Euskaltzaindiaren Hiztegia
1 emaitza jalgi bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.
Esaera zaharrak
Hisiaz fraide sartu nintzen, eta ahalkez jalgi ez nintzen.Aztergaia: jalgi
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1995-04-27 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
a) 'atera, irten' (IEko formak batez ere): jalgi , ialgi, yalgi, jalgitu formek 130 ager. dituzte, IE-ZuAm gehienbat: L: Lç; Ax (erabilera metalinguistikoa); O; Monho; Gy; Hb; Laph; HU; JE; Ox; Iratz; Lf (Murtuts eta Zait Plat-en sarrera); Mde; Ardoy; BN: E (10 + honen aipamenak Ldi BB, Etxde AlosT); Bordel; Etcham; Zub; ZuAm: Tt; Casve; CatLan; G: Or; jalk(h)i , ialk(h)i, jalkitü formak 334 aldiz daude; 1900 aurretik Z da batez ere (282 ager.); L 3 ager.; XX. mendean G 42, IE 2; L: EZ, O, Mde; Z: Tt (33); Bp; Mst (26); Egiat; AstLas (35); UskLib; Xarlem (124); Etch; Arch; Ip; CatS; Balad; G: Lar; It; Or; Ldi; Etxde; Gazt; MAtx; Ibiñ; jali forma 98 aldiz jaso da 1850tik aurrera: IE (93 ager.; Balad; L: HU; CatJauf; Barb; Ox; Zerb; Larz; Ardoy; Mattin) eta Z (Casve); jelk(h)i , jelkaldi formek 66 ager. dituzte: IE 5 (BN: ChantP; L: Mde), Z 58: UskLib; Etch; Const; Casve (51); jelgi behin BN: ChantP; b) 'fruitu heldua erori' eta 'aletu' adierakoak G dira, 1800dik aurrera; 'fruitua erori' 12 aldiz: Izt, Or, Ldi, MAtx, Ibiñ; 'aletu': jalki, yalki: Or, Ldi; jaulki, yaulki: Zab Gabon, Or; c) '(ahotik) itzuri, atera' adierako guztiak 1800dik aurrerakoak dira: jaulki , iaulki, yaulki formak 62 aldiz daude: B: Gand; G: Lard; Or; Ldi; TAg (26); SMitx; Zait; Vill; L: Mde; EB: Mde; MEIG; jalki , ialki, yalki 95 aldiz: B: Or; Erkiag; G: Izt; Mok; Or (49); Ldi; NEtx; Zait (12); Gazt; Ibiñ; L: Mde; EB: MEIG; jalgi , yalgi erabili dutenak: Or, Zait, Mde.
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
a) 'atera, irten': 1900-29 epean IE bakarrik azaldu da; geroko epeetan G ere bada, baina ez B: jalgi , ialgi, yalgi 68: IE 35 eta G 3 (Txillardegi; Onaindia, S.; Goikoetxea, P.); EB 24: Garmendia, I.; ELHUYAR; Alfaro, G.; Lopez A., E.; Torrealdai, J.M.; UZEI; Galtzada, J.; Odriozola, J.M.; Arbelbide, X.; Ansola L., G.; Garmendia, S.; Nazabal, G.; Tapia, I.; Sarrionandia, J.; Ezkiaga, P.; LEF Batzordea; Txillardegi; Forcada, J; jalki , ialki formek 9 ager. dituzte G (Iakakortexarena, T.; Zugasti, A.; Barandiaran, S.; Iriarte, J.L.; Zipitria, E.), IE (Krutwig), Z (Heguiaphal, M.), EB 2 (Urkizu, B. eta Nazabal, G); jali formak 52 ager. ditu, ia denak IE; EB hauek erabili dute: Mendibehere, K.; Apalategi, J.; Dupac, M.; Landart, D.; jelk(h)i , jelk(h)aldi formek 59 ager. dituzte; IE eta batez ere Z da: Davant, J.L.; Casenave, J.; Bordaçarre, P.; Aguergaray, A.; Hastoy, F.; Ligueix, L.; Heguiaphal, M. b) 