e1
iz. Alfabetoko letra (e, E).
Estekak-
HBO
Aztergaia: e 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
"e" letraren izena
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
azalpena osatuz: "iz. 1 'euskal alfabetoaren bosgarren letra'. 2
"e" letraren izena".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
e2
interj. Deitzeko edo arreta erakartzeko hitza. E, Joseba!
Estekak-
HBO
Aztergaia: e 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:05 |
1994-02-23 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
interj. e!
Lantaldearen irizpideak
Txostenak eskainiko duen informazioa behar da
e, eh, he; ik. oharra, s.u. a
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ea1
1 Zehar-galderazko esaldi txertatu baten hasieran, indargarri gisa ezartzen den hitza. (Esaldi horren aditzak -(e)n menderagailua hartu behar du). Ikus dezagun ea nor etorri den. Ea zergatik egin duen hori jakin nahi nuke. Galdetu zuen berehala ea nori emango zitzaion hura egiteko kargua. Nahasketan ibili naiz ni, buru-belarri, ea eraginaren eraginez zerbait bereizten ote dugun. Ea zer bazkari jarriko ote zion.
2 (Desira moduren bat-edo gauzatzen duen esaldi txertatu baten hasieran). Ea gauzak pixka bat zuzentzen ditugun! Ea oraingo honetan irabazten dugun. Ea haien bitartez zerbait konpontzen dugun. || Okerrak zuzenduko omen ditu: ea, bada!
Estekak-
HBO
Aztergaia: ea 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-07-23 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:02 |
|
|
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
ea 1 gisa aurkeztuz, eta azalduz:
"zehar-galderetako partikula".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ea2
interj. Norbaiten arreta lortzeko edo norbaiti adore emateko erabiltzen den hitza. Ea, esazu kredoa. Ostalari, ea, hona whiski bana! Ea, mutilok!
Estekak-
HBO
Aztergaia: ea 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:04 |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
dei-hitza.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
eaka
adb. Ipar. Galdezka.
Estekak-
HBO
Aztergaia: eaka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-11-03 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
ik. oharra s.u. eiaka.
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ka.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
galdezka.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
eatar
1 adj. Eakoa, Eari dagokiona.
2 iz. Eako herritarra.
ebagi
ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebagi-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ebaki1].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebagi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: Ik. ebaki / HiztEn: Ik. ebaki / LurE: ebaki /
ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. ebaki.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakaitz
adj. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebakaitz-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ebakigaitz].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakaitz
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: - / EskolaHE: +
Lantaldearen irizpideak
Forma garden-ulergarria da
Ik. ebakigaitz.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakera
1 iz. Ebakitzeko era. Gari horrek ebakera ona du.
2 iz. Hizkl. Ahoskatzeko modua. Euskal herskari hasperendunen ebakera.
ebakerazi
ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebakerazi-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ebakiarazi].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakerazi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. ebakiarazi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebaketa
1 iz. Mat., Log. Aldi berean bi multzo edo gehiagotan dauden elementuak aurkitzeko eragiketa. A, B eta C multzoen ebaketa den multzoa. Ebaketa egin.
2 iz. Ebakitzea. Sarritan erabili ohi da zulatzeko makina ebaketarako.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebaketa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-02-25 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:08 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
ebaketa Mat., Log.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-keta Mat.etan: cf. batuketa, kenketa, eragiketa,
etab.
Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak
matematika, logika erabileremuetan (ez, ordea, medikuntzan eta:
cf. ebakuntza)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebaki1, ebaki, ebakitzen
1 du ad. Lanabes aho-zorrotz baten bidez, zerbait, osatzen duen edo itsatsirik dagoen beste zerbaitetatik edo nonbaitetik bereizi. Ik. moztu 4. Ebaki zizkien oinak eta eskuak. Jondoni Petriri ebaki zioten burua. Petrik bere ezpataz ebakitako belarria. Halere ez zuen lore bat ebakiko eta beretzat hartuko. Zuhaitz betekorra ez du inork ebakitzen. Haritz guztiak hondo-hondotik ebaki. || (Belarraz eta kidekoez mintzatuz). Belarra ebakitzen ari zela. Segaz ebakia. Garia noiz erein eta noiz ebaki. || Aldizkari batetik argazkiak ebakitzen.
2 du ad. Lanabes aho-zorrotz baten bidez zerbaiten jarraitutasuna eten, zerbait bereizi edo zatitu. Mastaren lokarriak edo sokak ebakitzen. Korapilo hau ebaki gabe askatu dut. Hemendik moztu, hortik ebaki, hango urratua pasaratu eta hemen adabakia ipini. Puskatan ebaki. Ogia ebakita, bere apostoluei eman zien. Egurra ebakitzen nekatu zen.
3 du ad. (Hedaduraz). Ik. moztu 6. Etsaiari ebakitzen zion bidea, bere bihotzean sar ez zedin. Ontziak ura ongi ebakitzen du. Ebaki, eta kartak banatzen hasi zen. Solas alferrak ebaki behar dituzu (Ik. eten1 2). Bi astean gaitzak ebaki zigun koplariaren bizitza.
4 du ad. Zauria egin. Lotu zuen gerriko latz batekin larrua ebakitzeraino. Azotez ebaki. Labanarekin matraila alderik alde ebakia utzi zien. Ganibeta erori zaio eta behatza ebaki du.
5 du ad. (Hizkuntza-hotsak) ahoaz gauzatu. Ik. ahoskatu. Lau edo bost urteko mutiltxo bat badator Gaztelatik Euskal Herrira, laster ikasiko du euskara, eta guk bezala ebakiko ditu hitzak. Hango azentu tankerak badu berezkorik; esate baterako, "gizonak" sing. eta "gizonak" pl., berdin ebakitzen dira: "gizónak". Esaldiak ongi ebakitzen ahalegintzeko.
6 du ad. Mat. Lerro, plano edo solido batek, hurrenez hurren, beste batekiko puntu, lerro edo plano komun bat izan. Elkar ebakitzen duten bi zuzenek edo bi planok mugatzen duten plano edo espazio zatia. || Elkar ebakitzen duten bidexkak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebaki 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-10-29 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:MatHizt |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:02 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
luebaki, pezoin
Jatorrizko forma
bi lerro elkar ebaki, bi linea elkar ebaki; ebakitzaile batez
ebakitako zuzen paraleloak; elkar ebakitzen duten planoak; elkar
ebakitzen duten zuzenak
Euskaltzaindiaren Arauak
ebaki, ebakitzen. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
ebaki, ebaki, ebakitzen
Informazio lexikografikoa
Adiera mugatzeko zailtasunak
zail dirudi adieren mugaketak (cf. moztu-rekiko
erlazioa); Hizk.koa, bai, argia da ("hitzak ebaki")
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [I108]: "(Hizk.) 'ahoz esan'"
(1993-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebaki2
1 iz. Lanabes aho-zorrotz batez-edo egindako zauria edo arrakala. Ebakientzat eta zaurientzat ez da ura baino sendagai hoberik. Ganibetaz eginiko ebakia. Adabegian bertan ebaki mehar bat eginez.
2 iz. Kafeari esne pixka bat nahasiz eginiko edaria. Ebaki bat eskatu eta hizketaldi laburra izan du lagun batekin.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebaki 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: ik. oharra s.u.
kafe(-)eten: "Beharbada komeni da (kafe) ebakia ere
biltzea "cortado" adierazteko" (2007-07-17)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakialdi
iz. Zerbait ebakitzen den aldi bakoitza; ebakitzea. Bigarren ebakialdian. Pagotxak ez du berdinik abereak gizentzeko; baina ez du ebakialdi bat baizik. Urtean hiru ebakialdi ematen dituen belar landarea.
ebakiarazi, ebakiaraz, ebakiarazten
du ad. Ebakitzera behartu. Buruko ileak ebakiarazteko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakiarazi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
ebakiarazi, ebakiaraz, ebakiarazten. dio ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
ebakiarazi, ebakiaraz, ebakiarazten
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakidura
1 iz. Mat., Log. Aldi berean bi multzotakoak edo gehiagotakoak diren elementuen multzoa, ebaketa-eragiketaren bidez lortua. Bi multzo horien ebakidura multzo hutsa da.
