Jatorrizko forma

ongi(a), on(a).

Euskaltzaindiaren Arauak

1 izond. 2 iz. 3 Heg. Zah. (praenomen gisakoa): On Manuel Lekuona./ AS: (neure, bere...) onetik atera, irten, ilki; on beharrez; onean (egon, jarri,...); on eduki; on egin; onenean ere; onera ekarri; onera etorri; onezkoak egin; onez onean; onez onez; on-gaitz pl.: proposamen baten on-gaitzak ; onik onenean; on iritzi dio ad.; on izan da/zaio/du ad.; ontzat eman; ontzat hartu.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: onenean, onenera jota (ere), onera egin, onera itzuli, onetan, onik ez izan, ontzat eduki ; eta adibide gisa: on-izate.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

on izan, on eduki, on iritzi; on egin, on beharrez; onean (egon, jarri,...); onera etorri, onera ekarri; bere (neure,...) onetik atera, irten, ilki; onez onean, onez onez (ik. erabilia den); onezkoak egin; ontzat eman, ontzat hartu.

Kategoria

1 izond.; 2 iz. (argitzekoa da iz.>erabilerako on eta ongi (eta gaitz eta gaizki) formen banaketa: cf. "on(gi)aren eta gaitzaren/gaizkiaren arbola", "proposamen baten on-gaitzak", etab.); 3 praenomen gisakoa.

Jatorrizko forma

ongi(a), on(a).

Euskaltzaindiaren Arauak

1 izond. 2 iz. 3 Heg. Zah. (praenomen gisakoa): On Manuel Lekuona./ AS: (neure, bere...) onetik atera, irten, ilki; on beharrez; onean (egon, jarri,...); on eduki; on egin; onenean ere; onera ekarri; onera etorri; onezkoak egin; onez onean; onez onez; on-gaitz pl.: proposamen baten on-gaitzak ; onik onenean; on iritzi dio ad.; on izan da/zaio/du ad.; ontzat eman; ontzat hartu.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: onenean, onenera jota (ere), onera egin, onera itzuli, onetan, onik ez izan, ontzat eduki ; eta adibide gisa: on-izate.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

on izan, on eduki, on iritzi; on egin, on beharrez; onean (egon, jarri,...); onera etorri, onera ekarri; bere (neure,...) onetik atera, irten, ilki; onez onean, onez onez (ik. erabilia den); onezkoak egin; ontzat eman, ontzat hartu.

Kategoria

1 izond.; 2 iz. (argitzekoa da iz.>erabilerako on eta ongi (eta gaitz eta gaizki) formen banaketa: cf. "on(gi)aren eta gaitzaren/gaizkiaren arbola", "proposamen baten on-gaitzak", etab.); 3 praenomen gisakoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

beharrez.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

on sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Esapideei dagokien sistematika

eduki.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

on sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

on sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ON HUTS (G-goi ap. EI 142; Lar). (Aplicado a personas). Buenazo; bueno. "(Es un) bendito, onegia da, onutsa da" Lar. Ontza [izena], zerren on utsa dan. Ezteutsa iñori kalterik egiten. Mg PAb 177. Arpegikera guztian emakume on utsa zirudian. Ag AL 11. On utsa ta osoro maitagarria dan Jaungoikoa. KIkV 96 (KIkG 73 on utsa; v. tbn. Itz Azald 139, ArgiDL 36 e Ir YKBiz 137n on utsa). Baña emakumak, berez, on utsak dira, eta zentzudunak eta zurrak. Otx 21. Baña, ziur nagon a on utsa zeruetan izango dala. SM Zirik 27 (v. tbn. en contexto similar Ldi BB 12, Anab Poli 45). v. tbn. Kk Ab I 13. Sodoma bezain uri galdu eta gaiztoa ondatzetik Jauna atzeratuko zan, amar on utsak arkitu balira ere. Lard 19. Zintzoa zan Joxe Migel; ta ganera on-on utsa: urrezko biotz baten jaube zan. Bilbao IpuiB 207. (No aplicado a personas). Ekandubak, itz eta jolasak, / garbi ta on utsak, / nai dauz. Enb 56.

adib: [s.u. nahigabe] nahigabea eman 1 Norbaiti edo zerbaiti nahigabea sorrarazi. Ik. nahigabetu. On hutsa zen, oilo bat hiltzeak nahigabea emango zion. Egun bat atzerago itzultzen banaiz, izugarrizko nahigabea emango diot.

