Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: NORK DAKI. a) Quién sabe (si), a saber (si). Nork daki, mehatxatu bagaitu ere geure Iainkoak, [...] itzuliko denz bertze aldera. Ax 70 (V 46). A! Ta nork daki bat-batean illko nazan? Cb Eg II 90 (Dv LEd 164 nork daki). Nork daki ez othe den heretiko bat? Laph 82. Nork daki, ama, ez ote zaigun oraindik gaur etorriko! Zab Gabon 35. Nork daki, ian ez othe dugun Jesus maitea hekien artean kausituko. Jnn SBi 81. Nork daki ezkonduko dirala ere ez ote dezun amets egin! Alz Ram 54. Nork daki andik etortzerako gauzak zuzentzen ez ote diran. Etxde JJ 63. Nork daki etzuten nunbeit aditua Larrunen badela urre? Zerb Azk 39. v. tbn. Goñi 108. Urruz Zer 139. Ill Pill 11. A Ardi 120. Lf Murtuts 4. b) (Seguido de un adverbio interrogativo). A saber. Ezkutaturik eguzkia eta illargia, nork daki non. Lar SAgust 9. Begira erderari, ta ekusiko dezu [hitz] gehienak latin hitzkuntzarenak dituala, ta oez gañerakoak nok daki nongoak eta norenak. Ub 3. Ekusten zituela nork daki zenbat neke, pena eta gogortasun. AA III 297. Nork daki bertze zenbat gisetako profanazione sakrilejoz. Dh 135. Beste landare bat ezagutu izan da Oñatiko baratza batean, zeñari deitzen zitzaion minosa sensitiva, nork daki nondik eta nola eskuratua. Izt C 161. Aurthiki zituzten khurutzefikak orga tonberoetarat, eramaiteko nork daki norat! Elsb Fram 163. Mendiska hori, nork daki noizdanik, deitzen dugu Santa Barbara. Ox 17. Nork daki noizko iguzkiek apur bat horailduak, harri hek ere! JE Ber 19. Beste satelite bat bota ei juek oin be, nork jakik zenbat bidian. SM Zirik 23. v. tbn. Mb IArg II 301. Aran SIgn 203. Xe 274. AzpPr 50. Muj PAm 21. Mde Pr 139. (Con bertze). Haren ganat ethorri ziren bertze nork daki zenbat aingeru. Jnn SBi 13. Baduzu orotarik: arrosa, julufrei [...] eta nork daki bertze zenbat, eskuaraz izenda ez detzazkegunak! JE Bur 83. Penaren pasioz nork daki zer esan ta zer egin zuen. Cb Just 40. Gogobetekoaren zañ egon balira, nork daki zer izango zirean zartzara orreik emakume biok! Ag Kr 161. Nork daki zer pasatzen den horren baitan! Larz Senper 124. Nork daki zenbat anima zintzotu ta zeruratu zitun! MAtx Gazt 102. c) (Exclam.). Menturaz bai. Nork daki? Dv Lab 219. Nork daki! Sor Bar 71. Geroxeago ezarriko zutela ministro eta, nork daki? beharrez oraino zerbeit gehiago. HU Aurp 65. Erabili duke oraino bertzerik gogoan, nork daki, komisario dohakabeak. JE Bur 194. Nere begiak bereetan josi al banitza... nork daki! Alz Ram 81. Sinesteko da latinaren ikasten ere hasia zerala [sic, ¿por zela?], bai etxean, hango apezekin, bai Sanguesako eskolan, bai eta ere, nork daki? Tafallan eta Iruñen. Ardoy SFran 80. v. tbn. Ag G 158. FIr 138. Lab EEguna 64. Etxde JJ 54. Txill Let 28. Larz Senper 114. Osk Kurl 45. SM Zirik 107. NEtx LBB 235.

adib.: ahal izan 1 da/du ad. (Ezkerrean duen aditz bati dagokiola). Aipatzen dena gertatzeko edo egiteko eragozpenik edo ezintasunik ez izan. (Era burutu gabeak). Erraz egiten ahal dut: erraz egin ahal dut, erraz egin dezaket. Gaur joaten ahal naiz: gaur joan ahal naiz, gaur joan naiteke. Ozta-ozta entzuten ahal nion: ozta-ozta entzun ahal nion, ozta-ozta entzun niezaiokeen. Nahi zuen guztia jaten ahal zuen: nahi zuen guztia jan ahal zuen, nahi zuen guztia jan zezakeen. Aurkitzen ahal badu: aurkitu ahal badu, aurki badezake. Nork daki non gelditzen ahal den: nork daki non gelditu ahal den, nork daki non geldi daitekeen. // aztalka 2 iz. Zilipurdia. Nork daki nolako aztalka eta zilipurdiak egin dituzten euskararen etsaiek!

nork jakin : HABE (“Niri aukera asko suertatu zaizkit modan egotearren-edo, eta nik aprobetxatu egingo ditut. Nork daki? Hemendik urtebetera, igual, inork ez nau lanerako nahi izango. Hori gertatu egiten da!”), Aizu (“Uste dut labela egin denetik arriskua txikiagoa dela, baina nork daki!”), Karmel (“Mur-murzer edo zer erranez belarrira;nork jakin maite-irrits ezala haserrez... Badirudi kortejatzera datorrela, inguru-minguru,bitxi gori xarmantaren ertzera”), Elkar (“Eta nork jakin zer gerta daitekeen?”), Deia (“Nork jakin, bizitza izan baitaiteke poema surrealista bat, eta poema surrealista bat etor baitaiteke hitz lauz idatzia”), Elhuyar (“Ziur gaude etorkizunean distantzia luzeagoak eta informazio-kopuru handiagoak teleportatzeko gai izango garela, baina non dago muga? Nork jakin”), Berria (“Nork jakin, akaso Mourinhoren bisitaren beldur izango zen”), EiTB (“Enuke nahi, baina nork daki…”), Goiena (“Nork daki, agian egunen baten nire musika ibilbidea Euskal Herrian egiten jarrai dezaket!”), Jakin (“Krisia, itxaropenik eza, herrimina... nork daki!”)…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

nork jakin : Herria (“Elizondo aldean ikusten baduzue emazte bat ixopak eskuetan margolan baten tindatzen, nork daki, behar bada Aña Mari Marin izango da!”), Berria (“Eta, nork daki, agian autokritikara”), Eneko Bidegain (“Gero, nork daki, orobat mutiko hori arras gustatuko zaio, gehiegi ere...”), Matias Mugica (“Agian, nork jakin, agian bazitekeen Tsarrari bizia salbatzea ere!”), Edorta Jimenez (“Beste batzuk mahaietan ziren, edanean, jolasean eta, nork daki, aukeraren zain”), Josu Zabaleta (“Nork jakin hura ba ote datorren - esan zuten neskek.”), Joxemari Urteaga (“Hara, Justo, nire ustez - moztu zion Albertok -, zeruko konstelazio bat izan daiteke triangelua, baita trafikoko seinale bat ere, edo musika talderen baten ikurra, nork jakin”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa gehitzekoa da, batek jakin bezala. Baina bi azpisarrerek ohar bidez azaldu beharko lukete nork daki eta batek daki formetan bakarrik erabiltzen dela.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoak.