f
1 Ik. efe.
2 (Letra larriz). farad-en nazioarteko sinboloa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: f
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
EArauB |
|
|
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
azalpena egokituz: "f (efe) iz. 'euskal alfabetoaren
seigarren letra'".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fa
iz. Musika-eskalako laugarren nota.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-07-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ik. OEH argitaratuan: fa Fa (nota musical): Izt Po (Ut,
re, mi, fa, sol, la, si / oju ta garraixi, / musika kizkar piña /
ikasten naiz asi.), Azc PB (Fa kortxea baltzak, Orduan kantau
doguz / Ozamako ninfak / lengo aldietako / la, si, do, re, mi,
fak), (BN-lab) (Do, re, mi, fa, sol, la, si, do; / zapeta-zolatik
zilo).
fa Zerb Metsiko (Fa, ez-eta aldeko zerbeit ere!), L.
Fernandez (Orduko obretan beti alboko tonuetara modulatzen da,
beti ere lehen Do-Fa, Sol-etik abiatuz, Tarrapatak Do, Mi, Fa eta
Si notetan egin daitezke, Minimen haustura, Do, Re, Fa, Sol eta
La notetan egin daiteke), Hizkilimin/3 (Afinatu ura kendu edo
gehituz eta azkenean eskala osoa izango dozu: do, re, mi, fa, sol,
la, si eta do), Kantutik jolasera (Haurrekin lan egiten baduzue,
uste dugu FA, MI edo RE direla tonika egokienak), Musika (DO, RE,
MI, FA, SOL eta LA notak erabiliko ditugu, Ikaslea zoruko
pentagramaren ondoan jarriko da. Irakasleak lau beltz kantatuko
ditu hurrengo tonuok erabiliz: DO, RE, MI, FA, SOL, LA, Erritmo
irudiak: beltza, kortxea, zuria, beltzaren isilunea eta zuriaren
isilunea. / Notak: DO, RE, MI, FA, SOL, LA. / Konpas guztietako
pultsazioak zenbatuko ditugu.), Fa maior Musika (Arrabita,
organo, hari eta continuorako kontzertua FA maiorrean).
fa: HiztEn, LurE // Euskalterm: fa, fa gako /
klabe (clave de fa), hirugarren lerroko fa klabea (clave
de fa en tercera línea), laugarren lerroko fa klabea (clave
de fa en cuarta línea).
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
fa: ElhHizt, EskolaHE, EuskHizt, HiruMila.
Erdaretako formak
es (RAE): fa; fr (DLLF): fa; en (Collins):
F; it (S. Carbonell): fa; de (Langenscheidts): F.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
'musika nota'.
Ik. " fa iz. Mus. Musika eskalako laugarren nota"; ik. Fa
giltza: adibidea s.u. giltza.
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Musika.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
musika-nota
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faboragarri
adj. g.er. Aldekoa, mesedegarria. Ik. onuragarri.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faboragarri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:37 |
1999-05-11 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Euskara batuan hobestekoa
Ik. aldeko; mesedegarri, onuragarri,
etab.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: falta dira.
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA,
IS) eta BAgiria (2000-03-31): faboratu Zah. bada ez
du zentzurik familia osatzeak. Beraz, ez dira sartuko. // Bigarren
itzulian beste gabe onartu zuten euskaltzainek (2008-06-19).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faboratu, fabora, faboratzen
du ad. Zah. Fabore egin, mesede egin.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faboratu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-07-07 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
faboratu, fabora, faboratzen. du ad. Zah.
h. fabore egin, mesede egin.
Informazio lexikografikoa
Diakronia
Zah. Ik. fabore egin, mesede egin
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: hobe marka kendu; aski
litzateke 'fabore egin, mesede egin' esangura duela jartzea.
- [E208]: Halaxe onartua dugu, baina ez
da batere egoki faboratu moduko partizipioa bigarren
mailan eta baztergarri gisa uztea, hitz bakarraz ezin hobeki erabil
daitekeena (pertsona faboratuak, talde faboratuak lanpostu edo
jarrera faboratuak...), horren ordez, KASU GUZTIETARAKO, batzuetan
inola ere erabiltzerik ez dauden aditz osatu horien mesedetan. Hobe
litzateke beste formula batekin jartzea, fabore egin eta mesede
egin formei lehentasuna emanik ere.
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA,
IS) eta BAgiria (2000-03-31): ez da onartzekoa.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07)
Bere hartan utziko da oraingoz lehen itzulikoa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fabore
iz. Mesedea. Adamek anitz fabore eta abantaila hartu zuen Jainkoagandik. Zeruko fabore handiak.
-en fabore -en alde. Emazteen fabore. Onen fabore eta gaiztoen kontra. Gora Paulino errezildarra, gu zure fabore gara.
-en faboretan -en alde. Armak ekarri nahi ditut erregeren faboretan. Zuberoako fededunen faboretan berriki moldatu duen liburua.
fabore egin Mesede egin. Zutik jar zaitez, egizu fabore. || Fabore ederra egin zion.
faborez adb. Mesedez. Esango didazu zure izena, faborez? Ez garrasirik egin, faborez!
Estekak-
HBO
Aztergaia: fabore
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1994-07-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:10 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: -en fabore, -en faboretan, fabore egin, faborez.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
-(r)en fabore; fabore egin; faborez
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: -en fabore
azpisarreraren ordez, -en fabore(tan) proposatu du.
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA,
IS) eta BAgiria (2000-03-30): bi azpisarrerak eman daitezke, biak
ugari erabili baitira.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faborito
1 iz. Hist. Erregearen edo erreginaren begikoa. Erregearen faboritoa nintzen, gorte osoko lilura.
2 iz. Irabazteko aukera gehien dituela uste den
kirolari edo lehiakidea. Australiako lehiaketa faborito garbirik gabe hasiko da bihar. Pilotari eta zaleen ustean, Olaizola II.a eta Zearra dira txapela irabazteko faborito nagusiak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faborito
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:36 |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
faborit IE 2: Gy ("Paganoek arranoa zaokaten
Yupiterren hegaztin faborita bezala", "Plat faborita").
faborito EB 12: I. Mendiguren ("Errege-Erregina
paregabe haien faboritoa nintzen"), Egin 1988 ("inkesten
arabera Dukakis zen faboritoa"); Hemen 1987-1988 2 (adib.:
"faborito eta taldeburuak aise nagusitu ziren atzo final
laurdenetan"), J. Gabilondo ("hizketagai faboritoenetakoa Estatu
Batuak zenbat gorrotatzen dituzten izaten da"), EstiLib
("Chiapucci eta Chioccoli dira faboritoak"), A. Alonso ("finalerako
pronostikoetan Azkoitia zen faborito"); K. Linazasoro ("gizon
batek, bere eserleku faboritoan eserita, ate nagusiari bizkar
emanez, nobela baten azken kapituluak irakurtzen ditu"),
Egunk 1993 3 (adib.: "suitzarrak zartako ederra eman zien
gainerako faboritoei"), A. Aisa ("garaile atera zen lasto
jaurtiketan faboritoak ziren Iparraldekoen aurretik").
faborito: DFrec 5, AB50 13, HiztEn // Ez
dugu aurkitu ap. AB38, LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
faborito: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap.
EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE,
Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdal favorito / favori formen ordainak: HiruMila:
gogoko, kutun, gogokoen, laztan; hijo
predilecto = seme laztana// ElhHizt: 1 adj./s.
gustukoen, gogokoen; 2 adj./s. faborito; 3
adj./s. begiko// Lur EG/CE:
begiko// Lur EF/FE: 1 begiko,
hautuzko, maiten; 2 matel bizarrak//
XarHizt: maite maite, kuttun,
gogokoen// Casve FE: altekor,
maiten; (barbe) maxel bizarrak,
foltxeak// HaizeG FB: hautuzko,
gogoko, maiten; (barbe)
matel-bizarrak// T-L LBF: hautuzko,
maiten; (barbe) matel-bizarrak// PMuj
DCV: privado, predilecto = aldeko, alderako,
gogoko, maiten, begipeko, begiko,
kolkoko, kuttun; es mi amigo favorito = nere
adiskide artua da// Azkue Aurkibidea: aiutuko
(b); aldeko (b, g); alderako (g, l); altekor
(s).
Erdaretako formak
fr (DLLF): 1 favori, ite; 2 favori (privado); favori,
crack (carrera de caballos); 3 favorite (del rey); 4 favori, ite;
préféré, e (preferido); DEP favori, ite; it (S. Carbonell):
favorito, a (prediletto, preferito, a); libro, espectáculo,
paseo f.: libro, specttacolo f., passeggiata favorita; trionfo
(in certi giuochi di carte); juego un f.: gioco un trionfo;
s. favorito, a; el f. del conde, del ministro, del rey: il
f. del conte, del ministro, del re; la favorita del dictador,
del príncipe, del sultán: la favorita del dittatore, del
principe, del sultano; ca (DCC): favorit, -a; en
(Collins): favourite; de (Langenscheidts): (favorita)
Favoritin, Mätresse; (favorito) 1 adj. Lieblings...; (plato f.)
Leibspeise; 2 m. Günstling, Favorit; Liebling.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak
Hist., Kirol.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fabrika
iz. Industria-ekoizpenak egiten, lantzen edo eraldatzen diren lantegi handia. Fabrika batean lan egin. Paper fabriketako ke aterabideak. Arma-fabrika. Herriko fabrikako langileak. Fabrikako bulegoetan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fabrika
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-02-25 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:Merkat |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:04 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
ola, fabrika, usina
Jatorrizko forma
fabrika, lantegi; fabrika, lantegi, ola (=ferrería); ehungintza,
ehun-fabrika; irin-fabrika, iringintza; izoztegi, izotz-fabrika;
paperfabrika, papergintza; pentsugintza, pentsu-fabrika
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E124]: "lantegi erdarazko
'taller, atelier' adieran bereiztea komeniko litzateke, azken
urteotako tailer espainola baztertuz" (1995-06-16)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fabrikante
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fabrikante-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. fabrikatzaile].
Estekak-
HBO
Aztergaia: fabrikante
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Adiera okerrak eta ordezko forma(k)
1 Beh. fabrikako langilea. 2 `fabrikatzen duena'
adierazteko, aski da fabrikatzaile.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: Lehenengo adiera kentzeko
modukoa izan daiteke. Hitz horrek, fabrikako langileari barik,
fabrikako ugazabari egiten dio erreferentzia gaur egun, itsasaldeko
Bizkaian behinik behin. Hori dela eta, lehenengo adierari
eustekotan, 'fabrikako ugazaba' jarri beharko litzateke.
- [E208]: Nire ustez gaur egun inork ez
du erabiltzen fabrikante hitza 'fabrikako langile
gisa', ez eta behe mailan ere. Horregatik hobe litzateke
fabrikante* e. fabrikatzaile, egile, ekoizle, -gile.
- Erabakia: (H2.2 /
2009-09-07): Ez da inolako adieratan onartuko, eta osorik
baztertuko da: "fabrikante* e. fabrikatzaile".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fabrikatu, fabrika/fabrikatu, fabrikatzen
du ad. Egin, bereziki makina edo lanabesen bidez. Armak fabrikatzeko lantegia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fabrikatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:HBB |
1994-07-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:08 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ez da azaldu OEHko testuetan.
EBko testuetan fabrikatu 47 aldiz aurkitu da;
aurrefabrikatu behin eta prefabrikatu bi aldiz.
DFrec: fabrikatu 6, prefabrikatu 1; AB38:
fabrikatu 12, aurrefabrikatu 1; AB50:
fabrikatu 5, aurrefabrikatu 1.