2 iz. Mat. Solido bat plano batez ebakitzean sortzen den irudia. Barru aldean, luzetarako ebakiduran, erdiko habeartea besteak baino askoz ere garaiagoa dela ikusten da.
3 iz. Objektu bat plano batez ebakiko balitz sortuko litzatekeen irudia, objektu horren barne egitura erakusteko egiten dena. Argazkian, odolbildu bat ikus daiteke arteriaren zeharkako ebakiduran.
4 iz. Ebakitzea; ebakia. Gazta gurintsuari ebakiduratik mamia dario.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakidura
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-02-25 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:MatHizt |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:08 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
bi planoren arteko ebakidur-zuzen; prisma baten ebakidura
zuzen
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-dura Mat.etan: cf. batura, berretura, kendura, etc.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakiera
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebakiera-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ebakera].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakiera
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:36 |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: Ik. ebakera / HiztEn: Ik. ebakera / LurE: - /
ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. ebakera.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakigailu
iz. Ebakitzeko erabiltzen den tresna edo gailua. Ebakigailu bat erabili zuen gazteak gizona beldurtzeko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakigailu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:003 |
2001-12-12 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ebakigailu 3, GAO 1999 (zerrenda batean,
adib.: "Hitaka Ebakigailua 5231 / K-Super Remallosa 2320 / Juki
Josteko Makina...").
ebakigailu: AB38 2 ('cortador'), HiztEn
(Elektr. zirkuitu elektrikoa eteteko edo beste batzuetatik
bereizteko balio duen segurtasun-tresna), Euskalterm 3
(karro-ebakigailu, azulejo-ebakigailu
'cortaazulejos', 'cortamosaicos'; beira-ebakigailu
'cortavidrios') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50,
LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
ebakigailu: ElhHizt (Elektr. seccionador)
// Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-gailu osaerako ongi eratua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakigaitz
adj. Ebakitzeko, ahoskatzeko gaitza gertatzen dena, ia ezin ebakizkoa. Esaldi luze eta ebakigaitzak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakigaitz
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-gaitz.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakin
iz. Egunkari, aldizkari eta kidekoetatik ebakitzen den testu zatia edo argazkia. Ebakin bat da, atzoko egunkaritik ebakia. Nik ebakinen album bat izateak harritu zuen nonbait.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:40 |
2004-07-06 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ik. OEH argitaratuan ebakin forma
testu-lekukotasunik gabea.
ebakin (eta zulakaitz-ebakin 3, zopizar
ebakin 1) 8: L. Oñederra ("Bestalde, bilakabide paradigmatikoek
badute zerikusirik hizkuntzak segmentu edo ebakinak onestearekin,
silaben onargarritasunarekin"), Dona Dona ("Umeei loreak eta
fruitak agertzen diren errebisten ebakinak banatu"), Natur/6
("Dibujoak eta argazkia — inoiz ere ez liburuetako ebakinekin"), M.
Mendizabal ("Tarteak margotuko ditu, edo, ebakinez baliatuz,
collage eran, bere lana moldatuko du"), Arkeoikuska 83 3
("Ekain eta Urtiagako zulakaitz eta zulakaitz-ebakinen ikerketa",
"Horretarako bi aztarnategietako zulakaitz eta zulakaitz-ebakinak
hartu dira", "Bi elementu hauek elkarren osagarri direnez gero,
Ekainen Urtiagako zulakaitzen zulakaitz-ebakinak aurkituko zirela
eta alderantziz pentsatu zen"), GAO 1991 ("lumak, errautsak,
zepak, hareak, kare gastatua, harri edo marmol zatiak, metal
zatiak, beira, lastoa, txirbilak, zopizar ebakinak, trapuak,
garauak, lupulua, paper zaharrak, egurrak, plastikoa,
mundruna")
ebakin: DFrec 4, AB38 7, Euskalterm 2
(moketa-ebakin, izozki-ebakin) // Ez dugu aurkitu ap.
AB50, HiztEn, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
ebakin: HiruMila, ElhHizt, Lh DBF, DRA,
PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG
BF.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Osaera azterkizun dago
forma berria da 'ebaki den puska' adierakoa; osaera okerrekoa
dela esatera ausartu gabe, zalantzazkoa iruditu zaio
lantaldeari.
Atzizkien araberako erabakiak
-kin atzizkia -ki amaitu aditzekin: cf. eraikin vs
eduki).
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E123]: "Kontua da ebaki izena
beste adiera batean erabiltzen dugula, ez 'ebaki den puska'
adierazteko. Beraz, nik onartuko nuke ebakin"
- [E116]: "lantaldeak bere zalantza
aitortu du hitzaren osaeraz; baina MAk egokitzat badauka, nik ere
onartuko nuke, aski maiz erabili baita (lantaldearen txostenean
ikus liteke hori, eta baita gaurko prosan ere; hona idazleak: K.
Biguri, H. Cano, A. Epaltza, H. Etxeberria, J.M. Iturralde, X.
Olarra, L. Oñederra, F. Rey, Txillardegi, J.L. Zabala). Baina
definizioetan katramilatu gabe, adibide batekin argituko nuke
(pixka bat egokitu dut testu batekoa): "iz.: ebakin bat da,
atzoko egunkaritik moztua".
- Erabakia: Erabakia
(2006-10-27): "Ok".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakiondo
iz. Orbaina. Zauriaren ebakiondoak sendatzeko ukendua. Ordudanik ez zion alde egin aurpegiko ebakiondo itsusiak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakiondo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ebakiondo (ebaki-ondo, ebaki ondo) 6 aldiz
jaso da (Or SCruz, Or Mi, Or Eus, Berron Kijote);
ebakondo behin agertu da (MEIG)
AB38ko testu batean jaso da ebakiondo;
ebakiondo proposatu dute LurE eta HiztEn
entziklopediek
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz.: zauriaren ebakiondoak sendatzeko ukendua.
Lantaldearen irizpideak
Txostenak eskainiko duen informazioa behar da
Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
zauriaren ebak(i)ondoak sendatzeko ukendua
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E302]: "Zer dago ebakiondo
horren atzean? Ez ote da nahi gaztelerako "cicatriz" eta
ebakiondo-ren artean zientzietakoen euskara-gaiztoan
korrespondentzia biunibokoa eta hizkuntzalarien
ijitu-euskaran bat-banakotasuna deitzen den halako hori?
Baina "cicatriz" horretarako ez ote da egokiago, zenbaitetan
behintzat, epai hitza eta beste batzutan berriz
ebaki-orbain, ebaki-seinale edo
ebakiondo bera ere? Dena dela, benetako galdera hau
litzateke: sartu behar al da hitz hau zerrendan?" (1994-11-10)
- [E410T]: Batetik dago hitzaren maila.
Noraino balio dezake horrek? Eta berak bakarrik? Ze pintatzen du
orduan orbain hitzak? Bestetik formari begira ni
gardentasunaren alde agertuko nintzateke, eta ebakiondo
egingo nuke" (J. agirre, 1995-03-21)
- [K104]: sartu beharko da
ebatondo ere, zabaldu samarra baitago, lehena hobesteko
bederen (hala erabakitzen bada)" (1994-11-04)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakitza
iz. Ipar. Erdainkuntza.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakitza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da
Ik. erdainkuntza.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Erabakia
(2006-10-27): "Ok".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakitzaile
1 adj./iz. Ebakitzen duena. Hortz ebakitzaileak. Basati buru-ebakitzaileak.
2 adj./iz. Mat. Lerroez edo planoez mintzatuz, beste lerro edo plano bat ebakitzen duena. Marraztu itzazu bi zentimetroko erradioa duten zirkunferentzia ebakitzaile bi.
ebakitze
iz. Lanabes aho-zorrotz baten bidez zerbaiten jarraitutasuna etetea, zerbait bereiztea edo zatitzea. Ebakitze mingarria. Belar ebakitzea bukatzerakoan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakitze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Sistematika zainduz gehitzekoa
-tze
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakortz
iz. Hortz ebakitzailea, ahoaren aurrealdean gertatzen dena. Ebakortzak eta letaginak. Gizonaren zortzi ebakortzak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakortz
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:28 |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Lantaldearen irizpideak
Gaurko erabilera zainduan nagusitua da hobestekoa
horrela sortu eta erabili da, nahiz, berria izanik,
ebakihortz formakoa egokiagoa izan.
