar Jon, Altube'tar Seber, eta Pertika'tar Jon, patrikaretan eskuak sartuta itxel begira"); G 1 (YAzp: "gonaren patrikaratik atera ta txakur aundi bat bota zun barrura"); patrikera 2, B-EB (Zubk: "Eskuz idatzitako egunkaria, patrikeran erraz erabilteko lako kuadernotxo txiki bat"; Eusko Ikaskuntza: "hasierako garai haietan bere patrikeratik dirua ere jarria zuen sortzen ziren gastuei aurre egin ahal izateko").
faltrika: DFrec 2; faltrikera: DFrec 2, HiztEn (batez ere B sakela); patrikera: HiztEn (ik. poltsiko) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, LurE, Euskalterm.
faltrikera: EuskHizt (batez ere bizk. Sakela. Ik. poltsiko), HiruMila, ElhHizt; patrikera: HiruMila, ElhHizt, Casve EF (poche intérieure), PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
iz.
Bizk.
sakela, patrika.
iz. Fil. Epistemologia-doktrina, teoria zientifiko bat balioztatzeko, teoria hori faltsua dela frogatu ahal izatea eskatzen duena.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:26 | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
faltsazionismo EB 7: Fisikaren historia 1 ("Zedarriketa erizpidea: psikoanalisia eta faltsazionismoa"); M.E. Laboa 6 (adib.: "Nahiz azken honen induktibismoa kritikatu eta faltsazionismoa gaindituz aurrerakada handia lortu zientziaren metodologian, Lakathosek beste zenbait pauso emango ditu Popper-en teoriaren akatsak gainditzeko asmoz", "Lakathosek proposatzen duen ikerketa-programa faltsazionismo sofistikatuaren inguruan kokatua dago", "Faltsazionismoaren ondorioa faltsaketa ala 'faltsaketa' izango da dogmatikoa ala metodologikoa izatearen baitan", "Onartzen ditu hala ere faltsazionismo sofistikatuak eman dituen zenbait pausoen aportazioa").
Ez dugu aurkitu ohiko iturrietan (DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm), ez eta hiztegietan ere (EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC).
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
iz.
Fil.
iz. Zah. Faltsukeria.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Ik. OEH
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Bazt.
- [E208]: Etxeparerengandik hasita, gure klasiko askoek erabili duten hitz hau baztertzeko eskubiderik ez dugu. Aski da Zah. faltsukeria ipintzea.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Onartu egin da oharra, eta horrela jasoko da hiztegian: «faltseria iz. Zah. 'faltsukeria'».
iz. g.er. Faltsukeria.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. OEH
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
iz.
g.er.
faltsukeria.
du ad. Faltsutu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:39 | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
faltsifika, faltsifikatzen.
-tu/-ifikatu.
du ad.
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)
iz. Faltsifikatzea; horren ondorioa. Eskultoreen lanak kopiatzen zituen eta faltsifikazioak egiteaz harrotzen zen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:004 | 2002-02-12 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
falsifikazio 1, Osk Kurl ("Oso trebea zan Azerimaltzur falsifikazioak egiten. Billetak, dokumentoak, firmak... edozer faltsatzen zuan").
falsifikatze 1: K. Santamaria ("Falsifikatzea lan fina izan ohi da"); faltsifikazio 4: U. Larramendi ("Aieruei buruz funtsezkoa dena ez da beren jatorria, baizik eta faltsifikazio potentzialari leku egiten dion moduan ezarriak izatea"), X. Amuriza ("Mirakulua bera, hain bakana izatez, faltsifikaziorik nekez onar zezakeena"), Egunk 1995 ("Laosko agirien faltsifikazioa"), G. Markuleta ("Suediar haritzez egindako faltsifikazio bat").
falsifikazio: DFrec 1 (ZArg: "falsifikazio innoblea"); faltsifikatzaile: HiztEn (zerbait faltsifikatzen duena); faltsifikatze: Euskalterm 2; faltsifikazio: HiztEn (faltsifikatzearen ekintza eta ondorioa), LurE (Zuz.), Euskalterm 2 // Ez ditugu aurkitu ap. AB38, AB50 // 'falsificación' itzulitako besteak: faltsuketa: Euskalterm 1; faltsupen: AB50 1; faltsutze: Euskalterm 22.
faltsifikazio: HiruMila, EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
a) falsificación / falsification formen ordainak: aizunketa: ElhHizt, HiruMila; faltsokeri: HaizeG FB; faltsuketa: HiruMila; faltsutze: HiztHand, ElhHizt, HiruMila, XarHizt, HaizeG FB (faltsotze); gezür, gezürka, gezürkeria: Casve FE; idurikuntza: HaizeG FB; b) falsificador / falsificateur formenak: aizuntzaile: HiruMila, PMuj DCV; faltsurat-aldatzaile: HaizeG FB; faltsutzaile: HiztHand, ElhHizt, HiruMila, XarHizt; gezürter: Casve FE; gezürti: Casve FE, HaizeG FB (faltsotzaile) // PMuj DCV gainera: eskarnio, eskernialdi, iakin; okertzaile, eskerniatzaile //Ez ditugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, T-L LFB.
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +
1 adj. Gezurrezkoa. Lekuko faltsuen bidez. Jainko faltsuak.
2 adj. Gauzakiez mintzatuz, benetakoa imitatuz egiten dena, gehienetan iruzur egiteko asmoarekin. Diru faltsua.