on huts , Argia (“Dena superrona baldin bada, zer edo zer ona dela entzundakoan on huts horrek oso ona izan behar duela pentsatzen dugu!”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

on huts 13: Iñaki Segurola 4 (“On hutsa, garbi hutsa, hats-eginaren arnasa betea... zerbaiten minak bixitzen ditu, eta biziagotzen”), Lopez de Arana 2 (“Ez zenioke barrerik egin beharko, on hutsa da-eta...”), Xabier Montoia 2 (“On hutsa deritzozu eta harengan neke duzu denik eta makurkeriarik tipiena ere irudikatzea.”), Jose Morales (“Txitxikov bezala, gobernadorea ez zen ez lodia eta ez argala, Santa Anaren ordenako gurutzea zeraman lepoan eta, ziotenez, izarra ere ematekotan zeuden; bestetik, on hutsa zen, eta, batzuetan, brodatuak egiten zituen tulean”), Jon Arretxe (“Said on hutsak baietz esan dit, nahitaez eraman behar nautela, eta bestela poliziari salatzeko”), Urtzi Urrutikoetxea (“Bizitzak gogor zigortu du, bera ere ez zen on-hutsa izateko jaio”), Joseba Sarrionandia (“On hutsa da gainera eta loti samarra”), Imanol Unzurrunzaga (“Ona hau eta ona hura; kendu hau eta hura mugatzaileak, eta begiraiozu, ahal baduzu, On hutsari, eta Jaungoikoa ikusiko duzu, ez beste on baten atal ona, on guztien Ona baizik”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kolokazioa da, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa on sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: dio ad.

Esapideei dagokien sistematika

iritzi.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

on sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: da/zaio/du ad.

Esapideei dagokien sistematika

izan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

on sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan on-izate azpisarrera: EZ Man II ("O Iongoiko guztiz ona, zeñen on izateak, pasatzen baitutu berze atributu nobleak"), OA ("Jaungoikoak bere on izate infinitoaz [...] salbatuko nabela"), Mst ("Zure largo eta hun izate müga gabiak"), Mg 2 ("zeuben munduko on izatiari begiratuta bere, gorde biar zaree neskatilletarik", "Ez utzi nai Kristo gatik lurreko on izate edo interes labur bategatik largako lirakeenak"), fB Ic II ("Geure bijotzian, geure naijan, edo borondatian dago bada gure on izate, ta deunga izate guztia", "Ez beste birtute, ta on izateen kontrako gurarijak lege onetan eragozten, edo barrututen ez dirialako"), Etxde JJ ("bere emaztearen maitasunak eta on izateak ziaro irabazi zun"), Lab SuEm ("Mundu guziak daki, naski, Biedermann jauna, zuk gizonen on izatean fedea dezuna; eta zeorren ondasunean"), Berron Kijote 2 ("berriketa gutxiko gizona, zikiñik ez dun alaia, eta azkenik, on-izate ortan aurren, eta doakabe izate artan guzian bigarrenik gabea", "bere toki-tokian jartzen da Marzelarekiko egia, aren on-izatea goraipatzen duan izen onarena alegia"), He Phil ("Zure bihotza bozten othe da orhoitzeaz Jainkoaren handitasun infinituaz, haren onizatez, eztitasunaz"), Zait Plat ("Gainera, on danak on izate ori Iainkoari zor dio nolarebait"), A Ardi ("I uzteak biotza erdiratzen idan, baina erorren on-izate gerokoak onerontz ekarri nindukan").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

on-izate (+ on izate) 4: J.I. Uranga ("guztiyak maite zuten bere on izate gayez"), AMUrib 1911 ("zure on izate gitxitan entzun eta ain aundija gaiti"), J.A. Goiria ("berenez ona dan gizonak gaitz-bidea artu ba'dagi on-izatea ausi daroa"), Zubk ("Ez al da ori era batera, erriaren on izate eta bizitasunean pentsatea?").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

onizate : AB50 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

onizate : DRA // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

aski librea dela uste du lantaldeak; hala erabakiz gero, adibide gisa jaso liteke on sarreran: emaztearen maitasunak eta on-izateak zeharo irabazi zuen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ON PUSKA (AN-gip ap. EI 143). (Aplicado a personas). Buenazo, pedazo de pan. Sebastian ostera, mutil aundikotea zan, [...] ta bere begiratuak on puska baten usaia zerion. Etxde JJ 9s. Nere senarra ondotxo ezagutzen dut. Beti bat da: onegia! On puska! Lab SuEm 199. Osaba Pedro il zitzaigun, gizagajo on puska ura. JAzpiroz 51.

