Euskaltzaindiaren Hiztegia

Txostenaren laburpena

OEH/EEBS segidan: saga- 1 (G) / 2 (G); saha- 4 (IE) / 7 (EB); sara- 32 (B-G) / 4 (G); ez dugu saats formarik aurkitu .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

sagatz G 1: Apaol ("bere anaia, Arrandari menditikan datorren errekatxoari laztan ematera, agur, gur, gur, gur esanaz, erreka baztarretako sagatz, altz eta arantzei"); sahats IE 4: Gy 2 ("Haur bat dostatzen zelarik ibai baten aldean, ur handirat erori zen gaixoa ustekabean: Zeruak hala nahia, sahats bat gerthatu zen, Zoiñak, esker Yainkoari, salba-razi baitzuen: Zeukala, diot, tin-tinka sahatsaren adarra, Eskola nausi bat handik badathor pasatzera"), Hb Esk ("Lehen errotaraino heldu da marea, Arrainez dakharkela nihonden ostea; Barthak dire herrian errepirak deitzen; Artho, belhar, sahatsek dituzte gainditzen"), Dv Lab ("Xotxetik heldu dira burzuntza, haltza, sahatsa eta bertze zenbait zuhamu mota"); sarats (eta s.-arbaxta, s.(-)osto) 32 ager.: B-G (Mg PAb zerrenda batean: "Saratsa"; Izt C: "Eta oraindik are geiagokoa da, errolla, luepaki, erreten, zingidadi, aldats ta malloetan sortzen diran arantza-beltz, laarzuri, sarats, ezkerain, txillar, zume eta oen lagun askok, alkar maitaro laztandu ta bata besteari irme josirik, egiñeratzen dituzten sasi andien nabardade ederra eta eoera miraritsua"; Altuna 2, adib.: "Ixar dizdiratsu bat ortzetik zerutik sarats-artera jausi zan"; Laux BBa: "Sarats ondotik gixon altsubak eruan dabe obira"; Otx:"Burutik eragin eutsen azkenian mutillari, ta amorru-aldi batek jota, artu zittuzan sarats adaki batzuk eta itxuski antzera sorta bat egindda, asi zan eulijai aupadaka ia burrukan egin gura ebenentz"; Or Mi 4, adib.: "Erreka-ertzean aize garbia, zotala ta sarats zaarrak, atsegiñez arritu ziren"; JMB ELG 2, adib.: "Orrela egiñak ziran azkon-muturrak: batzuek ereñotz edo erramu-ostoaren erakoak, besteak saratsarenak bezelakoak eta beste batzuek berriz akats eta txurtendunak"; Gand Elorri 3, adib.: "Arrisku etzaituen leion pesta-leku, sarats-argi-gorengo malgua zaitugu, ain betiko geure!"; NEtx LBB 2, adib.: "Buka ipui bakoitzaren azken-doiñua ta berriro Erregiña ta saratsa"; Ibiñ Virgil 15, adib.: "Ez zaituztet geiago bazkatuko erratz loretsuz ezta sarats gaizi ere, nere auntz maiteok", "Sarats astiroa oliondo zurbillaren, edota larrosondo gorrailak ardi-mihi apalaren ondoan bezin bat duzu Aminta zure aldamenean, ene ustez").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

sagats G 2: J. Aierbe (adib.: "Gure basotik ostutzen dituk / sagatsak eta urritzak,/ eskatu eta emateko're / ez gaituk aren murritzak"); sahats (eta sahatsondo) EB 7: SGarm Izadia ("Urki, zurtxuri eta sahatsak horrelaxe haunditzen dira eskualdeotan"), I. Aldabe 2 (adib.: "baliteke zumartzuri autoktonotako (Populus alba) makaldi bat eratzea, bertan, lizar hostotxikia (Fraxinus angustifolia), sahats zuria (Salix alba) edo zumarra (Ulmus minor) gisako zenbait zuhaitzek, uholde-kontrako defentsa gerriko bat osatzen dutelarik..."), X. Mendiguren B. ("Han goian besteen artean, zubiaren ondoan, aurrekaldean zeukan hegian eraikia, eta nondik hain ikusmira politak bait zeuden sahatsetara"), F. Larrea ("Hona hemen zenbait belar lagungarri: gorostia, altza, erramua, osina (asuna), tomatea, sahatsa"), A. Valdes ("Zenbait sahatsondo ere, Loira sorleku izanik, arinki handituak nabarmentzen dira"), L. Auzmendi ("Bihotzik ez duelako, / ezetz esan du haltzak. / Eguzkia estali du / ilunaren garratzak. / Errekaren bestaldean / negar dagi sahatsak"); sarats G 4: Or Mi (OEHko testu-lekukotasun berean), Ibiñ Virgil 2 (OEHko testu-lekukotasun berean), J. Gaztañaga ("Erreka-ondotan, berriz, saratsak, zumartxuriak eta altzak izaten dira"); sarrats G 1: J. Gaztañaga ("Gaztaindiak, eta batez ere ariztiak, bestelako sastraka ta zugaitz asko izaten ditu tartean, pagadiak baiño askoz geiago; adibidez, auek danak: urritzak, urkiak, gorostiak, lizarrak, zumarrak, astigarrak, sarratsak [sic], intsusak, karraskillak, zapatari-egurrak, lertxunak, e.a.").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

sahats : DFrec 1, AB38 6 (hauetan s. nigarti 1), HiztEn, LurE, Euskalterm (hauetan ahuntz-s., s. hauskara, s. ilun, s. nano, etab.); sarats : DFrec 1, AB38 4 (hauetan s. negarti 1, s.-zur 1), HiztEn (ik. sahats), LurE ik. sahats) // Ez dugu aurkitu ap. AB50.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: sahats : Salix sp. (S. Caprea, S. Cinerea, S. Atrocinerea); sahats hauskara : Salix cinerea; sahats ilun : Salix atrocinerea.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

sahats : BiblE 4 (Lb 23,40; Is 44,4; Sal 136,2; Jb 40,22); Dv 2 (Is 44,4; Sal 136,2); Bibl (Lb 23,40); sarats : Ol 3 (Lb 23,40; Is 44,4; Sal 136,2).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

saats : HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC (eta saats-lerro); sahats : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF (eta sahats sagübeharri: 'saule à oreillette'), Lh DBF, DRA; sarats : HiruMila (ik. sahats), EskolaHE (ik. sahats), Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Landare eta animalien taxonomi izena