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-hortz.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo
nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakuatu, ebakua, ebakuatzen
1 du ad. Larrialdi batean leku batetik jendea atera. 1937an beste hogei mila haur ebakuatu zituzten Frantziara eta Belgikara.
2 du ad. Larrialdi batean leku bat jendez hustu. Hainbat geltoki ebakuatu zituzten atzo goizean.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakuatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:004 |
2002-12-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ebakuatu 4: X. Galarreta ("Basotxo baten ondoan
pasatzean, esklabu neskak esan zion: "O jauna, behar bat ebakuatu
nahi izango nuke!""), A. Sokarros ("Jandarmeriako Brigadei
aholkatzen diegu familiak bertatik ebakua ditzaten..."), LMuj
("Bideak, herriskak, auzoak edonon ebakuatzen eta ihes egiten ari
zirenekin beteta ageri ziren"), Gerra zibila ("Bizkaia,
Gipuzkoa eta Arabako gerrako haurren elkarteak 30.000 ume ebakuatu
zituztela kalkulatzen du"); ebakuazio (eta ur
e. 1) 4: GAO 1990 3 ("Ebakuazioa isurbideen bitartez
egingo da, aparailu bakoitzak itxiera hidrauliko bat edukiko
duelarik", "ur honen ebakuazioaren aurretiazko pausu gisa", eta
izenburu gisa, "ur ebakuazioa"), Gerra zibila ("batzuek
ebakuazioa drama bat balitz bezala jartzen dute").
ebakuatu: HiztEn; ebakuazio: HiztEn,
Euskalterm 4 (hauetan 1 lurralde baten ebakuazio, 1
ebakuazio-bideak, 1 ebakuazio-plan, 1
larrialdietako ebakuazio-irteera) // Ez dugu aurkitu
ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
ebakuaketa: HiruMila (ik. ebakuazio);
ebakuatu: ElhHizt (evacuar), HiruMila (evacuar);
ebakuazio: ElhHizt (1 evacuación, desalojo; 1
Med evacuación, excreción), HiruMila (evacuación) //
Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta
EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF,
DRA, PMuj DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
a) Erdal evacuar / évacuer formen ordainak:
HiruMila: 1 -tik irten, joan, alde egin; 2 desalojar:
ebakuatu, -tik atera, kanporatu, hustu; 3 segregar: -ri
jariatu, kanporatu, isuri; 4 evacuar el vientre: kaka egin,
libratu // ElhHizt: 1 defecar: libratu, kaka egin,
obratu; 2 desalojar: ebakuatu, hustu, -tik atera; 3
llevar: eraman; 4 cumplimentar: bideratu //
Lur EG/CE: hustu eta EF/FE: 1 hustu; 2
atera, jalgi // Vox es-eu: 1 lugar:
hustu, -tik atera; 2 Anat. libratu,
obratu // XarHizt: sortir: jaldi,
irten, ateratu; vider: hustu, kanporatu
// Casve FE: elki, hüstü //
HaizeG FB: sortir: jalgi, ateratu; vider:
hustu // PMuj DCV: 1 desocupar, vaciar:
ustu, uts-arazi, utsitu, lasaitu; 2 ev.
el vientre: kaka egin, galtzak erantzi [lasatu]...; 3
despachar o cumplir un negocio: bururatu, burutu,
bukatu; 4 salir las tropas: gudariak irten //
Ez dugu aurkitu ap. T-L LBF; b) Erdal
evacuación / évacuation formen ordainak: HiruMila: 1
f. desocupación: aldegite, joate, ebakuazio,
hustuketa; 2 expulsión: kanporaketa, iraizketa,
ebakuazio;3 vaciado: hustuketa; 4
secreción:jariapen // ElhHizt: 1 desalojo:
ebakuazio; huste, hustuketa, -tik ateratze/irtete; 2
Med. defecación: libratze, obratze, kaka egite,
ebakuazio // Vox es-eu: huste,
hustualdi // XarHizt: kanporaketa,
hustuketa // Casve FE: sortie: elkitze;
vidange: hüste, arinaldi // HaizeG FB:
huste // T-L LBF: sortir: jalgi,
atheratu; vider: hustu // PMuj DCV:
utsaldi, ariñ-aldi; cfr. seceso, ev. de una herida:
jariate, gadurri; ev. mucosa: kaduri //
Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.
Erdaretako formak
a) es evacuar; fr (DLLF): évacuer; exécuter,
effectuer; evacuar un traslado: effectuer un transfert;
evacuar el vientre: aller à la selle; it (S.
Carbonell): evacuare; Giur. sbrigare (dar corso), el
vientre, il ventre; en (Collins): 1 to evacuate, to move
out of, leave empty, vacate, ciudad, población to
evacuate; recipiente to empty, Med. llaga to drain; 2
evacuar el vientre: to have a movement of the bowels; 3
deber to fulfil, consulta to carry out, undertake; 4
Jur dictamen to issue; de (Langenscheidts): 1
Verw. räumen, Verw. evakuieren, verlagern; 2
ablassen, Kessel a. abblasen, abführen; 3 (ent)leeren,
ausräumen, el vientre den Darm entleeren, Stuhlgang haben; 4
Verw. Sache, Formalität erledigen, Besprechung
abhalten; b) es evacuación; fr (DLLF): évacuation;
it (S. Carbonell): evacuazione; en (Collins): 1
acto evacuation; 2 Téc waste, exhaust; 3 Med.
evacuation, bowel movement; de (Langenscheidts): 1
Verw. Räumung, Verw. Evakuierung; 2 Beseitigung,
Abführung, Ablass; 3 Entleerung, Ausräumung, intestinal, de
vientre Darmentleerung, Stuhlgang.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta adiera argituz
onartzekoa
mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du, eta onartzekoa da,
ebakuazio izenarekin batean, arloa edo adiera argituz.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
ebakua, ebakuatzen.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
larrialdi batean, jendeaz lekuak hustu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakuazio
iz. Ebakuatzea. Enbaxadako langileen ebakuazioa agindu zuen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakuazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:003 |
2002-12-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-zio.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebakuntza
iz. Med. Gorputz bizi batean, zati hondatu bat erauzteko edo osatzeko egiten den eragiketa. Ik. operazio. Ebakuntza bat egin. Ebakuntzarako tresnak prestatzen. Atzo egin zioten bihotzeko ebakuntza.
ebakuntza gela, ebakuntza-gela iz. Ebakuntzak egiten diren gela berezia. Ik. operazio gela.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebakuntza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:HBB |
1993-02-25 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Med. / AS: ebakuntza(-)gela Sin.
operazio(-)gela
Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak
Med[ikuntza]; ik. oharra s.u. ebaketa, operazio
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebaluaketa
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebaluaketa-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ebaluazio].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebaluaketa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:15 |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio osagarria
Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren
ordez
Ik. ebaluazio.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-keta/-pen/-zio.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebaluapen
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebaluapen-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ebaluazio].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebaluapen
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:003 |
2002-12-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
ebaluapen (eta e. amaiera, bukaera,
sistema) 6: HezkSaila 1984 2 ("O.H.O.ko azken ziklo
honetarako egokienak diren programazioak, metodologiak eta
ebaluapen sistemak", "A ereduaren arabera burututako zenbait
eskolatze esperientziren ebaluapena"), N. Balluerka (""mass
batezbestekoen" zenbait alderdiren ebaluapena"), HizkLiter 2
("Talde bakoitzak bere emaitza eskaini beharko du ebaluapen
bukaeran", "Ebaluapen amaieran gelako taldeek elkarri erakutsiko
diote beraien lana eta, ondoren, horman zintzilikatu"), M.
Haranburu ("Natur Arloan egiten den ebaluapena").
ebaluapen: AB38 4 // Ez dugu aurkitu ap.
DFrec, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren
ordez
Ik. ebaluazio.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-pen/-keta/-zio.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebaluatu
1 du ad. Baloratu, balioetsi. Ez dira ebaluatzen errazak izaten osasun zentroetako lanuzteak. Enpresa guztiek arriskua ebaluatzeko plana izango dute.