3 adj. Pertsonez mintzatuz, tolesez betea, zuria. Gizon faltsua eta gezurtia. || Irri faltsua. Hitzak ederrak, bihotza faltsu.
faltsuan adb. Gezurrez, gezurra esanez. Ik. faltsuki. Alferrik itzuli duten hitza shavé da, faltsuan zin egitea esan nahi duena, alegia.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-04-23 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:06 |
iz. Faltsutasuna, gaitzesgarritzat hartua; faltsuari dagokion egitea; zurikeria. Bere ustezko adiskidearen faltsukeria ezaguturik. Gaizki-esanak eta faltsukeriak izan ditut ordain. Gure artean ez zen, ez, faltsukeriarik.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
adb. Gezurrez. Faltsuki akusatua.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
iz. Faltsua denaren nolakotasuna. Iritzi honen faltsutasunari berehala igarriko dio, gizonen arteko harremanak hotzean aztertzen ohitua dagoenak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:34 | 1999-05-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
du ad. Zerbait, egiazkoa balitz bezala erabiltzeko asmoz, jakinaren gainean aldatu edo bestelakotu; gauza edo gauzaki faltsu bat egin. Lan Ministerioa langabeziaren datuak apaintzen eta faltsutzen ari zela salatu zuten sindikatuek. Sinadura faltsutu. Pasaporteak faltsutu zituzten.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:41 | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
faltsu(tu), faltsutzen.
du ad.
iz. Zerbait faltsutzen duen pertsona. Gaur egun, guztiok dakigu Ossianen poesiak faltsutzaile trebe baten obra direla. Berdabioko txanpon faltsutzaile batenak dira bertsoak.
iz. faltsutu aditzari dagokion ekintza. Dokumentuen faltsutze delitua. Kazeta eta elkarrizketa faltsuak ziren, jakina, baina oso faltsutze ona zen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z6:LBeh | 2011-10-18 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
23: Juan Luis Zabala, Allande Sokarros, Lorena Lopez de Lacalle, Edurne Begiristain, Angel Erro, Irune Berro, Aitor Zugazti, Berria 2, Alberto Barandiaran, Ixiar Zubiaurre, 12. faltsutze EiTB
EPG: 22: 13 (Espainiako enbaxadak aurkeztutako datuen faltsutzea barne, dokumentuen faltsutzeagatik, dokumentuen faltsutze, ondasunen bidegabeko eralketa, emaitzen faltsutze eta herritarren nahikundearen hurratzen honen konplize bihurtu dira, irabazien faltsutzea, Lehenik hauteskunde iruzurraren, irregulartasunen, faltsutzearen nondik-norako guztiak ikertu behar dira, erabateko faltsutzea izan zela, "kontu publikoen faltsutze gehiago onartuko ez dutela esan esan dute EBko ministroek", faltsutze kasuetan, Jorge Oteizaren ordezkariak baieztatu zuen, horri jarraiki, ustezko faltsutzeaz berriek eragina izan dutela artistaren lanen kotizazioan, Oteizaren lanen faltsutzeen gaineko susmoak bazirela esan baitzuen), Juan Martin Elexpuru (faltsutze delituen zigorrak), Oskar Arana 2 (adib.: Nork egin behar du eskuizkribuaren faltsutzea?), J.M. Olaizola (Albaniar honek, kimikaria lanbidez eta artista zaletasunez, 1843. urtean egin zuen, dakigunez, bere lehen lana, eskuizkribu faltsutzeei dagokienez, behintzat), Xabier Olarra (lehenagoko egunean Sheila salatu zutela enpresa baten kontuen faltsutze, iruzur eta armaturik egindako lapurretan gaizkide izateaz), Txema Ramirez de la Piscina (oso faltsutze ona zen), Jon Alonso (txanpon faltsutze horri ekiteko), Joan Mari Irigoien (aina iraganaren ahanztea edo haren ezabatzea, edo, are makurrago dena, haren aldatzea eta faltsutzea errazagoa duk), Koro Navarro (Hortaz, kantu hori zuretzat adorearen eta sasoiaren faltsutzea-edo da, ezta?). faltsutze Berria
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-tze.
erabilia da, eta mailegu arautuarekin batera onartzekoa. faltsifikazio
iz.
1 adj. Faltzeskoa, Faltzesi dagokiona.
2 iz. Faltzesko herritarra.
iz. Ospea. Ik. entzute; omen2. Izen ona edo fama galtzeko arriskuan. Fama handiko predikari bat. Zure fama handia heldu baita hara. Bere fama ona, ondasunak eta osasuna galtzen. Sorgin fama zuten biek. Mundu guztian zabaldu dira Polipaso horren famak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-08-27 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:06 |
- [I102]: "sona ere agertu beharko litzateke sinonimo gisa" (1995-06-29)
du ad. Goraipatu. Bere burua famatzen ari da. Izugarri famatzen dute ikusi duten guztiek.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 | 1994-07-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
famatu, fama(tu), famatzen. du ad. 'goraipatu'.
1 izond. ('ospetsua'); 2 ad. ('goraipatu')
adj. Ospetsua. Axular gure erretore famatua. Tomasen eskola famatuak zenbat argi eder irazeki ez ote ditu? Euskarazko autoreetarik hautuena eta famatuena.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 | 1994-07-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
izond. 'ospetsua'.
1 izond. ('ospetsua'); 2 ad. ('goraipatu')
1 iz. Ahaidetasun hurbilak lotzen dituen lagunen multzoa, berez etxe berean bizi direnena; bereziki, gurasoek eta seme-alabek osatzen dutena. Ik. sendi. Gabriel Etxebeste eta bere familia ongileari. Familia da gizartearen oinarria. Etxea eta familia. Familia mantentzea gero eta zailago baita. Familiarik gabeko haurra.
2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Familia-bizitza. Familia-elkartasuna. Lau kide edo gehiagoko familia-unitatea.
3 iz. Seme-alabak. Job santua bere emazte eta familia handiarekin. Familia eder baten aita zen. Familia ederra hazi du, baina mutil gazte bat dirudi.
4 iz. Leinua. Abrahamen familiakoa. Familiaren armarria. Erroman sortu zen, aitoren semeen familia aberats batetik.
5 iz. Nolabaiteko loturak elkartzen dituen pertsonen edo gauzen multzoa. San Benediktoren familia asko hedatu da geroztik. Euskaltzaleek familia handi bat osatu behar genukeela. Haize instrumentuen familiako tresnak.
6 iz. Biol. Landare eta animalien sailkapenean, ordenaren eta generoaren arteko maila. Arrosaren familiako landarea. Katu mota guztiak Felidae familiakoak dira.