on puska 33: Elkar 11 (“Aita bihozbera etortzen zitzaion akordura, besteentzat emigrante arlote eta ezjakina, eta beretzat munduko aitarik amultsuena izan zena, hizkuntza menderatzen ez zuelako sendagilearenera zihoan bakoitzean lagundu behar izaten zuena, on puska hura, akatsak akats”), Deia (“Iritzi bat osatzerakoan, ordea, guztiz juzgu desberdinak egin di-tzakegu, bereizgarri horien ordenaren arabera: bihotz ona izango du, baina jasan ezin den jenioa esango du batek; jenio txarra du, baina on puska hutsa da , besteak”), Berria 3 (“Beti izan naiz pertsona txintxo eta bakezalea, liskarzaleen etsaia, on puska, ondoko lagunari beti onena opatzen dioten horietakoa”), EiTB 13 (“On puska bat zara, baina ez nahastu interesak eta adeitasuna. Ondasunen erdia dagokizu”), Erlea (“Begira daukat baina nik begirago daukat bera eta ilea lotzeko erabiltzen duen plastikozko pintza gaitzesten dut, urrezko eraztunez kargaturiko hatzek nire kasta sistema propioan azkenengo harmailetara eramaten dute emakume on-puska hura eta bazkalostean balkoian jaten duen Frigopie-aren ikuskizunak eduki niezaiokeen begirune apurra hil du”), DiarioVasco 3 (“Baina paper politena, nik uste, Txiribitonena da: poeta da, on puska, gauza gutxirekin konformatzen da», adierazi dit”), Uztarria (“Eta badakizue, rubio mozkote hura hazi zenean, lanera joan eta Atotxako ateak nork ireki zizkion? Valentinaren suhiak, Kororen senarrak, Ikerren aitak, Iñaki Sarriegi on puskak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

on puska 15: Berria (“Nesken arteko elkartasuna eta harremanak estu-estuak ziren; bezeroak on puskak ziren, eta diru asko irabazten genuen”), Martin Anso 2 (“Honaino elezaharra: Belazkita gaizto baino gaiztoagoa da, eta Iñigo, berriz, on puska hutsa”), Josu Zabaleta 3 (“On puska bat da, eta haren ondoan Atzeko Etxeko ipurtarina”), Jon Alonso (“Nire ondoan on puska itxura zuen sarjentu nagusi bat egokitu zen”), Rafa Egiguren (“Jatorra zen oso Patxi; on puska”), Imanol Zurutuza (“Ezustean harrapatu zuen berri txarrak andrea: Erramun, urte batzuk lehenago lankide izandakoa, mutil jatorra jatorrik bazen, on-puska, Herioak eramana zuen, itxuratxarki - Mitxelenak esango zukeen bezala -, erarik traketsenean, minbiziaren mozorropean.”), Joxean Sagaztizabal (“Zezena? Iskua da, moteil, on puska, eta lotuta dago!”), Xabier Mendiguren Elizegi (“Bihotz handiko on-puska izan dela beti sumatzen dut, baina buruz arina aldi berean, buruaz nahastu samarra zahartzaroan, eta burua ia erabat galdua gaur egun”), Luis Elberdin (“Nire gizona on puska da”), Fernando Rey (“Hažseken liburua garai ez hain bortitzean kokatua badago ere, ukabilak adinako egiak esaten dizkio irakurleari soldadu on-puska eta motz samar baten ahotik”), Anjel Lertxundi (“On puska bat”), Antton Olano (“Ahaideek sekula ez ditek dirurik mailegatzen, ez fidatzen, ezta on puska bat izanda ere”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Lexikalizatua da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa on sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: pl.: proposamen baten on-gaitzak.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

dvandvak.

Numeroa

ez-sing.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

on sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ONAGATIK (Precedido de gen.). Por el bien de. v. ONERAKO. Tr. Documentado al Sur desde mediados del s. XVIII. Al Norte se encuentra en Mercy, Duvoisin (Lab 118), Inchauspe (Hil 127 hunagatik) y Etchamendy. Besteren onagatik arzen diran nekanzak. Mb IArg I 304. [Prioriak] bileraziko dütü ofizierak, noiz ere [...] jüjatzen beitü behar dela ororen hunagatik. Mercy 38. Gugatik ta gure onagatik, gure animen osasunarako. Ub 132. Amatu zaituet ez nere onagatik baizik zuei betiko bizitza eman naiez. AA II 107. Berekoia eta gauza guziak bakarrik bere onagatik egiten zituena. Arr GB 15. Erregutuko deutsat Aita Zerukoari dukearen onagaitik. Ag AL 111. Pena guziak jasanen tugu, / Frantziaren onagatik. Etcham 35. Nere senar ta aurtxoen onagatik arrastaka ibiliko nintzakela. ABar Goi 28. Zure onagatik esaten zaizkizu egi oiek danak. In MAtx Gazt 8. v. tbn. Cb Eg II 9. VMg 38. Gco I 441. Lard 167. Xe 323. AB AmaE 115. Bv AsL 111. Itz Azald 100. Ud 144 (131 onagatikan). Inza Azalp 68. TAg Uzt 275. Zait Sof 112. BEnb NereA 53. Berron Kijote 224.

adib: jasan 3 du ad. Ezbeharra, kaltea edo gogoko ez zaiguna amore eman gabe edo etsi gabe eraman. Ik. pairatu; eraman1 11. Oinazerik minenak jasaten. Zerga handiak ditugu jasateko. Kristok gugatik jasan zuen gurutzea. Neke guztiak jasango ditugu Frantziaren onagatik. Kaltea bien artean jasanik. Irainak gogo onez jasan. Noiz arte jasango du irakurleak irentsarazi nahi diogun ozpina? Euskal kulturak 25 urteotan jasan duen zapalkuntza. Ezin jasana du deabruak gizon bertutetsua. Ezin jasanezkoa baita infernua (Ik. jasanezin).