2 du ad. Ikasle batek arlo jakin batean duen ezagutza edo arlo horretako lanak eta emaitzak baloratu. Ez da eskolan ikasitakoa bakarrik ebaluatzen. Erlijioa ebaluatu egingo da, baina bertan lortutako nota ez da aintzat hartuko bekak lortzeko. Orain arte ez da ikaslearen lana ebaluatzeko metodo egokirik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebaluatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:12 |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Zerrenda osagarriak
HezkAdmin: evaluar
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
ebalua, ebaluatzen.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebaluatzaile
iz. Zerbait ebaluatzen duen pertsona. Selektibitateko ebaluatzaile guztiak sare publikokoak dira.
ebaluazio
iz. Ebaluatzea. Planaren egoeraren ebaluazioa egitea proposatu zuen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebaluazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:15 |
1998-10-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Zerrenda osagarriak
HezkAdmin: evaluación / BarnErrot: "Ebaluazio eta Zabalkunde
Bulegoa: Negociado de Evaluación y Divulgación"; "Osasun Informazio
eta Ebaluaziorako Zuzendaritza: Dirección de Información Sanitaria
y Evaluación".
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-zio/-keta/-pen.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebanista
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebanista-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. zurgin].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebanista
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
Ez dugu aurkitu corpusetan.
ebanista: HiztEn, LurE, Euskalterm 1;
ebanisteria: AB50 1, HiztEn, Euskalterm 1. Ez dugu
aurkitu ap. DFrec, AB38.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
ebanista: ElhHizt (eta ebanisteria),
EskolaHE; ebenista: Lur EF/FE. Ez dugu aurkitu
ap. EuskHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve
EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj
DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdal ebanista / ébéniste formen ordainak:
arotz: HiruMila, Lur EF/FE, PMuj DCV
(eta zur-arotz, zubeltxari); ebanista:
ElhHizt; ebenista: Lur EF/FE;
zurgin: HiruMila, Lur EG/CE, Casve FE,
HaizeG FB, PMuj DCV. // Erdal ebanistería /
ébénisterie formen ordainak: aroztegi:
HiruMila (lugar); ebanisteria: ElhHizt;
marketeria: HiruMila (conjunto);
olgintza: PMuj DCV; zurgindegi:
HiruMila (lugar); zurgintza: Casve FE (eta
zur langia), HaizeG FB (eta zur-lantegi), PMuj
DCV.
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
ebanista : ElhHizt; Ez dugu aurkitu ap. HiruMila,
EuskHizt.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Prestas: 12 lek. (B 7 / G 5)
Euskaltzaindiaren Arauak
ebanista* e. zurgin.
Informazio osagarria
Mailegu baztertuaren euskal ordaina
Ik. arotz (eta, hobeto agian), zurgin.
Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak
-ista
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [I202]: "Zurgin egokiago,
Nafarroan behintzat (Baztanen, Malerrekan, Bortzerrietan...
zurgin erabiltzen da, eta leku batzuetan, Lesakan
erraterako, zugarotz"
- [E208]: "Ebanista: e.
zurgin hobeto"
- [E103]: "e. zurgin, arotz"
- [E116]: "denok ados, beraz.
Proposamena: ebanista* e. zurgin".
- Erabakia: Erabakia
(2006-10-27): "OK".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebanjelari
iz. Ebanjelioak idatzi zituzten idazleetako bakoitza. Lau ebanjelariak. S. Mateo ebanjelaria.
ebanjeliko
1 adj. Ebanjelioarena, ebanjelioari dagokiona. Gezurrezko utopia ebanjelikoekin eta aingerukeriekin geure buruak engainatzen ibili gabe. Gure gizartean balio ebanjelikoak zeintzuk diren ikusi ahal izateko.
2 iz. Protestantea; bereziki, luteranismoaren eta kalbinismoaren bat egitetik sorturiko protestantismoaren jarraitzailea. Katolikoen eta ebanjelikoen artean burutzen ari diren Elizen arteko Biblia.
3 adj. Ebanjelikoen doktrinari atxikia; ebanjelikoen doktrinari dagokiona. Gilbert Deya artzapezpiku ebanjelikoa estraditatzeko eskatu dio Kenyak Erresuma Batuari. Eliza Ebanjelikoak. Eliza katolikoarekin, eliza ebanjelikoarekin eta musulmanekin duen akordioa betetzen du.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebanjeliko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:40 |
1998-10-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak
-iko izond. erref.
Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
Eliza ebanjelikoak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebanjelio
1 iz. (E larriz). Berri Ona, Jesus Nazaretekoaren mezua. Jainkoaren hitzaren eta Ebanjelio santuaren arabera. Mairuei Ebanjelio santua predikatzeko. Bizia enegatik eta Ebanjelioagatik galtzen duenak. Euskal Herrira Ebanjelioa aurrena ekarri zuena. Jentilei Ebanjelioa erakusteko. Ebanjelioko legea. Ebanjelioko egia adieraztera. Ebanjelioaren araberako apaltasuna.
2 iz. (E larriz). Jesus Nazaretekoaren bizitza eta mezua biltzen diren liburuetatik bakoitza. Jesu Kristoren Ebanjelioa San Mateoren arabera. Ebanjelio sinoptikoak San Mateo, San Marko eta San Lukasenak dira. Laugarren Ebanjelioa edo San Joanen Ebanjelioa.
3 iz. Elizkizunetan irakurtzen den Ebanjelioetako pasartea. Hau da, ene kristauak, gaurko ebanjelioak dakarrena. Ebanjelio santua San Markoren liburutik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebanjelio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-04-23 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
|
|
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
g/j
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "J idazkera bultzatu behar al
da? Imajina hitzak tradizio sendoa du j-rekin, baina liturjia,
birjina (zerrendan jasoa), aljebra, eta abar idatzi behar al
ditugu? Ni neu, g-z idaztearen aldekoa naiz". (1993-02-10)
- [E124]: [ik. "g/j grafiak" — ]
(1994-05-20)
- [E299]: ik. Manuel M. Ruiz
Urrestarazu-ren oharrak "g/j" txostenari (1994-10-17)
- [I102]: nire ustez horrela idaztea
imajina-ren edo birjina-ren kasuetan bezala egokia da
eta zuzen, baina baldin eta [jota] ahoskatzen bada, eta ez [hota].
Beste arras bestelakoa kasuak algebra eta liturgia
dira [g]-z ebatekoak mailegu jasoak edo kultuak direlarik"
(1995-01-10)
- [A106]: -j-z (...) horrelaxe
idazten ditugulako aspaldiko urteetan: ebanjelio, ebanjelista,
ebanjelizatu" (1994-11-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebanjelista
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebanjelista-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ebanjelari].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebanjelista
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:39 |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
D.M. Bernaola (dirudi beste bateri alacoric burura etorri
leitequiozanic, Ebangelistac eurac ciatz contau ezpeebezan),
Alzola BAtalak (Berak egiñak dira Urkiolako kanpandorrean dagozan
Ebanjelistetatik bi, Otxandioruntza begira dagozanak), X. Kintana
(mirakuluen ebanjeliar istorioak berezko modu batez eta komunitate
erlijiosoaren golkoan sorturiko mitoak ote ziren ala sinpleki
ebanjelistek berek fabrikatuak ote zireneko arazoa, puztu egin zen,
azkenean), J. Artaraz (Hexagonoen edo oktogonoen aurrean,
oraingoan danbor kuadratu bat da lau Ebangelisten alegoriakaz, hau
da, aingeru, zezena, arranoa eta lehoia, Horren gainean, danborra
Santa Elenakoaren bezala laukitua eta hemen ere lau Ebangelistak
agertzen dira baina oraingoan euren gelatan euren ezaugarriak
mahai, uztai edo idaztegietan agertzen diralarik), SM (George
Borrow-rekin harremanean Espainian Ebangelisten bigarren aldiko
Erreforma bultzatzeko), Junior 1927 (oroituaz duan Ebanjelistaren
itzak azken afarian, Jesus'en biotzaren ondora etzanda ezagutu
zuana aitortzeko).
ebanjelista : HiztEn, LurE, Euskalterm (eta
ebanjelari)
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
ebanjelista : ElhHizt, HiruMila, EuskHizt.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
ebanjelista : ElhHizt; ebanjelari :
ElhHizt, HiruMila, Zehazki.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Euskaltzaindiaren Arauak
ebanjelista* e. ebanjelari.