7 iz. Hizkuntzez mintzatuz, etorki bera dutenen multzoa. Indoeuropar familiako hizkuntzak.
familia harrera, familia-harrera iz. Adin txikikoak babesteko neurria, administrazioaren tutoretzapean dauden haurrei edo nerabeei, adinez nagusi izan arte, familia biologikora itzultzeko aukera izan arte edo adopzio prozesua gauzatu arte, harrera-familia batean bizitzeko aukera ematen diena. Familiari Laguntzeko Legea, 1.703 milioi euroko dirulaguntzak aurreikusten dituena haurra izan dutenentzat, adopzioentzat edo familia harrerarako. Familia-harrerara bideratuta dauden eta behar bereziak dituzten haur txikiak.
familia izan 1 du ad. Haurrak izan, seme-alabak izan. Lanbide bati eutsi nahi badiozu eta familia izan nahi baduzu, nola eta nondik atera idazteko denbora?
2 du ad. Haur batez erdi. Errainak familia izan zuenean, gure aitak bisitaz eraman nahi izan zuen, ohitura zen bezala, oilo bat.
familiako 1 adj. Ehortzia izan da familiako hobian. Familiako medikua. Berrogei urteko ama familiako gaztea (Ik. ama familiako). Ostatuan daude gizon gazte langileak eta aita familiako zaharrak, oro baltsan (Ik. aita familiako).
2 iz. Familia bateko kidea; ahaidea, senidea. Bere seme eta alabei, iloba eta familiako guztiei, gure doluminak.
familia liburu, familia-liburu iz. Familia baten datuak jasotzen dituen liburuxka, gurasoen egoera zibilaren eta seme-alaben jaiotzaren berri ematen duena. Umearen errolda agiria, familia liburuaren fotokopia eta guraso edo tutore baten nortasun agiriaren kopia eraman behar dituzte eskolara.
harrera familia, harrera-familia iz. Egoera berezian dagoen edo babes berezia behar duen norbait etxean aldi baterako hartzen duen familia; bereziki, administrazioaren tutoretzapean dagoen adin txikikoren bat aldi baterako edo iraunkorki etxean hartzen duen familia. Harrera-familiak behar dituzten Txernobylgo haurrak. Gaur egun, Gipuzkoan 360 haur eta nerabe bizi dira harrera-familiekin.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-08-27 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:01 |
HezkAdmin: "famili: familiar"; "famili egoera: situación familiar"; "famili errenta: renta familiar"; "famili hizkuntza: lengua familiar"; "famili laguntza: ayuda familiar"; "famili liburu: libro de familia"; "famili orientabide: orientación familiar"; "famili osagarri: complemento familiar"; famili unitate: unidad familiar" / BarnErrot: "Famili Arazoetako Bulegoa: aurreneurriak, babesa eta birfamiliaratzea: Negociado de Prevención, Protección y Reinserción Familiares"; "Famili eta Elkarte Ustiapenen Bulegoa: Negociado de Explotaciones Familiares y Agrupaciones" / PFGZ: "Famili kenkari: Deducción familiar"; "Famili liburu: Libro de familia; Libro familiar"; "Famili unitate: Unidad familiar".
AS gisa gehituz: familiako.
- [E208]: "Esangura argitu. Euskal Herriko leku askotan 'umeak, seme-alabak' esan nahi du. Urliak familia izan du" (1993-01-18)
- [E208]: gehitzeko: familia izan, hau da, umeak, seme-alabak izan. Familia izan du; ez dute familiarik; ba al duzu familiarik? Bizkai aldean behintzat mundu guztiak darabiltzan formulak dira. OEH-an ageri denez, gainera, iparraldean bada familiatu, hots, haurrak izan: ezkondua da baina ez da familiatu.Hau ere sartzekoa litzateke.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Onartu egin da aditz-esapideari dagokion oharra, eta azpisarrera gisa jasoko da, lantaldeak proposatu duen bestearen ondoan (baina azalpenak eta adibideak H1.1 lantaldearen esku utziz): «familia izan du ad.» Gainera, lantaldeak proposatua duen familiatu aditza ere jasoko da: «familiatu, familia(tu), familiatzen. da ad. Ipar.»
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
HezkAdmin: familiar.
-ko.
familia sarrerari dagokion azpisarrera.
izlag. eta iz.
iz. Familiako burua, familian agintzen duen pertsona. Hurrengo egunean, herri osoko familiaburuak, apaizak eta lebitarrak Esdras lege maisuaren ondora bildu ziren. Familiaburua ama zen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:008 | 2002-02-12 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2006-11-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. OEH argitaratuan: familiaburu Cb EBO ("Guraso ta familiaburuak").
familia(-)buru (eta famili[-]buru, familiburu) 8: UZEI ("Famili buru edo Pertsona Nagusiarekiko"), I. M. de Lezea ("familia-buru guztiak bildu eta zozketa egin zuten"), Zer egin dezaket/1988 ("Famili liburuaren fotokopia, familiburuaren N.A.N.ren fotokopia eta 2 argazki"), LehenZikloEsper 1987 ("famili-buruaren altuera eta urteko soldata"), AdminLan ("famili buru bakoitzak zenbait datu eskatzen diren orri bat bete beharko du"), I. Zaldua ("gaur egun ezagunak ditugun familia-buru batzuek ekialdeko leku berean baserriak eraikitzen dituzte"), Erantzukizun zibila ("Pertsona hauen erantzukizuna desagertu egingo da famili-buru on baten diligentziaz jardun dutela frogatzen badute"), XArb ("Artetik erraiteko hortarik iduri luke biltzarkide zirela normalki familia buruak").
famili buru: DFrec 1 (Biblia denentzat: "famili buruak bakarrik lan eginez"); familiako buru: Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE.
familiburu: BiblE 62 #mdash# 2. edizioan familiaburu zuzentzekoa: adib. 1 Kro 7,7.9.11; 8,6.10.13.28; 9,9.13; 23,24; 24,4.21.24.25; 26,12.32; Esd 3,12; Ne 7,69.
familia buru: EuskHizt (adib. gisa); familiaburu: ElhHizt, HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
EIH: - / ElhHizt: AS: familia-buru / EskolaHE: -
Lantaldeak jasoa du forma, bigarren itzuliko berrien artean, eta oraingoz ez dago zer erantsirik.