'fruitu heldua erori' adierakoak 5 dira eta G: jalki (+ialki, yalki): Zait; Muxika; 50 Salmoak; jaulki : Iztueta, P. c) '(ahotik) itzuri, atera': jaulki , iaulki 24 aldiz daude: B 1 (Zubiri, I.), G 10 (Zaitegi, J.; Lekuona, M.; Jautarkol; Agirre, T.; Begiriztain, I.; Iturbe, M., IE 1 (Krutwig); EB-EgAs 11: Mendiguren B., X; Azurmendi, J.; Amenabar, J.; Zalbide, M.; Uranga, J.J.; Fernández I., L.; Bostak Bat; Arrieta, J.A.; Oiarzabal, A.; Agirrebaltzategi, P. Beste formak: jalki (19 ager.): G-IE-EB; jalgi (12 ager.): G-IE-EB-EgAs; jali, jaulgi formek ager. bana dute; d) 'aletu' adierako jali (IE: Oxobi)eta jaulki (G: Atxukarro, I.) formek ager. bana dute; e) 'sedimentatu' adierakoa 8 aldiz azaldu da, EB, zientzia-publikazioetan eta beti jalki forma duela; jalkin 'sedimentu' 26 aldiz, EB: Lorda L., M; Aramendi, M.; Kortabarria O., J.; Altonaga, K.; E. J.; UZEI; ARANTZADI/JAKIN; f) 'emitir, emisión' esanahiko jaulki, jaulkipen 14 aldiz azaldu dira, EB, ekonomiaz ari diren hainbat testutan.
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
jalgi : ialgi 'atera': DFrec 2; ialgi 'ahotik itzuri': DFrec 1; jalgi 'atera': DFrec 18; AB50 3; HiztEn; LurE: Euskalterm 1; jalgi 'ahotik itzuri': DFrec 1; jalgibide: Euskalterm 1; jalgikor: Euskalterm 1; jalgipen 'atera': HiztEn; LurE; jalgitu 'desprender': AB50 1; jalgitze 'atera': LurE; jali 'atera': DFrec 6; jalki 'aletu': HiztEn; LurE; Euskalterm 1; jalki 'atera': DFrec 2; jalki 'emitir': AB50 2; jalki 'fruitua erori': HiztEn; LurE; jalki 'ahotik itzuri': DFrec 1; jalki 'sedimentu': DFrec 6; jalki 'zatikiak hondoratu': HiztEn; LurE; jalki 'sedimentatu': Euskalterm 3; jalkiera 'sedimentazio': Euskalterm 4; jalkigarri 'sedimentagarri': Euskalterm 1; jalkiketa 'sedimentu': DFrec 1; jalkiketa 'emisión': Euskalterm 1; jalkin 'sedimentu': LurE; Euskalterm 9; jalkipen 'sedimentu': LurE; Euskalterm 3; jalkitze 'sedimentu': DFrec 2; Euskalterm 3; jaulki 'ekonomia': AB50 7; HiztEn; LurE; Euskalterm 7; jaulki 'desgranar': AB50 1; jaulki 'desprender': Euskalterm 3; jaulki 'ahotik itzuri': DFrec 6; AB50 1; HiztEn; LurE; jaulkipen 'ekonomia': HiztEn; LurE; Euskalterm 47; jaulkipen 'emisión': AB50 31; Euskalterm 1; jaulkitu 'ekonomia': AB50 12; jaulkitzaile: HiztEn; jaulkitzaile 'emisor': Euskalterm 7; jaulkitze: LurE; jaulkitze 'desprendimiento': Euskalterm 13; jaulkitze 'ekonomia': AB50 1.
Bestelakoak
Jatorrizko forma
jalgi, -ki.
Euskaltzaindiaren Arauak
jalgi, jalgitzen. Ipar. da ad. 'atera, irten'.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
jalgi, jalgi, jalgitzen.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Formen arteko bereizketa semantikoak
atera, irten; cf. jalki, jaulki.
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