(-en) onagatik 8: Argia 2 (“Eztabaida luzeagoa emango lukeen arren, txerta itzazue faborez zuen haurrak, beraien onagatik, eta ingurukoen onagatik ere bai”), Elkar (“Seconal puta bat gabe utzi ninduen idiota horrek, eta gainera antzerki hura egin zidan, zure onagatik bota ditut komunetik behera , THCzko begiradari barbituriko printzak zerizkiola”), Consumer (“Aktoreek kantuz hitz egitea behartu samarra da berez, baina artifizialak izan arren, melodiaren ederragatik, argumenturen onagatik eta koruen eszenografiaren estetikagatik gustatzen zaizkigu film musikalak ere“), Berria 2 (“Askorentzat ni naiz arazoa, eta alderdiaren onagatik alde egiteko prest nago, argudiatu du. PDko zuzendaritza larrituta dago, ordea”), EiTB (“Ez! Enpresaren onagatik egin diat! Enpresa berriarekin %30 aurreztuko diagu kostuetan”), UEU (“Eta hori, maite duten horren onagatik”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

(-en) onagatik 8: Asisko Frantzizko 3 (“Zorionekoa, Jaunak beraren bidez esaten edo egiten duen onagatik, besteren bidez esaten eta egiten duenagatik baino gehiago bere burua goratzen ez duen zerbitzaria!”), Patxi Ezkiaga (“Eman biezat berorrek zigor edo adaska egoki samar bat, haretxez eman eta hartuko ditut-eta, min gehiegirik ematen ez badit behintzat; zera alegia jakin behar baitu berorrek, areago direla algodoizkoak nire haragiak, espartzuzkoak baino; eta besteren onagatik nire burua galtzea, ez dela oso gauza bidezkoa”), Joan Mari Lekuona (“Ikusi duzue nola jokatzen duen Jainkoaren ontasun guztiz gurgarriak bere arima aukeratuekin! Gure onagatik egiten du hori”), Patxi Zubizarreta 2 (“Zure onagatik da”), Koldo Zuazo (“Bizkaitarren lekukotasunetan esaten denez, eurak izan ziren eurena alde batera utzi eta, euskararen onagatik, beste euskalki bat ikasteko eta erabiltzeko ahalegina egin zutenak”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa. “(-en atzizkiaren eskuinean)” oharrarekin jasotzea komeni da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa on sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

onaldi 2: Azc PB ("aren otsoak izena dauko / Jaunan umore onaldia"), Ag AL ("Izan leiteke, beta onaldi batzuetan, besterik eziñean da ondamuz beterik, zuen egitadaren bat txalotua izatea, kanpotik"). Ik. ap. DRA, Ol Has 40,14: "Ez aantzi, ordea, nitzaz, onaldian".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

onaldi 3: UZEI ("Onaldi ekonomikoaren oinarria distantzia luzeko merkatalgoan finkatu zen"), X. Odriozola ("Argi dago otomanantarren onaldia: Kristo-k, harem-eko emakumeek lez jantzitako aingeruari, ile mototsetik heltzen dio"), Fdz. de Larrinoa ("Laborantzaren onaldi eta aurrerabide honek XIV mendearen erditsura arteko iraupena izango zuen"); on aldi 1, Egieder ("On aldietan dau bere oroit ordua").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

on aldi : DFrec 1 ("gasolina-txartelak beste on aldi bat xxxn kontua dutenentzat") // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

onaldi : Or MB 195: "onaldian umil, eta gaitzaldian ustetsu gaitezen" — et inter prospera humiles, et inter adversa securi; BiblE 4 (Jr 22,21; 1 M 14,19; Si 12,8.9).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

onaldi : ElhHizt (bonanza), Casve EF (moment de bien-être, de bonne humeur), HaizeG BF (moment de bien-être), Lh DBF (moment de bien-être, de bonne humeur), DRA (momento de bienestar, de buen humor), PMuj DVC (1 alivio, mejoría de un enfermo; 2 época de prosperidad; 3 buena suerte, felicidad, ventura; 4 buen temple, buen humor: momento de) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Ik. EPGn onanismo 13 (A. Arana 2, I. Borda 4, JR Garzia, J.A. Irigaray, K. Linazasoro, X. Mendiguren E., I. Segurola, K. Zabala; Berria); onanismokeria 1 (JA. Sagastizabal), eta onanista 5 (K. Linazasoro 4, I. Segurola).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

onhartarazi behin agertu da (Lf in Zait Plat: "Holakoak balira, dio Platonek, erakuts lakiokete beren onetan dutela obeditzen: gobernuak, errepikatuaren ariaz, onhartaraz lezokete deneri").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

onhar arazi behin agertu da (M. Legasse: Euskararen ebanjelio eta apokalipsia); onhartarazi 2 aldiz, IE (Eskualduna 1919, L. Dassance); onarterazi 3 aldiz, EB-EgAs (E.J., J. Belmonte eta Egin).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

onarrarazi (eta onar arazi, onar erazi, onarrerazi): DFrec 3, AB50 1; onartarazi (eta onarterazi): DFrec 2; AB38 1.

