Euskaltzaindiaren Hiztegia
1 emaitza farol bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.
Aztergaia: farol
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-02-25 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-05-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
farol : a) (eta parol 5) 'argiontzia' adierako 21, B-G: AB AmaE 2, adib.: "Izan daitezan nai dot Oraingo limosnak, Mundutik noianean Aurreko farolak"; Altuna, oharrean: "esku batian argontzija (parola) ta bestian makilla sendua"; Erkiag 3, adib.: "Emen gagoz gu topeko farola amatauta, nork biztuko dauskun begira", "Ez dago sabaian surik erabilterik, farol egoki sarratua izan ezik"; Echag 3, adib.: "Erritar gure Donostiako jende artzalle maiteak, ditugu guztiz gauza ederrak ugari eta merkeak: soiñ egokiyak, zapata pollit, (...) parol, (...) eta guraize txorrotxak"; Arrantz: "Etorritzen danian gabaren erdiya, oien ibillera da lastimagarriya: farol triste batian oliyo-argiya, alkarren anparuan guztiyak abiya"; Bil: "etxera farolan argiyakin"; Sor 4, adib.: "Bederatziyetan etorri ezkero onera farolarekin, ikusiko lituke landare guztiyak astaliyak oiekin"; Ldi BB: "Farol itzali baten txapel-gallurrera etorri aiz txuxen apur ostu bat yaten"; horietan 'kale-argia' adierakoak: SM Zirik: "Bein Pernando, farolpian lau ankan gaiñian makurtuta ebillen da serenuak urreratuta esan zetsan..."; JanEd: "Kamiyua betian egiñaz arrolak, / erruki ditut jotzen dituen arbolak, / larogei dira ausi dituan farolak"; Urruz Zer: "txapela kaleko parol baten katiatu zitzaion"; NEtx Antz: "Farol-azpian puro bat piztu nairik dabil"; Azurm HitzB: "Kale bazter farol ondoan hotzak ebakirik hiltzen den eskale antzo"; b) 'autoaren argia' adierako 1, Osk Kurl: "automobileri ezkerreko farola faltatzen zitzaiola"; c) (eta farol argi) 'itsasargia' adierako B 5: AB AmaE 3, adib.: "Itxasoaren erditik iñoz Farolen bati begira", "Kantauko dot gabetan / Legetxe zuzia, / Izango dala gure / Farola argia"; Erkiag Arran 2, adib.. "izetu ta itzungi, ager eta gorde ziarduan Antzorizko farolak ere, (...) ontzi-gizonei lurraren mustur gogor zorrotza non egoan adierazorik"; farolaargi 'itsasargia' adierakoa 1, B: AB AmaE: "Itxas gizonai oi deutsen legez / Portuko farol argiak / Orren legeak gu argiturik / Geunkazan bide garbiak"; farolero G 2: Sor Gabon: "#mdash#Zein da boltsero? #mdash#Erramun farolerua. #mdash#Aizak i, farolerua i izango aiz. #mdash#Mutil, farola ez dek ba eamaten? #mdash#Bazekiat zeatik esan dekan ori, bai".
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
farol : a) (eta faroltxo 2, parol 3) 'argiontzia' adierako 15 (B-G 5, EB 9): E. Bengoa 2, adib.: "... arbola ganetan eskeiten dabez kurtzuluak edo kandelak paper gorrizko edo lorazko faroletan"; F. Urkia: "Farol (= Argi-ontzi) #mdash# Kamara, ittoi ta aizea dan tokietan argia eramateko ontzi itxia"; Urruz: "bi parol eskuetan dituala"; A. Zavala: "Aizu, Pello: nun dezu parola?"; Hizkuntza/OHO (Bil: OEHko testuingurua aipatuz), Egin 1982: "linternak eta farolak hartuta, hibaixa aztertzen hasi ei zien"; Argia 1982 2: "parego parolean galdu zait fainan han ez dago argirik eta!", "Beste bat ere farol bati heldua"; I. Aldatz: "atearen gainean erdi-erdian faroltxo bat ipini zuen aitak maitekorki"; X. Mendiguren E.: "Gaur faroltxo polit bat egin dut laranja batekin"; horietan 'kale-argia' adierakoak: Kuxkux/2 2: "Kaleetan farolak egoten dira gauez ikusi ahal izateko. Herri batzutan farol gutxi dago edota daudenak erdi apurtuta"; I. Iñurrieta 2, adib.: "Seiak eta hogeitabost ikusten du bere erlojuan korrikari utzi gabe farol baten azpitik iragaitean [...] oraino hamar-hamabost pausu hurrengo faroleraino"; b) 'autoaren argia' adierako 2, B-EB: Onaind: "Gure kotxearen farolak"; Batx: "kontrako norabidean zetozen autoen farolek argitutakoaz at..."; 'kale-argia' adierako farola EB 9: A. Arkotxa: "Zer itxura ukan ote lezakete hiriek, supituki alimaleko elektrizitateko pana batek, hiri guzietan, munduko hiri guzietan, farola, argi-baso, autoen faro, lanpa-elektrika, lanpa-halogeno eta neon guziak itzal balitzake?"; I. Mendiguren: "farola baten ondora iritsi zirenean, besotik heldu zion Clivek"; X. Mendiguren E.: "Gaua da, dena bel-beltza dago eta ez da ia ezer ikusten, bakarrik farola bat"; Argia 1982: "Mozkor bat farola bati heldua"; I. Elizegi: "Espaloietako farola barrokoek argi horiz itzalen ingurumariak margotzen zituzten"; IMuj: "Bi leiho eta farola bat izan daiteke gozagarrietan gozagarriena, begi artatsuz erreparatuz gero"; GAO 1991: "Argi puntuak: Beren definizioa (farolak, luminariak, lanparak, e.a.) proiektuan ezarriko da"; K. Biguri: "kaleko farola hurbil baten metalezko habearen kontra..."; Portuko bakardadea: "Lamera-ra heldu eta farola sakabanatuen argipean iturriaren murmurioa besterik ez nuen somatu."; eta farol(a) (eta p- 1) 12 (G 1, EB 11): Urruz: "Aterako diozkala uste det alkatiak sasiletraukeriak, eta ala bear ere, gabaz ardoz bete-bete eta moskor-moskor eginta, erriko etxepeko parola apurtzen duanak"; Kuxkux/2: "Kaleetan farolak egoten dira gauez ikusi ahal izateko"; TeknMet/1: "Batzutan forjaz, bukatutako piezak lortzen dira: kakoak, zizelak, mekanizatzeko hortzak e.a. eta baita pieza artistikoak ere (burdinesi, farolak e.a.)"; P. Lizarralde 2, adib.: "Berriro abiaduran jarri ziren eta herriko plaza eta haren alde batean zegoen farola ebitatu zituzten"; X. Mendiguren E.: "farolaren azpian"; U. Ruiz: "Baina beste posibilitate zenbait ere asma daitezke, alegia, erleak alde egin eta mutikoa ziztatu ez, edota emakumea farolarekin konturatzea"; A. Arkotxa: "Ibilbideetako farolek / eta autoen argiek izarren dirdira itzaltzen"); J. Muguruza: "errepidearen ertzean lerrokatzen diren farolen argitara"; DNavarra 1998: "... faroletatik zintzilikatutako argiek eguberria aldez aurretik iragartzen dutela"; Getxoberri 1998: "Debetatuta dago ere faroletan kartelak zintzilikatzea"; Manhattan Tranfer: "kaleko farolak kulunka zebiltzan"; c) 'itsasargia' adierako 1, Altza 1996: "Port de Plat, denboraren poderioz, Mendiola mendia, baserri bat edota Platako Farola #mdash#Faro de la Plata#mdash# izendatzeko erabilia izango da"; farolzain EB 1 (X. Mendiguren B.: "Ez zuen asko uste farolzain onak Gabon egunaz aparteko lagunarterik zuenik!"); farolada EB 2 (X. Letona: "egia esan, ez dakit zer zen: farolada ala gure aurrean jartzen genuen azenarioa"; X. Diez: "Farolada hutsa!").
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
farol : DFrec 2 (eta faroltxo; argi-kutxa), AB38 5 ('farol' itzulia), AB50 2 ('farol' itzuliak; hauetan butano f.), HiztEn (1 Material garden batez osatutako kutxa-antzekoa, barnealdean duen argia itzal ez dadin balio duena; 2 Taurom.: Kapoteaz egiten den aurrez aurreko lantzea, toreroak bira ematen duela kapotea buruz gain pasatzean datzana), LurE (ik. kriseilu), Euskalterm 2 ('farol' itzuliak; hauetan farol gorri); farola : DFrec 1 (argi-kutxa), AB38 1 ('farola' itzulia), AB50 1 ('farol' itzulia), Euskalterm 1 ('farola' itzulia); farolari : HiztEn (1 Farolak egin edo saltzen dituena; 2 Leku edo herri bateko argiteria zaintzeko ardura edo lanbidea duena); farolismo : AB50 1 (itzulpenik gabea); faroltxo gorri : HiztEn (AS: Kir.: edozein kiroletan, azken postua lortzen duena); faroltzale : AB50 1 ('farero' itzulia).
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
farol : EuskHizt (argiontzia), HiruMila ('farol' itzulia), ElhHizt (farol, caja con una luz en su interior), EskolaHE (ik. argiontzia. Kale argia), Lur EG/CE ('farol, farola' itzulia) eta EF/FE (fanal, lampadaire, lanterne); farola : EuskHizt (ik. kaleargi), HiruMila ('farola' itzulia); farolari : HiruMila (farolero), ElhHizt (Farolero, -a: quien hace, vende o cuida los faroles), PMuj DVC (farolero); faroltxo : HiruMila (farolillo); farozain : PMuj DVC (farero) // Ez dugu aurkitu ap. Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.
Lantaldearen irizpideak
Forma hedatua onartzekoa da, ordain egokirik ez duenean
ez du mailegu onartzekoen minimoa betetzen, gaztelaniaz bakarrik ageri baita. Oso sartua dago, ordea, Heg.an (gaztelaniaz ez dituen adierak izateraino): onartuko da, baina
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Heg. marka daramala
Kategoria
iz.
Forma baten adiera(k)
1 argiontzia. 2 kale-argia.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [I102]: "ez da onartu behar testuan bertan aipatzen diren arrazoiengatik, gaztelaniakada hutsa da" (1995-06-29)
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