-buru.
Familia-loturak.
- [E210]: Gehienbat erabilera administratiboa dauka hitz horrek. Horregatik, komeniko litzateke horren esanahia argitzea, esaterako, 'familiaren arduraduna'. Gehitzeko: familia-zuzenbide. Gaur egun bizi-bizirik dagoen arloa da, Ipar. eta Hegoaldean. Zerrendaratzea komeni da.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Kendu lerro hau, eta beste azalpenik gabe jaso familiaburu proposatua; familia-zuzenbide, berriz, Admin. eta Zuz. arloko hitzak landu behar dituen batzordeak aztertzekoa da, honelako besteak bezala.
adj. Familiakoa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:12 | 1999-05-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z6:LBeh | 2011-10-18 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
L dira (eta Zu, EB bana) familiar- 6 (Lç 5, Mde), familier- 16, familler- 4; familiar 13 (Lç Act 10,24: "Bere ahideak eta adiskide familiarak"; SP 8, adib.: "Begiratu behar dela sobera familier izaitetik", "Etzaitezila treba familier noiz den emakumerekin", "... zeren nola orduan gauza partikularak eta familierak behar baiterauzkigute gogora erakharri"; Brtc: "Egia sainduenekin familier eginez"; Dh: "beira komunione seinduarekin sekulan sobra familier egitetik"; Jaur: "Jesusekin eta Mariarekin zituen konbertsazione familierak"; CatS: "Gizunkente orori, edo familier, edo gizun bakhoitz baiti"); eta OEH argitaratuan gainera: CatLav ("Katixima da instrukzione familier edo xehe bat"; He Phil: familler); familiarki 6 (Lç Ins 3, adib.: "harengana gure egiazko Aitagana bezala familiarki retira gaitezen", "baldin familiarki Iainkoagana retiratzen bagara"; SP Phil: "gure espiritua familierki eta olheki bere Iainkoarekin iarriz eta usatuz"; Mih: "Han oraño Jesusekin famillerkiago bat egiten zintezkelarik, haren amodioan ediren ziñezake zeruko bozkarioen hirrits bat"; Brtc: "Familierki konbersatzea") eta OEH argitaratuan beste familierki 1 (He); familiertasun 5 (SP Imit 2: "Eztuzula ansiarik izen edo fama handiaren itzalpeaz, hainitzekiko familiertasunez, edo gizonen adiskidetasun partikularez", "Halakoek eztute ardietsiko bihotz garbiaren libertatea, ez eta ene familiertasun arraiaren grazia, bere burua lehen osoki utzirik eta egunerozko sakrifiziotan emanik baizen"; Ch: "gure familiertasuna izan behar dela presuna berthutezkoekin Jainkoarekin eta aingeruekiñ"; He Gudu 2: "agertzen dugula aire serios bat, famillertasunik eta ergelkeriarik batere, urhundik ere, ez duena", "Amodio likhitsa edo amurusia, adiskidetasun suerte hautara, sentitu gabe, lerratzen da bisita husuez, solhas luzez, famillertasun sobraniazkoez") eta OEH argitaratuan gainera beste familiertasun 1 (CatLav: "Emaztekiek gizonkiak librokiegi eta familiertasun sobrarekin hantatzea"); familiertu 2 (SP Phil: "Traianori erran ziotenean bere saietserako ongi ethorriek bere ustez sobera familiertzen zuela enperadorearen maiestatea", "... ez dela behar famillertu edo trebatu, mundanoekiñ, guziz gazteekiñ, aberatseki, emaztekiekiñ, baiñan gure familiertasuna izan behar dela presuna berthutezkoekin Jainkoarekin eta aingeruekiñ"); familiaritate 2 (Lç Ins: "Ez solament gure ahaideak eta adiskideak, edo gurekin familiaritate dutenak, baina ezagutzen-ere eztitugunak eta gure etsaiak-ere"; Mde HaurB: "aspaldiko otsein batek duen familiaritate zaputzarekin"); eta OEH argitaratuan gainera beste hauek: He ("sobra familier errendatzen"), Ch ("Ez dela behar famillertu edo trebatu mundanoekiñ").
familiar 33: B 1 (Gure Erria 1972: "Jose Francisco Echavek Seat 124 familiar berria ekarri dau"); G 1 (Euskerazaintza 1988: "Joan dedilla bakoitza bere erriaren ikurriñaren azpian, naiz zaldun naiz Ordenes Militares-koak izan, naiz Inkisizioaren Familiarrak"); EB 31 (SIADECO 2, adib.: "Eri eta familiarrak, lanaldi osoak galdu beharrean gertatzen dira"; EUEstat 1988: "Enpresariaren edo bere familiarren jabetza-eskubidekoak dira"; UZEI 4: "Etxebizitza familiarrak"; Biztanleria 1987 2: "etxebizitza familiarren multzoak", "lan familiar bat"; F. Azorin: "aurrekontu familiarrak"; Gipuzkoako geografia: "kontsumo familiarrerako diren baratz txikiak"; AKManifestua 1980: "Burjeseriak familiar harremanak estaltzen zitueneko sentimenduzko beloa urratu du"; D. Urbistondo 2, adib.: "Beno... Nola hasiko gara orduan? Jaun maitea... Ez... Moucheboume jaun maitea... Ez, familiarregia"; Aizu!: "planing familiar"; Azurm: "sentidu historikoa, familiarra, komunitarioa"; Demografia 1986 3, adib.: "[Datuak] jasotzen dira baita, inkesta familiarraren bitartez"; G. Nazabal: "Gizateriak egin dituen aportazio desberdinak egunero-egunero ikusi eta baliatzeak hain familiar eta arrunt bihurtzen dizkigu horiek azkenean, ezen inortxok ere ez bait du horien jatorriaz galdetzen"; A. Urrutia: "... zuzenbide pribatua herriaren barnemuin ekonomiko, familiar eta sozialean ondo errotuta bait dago"; Elhuyar: "Testuinguru hau oinarrizkoagoa eta aldi berean familiarragoa denez..."; X. Gereño: "Paper hauetan dago zure historia familiarra"; GAO 1989: "Langilearen ohizko bizileku familiarraren lekualdaketagatik: egun bat urtean"; AAO 1989: "unitate familiarrak"; Argia/4: "Festak, ospakizunak eta sinbolo familiarrak, sozialak eta kulturalak aurkitzea eta baloratzea"; EUSTAT 1993, 4: "Etxebizitza familiarrak"; L. Aldoy: "Epaileak erabakiko duela ezkontideetako zeinek jarraituko duen bizileku familiar edo komuna erabiltzen"); familiaritate EB 1 (M. Haranburu: "hilabeteko haurraren (haur anorexikoaren) arrotzarekiko familiaritateaz"); familiarizatu EB 1 (G. Nazabal: "bere litografiako ezagupenen bidezko prozesu kimikoekin familiarizatuta").