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. ebanjelari.
Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak
-ista.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebanjelizatu, ebanjeliza, ebanjelizatzen
du ad. Ebanjelioa aldarrikatu; Ebanjelioko doktrina irakatsi. Apostoluentzat eta San Paulorentzat honetan datza berri ona: Jainkoak Jesusen baitan salbatzen gaituela; beraz, ebanjelizatzen ari dira, Jesusek salbatzen gaituela iragartzen ari direnean.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebanjelizatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
ebanjelizatu, ebanjeliza, ebanjelizatzen. du
ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
ebanjelizatu, ebanjeliza, ebanjelizatzen
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-izatu
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebanjelizatzaile
iz./adj. Ebanjelizatzen duena. The Mission film ebanjelizatzailea. Ebanjelizatzaileak zoko ezkutuetaraino sartzen dira.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebanjelizatzaile
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:32 |
1998-10-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebanjelizatze
iz. Ebanjelioa aldarrikatzea; Ebanjelioko doktrina irakastea. Ik. ebanjelizazio. Anitzek ez dituzte bereizten Elizako agintari handienen politika-jarrerak eta herrietako apaiz gehienen euskaltasuna eta ebanjelizatze lan leiala.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebanjelizatze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:40 |
1998-10-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + /
ElhHizt: - / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze/-zio.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebanjelizazio
iz. Ebanjelizatzea, Ebanjelioko doktrina irakastea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebanjelizazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Forma berria da, eta hobestekoa lehiakideen kaltetan
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-zio / -keta, -pen
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-zio
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebano
1 iz. Tropikoko zuhaitz sendo luzea, hosto-iraunkorra, zur beltz, gogor eta astuna duena (Diospyros ebenum).
2 iz. Zuhaitz horren zura, zurgintzan oso aintzat hartua dena. Ebanozko makulu bat eramaten zuen beti eskuan. || Sudurra makur samarra, begiak ebano beltzezkoak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebano
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:25 |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: ebano: Diospyros ebenum.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-ano.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Diospyros ebenum.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E103]: "zergatik ez
ebeno?"
- [E116]: "ebanu bi jaso ditu
OEHk (Mikoleta, Ibiñagabeitia) eta ebena bat (J. Etxepare);
XX. mendeko testuetan ez dut eben- formako besterik ikusi,
eta 14 testutan ageri da ebano (baina Hegoaldekoak dira
guztiak). BOren hiztegiak ebena dakar (Tournier-Lafitterenak
ere bai), eta beste guztiek ebano. Egia da gaztelaniaz beste
hizkuntzetan eben- aurkitu dudala, baina gure artean erabili
dena onartuko nuke nik, dena aldatzen hasi gabe".
- Erabakia: Erabakia
(2006-10-27): "OK".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebasgo
iz. Ohointza, lapurreta. Badakigu ebasgo guztiak ez direla bide bazterretan egiten.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebasgo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma garden-ulergarria da
-go gardena hobetsi du batzordeak, -sk-dunak
erabilixeagoak diren arren (ik. OEH; EEBSn behin jaso da,
"ebasgoan ibili" forman)
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E124]: "Axularrek epaskoa
dakar b, d, g/p, t, k alternantzia adierazkorraren adibide
bikaina (cfr. egin/ekin, edeki/etekin, ebaki/epaile; eta
galdu/kalte); hain maila jasoko hitz literario honetan nik
neuk epasko era klasikoa hobetsiko nuke zalantzarik gabe,
bata zein bestea euskaldun gehienontzat pitxiak izanik"
(1995-01-25)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: ebasko hobe dela uste
dut.
- Erabakia: BAgiria
(1996-10-18): ebasgo onartu da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebaska
1 adb. Isilka, gordeka. Ez agerian, baina ebaska bezala. Jakite hori besterengandik ebatsia du isil-gordean eta ebaska, lapurreta aitortu gabe.
2 adb. g.er. Ebatsiz, lapurretan. Ebaska bildu omen du bere diru guztia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebaska
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
adlag.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E124]: "Oihenartek, oker ez banago,
epaiska dakar (cf. supra)" (1995-01-25)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebasketa
1 iz. g.er. Lapurreta.
2 iz. Zuz. Indarkeriarik erabili gabe inoren gauzaz jabetzea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebasketa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:40 |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
lapurreta.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: "Bi ohar: 1) "Ebasketa"
hitzaren sinonimo gisa "lapurreta" jarri da, baina, zuzenbidearen
ikuspuntu teknikoari helduta, ezin dira parekatu "lapurreta" eta
"ebasketa". Lapurretak berarekin dakar inoren gauzaz jabetzea
indarkeria erabilita (hau da, gaztelaniazko "robo"; ikus Zigor
Kodearen 237. artikulua). Ebasketak, berriz, berarekin dakar inoren
gauzaz jabetzea indarkeriarik erabili gabe baina jabearen
borondatearik gabe (hau da, gaztelaniazko "hurto"; ikus Zigor
Kodearen 234. artikulua). Hortaz, azalpena ematekotan, hobe
"indarkeriarik erabili gabe inoren gauzaz jabetzea". 2)"Ebasketa"
hitzari g.er. marka jarri zaio, eta hori ez dator bat egungo
errealitatearekin. Zuzenbidearen munduan behintzat, horixe da
erabiltzen den hitza, lehen esandako delitua aipatzeko. Gutxi
erabilia baino, testuinguru horretan asko erabiltzen dela esan
daiteke.
- [E116]: "oso kontuz hartu beharreko
auziak aipatzen ditu AUren oharrak: a) lapurreta eta
ebasketa formen adiera(k) zein d(ir)en, euskal testuek esan
behar dute, eta ez gaztelaniaz eta Zuzenbidean egin litezkeen
bereizketek; b) litekeena da euskaraz ere halako banaketak egin
behar izatea, halako arlotan, baina horrek ez du erabaki behar
"berezko" adiera; c) irtenbide posible bat aipatua du lantaldeak
geroagoko kasuren bat edo bestetan (jokabide arriskutsua izan
litekeela ohartaraziz, hala ere): tradizioari dagokiona agertu
lehenik (ahalik eta leialkiena, eta dagozkion markekin), eta gero
espezialitateari dagokiona, honetan arbitrarioagoak izan
gaitezkeenez; hala jokatzea erabakiko balitz, honelako zerbait egin
beharko genuke hemen: "ebasketa iz. 1 g.er. 'lapurreta'. 2
Zuz. 'indarkeriarik erabili gabe...'"; d) baina nik ez dakit
frantsesez ere (kasu bat aipatzearren) banaketa hori horrelaxe
egiten den, ala gaztelaniaz bakarrik egiten den, hau da, Hegoaldean
"beharrezkoa" den banaketa den, baina Hegoaldean bakarrik, eta
orduan Zuz. markaz gainera, Heg. marka ere eraman
beharko lukeen bigarren adierakoak. Hor dago ebasgoa ere,
lehenbiziko itzulian. Nire proposamena: bere horretan uztea
lantaldearen proposamena. Horrek askatasuna ematen du espezialitate
hizkeran nahi diren bereizketak egiteko. Baina hemen ez nuke
bereizketarik egingo".
- Erabakia: Erabakia
(2006-10-27): "ebasketa iz. 1 g.er. 'lapurreta'. 2
Zuz. 'indarkeriarik erabili gabe inoren gauzaz
jabetzea'".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebaskin
iz. g.er. Harrapakina.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebaskin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-kin.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
harrapakina.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebasko
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebasko-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ebasgo].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebasko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: Ik. ebasgo / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt:
- / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. ebasgo.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebasle
adj./iz. Zerbait ebasten duena; ohoina, lapurra. Galdu dituzu behiak; badakizu nor den ebaslea? Diru-ebasleak.
ebastaile
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebastaile-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ebasle].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebastaile
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. ebasle.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-le/-tzaile.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebaste
iz. Lapurreta.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebaste
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + /
ElhHizt: - / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebatondo
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebatondo-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ebakiondo].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebatondo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
ebatondo* e. ebakiondo
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K104]: [ik. oharra, s.u. ebakiondo]
(1994-11-04)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebatsarazi, ebatsaraz, ebatsarazten
du ad. Batez ere Ipar. Ebastera behartu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebatsarazi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
ebatsarazi, ebatsaraz, ebatsarazten. Batez ere
Ipar. du ad.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebatsi, ebats, ebasten
1 du ad. Lapurtu. Ik. ostu. Zazpigarrena, ez ebastea. Ohoinak gau iluna eta haizetsua desiratzen du ebasteko. Zenbat diru ebatsi dute? Bere jabeari itzultzea ebatsi dion gauza. Zotala azpian izatea gaizto dute zuhaitz guztiek; belarrek ebasten diete lurreko gozoa.