Bestelakoak
Jatorrizko forma
aurreprestatu, aurrefabrikatu
Euskaltzaindiaren Arauak
fabrikatu, fabrika(tu), fabrikatzen. du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
fabrikatu, fabrika(tu), fabrikatzen
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fabrikatzaile
iz./adj. Fabrikatzen duena. Fabrikatzaileen elkartea.
fabrikazio
iz. Fabrikatzea. Metalezko egituren fabrikazio prozesua. Fabrikazio kostuak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fabrikazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:17 |
1999-05-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Zerrenda osagarriak
HezkAdmin: fabrikazio mekaniko: fabricación mecánica.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa
da] (1995-04-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fabula
iz. Alegia (ipuina). Mexikoko agintariei kritika egiten die azeri, zerri, untxi eta fabuletan ohiko diren beste animalia batzuk izendatuz.
facsimile
iz. Faksimilea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faksimile
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-07-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
edo facsimile.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: zergatik ez -c-?
- Erabakia: BAgiria
(1997-02-28): idazkera horren ondoan facsimile ere onartu
da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fado
iz. Portugalgo kantu herrikoia, halako aire malenkoniatsu eta fatalista bat ezaugarri duena. Ezinezkoa da fadoa abesteari, sentitzeari edo entzuteari uztea, fadoa bizimodu bat delako.
fadura
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fadura-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. padura].
Estekak-
HBO
Aztergaia: fadura
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "† fadura e. padura".
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. padura.
Lexemen erregulartasuna
f-/p-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faena
iz. Taurom. Zezenketariak, zezena jokatzeko, kapa erabiliz egiten dituen pasaldi guztien multzoa. Zezenketariak faena biribila egin zuen eta bi belarriak eman zizkioten.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faena
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:33 |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
faena EB 4: zezenketakoari dagozkion 3: I. Azkune
2 ("Izan ere bere faenan ari zela zezenak airera bota zuen eta
buruz behera erori zen", "Valencia IIari faena biribila atera
zitzaion bere lehenengoan, eta ongi hil zuelako bi belarriak eman
zizkioten"); E. Etxebarren ("Adore haundia erakutsi zuen Mezquitak;
faena bukatu arte ez bait zen plazatik mugitu"); 'eginkizuna'
adierako 1: Aizu! 1988 ("A: Arraunean zabiltzanean zein da
gertatu ahal zaizun faenarik handiena? M: Itsasoa gaizki badago eta
gainera haizea, txarto").
faena: DFrec 1 (Hau faena, eta ez du alde egin
nahi alajaina!), HiztEn (Taurom.). Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50,
LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
faena: ElhHizt (Taurom.). Ez dugu aurkitu ap.
EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE,
Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak
Tauromakia.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: Pederasten, sadomasokisten,
torturatzaile eta antzeko jendailen erdal jargoia euskaraz sartzen
ez dugun arrazoi berberagatik, ez dut uste geure hiztegian sartu
behar dugunik nazioarteko legeen artean erabat gaitzetsi eta
galarazita dauden zezen-tortura sadiko horien erdal lexikoa. Faena,
euskaraz ezer izatekotan, gainera, 'jukutria, joko txarra
portaera desegokia' gisako zerbait da.
- Erabakia: (H2.2 /
2009-09-07): Lantaldeak proposatu bezala onartu da: "faena
iz. Tauromakia"
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fago
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fago-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. pago].
Estekak-
HBO
Aztergaia: fago
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: † Ik. pago / HiztEn: 1. Ik. pago 2. + /
LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. pago.
Lexemen erregulartasuna
f-/p-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fagoratu
ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, fagoratu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. fabore egin].
Estekak-
HBO
Aztergaia: fagoratu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-07-07 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
fagoratu* e. fabore egin.
Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da
Ipar. Ik. faboratu, fabore egin
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fagore
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fagore-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. fabore].
Estekak-
HBO
Aztergaia: fagore
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-07-07 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
fagore* e. fabore.
Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da
Ipar. Ik. fabore
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fagot
iz. Haize instrumentua, zurezkoa eta mihi bikoitzekoa. Fagota jo.
fagot jotzaile, fagot-jotzaile Fagota jotzen duen pertsona.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fagot
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-07-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Mus.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: adiera jartzea eskatu du.
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA,
IS) eta BAgiria (2000-03-30): Mus. erantsiko zaio.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faila
iz. Geol. Mugimendu geologikoek lurrazalean eraginiko haustura, bananduriko bi blokeetako bat bestearekiko lerrarazten duena. Lurrikarak herrialdearen iparraldea zeharkatzen duen failan izan du epizentroa. San Andres faila.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faila
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:22 |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faisai
iz. Oilarraren antzeko hegaztia, buztan-luzea eta kolore biziko lumak dituena, sukaldaritzan txit aintzat hartua (Phasianus colchicus). Faisaia jaten.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faisai
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-07-07 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-07-08 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
corpusekoak dira: basoilar (eta bas-oillar
1, bas'oilar 1, baso-oilar 2) 8: B 2 (Azc PB,
Erkiag BatB), G 3 (Izt C, Or Mi, Ibiñ
Virgil), IE 3 (Gy, Barb Sup, eta Ox:
bas-oilartto), eta faisan 3 (Or Tormes:
"Munduan dan aamenik goxoena dok, eta eztok olako faisanik
niretzako", Otx: "basuetan eta baratzetan eukazan faisan eta eper
guztijai iges egitten"; "Poloirik eta eperrik eta faisanik eta
usakumarik..."). Ik. OEH argitaratuan faisan,
basoilar eta buztanga sarrerak; horietan beste
lekukotasun hauek jaso dira: faisai 1 (MItziar
Txoriak: "Faisai mardul onek ollo egaztietan okelarik
guriena ta gozuena omen dik"); basoilar 8 (Dass-Eliss
GH: "bas-oilar"; Dv Lev 11,19, Bibl ib.: "basoilar";
Ker ib.: "basoillar"; Euzk II, Ol Lev 11,19; Casve SGrazi:
"basollar"); eta buztanga 1 (Herr 1957 ap.
DRA: "Haatik fexanta edo buztanga ez da hunki behar
buruilaren 29a arte").
EB bina ager.koak dira faisai (Natur Zientziak.
Erdiko zikloa 3. OHO: "Hauetan, adarzabal, eper, faisai eta
beste animaliak hazten ziren"; Bizia lurrean: "Eperra,
galeperra eta faisaia ere familia berekoak dira") eta
faisan (JMB LEG: "Hegaztiak ere izentatzekoak
dira, batez ere pago-usoak, eperrak, faisanak"; Hemen 1987:
"Faisana ardo beltzarekin").
faisai: AB38 1; AB50 1; HiztEn-LurE, Euskalterm 9;
basoilar: Euskalterm 1.
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: basoilar: Tetrao urogallus;
faisai arrunt: Phasianus colchicus; Izendegiaren
hustuketan jasoak: bas-oillar: PMuj DCV;
baso-oillar: PMuj DCV; buztanga:
PMuj DCV; faisai: Ag Kr-3
Itxas-iztegia; Noval Avifauna; X. Kintana Hizt80;
PMuj DCV; Estatistika. Nekazaritza; LMuj DGT;
NZ; UZEI: Arkitektur Hiztegiaren hasikinak; M. Ariztia
Abereen mundua; Gordailu IkastHiztegia;
Zendoia-Sakana Animali mundua; faisai arrunt:
Perez Ollo Navarra; faisan: J.M. Aranalde
Egaztien mundua; fasi-oillar: PMuj DCV;
faxan: PMuj DCV; nauder: PMuj
DCV; Lh DBF; nauderra: Dass-Eliss
Oiseaux; paitsan: Euzko Gogoa
1956-IX-X. Hiztegietakoak: DRA: basaoillar, basoilar,
basoilhar, basoillar, buztanga, nauder; PMuj DVC: bas-oilar,
bas-oilartegi, basoilar-tipi, buztanga, faisai, nauder, nauder-eme;
Lh DBF: basaoilar, basaolar, basoilar, basolar, basollar,
nauder; HiztEn: basoilar (Tetrao urogallus), nauder ("ik.
faisai"); ElhHizt: basoilar (Tetrao urogallus), faisai
(Phasianus colchicus), faisai eme, faisai-haztegi, faisai-hazle,
nauder ("ik. faisai"); LurE: basoilar (Tetrao urogallus),
faisai (Phasianus colchicus), nauder (Phasianus colchicus);
HiruMila: basoilar (Tetrao urogallus), faisai (Phasianus
colchicus), nauder (Phasianus colchicus); Casve EF:
basoilar, nauder.
Erdaretako formak
OfQuLF: grand oiseau || Phase || fleuve de la Colchide, ancien
pays d'Asie.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Phasianus colchicus.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-ai/-an egokitzapen urri gertatua (cf. gabirai, galai)
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Izen propiotikoak.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Phasianus colchicus
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E410]: "hegazti-izena da eta
komeniko litzateke kontuan hartzea ea nola eman zen Aranzadiko
ornitologoek Peterson-en gidarako adostutako zerrenda hartan,
ondotik etorri direnek (adib., UZEIren Izendegia-k)
hurbildik jarraitu baitute (Ik. "Repertorio de nombres vascos de
aves...", Munibe, XIII, 1961, 310-326)" (1995-03-22)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faja
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, faja-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. paxa].
Estekak-
HBO
Aztergaia: faja
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
paxa 4, denak ap. Lard: "zauriak edo ebakiak
olio-ardoakin igortzi, paxakin lotu", "gorputza maindirearen
gañetik paxatu edo paxaz ondo lotu zuten", "ikusi zituen gorputza
bildutako maindirea, eta lotutako paxak", "Juan'ek bezala maindirea
eta paxak ikusi zituen".
faja EB 1, 'gerrikoa': G. Etxeberria ("—Ez ote
litzateke hobe ustekabe harrapatu eta muturlotzea? Ba al dugu
sokarik? —Nere faja, agian"); paxa 3: 'oihala'
adierako G 2: ZugKer Jn 20,5-6 ("Makurtuta, paxak lurrean
ikusi zitun, bañan ez zan sartu", "Iritxi zan Pedro ere atzetik,
sartu zan, eta paxak lurrean ikusi zitun") eta 'armarria banatzen
duen pieza' adierako EB 1: NekazArkit ("etxeak, kondizio
apalekoa izaki, armarri txiki bat darama, gurutzean laurdendua,
xakelatu eta paxekin"); paisatxo B 1, 'oihala':
Argia 1936, erabilera markatuan ("Ondoren 'paisatxo bat'
gerrirako umiarentzat, berarekiñ bilduaz zillaren 'kura'
amaitzeko").
faja: AB50 1 ('faja' itzulia); faxa
'armarria banatzen duen pieza' adierakoa: Euskalterm 13;
faxa 'oihala' adierakoa: HiztEn 3 (hauetan
faxa-kulero eta faxa-kulero txiki);
faxatu: Euskalterm 2 (faxatu txertatu, sei
ataletan faxatu); paxa: AB50 1 ('paja' itzulia),
Euskalterm 'armarria banatzen duen pieza' adierakoa 12 // Ez
dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
faxa: HiruMila ('faja' itzulia), ElhHizt;
paxa: HiruMila (1 faja para envolver a bebés; 2 faja
en general), Lur EG/CE (faja) eta EF/FE (bande,
ceinture), DRA (1 faja para envolver a los niños; 2 faja en
general), PMuj DVC (faja, ceñidor, cinto, cinturón)
// Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Casve EF,
HaizeG BF, Lh DBF.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Prestas: 65 lek. (B 25 / G 40).
Lantaldearen irizpideak
Tradizioko erabilerek bermatzen dute
idatziz erabili dentxoa, paxa forman erabili da, eta
forma hori da ahozkoan ezagutu izan dena: jasoko da, dagokion
markarekin.
Informazio osagarria
Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren
ordez
Ik. paxa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fakir
1 iz. Limosna eskatuz eta bere burua gogor hilduratuz bizi den aszeta musulmana edo hindua. India misteriotsua, fakirren eta Budaren herria.