familiar: DFrec 4, AB38 5 (hauetan f. produzio, maitasun f.), AB50 4 (hauetan karga familiardun, arazo f., plangintza f., etab.), HiztEn, Euskalterm 30 (hauetan ekintza f., enpresa f., etxebizitza f., formatu f., etab.); familiartasun: DFrec 1, HiztEn // Euskalterm: familiarki 1, familiarizazio 1, familiaritate 1 (familiaritatezko harreman) // Ez dugu aurkitu ap. LurE.
familiar: HiruMila, ElhHizt; familiarki: HiruMila; familiartasun: HiruMila, ElhHizt; familiertasun: EuskHizt // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
53: 14, 28, 11. familiar Berria EiTB Argia
EPG: 75: 25, Juan Garzia 5, Anjel Lertxundi 7, Pablo Sastre 3, Unai Elorriaga 2, Joan Mari Irigoien 2, Aitor Arana 2, Joxean Sagaztizabal 2, Joseba Urteaga 2, Jon Alonso 3, Mikel Hernandez 2, Piarres Aintziart 2, Irene Aldasoro 2, Karlos Zabala, Bernardo Atxaga, Patxi Zubizarreta, Patziku Perurena, Anton Garikano, Joxe Azurmendi 2, Xabier Arregi, Koldo Izagirre, Josu Zabala, Eider Rodriguez, Luis Elberdin, Pako Aristi, Joxan Elosegi, Aingeru Epaltza, Jean Baptiste Etxarren. familiar Berria
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Saih. Ik. familiako, famili(a)-x.
izenondo erreferentziala ere erabilgarria izaten da zenbaitetan konposizioarekin batera. familia-
izond.
- [E208]: Ez dut uste hitza hau hain erraz saihestekoa dugunik, euskalki guztietan erabili delako, berorren eratorri diren familiarki, familiartasun eta familiartu bezala, bestela nekez esan genitzakeenak. Horren ondoan, noski, senitarte, etxeko, senide modukoak ere erants ditzakegu, forma jatorrago gisa. Ez dezagun ahantz familia izena, esangura batekin edo bestearekin, errusieraraino heltzen dela.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Kendu lerroa (hau da, ez da hiztegian jasoko familiar izenondoa, baina ez da espresuki gaitzetsiko ere).
iz. Familia, senideen multzoa. (Batez ere leku atzizkiekin erabiltzen da, singularrean). Lur ematea familiartean egingo da.
familiarteko adj./iz. Familiakoa. Familiartekoak eta adiskideak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
AS: familiarteko.
familiarteko
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm |
AS
- [I102]: "ondoan, sinonimo gisa, senitarteko eman beharko litzateke" (1995-06-29)
da ad. Ipar. Familia izan, seme-alabak izan. Ezkondua da, baina ez da familiatua. Nafarroan kokatu zen, familiatu, eta haren leinua, ezkontzaz ezkontza, arras nafar bihurtu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
familia(tu), familiatzen.
da ad.
Ipar.
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, familiburu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. familiaburu].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2006-11-07 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
HezkAdmin: cabeza de familia.
Forma okertzat eman du lantaldeak, izartxoa duela; eta oraingoz ez dago zer gehiturik.
Ik. familiaburu.
-buru.
Familia-loturak.
- Erabakia: Osoko bilkura (2015-01-30): familiburu* e. familiaburu
iz. Abeslari, aktore edo kidekoren baten jarraitzaile eta miresle amorratua. Bere mirespena adierazi nahi zion, fan ergel bezala agertu gabe.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
EEgunk: "fan h. zaletu, fanatiko".
iz.
zalea, jarraitzailea.
adj./iz. Erlijio, doktrina edo pertsona batenganako fede itsua agertzen duena. Protestantea zen, baina ez zen fanatikoa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-05-26 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
itsu, fanatiko, amorratu
iz. Fanatikoaren jokamoldea; fanatikoaren karra. Lotsatiek tarteka erakutsi ohi duten fanatismoarekin aldezten zituen bere ideiak.
iz. Mus. Hiru aldiko dantza bizia, jatorriz espainiarra; dantza horren doinua. Ba al dakik fandangoa dantzatzen? Fernandok fandangoetan ez zuen parerik. Hamar bat hasten dira fandangoetan, dantzari galtzadunek kriskitinak beren ahur barnean joz. Fandangoak jotzen dituenean. Fandango-jotzailea.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-03-24 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
iz. Fandango-dantzaria. Gazte denboran ez zen izango fandangolari mantsoa!
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-lari.
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, faneka-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. paneka].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
HLEH: - / EuskHizt: Ik. paneka / HiztEn: Ik. paneka / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
Ik. paneka.
f-/p-.
adj./iz. Bot. Landareez mintzatuz, ernaltze organoak (loreak) agerian dituena; (pl.) landare horiek osatzen duten dibisioa. Landare fanerogamoak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:26 | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
iz. eta izond.