2 (Partizipio burutua izenondo gisa). Ur ebatsiak eztiago eta gozoago dira.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebatsi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1994-02-23 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:06 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
ebatsi, ebats, ebasten. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
ebatsi, ebats, ebasten
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: "ebatsi: ene ustez
Sin. ostu, lapurtu erantsi, ekialdean oso hedatua baita"
- [E116]: "zein bere aldetik eman ziren
lehen itzulian ebatsi hau eta lapurtu eta
ostu; sinonimia adierazi nahi bada, ni ados, baldin hiru
formetan berdin jokatzen bada (eta ebasketa formaz aipatuak
ere kontuan izan beharko ditugu)".
- Erabakia: Erabakia
(2006-10-27): "utzi dagoen moduan".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebatu
ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebatu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. oratu].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:003 |
2002-12-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
obatu 2: AB AmaE ("Besotik obatuta"), SM
Zirik ("Buruari obatuta") // Ez dugu
ebatu aldaerarik aurkitu.
ebatu 4: GJaur ("Arratzaldean kedarrea baño laño
baltzagoak atxari ebatu, dana illundu..."), Aretxagazeta
1996 2 ("Horrela, 1994. urtean udaletxeak Gaztainuzketako proiektu
honi ebatu zion", "Hasiera baten beldurra bazuten ere gogoz ebatu
diote proiektu berriari"), I. Garbizu ("Besotik ebatuz, gorputza
aitonarengana biratzera behartu ninduen") // Ez dugu
obatu aldaerarik aurkitu.
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE,
Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
ebatu: HiruMila (ik. oratu), DRA (agarrar)
// Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. oratu (arautua aski delakoan).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebatzi, ebatz, ebazten
1 du ad. Erabaki. Auzia ebazteko. Batzar handi bat egin zuten, eskolarik egongo zen ala ez ebazteko.
2 du ad. Arazo edo eragozpen baten askabidea aurkitu. Korapilo hori behar bezala ebatzi gurarik.
3 du ad. Mat. Problema baten edo ekuazio baten emaitza aurkitu. Ekuazio bat ebatzi.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebatzi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:06 |
1994-02-23 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
ebatzi, ebatz, ebazten. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
ebatzi, ebatz, ebazten
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: esangura erantsi
'erabaki'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebazkizun
iz. g.er. Ebatzi behar den arazo edo eragozpena. Sortzeko bidean diren zientzietan ebazkizunak hala moduz definiturik daude oraindik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebazkizun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Ongi eratua da
gutxitan erabilia da, baina ongi .eratua
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-kizun.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebazpen
1 iz. Ebaztea. Ministro batek irakurri zuen epaileen ebazpena. Galdutzat eman zezakeen dirua, auziaren ebazpena legearen eskuetan uzten bazuen. Nazio Batuen Erakundearen ebazpena.
2 iz. Mat. Problema bat edo ekuazio bat ebaztea. Hirugarren mailako ekuazio baten ebazpena.
ebazpide
1 iz. Ebazteko prozedura.
2 iz. Mat. Ariketa bakoitzari bere ebazpidea ipini diogu, eta bukaeran emaitza.
ebazte
iz. Erabakitzea; arazo edo eragozpen baten askabidea aurkitzea. Ik. ebazpen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebazte
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + /
ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebiakoitz
iz. Ipar. Larunbata.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebiakoitz
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. h. larunbat
Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da
Ipar. Ik. larunbat
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendatik kendu
egingo nuke]" (1994-11-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebidentzia
iz. Begien bistako gauza. Ez dago hori frogatzen duen ebidentziarik. Ebidentziak erakusten diona ezin du ukatu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebidentzia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:18 |
1998-10-07 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Lantaldearen irizpideak
Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona
Tekn.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebili
ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebili-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ibili1].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebili
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-06-25 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
ebili, ik. ibili [ibili hobestekoa da]
Euskaltzaindiaren Arauak
ebili* e. ibili
Informazio osagarria
Aldaera baztertuaren ordaina
ibili bakarrik jasoko da
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: "ebili: EArau den honi
Zah. erantsiko nioke, antzinako autore klasiko askotan halaxe
dokumentatzen baita: ebili* Zah. e. ibili"
- [E116]: "izartxoa eman eta saihesten
diren formei ez zaie bestelako markarik eransten. Hori da orain
arte egin duguna. Beraz, egokiena da dagoen moduan uztea".
- Erabakia: Erabakia
(2006-10-27): "utzi dagoen moduan".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ebitatu
ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebitatu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. saihestu; ekidin].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebitatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:18 |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Forma saihestekoa
Saih. Ik. saihestu, ekidin, etab.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
eblatar
1 adj. Eblakoa, Eblari dagokiona.
2 iz. Eblako herritarra.
ebolutibo
adj. Eboluzioz gertatzen dena; eboluzioari dagokiona. Aldaketa ebolutiboa geneen frekuentzia aldaketa da.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebolutibo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:14 |
1998-10-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak
-ibo izond. erref.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
eboluzio
iz. Bilakaera, bereziki espezieek belaunaldiz belaunaldi egiten dutena. Eboluzioaren teoria. Eboluzioaren lehenengo mailetan animaliak odol hotzekoak ziren.
eboluzionatu, eboluziona, eboluzionatzen
du ad. (nor osagarririk gabe). Bilakatu, bereziki espezieak belaunaldiz belaunaldi aldatu. Gizakiak eta txinpantzeak antzeko abiadan eboluzionatu dute.
Estekak-
HBO
Aztergaia: eboluzionatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:16 |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Zerrenda osagarriak
HezkAdmin: evolucionar.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
eboluziona, eboluzionatzen.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
du ad. (nor kasurik gabea).
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: falta da. Sin.
bilakatu, garatu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
eboluzionismo
1 iz. Doktrina filosofikoa, kultura eboluzio prozesu baten ondoriotzat duena.
2 iz. Espezieetan gertatzen diren aldaketak belaunaldiz belaunaldi izandako aldaketen ondorio direla dioen teoria. Darwinen eboluzionismoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: eboluzionismo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4B:EEBS:003 |
2002-12-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
eboluzionista
1 adj. Eboluzionismoarena, eboluzionismoari dagokiona. Teoria eboluzionistaren zirriborro modukoa. XVIII. mendean ideia eboluzionista espezieen arteko ahaidego baten bidez formulatzen zen.
2 adj./iz. Eboluzionismoaren aldekoa.
ebonita
iz. Kim. Gai beltz eta gogorra, kautxua sufreaz tratatuz lortzen dena, isolatzaile gisa erabili izan dena. Isolatzailerik onenak beira, portzelana, ebonita eta kautxua dira.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ebonita
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:35 |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edabe
iz. Ezaugarri bereziren bat duen edaria, bereziki sendagarria edo magikoa dena. Edabe horretatik edaten duena ez da inoiz gaixotuko. Edabe honen tanta batzuk emango dizkiogu zure apoari, ea zer gertatzen zaion. Edabe magikoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edabe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(edari sendagarria).
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo
nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: "edabe: hitz hau
erdarazko pócima gisa erabili da eta ez dut uste,
horregatik, beti 'edari "sendagarria"' denik, 'elixir, maitasunezko
edaria, edari loeragilea, pozoia' etab. ere izan liteke. Ene ustez
halako konnotazio txarra dauka: 'badaezpadako edaria, ustez
sendagarri edo mesedegarria'".