2 iz. Fakirrak imitatuz, ikuskizun gisa, jendaurrean hildurazko ariketak (suaren gainean ibitzea edo iltzez eginiko oheetan etzatea, adibidez) egiten dituen pertsona.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fakir
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "fakir".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faksimile
iz. Izkribu edo marrazki baten kopia erabat zehatza. Ik. facsimile. Oihenarten euskal liburuaren faksimilea. Faksimile edizioa.
faktiko
adj. Egitatezkoa, egiteetan oinarritzen dena; egiazkoa, benetakoa. Tortura sistematikoa ez da posible izan estatuaren onarpen faktikorik gabe. Botere faktikoa: Gizartean eta politikan duen garrantzia eta pisuagatik erakundeetan indar handia duen eragilea edo eragile multzoa.
faktitibo
adj. Hizkl. Aditzez mintzatuz, arazlea. Euskara zaharrean -ra- artizkiaz baliatzen ziren aditz faktitiboak
osatzeko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faktitibo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:003 |
2002-02-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faktore
1 iz. Ondorio edo emaitza jakin bat eragiten duen osagaia.
2 iz. Mat. Biderkagaia.
3 iz. Rh faktorea: hematieen antigenoa, odol isuraldatzeak egitean eta haurdunaldietan, antigeno hori ez duenarengan arazoak sor ditzakeena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faktore
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:MatHizt |
1994-07-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
bi zenbakiren biderkagai komunak, bi zenbakiren faktore komunak;
biderkagai, faktore; biderkagaien ordena, faktoreen ordena; zenbaki
baten faktore, zenbaki baten zatitzaile
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
ik. lantaldearen oharra s.u. Rh faktore: "faktore
sarreran eskain liteke adibide gisa".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faktorial
1 adj. Faktoreei dagokiena.
2 iz. Mat. Zenbaki batez mintzatuz, zenbaki beraren eta bera baino txikiagoak diren zenbaki positibo oso guztien biderketaren adierazpen aljebraikoa, harridura ikur batez adierazten dena. Hona hemen 5 zenbakiaren faktoriala: 5! = 5 x 4 x 3 x 2 x 1. Faktorialak konbinazio eta permutazio kalkuluetan erabiltzen dira maizenik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faktorial
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:004 |
2002-02-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
faktorial 4: N. Balluerka ("Hau nortasunaren
ikasketan estima daiteke, non psikologiaren teknika metrikoak eta
faktorialak geroz eta maiztasun eta sofistikapen gehiagoz erabili
bait dira"), Kalkulua ("Polinomio baten deskonposaketa
faktoriala"), M. Haranburu ("analisi faktoriala egin eta gero"),
Inguruak 1997 ("Tipologizazio hau burutu ahal izateko
lan-bitartekoa datu anizkoitzen azterketan oinarritutako analisi
faktoriala da").
faktorial: AB38 5, LurE (Mat.), Euskalterm
14 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
faktorial: ElhHizt (Mat.), HiruMila
(Mat.), EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak
-al izond. erref.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
1 iz. Mat. 2 izond. Mat.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faktorizazio
iz. Mat. Adierazpen matematiko bat, hala nola zenbaki bat, matrize bat edo polinomio bat, biderketa gisa deskonposatzea. Polinomio baten faktorizazioa era askotara egin daiteke. Kasu batzuetan faktorizazio bat baino gehiago egon daiteke zenbaki berarentzat.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faktorizazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:36 |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
faktorizazio EB 5 (Elhuyar 4, adib.: "faktorizazio
partzial hau aurrekoan ordezkatuz, emandako polinomioaren
faktorizazioa lortuko dugu", "Zeroak kalkulatuz, lor ezazu
polinomio honen faktorizazioa"; X. Mendiguren B.: "Informazioa
transmititzeko balio digun zeinu-sistema baino zerbait gehiago dira
eta behaketa bakoitzaren 'faktorizazio'zko deskribapenari ihes
egiten diote").
Euskalterm: faktorizatu, faktorizagarri,
faktorizazio // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38,
AB50, HiztEn, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
HiruMila: faktorizagarri, faktorizatu,
faktorizazio // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt,
ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve
EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
a) es factorizar formaren ordaina:
faktorizatu: HiruMila // Ez dugu aurkitu ap.
ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, HaizeG
FB, T-L LBF, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea; b)
es factorizable formarena: faktorizagarri:
HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, Lur EG/CE
eta EF/FE, Casve FE, HaizeG FB, T-L
LBF, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea; c) eta erdal
factorización / factorisation formena:
faktorizazio: HiruMila // Ez dugu aurkitu ap.
ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve FE, HaizeG
FB, T-L LBF, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faktorketa
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, faktorketa-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. faktorizazio].
Estekak-
HBO
Aztergaia: faktorketa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:40 |
1999-05-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
faktorketa EB 3 (Elhuyar, adib.: "Polinomioen
faktorketa: Polinomio baten faktorketa polinomio hori biderkadura
baten bidez adieraztea da").
faktorketa: AB38 4 (hauetan behin f. eginez
gero, polinomioen f.) // Ez dugu aurkitu ap.
DFrec, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Oraingoz bakarra aski da
Ik. faktorizazio.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faktur
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, faktur-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. postari].
Estekak-
HBO
Aztergaia: faktur
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
faktor IE 1 (Volt: "Gizun gaste bat faktoraren
galdez dagoena [le facteur ou le cassier]"); faktur
IE 2 (Volt: "Erradazu plazer baduzu posible lizateke minza nainde
fakturarekin", "Desiratzen dut zure fakturarekin minzatzea");
fatur IE 3 (Mattin: "Pentsaketak egin-ta jar hadi
konturat: neke handirik gabe trankil ta gosturat ezarriko hintuzke
herriko faturrak!", "Ez hadiela ibil lurreko lan-keta, fatur zahar
horrekin seguro", "Faturrari mintzo zen bihotzez atsoa: Zuretzat
ongi laike alaba gaixoa!"); faturgo IE 1 (Ox: "Ala,
errentaren emendatzeko, faturgoa egin zuen zazpi urthez
Beskoitzen?") // eta faktore G 1 (Ugalde
Iltz: "Asi ziran guardiazibillak faktoreari deika, bañan
dabaneko trena tapa-tapa abiatu zan").
ap. Larz GH 1960 jasoak dira fatur 24
(adib.: "nahiagoko zuen ni laborari batekin ezkontzea, ezenetz
fatur batekin") eta faturgo eta faturko
bana ("Ene aldetik, gero eta gehiago gogoan nago, ez othe dudan
faturgoa utziko, hemen, lur-lanari lotzeko", "Faturkoa eta
laborantza, ura eta sua bezalatsu dira...").
faktore: Euskalterm 1 ('enpresa baten buru
dagoena') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn,
LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
ElhHizt: faktore (factor, operario de tren),
faktoretza (cargo y oficina del factor) // Lur
EF/FE: fatur (facteur) // PMuj DVC:
fatore (factor de las estaciones), fatoretza
(factoraje, empleo) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt,
HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE, Casve EF, HaizeG
BF, Lh DBF, DRA.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "† faktur e. postari".
Informazio osagarria
Mailegu baztertuaren euskal ordaina
Ik. postari.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faktura
iz. Saltzaileak erosleari ematen dion agiria, erositako produktu edo zerbitzua zehazteaz gain, besteak beste, prezioaren berri ematen duena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faktura
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-02-25 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
faktura, zorkontu
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa
da] (1995-04-18)
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: ordainagiri adiera eskatu
du.
- Erabakia: Batzordea (JAA, MA,
IS) eta BAgiria (2000-03-31): ez da orain sartzekoa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fakturatu, faktura/fakturatu, fakturatzen
du ad. Faktura egin, fakturak egin; enpresa batek saldutako produktu edo zerbitzu
guztien fakturen kopuruen batuketa egin. Ibilgailuen alorreko enpresek 7.310 milioi euro fakturatu zituzten iaz, Espainian. Enpresak fakturatutako salmenta guztiak sartzen dira hemen, kobratu diren ala ez kontuan hartu gabe, eta fakturaren guztizko prezioaren arabera baloratuta.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fakturatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
EB dira fakturaketa 1: SIADECO ("Produzio oso edo
urteko fakturaketaz mintzo garela kontutan hartuz gero...");
fakturatu 3: Zipristin/3 ("Bidaia merkeagoa
izan zedin, Kangurina fakturatu [oh.: fakturatu: bidaiak egiteko
txarteltxo baten bidez paketeak, maletak etabar bialtzea] egin
zuten"), EUSTAT 1991 2 ("Enpresak fakturatutako salmenta guztien
totala sartzen da hemen", "barruan sartuz zerga bereziak eta
kanpoan utziz BEZ erasan fakturatua"); fakturazio 5:
B. Bakaikoa ("urteko fakturazioa 15.000 milioi duelarik - Ipar
Ameriketarren partizipazioa dauka"), AdminLan ("Tresna hauek
akumuladorea, memoria eta guzti dute eta fakturazio-,
kontabilitate- eta estatistika-lanetarako erabiltzen dira"), EUSTAT
1991 ("Enpresak erositako eta, eraldaketa handirik gabe, berriro
saldutako merkantzien salmentatik ateratzen den fakturazioaren
balioa"), GAO 1993 2 ("hileko fakturazioa aurkeztu eta
Gazteri eta Kiroletako Zuzendaritza Nagusiak oniritzia eman ondoren
ordainduko da zerbitzua", "egindako horniduragatik esleipen
hartzaileak fakturazioa aurkeztu eta Gazteri eta Kiroletako
Zuzendaritza Nagusiak oniritzia eman ondoren ordainduko dio").
fakturagintza: Euskalterm 2 (fakturagintzako
makina, fakturagintzako makinen maneiatzaile);
fakturaketa: Euskalterm 2 (hauetan bezeroko
f.); fakturatu: AB50 1, HiztEn, Euskalterm 4
(hauetan f. beharreko ordainketa, fakturatutako
energia elektrikoa, fakturatzeko ordainketa);
fakturazio: DFrec 1, HiztEn, Euskalterm 5 (hauetan
f.-buru, f.-egun, fakturazioaren
laburpen, goi-tentsioko f.) // Ez dugu aurkitu
ap. AB38, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
fakturaketa: HiruMila; fakturatu:
HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE;
fakturazio: HiruMila, ElhHizt // Ez dugu
aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
faktura(tu), fakturatzen.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa
da] (1995-04-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fakturazio
iz. Faktura egitea, fakturak egitea; enpresa batek saldutako produktu edo zerbitzu guztien fakturen batuketatik ateratzen den diru kopurua. Kooperatiba federatuek 4.963 milioi euroko fakturazioa izan zuten 2003an. Fakturazioa igo egin da nabarmen, baina horrek ez dakar, ezinbestean, etekinen igoerarik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fakturazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
RENFE: "Fakturazioa: Facturación".
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa
da] (1995-04-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fakultate
iz. Unibertsitatea banatzen den zatietako bakoitza. Letren fakultateko Dekanoa. Zientzien fakultateko Matematika sailean. Farmazia-fakultatea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fakultate
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:10 |
1994-07-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: Bi adiera bereizi beharko
lirateke: fakultate iz. 1 'unibertsitateko zentroa'. 2* e.
ahalmen.
- Erabakia: (H2.2 /
2009-09-07): Bere hartan utziko da oraingoz lehen itzulikoa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fakzio
iz. Alderdi edo talde baten barnean sortzen den talde bereizia. Berriz ere, bi fakziotan banatu zen Iparraldeko jende
euskalduna: IKren aldekoak eta ETAren aldekoak. Iruditzen zait beharrezkoa dela
iritzia eta fakzioa bereiztea heresia batean. Italiako Alleanza Nazionale, Kristau Demokrazia alderdi ohiaren fakziorik kontserbadoreena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fakzio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "fakzio / frakzio. Fakzio: ezkutuan diharduen taldea.
Frakzio: multzo baten zatia".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
falange
1 iz. Hist. Antzinako Grezian, lantzaz eta ezpataz armaturiko soldadu taldea, 4.000
oinezko inguruk osatua zena. Jesu Kristo aurretik 360. urtean, Alexandro Handiak armada antolatu eta mazedoniar falange ezaguna sortu zuen.