Bot.
1 adj./iz. (Izena denean, F larriz). Geol. Lurraren historia geologikoa banatzen den eonez mintzatuz, Proterozoikoaren ondorengoa, duela 542 milioi urte ingurutik gaur egun arte hedatzen dena, hiru eratan (paleozoikoa, mesozoikoa eta zenozoikoa) banatzen dena. Fanerozoikoko sedimentuak.
2 adj. Geol. Fanerozoikokoa, Fanerozoikoari dagokiona. Lurralde fanerozoikoak.
iz. Haize instrumentuak jotzen dituzten musikariz osaturiko talde txikia, kaleetan zehar ibiltzen dena. Ik. klika; txaranga. Fanfarre batek alaitu zuen ibilaldia.
adj. Beh. Harroa, harroputza. Gizonik fanfarroiena umiltzeko eta beheratzeko.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:29 | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
panparroi (eta fanfarroi 4, fanfarron 1) 26 aldiz ageri da: B 5 (Ag Kr: "batzuk, euren neurritik urten gura daben zoroko, itsu, asto, ganbelu dongeak diralako, ta bestea, len be esan dot eta, panparroi, judio, ustel, izurde, zorribiztua"; Echta Jos: "Ikusi dozu, mutil panparroi, Dirudun ontzi-burua, Gauza orrekaz ezta neurtuten, Gizasemien mendua"; Kk Ab II: "armaiotik atara ditu euren yantzi panparroiek, eta trangabelien askoriaz txiki-txiki egin ditu"; Eguzk GizAuz: "Estadua bear ei-da indartu; estadua eskubide guztien jabe oso egin, ugazaba panparroia izan dadin"; Bilbao IpuiB: "Txori guztien errege irudian panparroia alakoak"), G 20 (Echag 4, adib.: "Txit panparroia dago egiten karroza, edertuko dubena aundizkiro plaza"; It Fab: "Izaten oi da gizon txit ikarakoia toki segurutika guztiz fanfarroia"; PE: "mutil panparroi lujoso orrek etzuen atsegiñ artu"; Xe: "pareta egon arren amar oñ altuan panparroi juanak dira putzura saltuan"; Sor Bar: "Zer panparroi ibilliko diran!"; Urruz Urz: "Panparroi zebillen, batez ere erdaraz mintzatzen zanean"; Iraola: "Eskuan melokotoi aundi bat zuela, panparroi zijuan Gorraenera Beltxa, suplementu bat firmatzera"; Urruz Zer 2, adib.: "Pozik eman zituan Txoriburuk lau milla peseta eta beregandu zuan ollar guziz panparroia"; Ill Testim 3, adib.: "Ez dago barkaziorik; bat aski ez bada lotu biak; ikusiko degu zein diran fanfarroi oiek"; Tx B I 2, adib.: "bertso berriyak berak e ditu panparroi samar atera, giza erdiya ote zeran da ortaño arrotu al zera?"; Anab Aprika: "Prantzesa zan, berritsua, aldizka panparroia ta gizon ona"; And AUzta: "Arroxko eta panparroi danak berak menderatu ditu"; MEIG I (bertso berriak, Espetxean, 1940: "Bota arrunkak, zuk oi bezela, arro-panparroi agertu; au jakin gabe gipuzkoarrik ez bedi beintzat gelditu; oraingoa, ba, zurea da-ta bazter guziak nazkatu"), IE 1 (Elsb Fram: "Ebiakoitz batez, ilhuntzean, bildu ziren elgarretarat, berrogoi bat muthil gazte azkar eta aski fanfarronetarik, eta hartu zuten xedea gau hartan berean landatzeko Libertatearen arbola"); panparroikeri(a) (eta bina panparrokeria, fanfarroikeria) 9 aldiz, B-G (It Fab: "Aditu zuenean fanfarroikeria, leoiak egin zuen algara aundia"; Ag AL: "Eztot esaten panparroikeriz, egia dalako baiño"; Xe 2, adib.: "bere andria nola dabillen beti fanfarroikeriyan, dantzan ta erromeriyan"; Kk Ab II: "sukaldia zan atartia baizen zabala ta andia; antxe egozan Gaztela-mutil upagiñak panparrokeriya eriyoela"; EusJok 2: "mundubak ziran Iturriotza oik ikustera etorriyak, leku onian gelditu dira orren panparroikeriyak", "orrek umildu diu oien panparrokeriek"; JanEd II: "andik gero su onduan panparroikeriya bagenduan"; Bilbao IpuiB: "Bertoldineri igelen panparroikeriok odola irakiten ipiñi eutsen"); panparroitasun B 1: Añ GGero ("Egiten zara Aita Santu, egiten zara Errege, aberastuten zara, egiten dozuz panparroitasun ta balentia asko").
panparroi 5 ager.: B 1 (Lore kontu: "Erremonek, morroskoa ikusi ala, panparroi eta zarataka: - Hona hemen gure lobea, gure indianoa... Gollibarko semea..."), G 1 (Urruz: "Panparroi dijoazenik ere, eztiat esaten, baña ezetzik ere, enikek esango"), EB 3 (BAtx AstH, adib.: "Herriko gobernari panparroiak ongi etorria ematen zien animalia eder haiei"); panparroikeri G 1: Bidea ("Ah! Zure aundi-nai, zure panparroikeri ta zure atsegiñen alde saiatzen zeran bezain benetan... Jainkoaren morroitzan saiatuko baziña...!").
fanfarreria: HiztEn; fanfarroi: HiztEn; fanfarroikeria: AB38 1, HiztEn; panparroikeria: AB38 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE, Euskalterm.
fanfarreria: HiruMila, ElhHizt, DRA, PMuj DVC; fanfarroi: HiruMila, ElhHizt, HaizeG BF, Lh DBF (eta fanfarroin); fanfarroikeria: HiruMila, ElhHizt, Lh DBF (fanfarroinkeria); panparrekeria: DRA; panparreria: DRA, PMuj DVC; panparroi: DRA; panparroikeri: DRA // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
izond.