Euskaltzaindiaren Arauak

onarrarazi, onarraraz, onarrarazten. dio ad.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+a-.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez da agertu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

onartezin behin aurkitu dugu (Egin 1989); onartu ezinezko ere behin (M. Etxeberria).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

onar ezin: DFrec 1; onarezin: DFrec 1; onartezin: DFrec 1; AB38 1; AB50 3; Euskalterm 6; HiztEn-LurE; onartezinezko: Euskalterm 1; onartezintasun: Euskalterm 2.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ezin.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+e-.

Euskaltzaindiaren Arauak

onartu, onar, onartzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

onartu, onar, onartzen.

Esapideei dagokien sistematika

hartu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-pen.

Euskaltzaindiaren Arauak

Jas. 'behartsua'.

Euskaltzaindiaren Arauak

onbehartu, onbehar(tu), onbehartzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

onbehartu, onbehar(tu), onbehartzen.

Jatorrizko forma

bertute, (onbide).

Euskaltzaindiaren Arauak

onbideratu, onbidera(tu), onbideratzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

onbideratu, onbidera(tu), onbideratzen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

onbidetsu 13: O Po ("eder bezain onbidetsu izanez aipatua zirat'ororen ahoetan"); Echta Jos 11 (adib.: "errirako zein baserrirako onbidetsua dana"; "nai bageakaz il ezteizuen zeuen alaba onbidetsua", "mutil onbidetsu ta gizabide ona beti erakutsi ebanentzat!", "egittasun onbidetsu orrekaittik", "galdu eben euren alaba onbidetsua!"); Zait Plat ("zuzenbagekeriak, alderantziz, benetan onbidetsu ta zuzenak eraentzen ditu"). // Ik. ap. DRA, Ayerbe EEs 1914: "Obendarien biotza, inoiz geldirik ezdagoken itxasoa lez..., onbidetsuarena, Jainkotiarena ikusiko degu urrengoan".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

onbidetsu 8: M. Jimeno ("aita ta amagiarreba zar onbidetsubak"); Santuen bizitza laburrak ("Guraso onbidetsuen seme au"); J.M. Azkue ("egiazko alaitasuna ez dagola ez miragillea izaten, ez onbidetsu ta ona izaten"); J. de Iruretagoyena 2 (adib.: "onetan itz eder auekaz aitorturik eskontzaren gizabide egoki ta biziera onbidetsua"); A. Arrue ("Buruz azkarra, jakinduri agirikoa, onbidetsua"); Lab ("napar-euskaldun praille bizar zuri onbidetsu ta langillea"); Itxi atea ("aintzakotzat har ezazue, egiazko, jator, zuzen, garbi, maitagarri, izen oneko den guztia; hartu aintzakotzat onbidetsu edo goragarri den guztia").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

onbidetsu : DFrec 1, HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

onbidetsu : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Casve EF (-ü), HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

bertutetsua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

onbi(h)urtu 3: Or Mi ("Arles'ko uria onbiurtzen da"), Ir YKBiz ("Ninibeko gizonak epaiketa-aldian gizaldi onen aurka goratuko dira ta gaitzetsiko dute, Yonak predikatu zienean on-biurtu baitziran"), SMitx Aranz ("Iñigo zaldun Loiolakoa [...] Jainkoagana zearo onbiurtua") // libre(ago)ak dira: Or Aitork: "Bai al zan gai gaiztorik gaitza artatik egiteko, biribiltzeko, antolatzeko, edota zerbait utzi al zun artan on biurtu gabe?", "Zuri aitortzea ta neroni ez egoztea berdin da, zintzoa Zuk onesten baituzu, baiñan lenik gaiztoa on biurtzen duzu"; MEIG: "gainerako haurrak ere, Erraldoia on bihurtu zela ikusi orduko, lasterka itzuli ziren, eta Udaberria haiekin"; onbiurtze (eta on b., on-b.) 3, Aran SIgn ("bere onbiurtze zorionekoaren su txingar biziyak sentitzen asi zan", "bere Jaungoikoaganako on-biurtzea", "Bere onbiurtzea, eta zenbait mesede miragarri zerutikakoak bereganatzearen asiera") // libre(ago)ak: Zait Plat: "Bere anaidi ospatsua asmatu zuen Pitagorak, orixe iritxi nai zukean, ain zuzen ere: anaiok erabateko on biurtzea, arean" eta on bihurrerazi , Or Aitork ("Baiñan ordun, nik ez egari naiago nitun. Zuretzat on biurrerazi baiño; neretzat gaizto baitziran").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