2 iz. Eskuin muturreko alderdi edo erakunde politikoa, gehienetan egitura
paramilitarra eta joera autoritarioa izaten duena. Espainiako Falangeko kide egin zen.
3 iz. Anat. Hatzak eta behatzak osatzen dituzten hezurretako bakoitza.
4 iz. Anat. Lehen falangea. Ik. falangeta; falangina.
Estekak-
HBO
Aztergaia: falange
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:30 |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
palanjista G 2 (Ugalde Iltz: "Aldamenean
militar bat eta lau palanjista oietakuak eta iru txapel gorri",
"Prankotarrak sartu ziranean, Upeltegiko Joxe kanposantura goiz
batean eraman eta lau palanjistak: pan-pan!") // Ik. gainera
OEH argitaratuan falangista (Alt LB:
"Falangista purrukatua").
falange 'hezurra' adierakoa EB 2 (NZ/BB1
zerrendatu batean); falanje (polikikakoa) 3: G 2
(Lab, antzerki-pertsonaia baten izen gisa, adib.: "Abitzen dira:
Falanje aurretik, atxituak, moroak eta ondoren Rekete"); EB 1
(Kondairan zehar. "bere indar guztiez ejerzitoa
organizatzeari heldu zion eta mazedoniar falanje ezaguna kreatu
zuen"); falangista EB 1 (Hemen 1989: "lanaren
apologia garaitzen zuen, batez ere, esku-liburu falangistetan
euskaldunak langile amorratuak zirela biribiltasunez azaltzen eta
azpimarratzen zigutelako"); palanjista G 2 (Ugalde
Iltz: OEHko testuinguru berak);
nazi-falangista EB 1 (Argia 1989: "Madrilgo
gobernadore zibilak egun haietan bertan oroitgarrizko egintza
nazi-falangista debekatu zuen").
falange: AB38 1 (hezurra), HiztEn (gudari-taldea;
hezurra), Euskalterm 3 (hauetan 'gudari-taldea' 1, eta 'hezurra'
2); falangeta: HiztEn; falangidoak:
Euskalterm 1; falangina: HiztEn;
falangista: DFrec 2, AB50 2, HiztEn, Euskalterm 1;
falanje: DFrec 1 (hezurra), LurE (gudari-taldea);
falanjista: AB50 2.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
falange: HiruMila (gudari-taldea; hezurra),
ElhHizt (gudari-taldea; hezurra), EskolaHE (gudari-taldea);
falangeta: HiruMila, ElhHizt, EskolaHE;
falangina: HiruMila, ElhHizt, EskolaHE;
falangista: HiruMila, ElhHizt, EskolaHE;
falangismo: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap.
EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF,
HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: falanje / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
g/j.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
1 Hist. (gudari-taldea). 2 Anat. (hezurra).
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa
da] (1995-04-18)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: Hirugarren adiera gehitu
beharko litzateke, alderdi politikoa identifikatzeko. Beraz, 3 Pol.
alderdi politikoa.
- Erabakia: (H2.2 /
2009-09-07): Ez da aipatuko hirugarren adiera, eta lantaldeak
proposatua onartu da: "falange 1 iz. Hist.
(gudari-taldea). 2 iz. Anat. (hezurra)".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
falangeta
iz. Anat. Hirugarren falangea, distala dena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: falangeta
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
falangina
iz. Anat. Bigarren falangea, hatzaren edo behatzaren erdian dagoena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: falangina
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
falangismo
iz. Espainian sorturiko politika-mugimendua, erregimen frankistaren oinarri izan zen Falangeak sustatu zuena. Pentsatzen dut nekez uler daitezkeela orduko Espainia barruko komunismoa eta erresistentzia antifrankista, falangismoaren ekarpen eta kutsadurarik gabe.
falangista
1 adj. Falangismoarena, falangismoari dagokiona. Nazioaren kontzeptu falangista. Literatura falangista.
2 adj./iz. Falangismoaren aldekoa. Eskolako maisu falangista. Karlisten eta falangisten arteko liskarrak. Falangisten bandera gorri-beltza.
Estekak-
HBO
Aztergaia: falangista
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:39 |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-07-08 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
g/j.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Izen propiotikoak.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
falazia
iz. Argudio faltsua, gezurra, engainua. Zer den zientifikoki mesedegarria eta zer kaltegarria ebatzi beharko dute, behingoz, falazietan amildu gabe.
Estekak-
HBO
Aztergaia: falazia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:003 |
2002-02-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
falazia 2: K. Navarro ("Hemen azpimarratu nahi
duguna ordea, lehen aipaturiko falazia klasikoa delakoa
da"), M.A. Elkoroberezibar ("Gure lana ezik, beharra atzematen
dugun falazia oro desmentitzea eta egia oro baieztatzea da");
falaziazko 1, Azterketa Historikoak/1 ("kasu
honetan erabat oker eta falaziazkoa litzateke kazetaritza =
liberalismoa identifikatzea").
falazia: HiztEn, Euskalterm 7 (hauetako 1
gezurrezkotasun sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu
ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
falazia: ElhHizt (Fil. falacia, sofisma)
// Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Erdaretako batetikoa onartu da, bakarra aski delakoan
onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari, izena frantsesez
erabiltzen ez den arren (baina bai fallacieux
izenondoa).
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
falda
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, falda-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. gona].
Estekak-
HBO
Aztergaia: falda
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Prestas: 10 lek. (B 7 / G 3).
Lantaldearen irizpideak
Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia
duenez
Ik. gona.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faliko
adj. Faloarena, faloari dagokiona. Sinbolo falikoak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faliko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:004 |
2002-02-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak
-iko izond. erref.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
falkoin
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, falkoin-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. belatz1].
Estekak-
HBO
Aztergaia: falkoin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
falkon 1: EZ Noel ("Hegalek ere zioten /
argitzen sorbaldetan, / falkonaren plumek nola / iguzki-arraietan")
// Ik. OEH argitaratuan gainera flakoin (He Phil : "Flakoiña
deitzen den hegaztiña, bere pluma ederrak altxaturik, eta hetaz
arroda bat egiñik") eta falkointxo testu-lekukotasunik
gabea.
falkonido : HiztEn, LurE; falkoniforme : HiztEn, LurE,
Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.
Sektore jakin bateko informazioa
Ez dugu aurkitu Izendegiko hustuketan.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
falkoin : EuskHizt (Ipar. Zah: g. er.; belatza ( Falco
peregrinus )), HaizeG BF (faucon), Lh DBF ('faucon'.
V. mirotz), PMuj DVC (falkoin-gaitz: gerifalte (ave)); falkü
: Lh DBF (faucon, épervier); flakoin : DRA ('halcón';
Bonaparte eta Haraneder aipatuz); flaskoin : DRA ('milano'; Lafitte
aipatuz); falkoniforme : ElhHizt, EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap.
HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE , Casve EF .
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia
duenez
Ik. belatz.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
falo
iz. Jas. Zakila.
Estekak-
HBO
Aztergaia: falo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:HBL |
2002-02-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: Nazioartekoa da, baina,
gutxienez, aldamenean Jas. moduko zerbait eta euskarazko forma
jatorra erantsi beharko genuke.
- Erabakia: (H2.2 /
2009-09-07): Onartu egin da oharra, eta eskaturiko azalpenekin
jasoko da: "falo iz. Jas. 'zakila'".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
falokrata
adj./iz. Falokraziaren aldekoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: falokrata
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:HBL |
2002-02-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
falokrazia
iz. Gizonak emakumeen gainetik jartzea edo egotea, bereziki bizitza publikoan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: falokrazia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:HBL |
2002-02-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
falta
1 iz. Hutsa, hobena. Eneak dira faltak, enea da hobena. Damu du, ezagutzen du bere falta. Zure faltak aitortzeko. Mila huts eta falta egingo dituela.
2 iz. Errua; akatsa. Nork du falta, eria sendatzen ez bada? Euskaldunek berek dute falta, eta ez euskarak. Asto horrek, daukan falta ez balu oinean.
3 iz. Gabezia, eza. Adimen falta. Obra onak egiteko nagitasuna edo gogo falta. Ezeren faltarik gabe.
4 iz. Kirol. Arau haustea. Falta gehien egin dituzten jokalarien zerrendan lehenengoa da. 20-13koan, Belokik zer egingo, eta saketik falta.
falta egin dio ad. Behar izan, falta izan. Falta bat bakarra du hamaiketako honek, falta egiten dio bizigarri batek. Neure dirua edo hainbeste falta egiten didan gauza kendu didanari.
falta gabe adb. Huts egin gabe. Guztiak falta gabe utziko zenituela. Lanari utzi eta ni jaten hastean, falta gabe han haukat zut aldamenean.
faltan 1 adb. -ik gabe. (Dagokion izen sintagmak -en atzizkia har dezake edo artikulurik eta kasu markarik gabe joan daiteke). Zer ote den lore eder baten faltan bizi izatea. Langile faltan alfer eta lo gelditzen badira lurrak.
2 (Partizipio burutuaren eskuinean). Ikasbide hori aditu faltan, inor ez dadin gal.
falta nabaritu Zerbaiten edo norbaiten falta sumatu; zerbaiten edo norbaiten faltak uzten duen
hutsuneagatik atsekabetu. Ik. mira egin 2. Ez nuen ezeren falta nabaritu. Hire falta nabarituko diat. Pozik nengoen, baina familiaren falta nabaritzen nuen.
falta pertsonal Saskibaloian, jokalari batek aurkari bati egiten dion falta, arauz kontra oztopo egiten dionean gertatzen dena.
faltaz 1 adb. Faltan. (Dagokion izen sintagmak -en atzizkia har dezake edo artikulurik eta kasu markarik gabe joan daiteke). Ik. ezean. Ontzia, haize faltaz, ezin zitekeen berriz bideari lot. Hitz hori erabiliko dut besteren faltaz.
2 (-en atzizkiaren eskuinean). -en faltagatik, -en erruagatik. Erratea gure faltaz dugula gerra, trufatzea da.
Estekak-
HBO
Aztergaia: falta
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1994-07-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:02 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: falta egin, falta gabe.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: faltan, falta nabaritu,
faltaz.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
falta egin; falta gabe
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [I102]: "honen ondoan eta sinonimo
gisa ments izan jarri beharko litzateke. Bestalde,
faltagabe ontzat jotzekoa dela uste dut, adjektibo gisa
jakina, ez ordea gaztelaniaren kopia hutsa den falta gabe
hori, h.d., 'sin falta' delakoa" (1995-06-29)
- [K201]: falta gabe: Hau
adierazteko agian egokiago hutsegin gabe (Sin falta!)"
(1995-03-27)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: Beharbada egoki izan daiteke
horren esanahiak zehaztea, adierak emanez: 1 Sin. hutsegite.
2 'gabezia'. 3 Zuz. Heg. 'Arau-hauste penala': delituak
eta faltak.