Beh.
harroa, harroputza.
iz. Ekuatore Ginean eta Gabonen mintzatzen den hizkuntza.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 2002-02-12 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
EArauak 53 / Arau berrituak ez du jaso (Ik. "53. arauari egindako aldaketak, emendioak eta kenketak [...] Fangera: Ez da ofiziala").
-era.
- [E116]: Kontuz, hau da, lantaldeak ez du erabaki.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Ofizialtasuna gorabehera, forma horretan arautu zuen Euskaltzaindiak hizkuntza horren izena, eta hala aipatzekoa da: «fangera iz. (hizkuntza)».
1 iz. Apeta, guraria. Zeren buruan sortu baitzait fantasia bat, konplitu behar dut fantasia hura.
2 iz. Irudimenak sorturiko irudi edo sorkaria. Fantasia eta errealitatea. Fantasiazko mundu bat sortu du, beldurrak sorrarazitako mamuen mundu bat. Fantasiazko liburuak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-06-25 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:09 |
1 iz. Mamua. Fantasmak gogoko ez dituenez, bizirik daudenen alde egiten du. Esploratzaile haren fantasma uharte horretan bizi da, eta ez zaizkio bisitak gustatzen.
2 iz. (Aposizioan). Gauzez mintzatuz, irreala dena edo irreala dirudiena; fantasma bat bezala agertzen eta desagertzen dena. Zazpi urtetik behin lehorreratzen zen, ontzi fantasma hura bezala.
3 iz. (Aposizioan). Hiriez, herriez eta kidekoez mintzatuz, hutsik, jenderik edo biztanlerik gabe dagoena. Kalea hutsik, herri fantasma bat balitz bezala.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:10 | 1994-07-07 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
iz. Begitazio edo irudipen hutsala.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
iz.
adj. Fantasiazkoa. Literatura eta zinema fantastikoa. Estilo berri horrek paisaia fantastikoak eta eszena mitologikoak bateratu zituen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:21 | 1999-05-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
fantastiko IE 1: SP Phil ("Horiok dire haurren amudiotasunak, samur dira, baina flako, baina fantastiko, bainan obra gabeko ere dira" #mdash# He 482: fantestiko, OEH argitaratuan).
EB dira (eta B 1) fantastiko 21 (Literatura/3: "eta egia esan, liburu honetan agertzen bai dirala istorio harrigarriak eta fantastikoak"); EB 20 (X. Etxaniz 3, adib.: "Irakurketetan, literatura fantastiko-errealista izango du gogokoena"; UZEI: "Berak badaki artistaren sorketa-modu liriko eta fantastikoak ez duela balio projektazio on bat egiteko"; K. Mujika: "Batzuk bereziki fantastikoak ziren, San Joan Ebanjelariaren izenean ipini zen hau bezala"; M.A. Elkoroberezibar: "Bueltatu ziren 'epaileak', egitan senadore fantastikoak, sententzia eskuetan zutela..."; P. Sastre 2, adib.: "nire azkartasuna permititua ez denaren mugak urratzen ari zela, debekatuaren eremu fantastikoetan sartzen ari zela..."; Urraspide 1981: "Bakoitzari ezinezko edo fantastikoa den eginkizun bat emango diogu beste talde bati egin diezaion"; J. Gabilondo: "Lanok ere narrazio ez-bateratuek eta egitura magiko eta fantastikoek egituratzen dituzte"; Bene-benetan/4 zerrenda batean: "gaztea / ezaguna / famatua / fantastikoa / lasaia / laster / bakarrik / jantzi / ospatu"; Ingurunea/5: "Baina zientzia fikziozko filmetan edozein motatako asmakizun eta makina fantastikoak agertzen dira"; HizkLiter: "abentura fantastikoak azaltzen ditu beti"; Beleko: "Adierazpide Dramatikoak badu beraz garrantzizko edukin ludikoa eta fantastikoa"; AmetsenInterp: "Agian horregatik NO REM faseetako ametsak askoz ere errealistagoak izaten dira eta REM fasekoak askoz ere ugariagoak, irudimentsuagoak, fantastikoagoak eta hunkigarriagoak"; J.K. Igerabide: "zientzian eta jakitatean alde berriei ekiterakoan lehen mailan behintzat, ahalmen fantastikoak eragin handia du"; F.J. San Martin: "Futurismoak abangoardiaren eremu guztietan izan zuen eraginik, eta publizitatea errealitatearen birreraikitze fantastikoaren tresna eta laguntza izan zen"; E. Gil Bera: "eta orduan gauza fantastikoak eta kimerak dira gogoeta atsegingarriek eraginak, tristeak baino gehiago irrigarriak"; A. Arkotxa: "Haragi tindatua ongi zapatu zen tokietan, larruaren zimurrak pakidermo batenak bezala agertu ziren izara garbian geografi fantastiko bat sortuz"; J.M. Irigoien 2, adib.: "hain indartsua, hain basatia eta hain fantastikoa, erabat sendatu edo burua leherteraziko dio"), eta fantastikoki 1: A. Valdes ("Grande Bretèche, kondenaturiko leihoak, ferradura lizuntsuak, ate itsu, gela bakartiak, belartza altu eta malgu artean, begi aurrera azaldu zitzaidan fantastikoki").
fantastiko: AB38 1, AB50 1, HiztEn, Euskalterm 3 (hauetan espazio f., irudi f.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, LurE.
fantastiko: HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
iz. Ale gutxiko argitaraldiak egiten dituen aldizkari amateurra, zinema, komikia edo zientzia-fikzioa bezalako gaiak erabiltzen dituena.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:38 | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
fantzine EB 3: Egin 1988 2 ("Ohizko fantzine ugariren artean beste bat gehiago dugu Valdepeñas herritik igorri diguten 'Lavanderia Kaos' hau 6. alea oraingoa", "Musikari dagokionez, talde mordoarekin eginiko elkarrizketak nagusituko dira 'Lavanderia Kaos'en, tankera honetako fantzine gehientsuenetan bezala"), Eguna 1990 ("Orijinalak, egileei bueltatuko zaizkie, baina Roka taldeak Fantzinea argitaratzeko eskubidea izango du").