- [E116]: "zuzen ari da XK, beti ez
dela 'sendagarria' dioenean (oraingo 40 bat testutan ageri da, eta
hainbat gauza adierazten ditu); baina ez dut uste horiek guztiak
argitzeko egokierarik onena dugunik hau, eta "euskara-euskara
hiztegia" lantzen denerako utziko nuke adiera zehaztea. Nire
proposamena da forma soila ematea: "edabe iz."".
- Erabakia: Erabakia
(2006-10-27): "OK".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edade
iz. Heg. Herr. Adina.
edadeko adj. Heg. Herr. Adinekoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edade
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Heg. Herr. h. adin / AS: edadeko
Heg. Herr. h. adineko.
Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da
Herr., Heg.: ik. adin
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
edadeko (41.131.2: Herr., Heg.: ik. adineko)
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "adin [proposatzen dut,
ordez]" (1994-11-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edadetu, edade/edadetu, edadetzen
da ad. Heg. Herr. Adindu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edadetu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
edadetu, edade(tu), edadetzen. Heg. Herr.
da ad. h. adindu.
Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da
Herr., Heg.: ik. adindu
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
edadetu, edade(tu), edadetzen
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edafologia
iz. Lurzoruak eta haien egoerak eta ezaugarriek landareengan duten eragina aztertzen dituen zientzia. Diputazioaren geomorfologia eta edafologia txostenak argi jasotzen du (...).
edaldi
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, edaldi-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. edanaldi].
Estekak-
HBO
Aztergaia: edaldi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: † Ik. edanaldi / HiztEn: - / LurE: - /
ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. edanaldi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edale
1 adj./iz. Edari alkoholdunen zaleegia dena. Ik. edatun. Ez baita emazte edalea baitan zer fidaturik, eta ez gizon hordia baitan ere. Nekazari edalea ez da aberastuko. Edale eta jokalarien artean. Anitz jateaz eta anitz edateaz jaleago eta edaleago egiten baita. Horra zer jazo ohi zaien ardo-edaleei.
2 iz. Aipatzen dena edaten duen animalia edo pertsona. "Ur honen edalea egarrituko da berriz ere" zioen Jesusek. Haur esne-edalea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edale
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo
nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edalontzi
iz. Ontzi txikia, gehienetan beirazkoa eta zilindro formakoa, edateko erabiltzen dena; ontzi horren edukia. Ik. edontzi; baso2. Beirazko sei edalontzi. Edalontziak bete zituen ardoz. Edalontzi bat ur. Edalontzia bete ur. Edalontziak hustu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edalontzi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-02-25 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
edontzi (63 ager.) eta edan-ontzi
(23) HMko formak dira (eta EBko 6 ager.). IEan oso ager. gutxi
(2).
basoda IEan agertu den forma bakarra (12 ager.);
HMan bi formak ageri dira: baso 24 aldiz (B: 1; G:
21; EgAs: 2), eta edontzi 23 aldiz (B: 7; G: 15;
EgAs: 1). Agerraldi banarekin edalontzi (B) eta
edan-ontzi (G). EBko testuetan baso da
forma nagusia (21 ager.); 7 aldiz ageri da edalontzi
eta behin edontzi.
DFrec-en edalontzi 5; baso graduatu 6,
basogintza 1; AB38: edalontzi (22),
edalontzikada (1), edari-ontzi (1); baso (9),
baso graduatu (1); AB50: edalontzi (1);
basoerdi (3), baso-ipurdi (1), basokada
(1).
Bestelakoak
Jatorrizko forma
edalontzi, baso
Informazio osagarria
Konposatu desegokiaren ordez ematekoa
Ik. edontzi
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E124]: "ez dut uste maila berean jar
daitezkeenik jadanik Leizarragaren garaian dokumentatzen den hitza
(edari-ontzi > edalontzi), aspaldiko urteotan gure hizkuntz
ondare zaharretik berreskuratua, eta Larramendiren purismoak
funtsik gabe asmaturikoa. Interesgarria litzateke ordenagailuz
lorturiko maiztasunak zein urte-tartetakoak diren, zeintzuk
1970rartekoak ala zeintzuk ordutik honainokoak. Edozein kasutan
edanontzi ere kontutan hartzekoa da" (1995-01-25)
- [E301]: [nik zerrendan sartu egingo
nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
- [E302]: Hemen ere betiko istilua
dugu. Irizpide historikoak izan dira kontutan eta baztertu egiten
da gaur egungo erabilera. Geure ezjakintasuna, eta azken urtetako
zabarkeria kontutan izanik ere, ez ote da hori hizkuntzari behar
baino estuagoko gerruntzea jartzea? Ez ote dago beste txokorik
edontzi-rako, edalontzi baztertu gabe? Ez da egokia
izango burnizko edalontzi herdoitua idaztea, baina
burdinazko edontzi herdoildua-k, esate baterako, ez al du
"escudilla de fierro roñoso"ren halako soinuren bat vaso de
hierro oxidado izan ordez?" (1994-11-10)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edan1, edan, edaten
1 du ad. Isurkari bat irentsi. Baso bat ardo edan. Jatekoa, botikak eta edateko ura banatzen ari dira. Edateko ona den ura. Edateko ona ez dena. Ez dezala haurrak ardorik eta sagardorik edan. Edan ezazu iturriko ura ezeren nahaste gabe. Ur hau edaten duena berriz ere egarrituko da; baina nik emandako uretik edaten duenak ez du egundaino egarririk izango. Belar horiekin eginiko saldatik hiru aldiz edatea aski bailuke eriak, sendatzeko. Izango dugu zer jan eta zer edan. Tanta bat edan. Kopatik hurrupaka edaten. Ezer ere jan eta edan gabe egotea. Abereei edaten eman. Itsasoko ura zu bazina, agortzeraino edango nuke. Lore guztiek haginka edan zidaten odola.
2 du ad. Irud. Aireko hezetasuna edaten duen lurra. Esnea xurgatzean euskara dut edan. Argi iturri horretan edan zituzten Elizako gurasoek beren liburuetako ikaskizunak. Zure ahotik pozik, Txomin, dut edaten. Gure irabaziak janez eta edanez asetzen zara.
3 du ad. (nor osagarririk gabe). Edari alkoholdunak hartu. Ik. zurrut egin. Badakit edaten duela. Edanda dago. Asko edaten du eta kalte egiten dio. Ezagutza galtzeraino edan. Neurriz jatea eta edatea. Jateko eta edateko gurari larregia. Anitz jateaz eta anitz edateaz jaleago eta edaleago egiten baita.
edan-sarri adj. Edari alkoholdunak sarri edaten dituena. Ez dit ezerk higuin gehiago ematen, nekazari edan-sarri edo ardozaleegiak baino.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edan 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-03-24 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:02 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
edan, edaten. du ad.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
edan 1 gisa eskainiz, hau da: sarrera banatan
emanez aditza eta izena, eta lehenari AS gisa gehituz:
edan-sarri.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
edan, edan, edaten
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edan2
iz. Edatea; edaria. Ondasun, apaindura, jan, edan eta beste honelako gauzetan. Jana, edana, jokoa eta alferkeria. Edanak galduko hau. Neurriz gaineko edana, agortzen ez den gaitz iturria da. Abere bihurtzen dira gizonak edan gehiegiarekin. Bazekien bere senarra edanari emana zela.
edanean adb. Edaten. Ongi irabazten dute, baina hondatzen dute edanean, jokoan edo trabesean. Ostirala ezkero dabil edanean.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edan 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:19 |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edanaldi
iz. Edaten den aldia; edatea. Asteazkenean edanaldi bat dute nagusiaren lepora. Edanaldi bakoitzean topa eginez.
edanarazi, edanaraz, edanarazten
du ad. Edatera behartu. Edabe nazkagarri bat edanarazi zion. Edanarazten diete alkohola haurrei.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edanarazi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
edanarazi, edanaraz, edanarazten. dio ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
edanarazi, edanaraz, edanarazten
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edangarri
adj. Edateko ona.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edangarri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:26 |
2004-07-06 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
edangarri G 1 (Mb IArg); edateko ez
on G 1 (Mb IArg) eta edateko ur on G 1
(Goñi); edateko ur (erateko ur) 8: B 1 (Erkiag
BatB), G 5 (Lard, JAIraz Bizia 3, Uzt Sas), IE
2 (JE Bur, Zerb Azk).
edangarri 8: B 1 (J. Artaraz), G 1 (Aste
Santua), EB 6 (ArauErab 1988, I. Antiguedad,
Medikuntza, K. Navarro, I. Uribe 2);
ez-edangarri EB 1 (Kimika 1990);
edangarritasun EB 1 (I. Uribe); edateko
on B 1 (Habe); edateko ur: G 1 (Latxaga), EB
6 (Lan Kide Aurrezkia 1977, X. Mendiguren B., EMBOroi, M.