- Erabakia: (H2.2 /
2009-09-07): Lantaldeak proposatu dituen hiru azpisarrerak jasoko
dira; adierak zehaztea, berriz, H1.1 lantaldeak egingo du, eta
orduan ikusiko da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltadun
adj. Hobenduna, erruduna.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltadun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-07-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-dun
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltaduri
adj. g.er. Faltaduna, erruduna.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltaduri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
faltadun 11: B 4 (Añ GGero 2, adib.:
"falteari bai, baña faltadunari gorrotorik, malsintasunik euki
bage"; AB AmaE 2: "Zergaitik Buruariñ zala jaiotzati, /
Faltaduna puska bat munduak badaki", "Orretarako zoli egiñ eban
bear; / Ganau paltadun asko nundik nora saldu, / Onaren prezioa ze
modutan artu"), IE 3 (Ch: "Inozenta eta faltaduna nik iuiatuko
ditut"; Monho: "Hil izan da gurutzean faltadun ez zelarik"; Arb
Igand: "Hain bertze errespetu eskas, zeinetaz, ene arima
errendatu baitut hinitzetan faltadun"), Zu-Am 4 (CatLan:
"Nor dira bekatü huntaz faltadün errendatzen direnak?");
faltaduri ES 3 (adib.: "Ezin erran diteke hitzkuntza
hobenduri eta faltaduri dela, ez eta ere bere garbitasuna galdu
duela"), eta OEH argitaratuan gainera CatLav: "[Bekhatu bat]
zeinaz gure lehenbiziko Aita Adamek egin baikaitu faltaduri";
faltaduru 1: Jaur ("Krima beraz faltaduru aurkhitzen
dire haina hek guziak") faltiar L 3: Ch 2 (adib.:
"Ezen deusetan ere faltiar neure burua kausitzen eztudalarik"), Lg
II ("Hemen iduri du berehala hortan Yoseph eta Maria faltiar
ahal zitezkela; ordean sobera zadukaten bere haur maitea bihotzean
hutsik egitekotzat haren alderat").
faltadun: HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu
ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
faltadun: HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, HaizeG
BF, Lh DBF (1 coupable; 2 défectueux, qui a quelque
défaut, vice, défectuosité; SYN.: akasdun);
faltaduri: EuskHizt (1712. Ipar. Zahar.; g. er.:
hobenduna, erruduna); faltiar: Lh DBF
(coupable); faltiarkiro: Lh DBF
(défectueusement) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE
eta EF/FE, Casve EF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
faltaduna, erruduna.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
falta izan, falta izan, faltako
1 da ad. (nor osagarria 3. pertsonan). Izan edo egon beharko zuena ez izan edo ez egon. Ik. eskas izan. Zenbat arkume falta dira? Badu gogoa, indarra zaio falta. Borondatea franko badute, obratzea zaie soilik falta. Jainkoari eskerrak, ez zaigu falta ogia eta esnea. Zer izango da nitaz bertute hori falta bazait? Osasunak lagunduz gero, ez da faltako ogi puska bat. Hortaz ez zaio senargai aukerarik faltako. Falta diren egun, aste eta hilabeteen kontaketa.
2 du ad. Bi gauza horiek falta badituzu. Nire maitasun honek falta du ordaina. Eskuineko besoa falta zuen. Piperra franko eta gatza falta zuen.
faltarazi, faltaraz, faltarazten
dio ad. Huts eginarazi. Meza ez entzutea deliberatzea eta nehor entzutetik gelditzea, nahiz eta faltatzeko eta faltarazteko okasio handirik ere ez izan, da bekatu mortala.
faltatu, falta/faltatu, faltatzen
1 du ad. (nor osagarririk gabe). Huts egin. Behin edo gehiagotan duzularik faltatu, hutsak nahi dizkizu orain ere barkatu. Eta bestela esatea, fedean faltatzea edo huts egitea da. Zeruak eta lurrak lehenago faltatuko dute Jaun honen hitzak baino. Astero batzen dira, inoiz faltatu gabe.
2 da ad. Falta izan. Ik. eskastu. Oilorik inon faltatzen bada, ijitoentzat kartzela. Ez zaizkio ezkontzeko aukerak faltatu. Baserritarren poltsan askotan ez da faltatzen sosik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-07-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
faltatu, falta(tu), faltatzen. 1 du ad. 'huts egin'. 2 da
ad. 'falta izan'.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
faltatu, falta(tu), faltatzen
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [I102]: "egiazkoa da berba hau? Ez da
berrikeria bat euskaldun berri berrien ahoetan bakarrik entzuten
dena?" (1995-06-29)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltatze
1 iz. Huts egitea.
2 iz. Falta izatea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltatze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + /
ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltrikera
iz. Bizk. Sakela, patrika. Ik. poltsiko. Pozik zegoen Txanton, faltrikerari minik egin barik, tripa bete-beterik zeroalako.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltrikera
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
Ik. patrika txostena.
faltrikara EB 4, denak ap. Arti (adib.: "Zigarro
bat pizturik, faltrikaratik atera zuen papera");
paltrikera B 2 (Bilbao IpuiB: "Txanton Piper
pozik, paltrikeriari miñik egin barik, tripea bete-beterik
eroialako", "Laster dozak paltrikeran amar milla pezetok");
patrikada G 4 (AzpPr 2, adib.: "Udarregiren
kontra ogei bertso berri, ordañak esperatu litzake sarri, tripak
asko biar da patrikadan urri"; Ud: "ikustera juan giñan makiña bat
jente, gorputzak mesedeik ez, patrikadak kalte"; And AUzta:
"baserrikoa bialtzen dute patrikadak berotuta");
patrikara 12: B 4 (fB 2, adib.: "dendarako, ta beste
tratu txaarretarako ta inpameetarako patrikaraan, edo muxilleetan
laboria, edo aldagijeena etxeti oostuta, alkaboetiai emoten
deutseenak"; Ab AmaE: "ez euki dudarik / Obeago batena
egingo zaitut nik, / Sangretan bazaitudaz, baña ez besotik, /
Ezpada ango ordez, gaur patrikaratik"; Ag Kr: "Olango
Aitamen semea izanda beteko jatzu zuri patrikarea"); G 8 (Moc
Damu 4, adib.: "Ai, neskatx arrekin zu ezkontzia
eragotzitako damuba patrikaran baneuka!"; Tx B IV: "Nere
gisa zu ere tabernan sartuta ikusi izan zaituzte txit zabartuta,
patrikaran dituzun diruak galduta"; ArgiDL, azalpen gisa:
"zoaz begirune ta itzal aundiaz jaunartzera, mutilla bazera besoak
gurutzatuaz, eta nexka bazera eskuak bilduta, eta ez asko bezela
eskuak sakelean (patrikaran) dituztela, bazter guztietara begira";
Lek EunD: "Patrikara batekoak erakutsiaz"; Uzt Sas:
"iru-lau duro baldin bagiñun patrikararen onduan, / gu bezin gizon
aberatsikan iñor etzegon orduan"); patrikera 14: B 5
(Ur MarIl: "zaldunak aterarik patrikeratik kanibet edo
kutxillo bat, erdibi egin eban liburua"; Bilbao IpuiB:
"Txakur txikirik be eneukian patrikeran"; Erkiag BatB 3,
adib.: "eskuak patrikerean sartu, eta surra astinduaz urten eban
Nikanor'ek dendatik"); G 9 (EuskJok II: "trabesak egin dira
noski gogotikan, / gero pagatu dute patrikeratikan"; Alz
STFer 2, adib.: "zuriak dirala ta sartu itzazu patrikeran
eta eraman zaizkazu andre gaiari!"; Iraola 6, adib.: "Ez det nik
muestrik: ikusi patrikerak nai baditu") // Ik. OEH
argitaratuan gainera faltrikera (Mic: "Emen daukat
faltrikeran"; Ur Mt 10,9: "Ez dezazute izan urrea, ez sillarra, ez
ere kobrea zuen faltrikeran"), fartikera (Añ
MisE: "Ondo egiten dabela [...] konbite ta gastu kostotsuak
egiteaz; bada bere fartikeratik egiten dabela").
patrikara 4: B 3 (Zubk 2: "Patrikaran aukazan
orduari, papaer, kartera, eta bere bizibideko eta zeregiñeko
konponketetarako erraminta eta tresna txiki batzuk ainbat lasterren
sikatzen alegindu zan", "Orren kartera patrikara delako";
Euzkadi 1917: "Jolastuten gabizala ikusi nituan Onaindia'tar
Jon, Altube'tar Seber, eta Pertika'tar Jon, patrikaretan eskuak
sartuta itxel begira"); G 1 (YAzp: "gonaren patrikaratik atera ta
txakur aundi bat bota zun barrura"); patrikera 2,
B-EB (Zubk: "Eskuz idatzitako egunkaria, patrikeran erraz
erabilteko lako kuadernotxo txiki bat"; Eusko Ikaskuntza:
"hasierako garai haietan bere patrikeratik dirua ere jarria zuen
sortzen ziren gastuei aurre egin ahal izateko").
faltrika: DFrec 2; faltrikera: DFrec
2, HiztEn (batez ere B sakela); patrikera:
HiztEn (ik. poltsiko) // Ez dugu aurkitu ap. AB38,
AB50, LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
faltrikera: EuskHizt (batez ere bizk. Sakela. Ik.
poltsiko), HiruMila, ElhHizt; patrikera: HiruMila,
ElhHizt, Casve EF (poche intérieure), PMuj DVC
// Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta
EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Bizk.
Forma baten adiera(k)
sakela, patrika.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltsazionismo
iz. Fil. Epistemologia-doktrina, teoria zientifiko bat balioztatzeko, teoria hori faltsua dela frogatu ahal izatea eskatzen duena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltsazionismo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:26 |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
faltsazionismo EB 7: Fisikaren historia 1
("Zedarriketa erizpidea: psikoanalisia eta faltsazionismoa"); M.E.
Laboa 6 (adib.: "Nahiz azken honen induktibismoa kritikatu eta
faltsazionismoa gaindituz aurrerakada handia lortu zientziaren
metodologian, Lakathosek beste zenbait pauso emango ditu Popper-en
teoriaren akatsak gainditzeko asmoz", "Lakathosek proposatzen duen
ikerketa-programa faltsazionismo sofistikatuaren inguruan kokatua
dago", "Faltsazionismoaren ondorioa faltsaketa ala 'faltsaketa'
izango da dogmatikoa ala metodologikoa izatearen baitan", "Onartzen
ditu hala ere faltsazionismo sofistikatuak eman dituen zenbait
pausoen aportazioa").
Ez dugu aurkitu ohiko iturrietan (DFrec, AB38, AB50, HiztEn,
LurE, Euskalterm), ez eta hiztegietan ere (EuskHizt, HiruMila,
ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve
EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC).
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltseria
iz. Zah. Faltsukeria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltseria
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Lantaldearen irizpideak
Tradizioak baztertu duen forma
Bazt.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: Etxeparerengandik hasita,
gure klasiko askoek erabili duten hitz hau baztertzeko eskubiderik
ez dugu. Aski da Zah. 'faltsukeria' ipintzea.
- Erabakia: (H2.2 /
2009-09-07): Onartu egin da oharra, eta horrela jasoko da
hiztegian: "faltseria iz. Zah. 'faltsukeria'".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltsia
iz. g.er. Faltsukeria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltsia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - /
ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
faltsukeria.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltsifikatu, faltsifika, faltsifikatzen
du ad. Faltsutu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltsifikatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:39 |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
faltsifika, faltsifikatzen.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tu/-ifikatu.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa
da] (1995-04-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltsifikazio
iz. Faltsifikatzea; horren ondorioa. Eskultoreen lanak kopiatzen zituen eta faltsifikazioak egiteaz harrotzen zen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltsifikazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:004 |
2002-02-12 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
falsifikazio 1, Osk Kurl ("Oso trebea zan
Azerimaltzur falsifikazioak egiten. Billetak, dokumentoak,
firmak... edozer faltsatzen zuan").
falsifikatze 1: K. Santamaria ("Falsifikatzea lan
fina izan ohi da"); faltsifikazio 4: U. Larramendi
("Aieruei buruz funtsezkoa dena ez da beren jatorria, baizik eta
faltsifikazio potentzialari leku egiten dion moduan ezarriak
izatea"), X. Amuriza ("Mirakulua bera, hain bakana izatez,
faltsifikaziorik nekez onar zezakeena"), Egunk 1995 ("Laosko
agirien faltsifikazioa"), G. Markuleta ("Suediar haritzez egindako
faltsifikazio bat").
falsifikazio: DFrec 1 (ZArg: "falsifikazio
innoblea"); faltsifikatzaile: HiztEn (zerbait
faltsifikatzen duena); faltsifikatze: Euskalterm 2;
faltsifikazio: HiztEn (faltsifikatzearen ekintza eta
ondorioa), LurE (Zuz.), Euskalterm 2 // Ez ditugu
aurkitu ap. AB38, AB50 // 'falsificación' itzulitako
besteak: faltsuketa: Euskalterm 1;
faltsupen: AB50 1; faltsutze:
Euskalterm 22.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
faltsifikazio: HiruMila, EskolaHE // Ez
dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, Lur EG/CE eta
EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF,
DRA, PMuj DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
a) falsificación / falsification formen ordainak:
aizunketa: ElhHizt, HiruMila;
faltsokeri: HaizeG FB;
faltsuketa: HiruMila; faltsutze:
HiztHand, ElhHizt, HiruMila, XarHizt, HaizeG FB
(faltsotze); gezür, gezürka,
gezürkeria: Casve FE;
idurikuntza: HaizeG FB; b)
falsificador / falsificateur formenak:
aizuntzaile: HiruMila, PMuj DCV;
faltsurat-aldatzaile: HaizeG FB;
faltsutzaile: HiztHand, ElhHizt, HiruMila, XarHizt;
gezürter: Casve FE; gezürti:
Casve FE, HaizeG FB (faltsotzaile) //
PMuj DCV gainera: eskarnio,
eskernialdi, iakin;
okertzaile, eskerniatzaile //Ez
ditugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, T-L
LFB.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltsu
1 adj. Gezurrezkoa. Lekuko faltsuen bidez. Jainko faltsuak.