onbihurtu (eta on-b.) 2: M.M. Apalategi ("Jaungoiko gure Jaunak etzuan Asistar Prantzisko Deuna gizonak bakarrik onbiurtzeko biali lur onetara"), Jesusen jarraitzaile 1985 ("biotzak aldatu ta on-biurtzen dira "); onbihurtze (eta on-biurtze) 2: Jesusen jarraitzaile 1985 ("gizakiaren aldetik bearrezkoak dira erantzuna ta on-biurtzea"), Jesusek 1986 ("Bihotz-berritzearen beharra ere aurkeztu behar diezue, gaizki egina ezagutu eta onbihurtzearen beharra...") // libre(ago)a: P. Zabala ("Gozatu egiten nintzen jendearen alderdi onak ikusiz. Eta, adizu, horretxek ondu [On bihurtu] ninduen neroni, hala derizkiot").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

onbihurtu : AB50 1 ('enmendar'), HiztEn; on biurtu : DFrec 2 ("zure lurrarekin Jauna onbera agertu zera on biurtu duzu xxxen zoria", "Jaunak on biurtuko du bere erriaren zoria") // Ez dugu aurkitu ap. AB38, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

onbihurtu : HiruMila (erl.: convertirse), ElhHizt (erl.: convertirse), DRA (onbiurtu: convertir), PMuj DVC (on-biurtu: 1 convertirse; 2 redundar bien); on-biurketa : PMuj DVC (enmienda de vida); on-biurtze : PMuj DVC (conversión, enmienda de vida) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

AU: "Komenigarri izan daiteke erlijioan erabiltzen den hitz hori barneratzea". // BAgiria (1998-12-18): "ez da ontzat eman, nahiko lekukotasun ez dela eta".

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

onbihur, onbihurtzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Jakite-arloak

Erl.

Forma baten adiera(k)

konbertitu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Erl.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

konbertsioa.

Jatorrizko forma

onda bidalgailu, onda hargailu.

Euskaltzaindiaren Arauak

e. uhin.

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

mailegu baztertzekoa da, baldintza minimoa betetzen duen arren, ba baitu euskal ordain egoki eskuarki erabilia.

Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. uhin.

Euskaltzaindiaren Arauak

Jas. 'bekaizkeria, inbidia'.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. bekaizkeria, inbidia.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

Mailak

Jas.

Forma baten adiera(k)

bekaiztia.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: ondarez: Oihenarten paper pila baten jabe ondarez egin zen jaun hori.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

ondarez.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Oihenarten paper pila baten jabe ondarez egin zen jaun hori.

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ondare sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: patrimonial.

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berri ongi eratua, eta beharrezkoa.

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Kategoria

izlag.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adibide gisa jasoz: iz.: ondasun higiezina; ondasun higigarria.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-dun.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ondasuntegi 4: Mb IArg I ("zein andia Jangoikoaren etxea ta zein txarmagarria beraren ondasuntegi guztiz egokia"); Lard ("urrea, zillarra, kobrea eta burnia gorde ziran Jaunaren ondasuntegirako"); AB AmaE ("Samur emoten Somorrostrogaz Zeuen ondasuntegiak"); Itz Azald ("Eleizan dagoala ondasuntegi amaibagako bat, Jesukristoren irabazi eta kitugarri azkenbagakoakaz"). // Ik. ap DRA, Astar I: "Etzaitez nagi izan, eldu zaitez ondasuntegi edo tesoro onetara".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ondasuntegi 3: J.M. Azkue ("Orixe bada deitzen det ondasuna ta ondasuntegia"); J.G. Etxebarria ("Agerpenaren ondasuntegiak, Eleizari emonikoak, bete dagizala gero ta geiago gizonen biotzak"); Akes ("zure ondasuntegia Jainkoagan ez daukazu osoro").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ondasuntegi : DFrec 1 (Vill: "Nolanahi den elizak badu altxor bat, ondasuntegi bat, tradizio bat"); HiztEn (B _ altxortegia); LurE (altxorra; ondasun biltegia) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, Euskalterm.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ondasuntegi : Vill Eliza 2 (111: "Ebanjelioa gordairu bat da, beraz, ondasuntegi bat"; 331: "gizadiaren ondasuntegiko hitzez eta sakramentu naturalez baliaturik, ikaslearen izpiritua moldatzea — irakasleak egin ohi duena").

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ondasundegi : HiruMila (lugar del tesoro, y, también tesoro); ondasuntegi : EuskHizt (altxorra; ondasun biltegia); ElhHizt (B _ tesoro); EskolaHE (altxorra; ondasun biltegia); DRA (Astar); PMuj DVC (depositaría, tesorería) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

E210: "Hitz hori altxorraren sinonimo gisa onar daiteke eta hala agertzen da hainbat hiztegitan (ulerbidez, Azkueren hiztegitik hartutako zita: "Etzaitez nagi izan, eldu zaitez ondasuntegi edo tesoru onetara"". // BAgiria (1998-12-18): "Bigarren itzulirako utzi dira...".

