Euskaltzaindiaren Hiztegia

1 emaitza kartola bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.

kartola
1 iz. Zamarietan, bizkarretik alboetara, gauzak garraiatzeko edo bertan esertzeko, ipintzen den zurezko tresna. Zaldi gaineko kartoletan eserita.
2 iz. Orgetan edo kamioietan, zamari eusteko alboetan jartzen diren ohol edo xafletako bakoitza. Ik. hesi 3; gurtesi. Erremolatxa garraiatzeko kartolak ipini behar zaizkio gurdiari. Kartolarik gabeko orga handiak.

Aztergaia: kartola

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 2000-06-13 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan kartola : 1 "asientos para andar a caballo las mujeres", "jamugas, cartolas, asientos que se colocan sobre las caballerías": Izeta BHizt ("Gure abreak kartola berrie du"), CartAnd ("Oraintxen ere or dijoaz bi abere kartoletan emakumezkoakin"), Echta Jos ("Zaldi-ganeko kartoletan berera jesarrita"); 2 "palos con que se atraviesa el carro para que no se rompa al transportar grandes cargas" eta "tableros que se colocan a ambos lados de los carros de labranza cuando han de transportar castañas, basura o cosas semejantes": J. Etxeberria EEs 1931 ("Kartolak, asto, beor edo zaldi-gañean belarra-ta erabiltzeko lau kako"), Elexp Berg ("Erromalatxa karriorako kartolak ipiñi bia jako burdixai. Kamioiai atzeko kartolia galdu jako"); 3 kartol "horca, aparato hecho de tres palos que se pone al pescuezo a cerdos y perros para que no se metan en las heredades"; 4 kartol , karttola "una talla [sic] que se pone sobre la basija [sic] de leche al prensar el queso fresco y debajo de la prensa": Izeta BHizt ("Gasnak ongi egiteko kartol ona behar da. Kartola bagozkoa"); 5 kartol "B, madero que se pone bajo el cedazo al cerner harina en la artesa"; gurtol, burtol : 1 "pièces, planches du fond ou des côtés de la charrette", "cama del carro...": Iz ArOñ ("las tablas que forman el fondo de la caja del carro"), VMg ("Mando batek zeramala burdia jarri zitzaion burtolean euli gogaitgarria"); burtol , burdi-ol "tablones del carro, armazones laterales...".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

astakartola 1, J.I. Uranga ("Astazayak, mintzatze artaz kupiturik, astakartolatik ateriaz eman ziyon ogi koxkor bat esanaz: premiyan egongo zera noski, eta tori"); kartola 4: Echta Jos (OEHko testuinguru bera); Bilboko Larraskituko euskaraz ("Idetan ta faten gintzenien, idie edo bedarra edo, kartolak ifiñi barik, kartolarik es, paluek emetik, palutxuek, altuek, ta emen idie ta bedarra ta, kartolak ifinten sien satzetarako, patatie ekarte sanien solotik, patata sakuek edo").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

burtola : HiztEn (ik. gurtohol); gurtohol : HiztEn (kartola, gurdiari alboetan ezartzen zaion ohola, simaurra eta antzekoak garraiatzeko erabilia); kartola : AB38 2 (cartola, jamuga); HiztEn (pl. 1 zaldiek eta beste zamariek zamaren bat —pertsonak barne— eramateko bizkar gainean eramaten duten zurezko tresna. 2 zama ez erortzeko edo hobeto eramateko gurdiari alboetan edo zeharka ezartzen zaizkion oholak. Gaur egun, kamioiek arrazoi berarengatik alboetan eramaten dituzten eranskinei ere honela deitzen zaie); Euskalterm 1 (brazola, Arrantzakoa) // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Garm LexEV 346: burtola ("tabla que va sobre los travesaños de la cama o "burtetxia" del carro rural o "burdixa"" — Bergara); ibid. 367: kartolak ("tablas que se aplican al carro rural [...] para el transporte de determinada carga, como el estiércol" — Mallabia)

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

burdi-ol : DRA (tablones del carro, armazones laterales); burt-ola : PMuj DVC (carrocería — establecimiento); burtol : DRA (1 adral VocNav, Urkia EEs 1930. 2 cama del carro); gurt-ola : PMuj DVC (carrocería — establecimiento); Lh DBF (gurtolak: pièce, planche du fond ou des côtés de la charrette); gurtohol : ElhHizt (tabla del carro — tablas que se añaden al carro para sujetar la carga); HiruMila (cartola, tablas que se añaden al carro); DRA (gurtol: tabla del carro — se emplea también para llevar el pan al horno. Iz Als); PMuj DVC (gurt-ool: cartola, tablas y palos añadidos al carro); kartol : Lh DBF (1 tribart, sorte de collier triangulaire que l'on met au cou des porcs et des chiens pour les empêcher de passer à travers les haies. 2 au plur. kartola, cacolets, sorte de harnais); DRA (1 madero que se pone bajo el cedazo al cerner harina en la artesa. 2 horca, aparato hecho de tres palos que se pone al pescuezo a cerdos y perros para que no se metan en las heredades. 3 tabla que se usa para prensar los quesos); PMuj DVC (1 AN palo, leño o madero puesto bajo el cedazo al cerner harina en la artesa. 2 BN horca, trangallo, traba puesta en el pescuezo de los animales. 3 AN tabla usada para prensar quesos); kartol-apain : PMuj DVC (sillín, jamuga lujosa); kartola : ElhHizt (BG 1 pl. cartolas, artolas — de la caballería. 2 adral); HiruMila (1 aparejos de animales para llevar ciertas cargas. 2 tablas que se colocan al carro para ciertas cargas); DRA (1 jamugas, cartolas, asientos que se colocan sobre las caballerías. Es vasco según el Diccionario de la Academia española. 2 palos con que se atraviesa el carro para que no se rompa al transportar grandes cargas); PMuj DVC (1 BG esportillo de caballería, cartolas, artolas, silletas, jamugas colocadas sobre las caballerías. 2 BG palos traveseros para reforzar carros muy cargados; ladral, lladral, adral, tapial, estirpia, telerín, tendal, costana, tablar. 3 brazola. 4 ANBN armatoste, grandote, corpulento, desmadejado, gandul); kartolatu : PMuj DVC (poner bastos a caballerías) // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

1 zamariei bizkar gainean ipintzen zaien zurezko tresna. 2 gurdiari (eta kamioiari) alboetan ezartzen zaizkion oholak.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: [falta da eta sartzea proposatzen dugu] (1996-01-08)

 

Azkue Biblioteka eta Artxiboa

ORDUTEGIA
9:00 - 14:00

Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.