2 adj. Gauzakiez mintzatuz, benetakoa imitatuz egiten dena, gehienetan iruzur egiteko asmoarekin. Diru faltsua.
3 adj. Pertsonez mintzatuz, tolesez betea, zuria. Gizon faltsua eta gezurtia. || Irri faltsua. Hitzak ederrak, bihotza faltsu.
faltsuan adb. Gezurrez, gezurra esanez. Ik. faltsuki. Alferrik itzuli duten hitza shavé da, faltsuan zin egitea esan nahi duena, alegia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltsu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-04-23 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:06 |
|
|
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltsukeria
iz. Faltsutasuna, gaitzesgarritzat hartua; faltsuari dagokion egitea; zurikeria. Bere ustezko adiskidearen faltsukeria ezaguturik. Gaizki-esanak eta faltsukeriak izan ditut ordain. Gure artean ez zen, ez, faltsukeriarik.
faltsuki
adb. Gezurrez. Faltsuki akusatua.
faltsutasun
iz. Faltsua denaren nolakotasuna. Iritzi honen faltsutasunari berehala igarriko dio, gizonen arteko harremanak hotzean aztertzen ohitua dagoenak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltsutasun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:34 |
1999-05-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltsutu, faltsu/faltsutu, faltsutzen
du ad. Zerbait, egiazkoa balitz bezala erabiltzeko asmoz, jakinaren gainean aldatu edo bestelakotu; gauza edo gauzaki faltsu bat egin. Lan Ministerioa langabeziaren datuak apaintzen eta faltsutzen ari zela salatu zuten sindikatuek. Sinadura faltsutu. Pasaporteak faltsutu zituzten.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faltsutu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:41 |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
faltsu(tu), faltsutzen.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faltsutzaile
iz. Zerbait faltsutzen duen pertsona. Gaur egun, guztiok dakigu Ossianen poesiak faltsutzaile trebe baten obra direla. Berdabioko txanpon faltsutzaile batenak dira bertsoak.
faltsutze
iz. faltsutu aditzari dagokion ekintza. Dokumentuen faltsutze delitua. Kazeta eta elkarrizketa faltsuak ziren, jakina, baina oso faltsutze ona zen.
faltzestar
1 adj. Faltzeskoa, Faltzesi dagokiona.
2 iz. Faltzesko herritarra.
fama
iz. Ospea. Ik. entzute; omen2. Izen ona edo fama galtzeko arriskuan. Fama handiko predikari bat. Zure fama handia heldu baita hara. Bere fama ona, ondasunak eta osasuna galtzen. Sorgin fama zuten biek. Mundu guztian zabaldu dira Polipaso horren famak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fama
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-08-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:06 |
|
|
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [I102]: "sona ere agertu
beharko litzateke sinonimo gisa" (1995-06-29)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
famatu1, fama/famatu, famatzen
du ad. Goraipatu. Bere burua famatzen ari da. Izugarri famatzen dute ikusi duten guztiek.
Estekak-
HBO
Aztergaia: famatu 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
1994-07-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
famatu, fama(tu), famatzen. du ad.
'goraipatu'.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
1 izond. ('ospetsua'); 2 ad. ('goraipatu')
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
famatu2
adj. Ospetsua. Axular gure erretore famatua. Tomasen eskola famatuak zenbat argi eder irazeki ez ote ditu? Euskarazko autoreetarik hautuena eta famatuena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: famatu 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
1994-07-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
izond. 'ospetsua'.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
1 izond. ('ospetsua'); 2 ad. ('goraipatu')
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
familia
1 iz. Ahaidetasun hurbilak lotzen dituen lagunen multzoa, berez etxe berean bizi direnena; bereziki, gurasoek eta seme-alabek osatzen dutena. Ik. sendi. Gabriel Etxebeste eta bere familia ongileari. Familia da gizartearen oinarria. Etxea eta familia. Familia mantentzea gero eta zailago baita. Familiarik gabeko haurra.
2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Familia-bizitza. Familia-elkartasuna.
3 iz. Seme-alabak. Job santua bere emazte eta familia handiarekin. Familia eder baten aita zen. Familia ederra hazi du, baina mutil gazte bat dirudi.
4 iz. Leinua. Abrahamen familiakoa. Familiaren armarria. Erroman sortu zen, aitoren semeen familia aberats batetik.
5 iz. Nolabaiteko loturak elkartzen dituen pertsonen edo gauzen multzoa. San Benediktoren familia asko hedatu da geroztik. Euskaltzaleek familia handi bat osatu behar genukeela. Haize instrumentuen familiako tresnak.
6 iz. Biol. Landare eta animalien sailkapenean, ordenaren eta generoaren arteko maila. Arrosaren familiako landarea. Katu mota guztiak Felidae familiakoak dira.
7 iz. Hizkuntzez mintzatuz, etorki bera dutenen multzoa. Indoeuropar familiako hizkuntzak.
familia izan du ad. Haurrak izan; haur batez erdi. Lanbide bati eutsi nahi badiozu eta familia izan nahi baduzu, nola eta nondik atera idazteko denbora?
familiako 1 adj. Ehortzia izan da familiako hobian. Familiako medikua. Berrogei urteko ama familiako gaztea (Ik. ama familiako). Ostatuan daude gizon gazte langileak eta aita familiako zaharrak, oro baltsan (Ik. aita familiako).
2 iz. Familia bateko kidea; ahaidea, senidea. Bere seme eta alabei, iloba eta familiako guztiei, gure doluminak.
familia liburu, familia-liburu Familia baten datuak jasotzen dituen liburuxka, gurasoen egoera zibilaren eta seme-alaben jaiotzaren berri ematen duena. Umearen errolda agiria, familia liburuaren fotokopia eta guraso edo tutore baten nortasun agiriaren kopia eraman behar dituzte eskolara.
Estekak-
HBO
Aztergaia: familia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-08-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:01 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
HezkAdmin: "famili: familiar"; "famili egoera: situación
familiar"; "famili errenta: renta familiar"; "famili hizkuntza:
lengua familiar"; "famili laguntza: ayuda familiar"; "famili
liburu: libro de familia"; "famili orientabide: orientación
familiar"; "famili osagarri: complemento familiar"; famili unitate:
unidad familiar" / BarnErrot: "Famili Arazoetako Bulegoa:
aurreneurriak, babesa eta birfamiliaratzea: Negociado de
Prevención, Protección y Reinserción Familiares"; "Famili eta
Elkarte Ustiapenen Bulegoa: Negociado de Explotaciones Familiares y
Agrupaciones" / PFGZ: "Famili kenkari: Deducción familiar"; "Famili
liburu: Libro de familia; Libro familiar"; "Famili unitate: Unidad
familiar".
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: familiako.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E208]: "Esangura argitu. Euskal
Herriko leku askotan 'umeak, seme-alabak' esan nahi du. Urliak
familia izan du" (1993-01-18)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: gehitzeko: familia
izan, hau da, 'umeak, seme-alabak izan'. Familia izan du; ez
dute familiarik; ba al duzu familiarik? Bizkai aldean behintzat
mundu guztiak darabiltzan formulak dira. OEH-an ageri denez,
gainera, iparraldean bada familiatu, hots, haurrak izan:
ezkondua da baina ez da familiatu.Hau ere sartzekoa
litzateke.
- Erabakia: (H2.2 /
2009-09-07): Onartu egin da aditz-esapideari dagokion oharra, eta
azpisarrera gisa jasoko da, lantaldeak proposatu duen bestearen
ondoan (baina azalpenak eta adibideak H1.1 lantaldearen esku
utziz): "familia izan du ad." Gainera, lantaldeak
proposatua duen familiatu aditza ere jasoko da:
"familiatu, familia(tu), familiatzen. da ad.
Ipar."
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
familiaburu
iz. Familiako burua, familian agintzen duen pertsona. Hurrengo egunean, herri osoko familiaburuak, apaizak eta lebitarrak Esdras lege maisuaren ondora bildu ziren. Familiaburua ama zen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: familiaburu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:008 |
2002-02-12 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2006-11-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ik. OEH argitaratuan: familiaburu Cb EBO
("Guraso ta familiaburuak").
familia(-)buru (eta famili[-]buru,
familiburu) 8: UZEI ("Famili buru edo Pertsona Nagusiarekiko"),
I. M. de Lezea ("familia-buru guztiak bildu eta zozketa egin
zuten"), Zer egin dezaket/1988 ("Famili liburuaren
fotokopia, familiburuaren N.A.N.ren fotokopia eta 2 argazki"),
LehenZikloEsper 1987 ("famili-buruaren altuera eta urteko
soldata"), AdminLan ("famili buru bakoitzak zenbait datu
eskatzen diren orri bat bete beharko du"), I. Zaldua ("gaur egun
ezagunak ditugun familia-buru batzuek ekialdeko leku berean
baserriak eraikitzen dituzte"), Erantzukizun zibila
("Pertsona hauen erantzukizuna desagertu egingo da famili-buru on
baten diligentziaz jardun dutela frogatzen badute"), XArb ("Artetik
erraiteko hortarik iduri luke biltzarkide zirela normalki familia
buruak").
famili buru: DFrec 1 (Biblia denentzat:
"famili buruak bakarrik lan eginez"); familiako buru:
Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn,
LurE.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
familiburu: BiblE 62 — 2. edizioan
familiaburu zuzentzekoa: adib. 1 Kro 7,7.9.11; 8,6.10.13.28;
9,9.13; 23,24; 24,4.21.24.25; 26,12.32; Esd 3,12; Ne 7,69.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
familia buru: EuskHizt (adib. gisa);
familiaburu: ElhHizt, HiruMila // Ez dugu
aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve
EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: AS: familia-buru / EskolaHE: -
Lantaldeak jasoa du forma, bigarren itzuliko berrien artean, eta
oraingoz ez dago zer erantsirik.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-buru.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Familia-loturak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: Gehienbat erabilera
administratiboa dauka hitz horrek. Horregatik, komeniko litzateke
horren esanahia argitzea, esaterako, 'familiaren arduraduna'.
Gehitzeko: familia-zuzenbide. Gaur egun bizi-bizirik dagoen
arloa da, Ipar. eta Hegoaldean. Zerrendaratzea komeni da.
- Erabakia: (H2.2 /
2009-09-07): Kendu lerro hau, eta beste azalpenik gabe jaso
familiaburu proposatua; familia-zuzenbide, berriz,
Admin. eta Zuz. arloko hitzak landu behar dituen batzordeak
aztertzekoa da, honelako besteak bezala.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
familiar
adj. Familiakoa.
familiarte
iz. Familia, senideen multzoa. (Batez ere leku atzizkiekin erabiltzen da, singularrean). Lur ematea familiartean egingo da.
familiarteko adj./iz. Familiakoa. Familiartekoak eta adiskideak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: familiarte
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-07-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: familiarteko.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
familiarteko
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
familiatu, familia/familiatu, familiatzen
da ad. Ipar. Familia izan, seme-alabak izan. Ezkondua da, baina ez da familiatua. Nafarroan kokatu zen, familiatu, eta haren leinua, ezkontzaz ezkontza, arras nafar bihurtu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: familiatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
familia(tu), familiatzen.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
familiburu
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, familiburu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. familiaburu].
Estekak-
HBO
Aztergaia: familiburu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2006-11-07 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
HezkAdmin: cabeza de familia.
Forma okertzat eman du lantaldeak, izartxoa duela; eta oraingoz
ez dago zer gehiturik.
Informazio osagarria
Eratorri-konposatu baztertuaren ordaina
Ik. familiaburu.
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-buru.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Familia-loturak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko bilkura
(2015-01-30): familiburu* e. familiaburu
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fan
iz. Abeslari, aktore edo kidekoren baten jarraitzaile eta miresle amorratua. Bere mirespena adierazi nahi zion, fan ergel bezala agertu gabe.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fan
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "fan h. zaletu, fanatiko".
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
zalea, jarraitzailea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fanatiko
adj./iz. Erlijio, doktrina edo pertsona batenganako fede itsua agertzen duena. Protestantea zen, baina ez zen fanatikoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fanatiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-05-26 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
itsu, fanatiko, amorratu
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fanatismo
iz. Fanatikoaren jokamoldea; fanatikoaren karra. Lotsatiek tarteka erakutsi ohi duten fanatismoarekin aldezten zituen bere ideiak.
fandango
iz. Mus. Hiru aldiko dantza bizia, jatorriz espainiarra; dantza horren doinua. Ba al dakik fandangoa dantzatzen? Fernandok fandangoetan ez zuen parerik. Hamar bat hasten dira fandangoetan, dantzari galtzadunek kriskitinak beren ahur barnean joz. Fandangoak jotzen dituenean. Fandango-jotzailea.
fandangolari
iz. Fandango-dantzaria. Gazte denboran ez zen izango fandangolari mantsoa!
Estekak-
HBO
Aztergaia: fandangolari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-lari.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faneka
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, faneka-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. paneka].
Estekak-
HBO
Aztergaia: faneka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: Ik. paneka / HiztEn: Ik. paneka / LurE: + /
ElhHizt: - / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. paneka.
Lexemen erregulartasuna
f-/p-.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fanerogamo
adj./iz. Bot. Landareez mintzatuz, ernaltze organoak (loreak) agerian dituena; (pl.) landare horiek osatzen duten dibisioa. Landare fanerogamoak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fanerogamo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:26 |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fanerozoiko
1 adj./iz. (Izena denean, F larriz). Geol. Lurraren historia geologikoa banatzen den eonez mintzatuz, Proterozoikoaren ondorengoa, duela 542 milioi urte ingurutik gaur egun arte hedatzen dena, hiru eratan (paleozoikoa, mesozoikoa eta zenozoikoa) banatzen dena. Fanerozoikoko sedimentuak.
2 adj. Geol. Fanerozoikokoa, Fanerozoikoari dagokiona. Lurralde fanerozoikoak.
fanfarre
iz. Haize instrumentuak jotzen dituzten musikariz osaturiko talde txikia, kaleetan zehar ibiltzen dena. Ik. klika; txaranga. Fanfarre batek alaitu zuen ibilaldia.
fanfarroi
adj. Beh. Harroa, harroputza. Gizonik fanfarroiena umiltzeko eta beheratzeko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fanfarroi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:29 |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
panparroi (eta fanfarroi 4,
fanfarron 1) 26 aldiz ageri da: B 5 (Ag Kr: "batzuk,
euren neurritik urten gura daben zoroko, itsu, asto, ganbelu
dongeak diralako, ta bestea, len be esan dot eta, panparroi, judio,
ustel, izurde, zorribiztua"; Echta Jos: "Ikusi dozu, mutil
panparroi, Dirudun ontzi-burua, Gauza orrekaz ezta neurtuten,
Gizasemien mendua"; Kk Ab II: "armaiotik atara ditu euren
yantzi panparroiek, eta trangabelien askoriaz txiki-txiki egin
ditu"; Eguzk GizAuz: "Estadua bear ei-da indartu; estadua
eskubide guztien jabe oso egin, ugazaba panparroia izan dadin";
Bilbao IpuiB: "Txori guztien errege irudian panparroia
alakoak"), G 20 (Echag 4, adib.: "Txit panparroia dago egiten
karroza, edertuko dubena aundizkiro plaza"; It Fab: "Izaten
oi da gizon txit ikarakoia toki segurutika guztiz fanfarroia"; PE:
"mutil panparroi lujoso orrek etzuen atsegiñ artu"; Xe: "pareta
egon arren amar oñ altuan panparroi juanak dira putzura saltuan";
Sor Bar: "Zer panparroi ibilliko diran!"; Urruz Urz:
"Panparroi zebillen, batez ere erdaraz mintzatzen zanean"; Iraola:
"Eskuan melokotoi aundi bat zuela, panparroi zijuan Gorraenera
Beltxa, suplementu bat firmatzera"; Urruz Zer 2, adib.:
"Pozik eman zituan Txoriburuk lau milla peseta eta beregandu zuan
ollar guziz panparroia"; Ill Testim 3, adib.: "Ez dago
barkaziorik; bat aski ez bada lotu biak; ikusiko degu zein diran
fanfarroi oiek"; Tx B I 2, adib.: "bertso berriyak berak e
ditu panparroi samar atera, giza erdiya ote zeran da ortaño arrotu
al zera?"; Anab Aprika: "Prantzesa zan, berritsua, aldizka
panparroia ta gizon ona"; And AUzta: "Arroxko eta panparroi
danak berak menderatu ditu"; MEIG I (bertso berriak,
Espetxean, 1940: "Bota arrunkak, zuk oi bezela,
arro-panparroi agertu; au jakin gabe gipuzkoarrik ez bedi beintzat
gelditu; oraingoa, ba, zurea da-ta bazter guziak nazkatu"), IE 1
(Elsb Fram: "Ebiakoitz batez, ilhuntzean, bildu ziren
elgarretarat, berrogoi bat muthil gazte azkar eta aski
fanfarronetarik, eta hartu zuten xedea gau hartan berean landatzeko
Libertatearen arbola"); panparroikeri(a) (eta bina
panparrokeria, fanfarroikeria) 9 aldiz, B-G (It
Fab: "Aditu zuenean fanfarroikeria, leoiak egin zuen algara
aundia"; Ag AL: "Eztot esaten panparroikeriz, egia dalako
baiño"; Xe 2, adib.: "bere andria nola dabillen beti
fanfarroikeriyan, dantzan ta erromeriyan"; Kk Ab II:
"sukaldia zan atartia baizen zabala ta andia; antxe egozan
Gaztela-mutil upagiñak panparrokeriya eriyoela"; EusJok 2:
"mundubak ziran Iturriotza oik ikustera etorriyak, leku onian
gelditu dira orren panparroikeriyak", "orrek umildu diu oien
panparrokeriek"; JanEd II: "andik gero su onduan
panparroikeriya bagenduan"; Bilbao IpuiB: "Bertoldineri
igelen panparroikeriok odola irakiten ipiñi eutsen");
panparroitasun B 1: Añ GGero ("Egiten zara
Aita Santu, egiten zara Errege, aberastuten zara, egiten dozuz
panparroitasun ta balentia asko").
panparroi 5 ager.: B 1 (Lore kontu:
"Erremonek, morroskoa ikusi ala, panparroi eta zarataka: - Hona
hemen gure lobea, gure indianoa... Gollibarko semea..."), G 1
(Urruz: "Panparroi dijoazenik ere, eztiat esaten, baña ezetzik ere,
enikek esango"), EB 3 (BAtx AstH, adib.: "Herriko gobernari
panparroiak ongi etorria ematen zien animalia eder haiei");
panparroikeri G 1: Bidea ("Ah! Zure aundi-nai,
zure panparroikeri ta zure atsegiñen alde saiatzen zeran bezain
benetan... Jainkoaren morroitzan saiatuko baziña...!").
fanfarreria: HiztEn; fanfarroi:
HiztEn; fanfarroikeria: AB38 1, HiztEn;
panparroikeria: AB38 1 // Ez dugu aurkitu ap.
DFrec, AB50, LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
fanfarreria: HiruMila, ElhHizt, DRA, PMuj
DVC; fanfarroi: HiruMila, ElhHizt, HaizeG
BF, Lh DBF (eta fanfarroin);
fanfarroikeria: HiruMila, ElhHizt, Lh DBF
(fanfarroinkeria); panparrekeria: DRA;
panparreria: DRA, PMuj DVC;
panparroi: DRA; panparroikeri: DRA
// Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE
eta EF/FE, Casve EF.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
harroa, harroputza.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fangera
iz. Ekuatore Ginean eta Gabonen mintzatzen den hizkuntza.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fangera
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
2002-02-12 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
EArauak 53 / Arau berrituak ez du jaso (Ik. "53. arauari
egindako aldaketak, emendioak eta kenketak [...] Fangera: Ez da
ofiziala").
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-era.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E116]: Kontuz, hau da, lantaldeak ez
du erabaki.
- Erabakia: (H2.2 /
2009-09-07): Ofizialtasuna gorabehera, forma horretan arautu zuen
Euskaltzaindiak hizkuntza horren izena, eta hala aipatzekoa da:
"fangera iz. (hizkuntza)".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fantasia
1 iz. Apeta, guraria. Zeren buruan sortu baitzait fantasia bat, konplitu behar dut fantasia hura.
2 iz. Irudimenak sorturiko irudi edo sorkaria. Fantasia eta errealitatea. Fantasiazko mundu bat sortu du, beldurrak sorrarazitako mamuen mundu bat. Fantasiazko liburuak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fantasia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-06-25 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:09 |
|
|
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fantasma
1 iz. Mamua. Fantasmak gogoko ez dituenez, bizirik daudenen alde egiten du. Esploratzaile haren fantasma uharte horretan bizi da, eta ez zaizkio bisitak gustatzen.
2 iz. (Aposizioan). Gauzez mintzatuz, irreala dena edo irreala dirudiena; fantasma bat bezala agertzen eta desagertzen dena. Zazpi urtetik behin lehorreratzen zen, ontzi fantasma hura bezala.
3 iz. (Aposizioan). Hiriez, herriez eta kidekoez mintzatuz, hutsik, jenderik edo biztanlerik gabe dagoena. Kalea hutsik, herri fantasma bat balitz bezala.
fantasmagoria
iz. Begitazio edo irudipen hutsala.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fantasmagoria
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fantastiko
adj. Fantasiazkoa. Literatura eta zinema fantastikoa. Estilo berri horrek paisaia fantastikoak eta eszena mitologikoak bateratu zituen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fantastiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:21 |
1999-05-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
fantastiko IE 1: SP Phil ("Horiok dire
haurren amudiotasunak, samur dira, baina flako, baina fantastiko,
bainan obra gabeko ere dira" — He 482: fantestiko, OEH
argitaratuan).
EB dira (eta B 1) fantastiko 21
(Literatura/3: "eta egia esan, liburu honetan agertzen bai
dirala istorio harrigarriak eta fantastikoak"); EB 20 (X. Etxaniz
3, adib.: "Irakurketetan, literatura fantastiko-errealista izango
du gogokoena"; UZEI: "Berak badaki artistaren sorketa-modu liriko
eta fantastikoak ez duela balio projektazio on bat egiteko"; K.