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-n+t-: erabili duten guztiek -nt- formakoa erabili dute, eta lantaldeak ez du "oker-zuzentzen" hasteko eskurik.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

altxorra.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tsu/-dun.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

ondasunduna.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

G 8 eta B 1 dira: ondasun zale 7 (Mb IArg I 2; Ub; Gco II 3; KIkG; Kk Ab II); ondasun - zale 1 (A Ardi); ondasunzale 2 (Mb IArg I; Ub).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ondasun zale 1 (J. Agirre).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ondasunzale : HiztEn (eta ElhHizt; HiruMila).

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zale.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-n+z-.

Euskaltzaindiaren Arauak

Mycota.

Forma baten adiera(k)

mycota erreinuko izaki biziduna.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ONDDOA(K) BEZALA, O. IDURI, ONDDOEN ANTZERA. (Fig.). En abundancia. Laster ikusi ginintuen alde orotan sortzen beren baitharik, onddoak iduri, libroak erraiten zeien eskolategiak. JE Bur 43. Onyuen antzera, berez eta gaberik goizera erne ta jaio. Eguzk GizAuz 18. Berehala kontrako lekukoak sortzen zaizko onjoa bezala. Lf ELit 176.

onddoak bezala , Berria (“Musikariak sortzen duena, ez da ezerezetik onddoak bezala sortzen, aurretik entzun duenetik dator, Erkiziaren hitzetan”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

onddoak bezala 5: Herria (“Elkarte hori ez da onddoak bezala berez piztu nor zineten sustatzaileak?”), Pello Salaburu (“Onddoak bezala sortu zaizkio inguruan barrideak eta elkarteak”), Pello Lizarralde (“Horrenbestez, honako hau zen irakasbidea: norbera prestua izanda ere, bizitzako ezbeharrak onddoak bezala ateratzen dira eta piztiak bezala sufritzera behartzen zaituzte”), Itxaro Borda (“Mundu eta mende aberatseko haurrak ziren, ikasiak gehienak, lan bila joatearen premiarik ez zutenak, euskara jakinik ikastolan irakasle izan zitezkeen, geroago egunkarietan zein irratietan kazetari edo onddoak bezala sortzen ziren kultura erakunde publikoetan idazkari zein goi-mailako arduradun”), Xabier Olarra (“Jauregiak, horrez gain, oroitzapenak hartzen zituen bere baitan, gela-txokorik ezkutuenetan, onddoak bezala, lizuna bezala, gordetzen ziren hildakoen oroitzapenak, zeinak ugaritzen baitziren etxe zaharkituetako soto hezeetan xaguxaharrak, arratoiak nahiz eltxoak bezala”).

LB: “Musikariak sortzen duena, ez da ezerezetik onddoak bezala sortzen, aurretik entzun duenetik dator, Erkiziaren hitzetan” (Berria); EPG: “Horrenbestez, honako hau zen irakasbidea: norbera prestua izanda ere, bizitzako ezbeharrak onddoak bezala ateratzen dira eta piztiak bezala sufritzera behartzen zaituzte.” (Pello Lizarralde); ETC: “Ordutik, onddoak bezala hazi dira Lantaronen fabrika arriskutsuak eta kutsatzaileak” (Berria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

onddo 4 iz. (onddoak bezala, onddoak iduri eta kideko esapideetan, ugari eta egun batetik bestera sortzen denaren irudi bezala). Onddoak bezala sortzen ziren kultura erakunde publikoak. Laster ikusi genituen alde orotan sortzen beren baitarik, onddoak iduri, libroak erraten zieten ikastetxeak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da eta, beraz, azpisarrera izatea dagokio forma honi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. onddo 4 adiera ezabatzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa onddo eta bezala sarreretan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa onddo sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ONDDOA BEZALA, ONDDOAK BEZALA, ONDDOAK IDURI, ONDDEN ANTZERA (Fig.). En abundancia. * Laster ikusi ginintuen alde orotan sortzen beren baitharik, onddoak iduri,. libroak erraiten zeien eskolategiak. JE Bur 43. Onyuen antzera, berez eta gaberik goizera erne ta jaio. Eguzk GizAuz 18. Berehala kontrako lekukoak sortzen zaizko onjoa bezala. Lf ELit 176.

LB: 0; EPG: 0; ETC: “JEri ez zitzaion ondo iruditzen, Gobernuaren iniziatibaz, lehen mailako eskolak ugaritzea, "onddoak iduri"” (EHU).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

onddo 4 iz. (onddoak bezala, onddoak iduri eta kideko esapideetan, ugari eta egun batetik bestera sortzen denaren irudi bezala). Onddoak bezala sortzen ziren kultura erakunde publikoak. Laster ikusi genituen alde orotan sortzen beren baitarik, onddoak iduri, libroak erraten zieten ikastetxeak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. onddo 4 adiera ezabatzekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa onddo eta iduri sarreretan.