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.
fanzine: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
es fanzine formaren ordainak: fanzine: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.
fr (Le Petit Robert): fanzine (mot-valise angl. amér. de fan 'amateur' et magazine); it (S. Carbonell): Ø; ca (DCC): Ø; en (Collins): fanzine; de (Langenscheidts): Ø
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
EEgunk: "fanzine".
aski nazioartekoa da (cf. en, fr, es).
iz. Elektr. Kapazitate elektrikoaren unitatea, coulomb bateko karga elektrikoa eta volt bateko potentzial diferentzia dituen kondentsadore baten kapazitatearen baliokidea dena (F).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2008-09-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Laburtzapenak.
: HiztEn; ez dugu aurkitu ap. LurE. farad
farad: Le Petit Robert-Collinsç; OfQuLF: unité de mesure de la capacité électrique || Michael Faraday || chimiste et physicien britannique.
3, OinEntz/5 ("500 pikofaradiotako erdiko ahalmena izango duen kondentsagailu aldagarri bat eta beste bi finko, bata 1.000 eta bestea 200 pikofaradiotakoak [...] 200 pikofaradiotako kondentsagailua"). pikofaradio
ZTC corpusak Fenomeno elektriko eta elektromagnetikoak liburuan bildu ditu 4, 4, 1, 1; adib., "Kapazitate-unitatea farada (F) da. Esan daiteke kondentsadore batek farad baten kapazitatea duela, baldin eta plaken artean volt bateko tentsioa aplikatzen zaionean, coulomb bateko karga bat metatzen badu. / Farada oso unitate handia da eta, horregatik, azpimultiploak erabili ohi dira, farad baten milioirenari, milamilioirenari eta bilioirenari dagozkienak hain zuzen, eta honako izen hauek ematen zaizkie: / Mikrofarada (µ F) [...] / Nanofarada (nF) [...] / Pikofarada (pF)". farad mikrofarad nanofarad pikofarad
A. Sagarnak dioenez, eta erabiltzen dira (eta , jakina, azpimultiploak azaltzeko eta), baina ez ; erabiltzen diren laurak jaso litezke hiztegian, unitateen multiplo eta azpimultiploak modu koherentean tratatuz. mikrofarad, nanofarad pikofarad farad milifarad
Zientzia-unitateak eta Izen propiotikoak.
unitateen multiploak eta azpimultiploak.
- Erabakia: Osoko bilkura (2015-03-27): farad
iz. Antzinateko Egiptoko erregea. Ramses II.a faraoia. Faraoiak neke gogor handian zeuzkan bere erreinuko israeldarrak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau68 |
farao 3 (Lç); faraon 173: L 38 (Lç, EZ 3, Ax 9, SP, ES, JesBih, CatJauf, Zerb 17, Mde Pr); Zu 6 (Tt 4, Egiat: horietan 5 ph-); G 110 (Mb 19, Cb, Ub 5, Lard 84, Vill Jaink); B 19 (Añ 12, fB 4, AB 3); faraondar eta faraontar bana (Vill); paraon 3 (fB).
faraoi 11: B 1 (I. Malax); EB 10 (J.C. Alonso, UZEI, J.A. Agirre, J. Elorza eta Urraspide 9 zk.); pharaoi EB 1 (J.A. Agirre); faraon 6: IE 4 (Othoizlari 19 zk.); EB 2 (G. Aresti, UZEI); pharaon 3 (Mde eta J.A. Agirre).
faraoi: AB50 1; HiztEn; faraon: DFrec 7; AB38 2; LurE; Euskalterm 1; paraoi: DFrec 1.
BiblE: faraoi (264 ager. testuan eta 45 oharretan); Bibl: Faraon (ik. Ir 1,11ko oh.; adib. Ir 5,1-14: "Faraonen ikustera", "Faraoni erran", "Faraonek erran", "Hunela mintzo da Faraon", "Faraonen zaintzaile"; Erm 9,17: "Idatziak Faraoni erraiten baitio..."); IBk: Faraon (Eg 7,10-21: "Faraonen, Ejiptoko erregearen, onginahia (...) orduan jakin zuen Faraonek (...) Faraonen alabak jaso zuen"; Erm 9,17: "hala esaten zaio Faraoni Liburu Santuan"; Heb 11,24-27: "Faraonen alabaren semeordeko"); Ezkila: Faraon (Eg 7,10-21: "Faraon, Egiptoko erregearen aintzinean (...) erran zioten Faraoni haren etorkia (...) Faraonen alabak altxatu [zuen]"); KerZug: Faraon (Eg 7,10-21: "Faraon'enganako", "Faraon'ek", "Faraon'en alaba"; Heb 11,24: "Faraon'en alaba"); Paraon (Erm 9,17: "Idazkiak Paraon'i esana"); Olariaga: Faraon (Eg 7,10-21: "Faraonen aurrean", "ageri izan zitzaion Faraoni Joseren jatorria", "Faraonen alaba"; Erm 9,17: "Faraoni"; Heb 11,24: "Faraonen alaba").
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, faraon-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. faraoi].
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-07-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
tradizioko erabilerek -on amaiera agintzen dute
-oi/-on
Ik. faraoi.
- [E301]: faraoi [da nire ustez hobestekoa] (1995-04-18)
- [E302]: "Tradizioko erabilerek -on amaiera agintzen omen dute. Ongi, baina betikora goaz. Antzinako erabila horiek ito egiten dituzte beste zenbait irizpide: gaztelaniazko -on/euskarazko -oi araua, azken urteetako erabilera... Elizen arteko Biblian, eta Hiztegi Entziklopedikoan, esate baterako, faraoi hautatu da" (1995-07-10)
- [K201]: "Izen nagusi ala Faraoia, faraoiaren...?" (2006-03-03)
Oharra: azken eguneraketa 2022-01-12