Mujika: "Batzuk bereziki fantastikoak ziren, San Joan
Ebanjelariaren izenean ipini zen hau bezala"; M.A. Elkoroberezibar:
"Bueltatu ziren 'epaileak', egitan senadore fantastikoak,
sententzia eskuetan zutela..."; P. Sastre 2, adib.: "nire
azkartasuna permititua ez denaren mugak urratzen ari zela,
debekatuaren eremu fantastikoetan sartzen ari zela...";
Urraspide 1981: "Bakoitzari ezinezko edo fantastikoa den
eginkizun bat emango diogu beste talde bati egin diezaion"; J.
Gabilondo: "Lanok ere narrazio ez-bateratuek eta egitura magiko eta
fantastikoek egituratzen dituzte"; Bene-benetan/4 zerrenda
batean: "gaztea / ezaguna / famatua / fantastikoa / lasaia / laster
/ bakarrik / jantzi / ospatu"; Ingurunea/5: "Baina zientzia
fikziozko filmetan edozein motatako asmakizun eta makina
fantastikoak agertzen dira"; HizkLiter: "abentura
fantastikoak azaltzen ditu beti"; Beleko: "Adierazpide
Dramatikoak badu beraz garrantzizko edukin ludikoa eta
fantastikoa"; AmetsenInterp: "Agian horregatik NO REM
faseetako ametsak askoz ere errealistagoak izaten dira eta REM
fasekoak askoz ere ugariagoak, irudimentsuagoak, fantastikoagoak
eta hunkigarriagoak"; J.K. Igerabide: "zientzian eta jakitatean
alde berriei ekiterakoan lehen mailan behintzat, ahalmen
fantastikoak eragin handia du"; F.J. San Martin: "Futurismoak
abangoardiaren eremu guztietan izan zuen eraginik, eta publizitatea
errealitatearen birreraikitze fantastikoaren tresna eta laguntza
izan zen"; E. Gil Bera: "eta orduan gauza fantastikoak eta kimerak
dira gogoeta atsegingarriek eraginak, tristeak baino gehiago
irrigarriak"; A. Arkotxa: "Haragi tindatua ongi zapatu zen
tokietan, larruaren zimurrak pakidermo batenak bezala agertu ziren
izara garbian geografi fantastiko bat sortuz"; J.M. Irigoien 2,
adib.: "hain indartsua, hain basatia eta hain fantastikoa, erabat
sendatu edo burua leherteraziko dio"), eta
fantastikoki 1: A. Valdes ("Grande Bretèche,
kondenaturiko leihoak, ferradura lizuntsuak, ate itsu, gela
bakartiak, belartza altu eta malgu artean, begi aurrera azaldu
zitzaidan fantastikoki").
fantastiko: AB38 1, AB50 1, HiztEn, Euskalterm 3
(hauetan espazio f., irudi f.) // Ez dugu
aurkitu ap. DFrec, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
fantastiko: HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE
eta EF/FE // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE,
Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
fanzine
iz. Ale gutxiko argitaraldiak egiten dituen aldizkari amateurra, zinema, komikia edo zientzia-fikzioa bezalako gaiak erabiltzen dituena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fanzine
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:38 |
1999-05-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
fantzine EB 3: Egin 1988 2 ("Ohizko
fantzine ugariren artean beste bat gehiago dugu Valdepeñas herritik
igorri diguten 'Lavanderia Kaos' hau 6. alea oraingoa", "Musikari
dagokionez, talde mordoarekin eginiko elkarrizketak nagusituko dira
'Lavanderia Kaos'en, tankera honetako fantzine gehientsuenetan
bezala"), Eguna 1990 ("Orijinalak, egileei bueltatuko
zaizkie, baina Roka taldeak Fantzinea argitaratzeko eskubidea
izango du").
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE,
Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
fanzine: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap.
EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE,
Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
es fanzine formaren ordainak:
fanzine: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap.
HiruMila, Lur EG/CE, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.
Erdaretako formak
fr (Le Petit Robert): fanzine (mot-valise angl. amér. de
fan 'amateur' et magazine); it (S. Carbonell):
Ø; ca (DCC): Ø; en (Collins): fanzine; de
(Langenscheidts): Ø
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "fanzine".
Lantaldearen irizpideak
Aski nazioartekoa da
aski nazioartekoa da (cf. en, fr, es).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
farad
iz. Elektr. Kapazitate elektrikoaren unitatea, coulomb bateko karga elektrikoa eta volt bateko potentzial diferentzia dituen kondentsadore baten kapazitatearen baliokidea dena (F).
Estekak-
HBO
Aztergaia: farad
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-09-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Laburtzapenak.
farad: HiztEn; ez dugu aurkitu ap. LurE.
Erdaretako formak
farad: Le Petit Robert-Collinsç; OfQuLF: unité de mesure
de la capacité électrique || Michael Faraday || chimiste et
physicien britannique.
pikofaradio 3, OinEntz/5 ("500 pikofaradiotako erdiko
ahalmena izango duen kondentsagailu aldagarri bat eta beste bi
finko, bata 1.000 eta bestea 200 pikofaradiotakoak [...] 200
pikofaradiotako kondentsagailua").
Beste (edozein) iturritako erabilerak
ZTC corpusak Fenomeno elektriko eta elektromagnetikoak liburuan
bildu ditu farad 4, mikrofarad 4, nanofarad 1,
pikofarad 1; adib., "Kapazitate-unitatea farada (F) da. Esan
daiteke kondentsadore batek farad baten kapazitatea duela, baldin
eta plaken artean volt bateko tentsioa aplikatzen zaionean, coulomb
bateko karga bat metatzen badu. / Farada oso unitate handia da eta,
horregatik, azpimultiploak erabili ohi dira, farad baten
milioirenari, milamilioirenari eta bilioirenari dagozkienak hain
zuzen, eta honako izen hauek ematen zaizkie: / Mikrofarada (µ F)
[...] / Nanofarada (nF) [...] / Pikofarada (pF)".
Lantaldearen irizpideak
Osaeraz argibideren bat eskaini nahi da
A. Sagarnak dioenez, mikrofarad, nanofarad eta
pikofarad erabiltzen dira (eta farad, jakina,
azpimultiploak azaltzeko eta), baina ez milifarad;
erabiltzen diren laurak jaso litezke hiztegian, unitateen multiplo
eta azpimultiploak modu koherentean tratatuz.
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Zientzia-unitateak eta Izen propiotikoak.
Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak
unitateen multiploak eta azpimultiploak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko bilkura
(2015-03-27): farad
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faraoi
iz. Antzinateko Egiptoko erregea. Ramses II.a faraoia. Faraoiak neke gogor handian zeuzkan bere erreinuko israeldarrak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: faraoi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
farao 3 (Lç); faraon 173: L 38 (Lç,
EZ 3, Ax 9, SP, ES, JesBih, CatJauf, Zerb 17, Mde
Pr); Zu 6 (Tt 4, Egiat: horietan 5 ph-); G 110 (Mb
19, Cb, Ub 5, Lard 84, Vill Jaink); B 19 (Añ 12, fB 4, AB
3); faraondar eta faraontar bana
(Vill); paraon 3 (fB).
faraoi 11: B 1 (I. Malax); EB 10 (J.C. Alonso,
UZEI, J.A. Agirre, J. Elorza eta Urraspide 9 zk.);
pharaoi EB 1 (J.A. Agirre); faraon 6:
IE 4 (Othoizlari 19 zk.); EB 2 (G. Aresti, UZEI);
pharaon 3 (Mde eta J.A. Agirre).
faraoi: AB50 1; HiztEn; faraon:
DFrec 7; AB38 2; LurE; Euskalterm 1; paraoi: DFrec
1.
Sektore jakin bateko informazioa
BiblE: faraoi (264 ager. testuan eta 45
oharretan); Bibl: Faraon (ik. Ir 1,11ko oh.; adib. Ir
5,1-14: "Faraonen ikustera", "Faraoni erran", "Faraonek erran",
"Hunela mintzo da Faraon", "Faraonen zaintzaile"; Erm 9,17:
"Idatziak Faraoni erraiten baitio..."); IBk: Faraon
(Eg 7,10-21: "Faraonen, Ejiptoko erregearen, onginahia (...) orduan
jakin zuen Faraonek (...) Faraonen alabak jaso zuen"; Erm 9,17:
"hala esaten zaio Faraoni Liburu Santuan"; Heb 11,24-27: "Faraonen
alabaren semeordeko"); Ezkila: Faraon (Eg 7,10-21:
"Faraon, Egiptoko erregearen aintzinean (...) erran zioten Faraoni
haren etorkia (...) Faraonen alabak altxatu [zuen]"); KerZug:
Faraon (Eg 7,10-21: "Faraon'enganako", "Faraon'ek",
"Faraon'en alaba"; Heb 11,24: "Faraon'en alaba");
Paraon (Erm 9,17: "Idazkiak Paraon'i esana");
Olariaga: Faraon (Eg 7,10-21: "Faraonen aurrean",
"ageri izan zitzaion Faraoni Joseren jatorria", "Faraonen alaba";
Erm 9,17: "Faraoni"; Heb 11,24: "Faraonen alaba").
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faraon
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, faraon-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. faraoi].
Estekak-
HBO
Aztergaia: faraon
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-07-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1999-05-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
+
Lantaldearen irizpideak
Tradizioko erabilerek bermatzen dute
tradizioko erabilerek -on amaiera agintzen dute
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-oi/-on
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. faraoi.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: faraoi [da nire ustez
hobestekoa] (1995-04-18)
- [E302]: "Tradizioko erabilerek
-on amaiera agintzen omen dute. Ongi, baina betikora goaz.
Antzinako erabila horiek ito egiten dituzte beste zenbait irizpide:
gaztelaniazko -on/euskarazko -oi araua, azken urteetako
erabilera... Elizen arteko Biblian, eta Hiztegi Entziklopedikoan,
esate baterako, faraoi hautatu da" (1995-07-10)
- [K201]: "Izen nagusi ala Faraoia,
faraoiaren...?" (2006-03-03)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
faraoniko
1 adj. Faraoiei dagokiena, faraoien garaikoa. Jainko faraoniko baten sei estatua aurkitu dituzte Luxorren.
2 adj. Oso handia, erraldoia. Krisialdi ekonomikoa hain da handia, non orain artean Gobernuak bultzatzen zituen egitasmo faraonikoak bazterrera utzi behar baitituzte.
fardel
1 iz. Zapi edo zatar batez biltzen diren gauzen multzo edo bilduma, bereziki bidaldirako eramaten direnena. Makila bat bere fardelarekin bizkarrean. Mugara hurbildu zenean, bere fardela askatuta, gosaltzen hasi zen. Puska jan zuenean, berriz fardela bilduta, bidez bide hasi zen.
2 adj. Baldarki janzten dena, arlotea. Mutil fardela.
Estekak-
HBO
Aztergaia: fardel
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau68 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1994-07-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
fardel:4 ager. (Etxba Ibilt; Gy, SP Phil; Arti
Tobera); pardel: 44 ager. (Erkiag, SM, Kk; Apaol, Xe,
Ud, Moc Damu, Tx, Ag G, Iraola, Mok, Or SCruz, ABar, Etxde, JAIraz,
NEtx; MEIG)
fardel: 1 (EB); fardelkeri: 1 (IE);
pardel: 18 (B: 1; G: 7; EB: 10);
pardeldu: 1 (G)
DFrec: fardel 2; AB38: fardel 10, pardel 5;
AB50: fardeleri(a) 3, pardel 3; HiztEn-LurE:
fardel.
Lantaldearen irizpideak
Baztertzekoa da, ez baita bizkaiera eta gipuzkera
euskalkietakoa
pardel da hobestekoa, hori baita B eta G batera (eta HMan
erabiltzen da nagusiki)
Informazio osagarria
Lexemen erregulartasuna
f-/p-
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: fardel [da nire ustez
hobesteko grafia] (1995-04-18)
- [E302]: "fardel bazterten da
pardel hobesteko. Azken aldian ez ote da fardel gehiago
erabili?" (1995-07-10)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Oharra: azken eguneraketa 2020-07-08