Billelabeitia; Egin 1989, Hiriart-U).
edangarri: DFrec 2, AB38 5, HiztEn, Euskalterm 2;
edangarritasun: HiztEn, Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu
ap. AB50, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
edangarri: EuskHizt (Ik. edateko ona),
HiruMila, ElhHizt, DRA, PMuj DVC;
edangarritasun: HiruMila, ElhHizt, PMuj DVC;
edankizun: Lh DBF, DRA; edateko:
HiruMila. Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta
EF/FE, Casve EF, HaizeG BF.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdal potable formaren ordainak: edangarri:
HiruMila, ElhHizt, Casve FE, HaizeG FB, PMuj
DCV; edateko: HiztHand (eta edateko
on), HiruMila, ElhHizt, Lur EG/CE eta EF/FE (eta
edateko on), HaizeG FB (edateko on), PMuj
DCV (edatekoa); edateko ura: HiruMila
(eta edatekoa ez den ura), ElhHizt; edangai:
HaizeG FB, PMuj DCV, onartzeko moduko:
HiztHand // Eta gainera, PMuj DCV: edanari,
edan-naizukoa, edakizun, edaki, (agua potable)
urezti, ur-motel, uezti, ur-geza.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: Ik. edateko ona / HiztEn: + / LurE: - /
ElhHizt: + / EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak
'edateko ona' adierazteko erabili izan da, dirudienez;
horretarako edateko ona aski dela uste du lantaldeak (ikus
"Euskaltzainen oharrak" s.u. arnasgarri).
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-garri.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E123]: "Neuk ere ez dut
edangarri izenondoaren beharrik ikusten; lantaldeak dioen
bezala, edateko on, edo edateko bera nahikoa da.
Ereduzko prosa gaur edo Euskalterm kontsultatuz gero, oso
adibide gutxi aurkituko ditugu".
- [E208]: "Nik sartu egingo nuke, oso
erabilia da eta. Horrek ez du kentzen, noski, edateko on eta
edateko txar arruntak ere sartu behar ez direnik".
- [E116]: "Lekuko bakarra du OEHn (S.
Mendiburu); XX. mendeko testuetan dozenatik gora dira erabili
dutenak (ez dakit goi-mailako idazlerik baden horien artean). Hala
ere, onar litekeela uste dut, XK-k nahi duen bezala (hau da, forma
hobetsia definitzaile duela): "edangarri izond. 'edateko
ona'".
- Erabakia: Erabakia
(2006-10-27): "edangarri izond. 'kalterik egin gabe edan
daitekeena'".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edanleku
1 iz. Abereei edaten emateko lekua; aska (abereei edaten ematekoa).
2 iz. Taberna. Edanleku honetan ez da alkoholik salduko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edanleku
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt: edanleku (es abrevadero).
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-leku.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edanontzi
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, edanontzi-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. edalontzi; edontzi].
Estekak-
HBO
Aztergaia: edanontzi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: Ik. edalontzi / LurE: + / ElhHizt: -
/ EskolaHE: +
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. edalontzi, edontzi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edantegi
iz. g.er. Taberna.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edantegi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
taberna.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edaran, edaran, edaraten
du ad. Edanarazi.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edaran
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
edaran, edaraten. du ad. h. edanarazi.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar. Ik. edanarazi
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendatik kendu
egingo nuke]" (1994-11-02)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: faktitibo erregularra ere
aipatu beharko litzateke: eradan alegia.
- Erabakia: BAgiria
(1996-10-18): ez da onartu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edari
iz. Edateko den isurkaria. (Batez ere, ur hutsa ez denaz esaten da). Janaria, edaria eta janztekoa. Ohetzat lastoa, aulkitzat harria, edaritzat ur hutsa. Edari goxoa, garratza, motela. Edari alkoholdunak hartu. Edari bizkorgarri bat. Edari hordigarriak. Edari mozkorgarri bereziak irentsiz. Presondegian eskaini zioten edari pozoitua. Eta haren odola dela gure edari. Behazunez eta ozpinez egindako edari bat.
edari bizi iz. Alkohol graduazio handiko edaria, gehienbat destilazioz lortua. Ez du edango ez ardorik ez edari bizirik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-02-25 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:Merkat |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:05 |
|
|
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E123]: "AS: edari bizi,
edari zuri OEHi kusita, proposatuko nituzke bi azpisarrera
horiek".
- [E116]: "Ez dugu normalean forma
berririk proposatzen gure aldetik, baina posible dira salbuespenak.
MAk proposatzen dituenetan, baditu lekukoak edari bizi
esapideak (Agirre Asteasukoa, Illarramendi, Euskal Esnalea
1925, A. Ibiñagabeitia, J. Kerexeta; eta EEBSn beste bospasei),
baina Hegoaldekoak dira denak, eta Heg. marka duela
onartzekoa izan liteke (Iparraldekoek esango dute hala behar duen).
Ilunagoa da niretzat edari zuri azpisarreraren kontua:
Agirre Asteasukoak eta J. Etxeparek erabili dute (bestetan ez dut
aurkitu), baina ez dakit adiera zehazten ('aguardiente' da, OEHn,
eta 'edari bizia' I. Sarasolarenean). Zuek esan".
- Erabakia: Erabakia
(2006-10-27): "edari bizi sartu AS".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edarigintza
iz. Edariak egitea; edarien industria. Edarigintzan erabiltzen diren landareak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edarigintza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-gintza.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edarikoi
adj. g.er. Edalea, edarizalea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edarikoi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-koi/-zale.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
edalea, edarizalea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edaritegi
iz. Edariak saltzen edo zerbitzatzen diren etxea edo denda. Edaritegiren batean aurkituko duzu.
edarizale
adj. Edarien zale dena. Ez zen neskazale amorratua, ezta edarizalea ere. Emakume edarizalea.
edarra
iz. Suila. Ik. ferreta. Iturrian, buruko edarraren zabuak ezin zaindurik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edarra
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E116]: "Lehen itzulian hartutako
erabakiak ez ditugu aldatzen, baina osa edo azal ditzakegu, egoki
denean; adibidez, "edarra iz. 'suila'. Sin.
ferreta". Egokiagoa izan liteke, ordea, "euskara-euskara
hiztegia" lantzeko unean osatzea. Proposamena: "edarra iz.
'suila'. Sin. ferreta"".
- Erabakia: Erabakia
(2006-11-24): "OK".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edasi
ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, edasi-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. erasi].
Estekak-
HBO
Aztergaia: edasi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: Ik. erasi / HiztEn: Ik. erasi / LurE: - /
ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. erasi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edaska
iz. g.er. Abereei edaten emateko aska. Ik. uraska; aska 3.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edaska
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-aska.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
edateko aska.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edaski
iz. Urrebotoia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edaski
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-10-07 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: Ik. urrebotoi /
LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(belar-landare bat).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edate
iz. Edari alkoholdunak hartzea. Jostetak eta jate eta edate galantak. Eta itzultzen dira edate zikin galgarri gaiztoetara.
edate dantza, edate-dantza iz. g.er. Karrika-dantza.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edate
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: edate-dantza.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edateko
iz. Edaria. Behar duen jateko eta edateko guztia. Badu oren erdi bat hemen jarri eta edateko bat galdegin nuela.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edateko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz. 'edaria'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
edatun
adj. Edalea. Oso jatun eta edatun txarra zen, eta ogi pixka busti birekin ematen zitzaion mantenua. Emakumea bada edatuna, hainbat gaiztoago.
Estekak-
HBO
Aztergaia: edatun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau63 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1994-02-23 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendatik kendu
egingo nuke]" (1994-11-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Oharra: azken eguneraketa 2021-01-14