Txostenaren laburpena

Ez dugu OEH-EEBS corpusetan aurkitu, ez ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC. Ik. Larz VII, 178: Onjoketariak (Larzabalen antzerki-lan baten izenburua); ik onddoketa : 2 ager. OEHan: JEtchep: iz. eta adlag. eta beste adlag. 1: Larz VII).

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

ez dirudi asko erabili denik; baina egokia eta ongi eratua da.

Atzizkien araberako erabakiak

-ketari.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ondeste (+ ondeste-guruin 1) 6 ager. EB: M. Etxaide; J.M. Txurruka; E.J.; M.A. Unanua 2; I.A. Berriotxoa.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ondeste : AB38 1; Euskalterm 14; HiztEn-LurE.

Euskaltzaindiaren Arauak

'ipurtestea'.

Euskaltzaindiaren Arauak

ondikatu, ondika, ondikatzen. Ipar. da/du ad. 'atsekabetu'.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

ondikatu, ondika, ondikatzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

batez ere Ipar. 'atsekabea, zorigaitza' / AS: ondikoz 'damurik, zoritxarrez'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: ondikozko .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ondikotz 127 aldiz ageri da: IE 105 (Monho, Dv, Elzb, Zby, Jnn, Arb, HU, JE, Barb, Ox, Etcham, Zub, Iratz, Zerb, Lf, Mde, Larz, Ardoy, Xa); G 16 (Zait 7, Etxde 7, Gazt, Ibiñ) eta Mde HaurB 5; ondikoz 27 aldiz: IE 23 (Lç, EZ, Lg, Monho, Dh, Gy, Hb, Etcham, Mde); Zu 1 (Etch); G 3 (Or, Vill, Ibiñ); ondikozki 2 aldiz (Gy eta Hb); ondikozko 117 aldiz: IE 116 (Lç, EZ, Harb, Ax, SP 19, Gç, ES, He, Lg 33, Dh 33, MarIl, Gy, Dv, Hb, Jnn, Etcham) eta Txill 1.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ondikotz 22 aldiz: B 1 (Y. Elorriaga); G 7 (I. Zaitegi, R. Lafon, A. Ibiñagabeitia, J. Mirande); IE 10 (S. Ostopetarra, Zerbitzari, Eskualduna 1924, J. Mirande, P. Laffite, Iraizoz, E. Laxague); EB 4 (Txillardegi, T. Peillen, J. Etxaide 2); ondikoz 2 aldiz, EB (I. Garmendia eta J.I. Lasa).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ondikotz : AB38 1; HiztEn-LurE.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'damurik, zoritxarrez'.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tz/-z: Ibon eta Piarresekin konpontzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ondikozko 117 (L, eta Etcham eta Txill bana): Lç ("Behar handi eta ondikozko hunen remediagarri"); EZ 2 ("zeren entzun duzun ene othoitz ondikozkoa", "Ikhus ezazue arren, ondikozko premia"); Harb (adib.: "bekhatore ondikozkoa ez nazazula nihoiz kita"); Ax 4 (adib.: "batkari ondikozkoak eta inkontru gaixtotakoak"); SP 19 (adib.: "adimendu eskasez gorputz ondikozkoa hain arinki arrankuratzen da", "are gaitzago bizitze ondikozko eta erorkor hau maite dutenentzat", "abariziosak guziz pobrezia ondikozkoan hondatuko"); Gç ("Ondikozko konpañiak, Sekulako burreuak"); ES ("geure artean dugu pena, eta neke ondikozko hau"); He Gudu 3 (adib.: "egia bada, gure funtsetik deus ez garela, bekhatu handietan, ondikozkoetan"); Lg 33 (adib.: "Adonibesekek, elizako aitek diotena, erakutsi du, bere ondikozko etsenpluaz", "Abimelekek yasan zuen, erran dugun molde ondikozkoan, merezi zuen punimendua hil-arazteaz bere anaiak", "gutarik bat bederaren zorte ondikozkoa urruntzen garenean Jainkoa ganik", "Jainkoak etzuen entzun printze ondikozko haren othoitza", "kezka latzak jasateko baititu, mundu huntan gozatu duen ondikozko bakearen orde"); Dh 33 (adib.: "ondikozko arima haren orduko izialdurak eta deboilamenduak pintatzeko", "Ezagutzen du ondikozko arima hark bere Jainkoaren ontasun mugarririk gabea", "ondikozko hejek eztaukate gehienean horiez guziez konturik"); MarIl ("ez dezazula utz aski ondikozkoa izan nadin"); Gy 5 ("Ondikozko edergaillua Kopetako aparaillua"); Dv 6 (adib.: "Nere ondikozko urthe iraganak ahantz bekizkitzu"); Hb Egia ("Gizon ondikozko hori, hanbat gaizkiren ithurria, hartzen du azken gaitzak"); Jnn SBi 3 (adib.: "Judu ondikozkoek etzuten sinetsi"); Etcham ("urguilu ondikozkoan Nere gogoak emanik, Ez ginuen zorionik"); Txill Let ("etzuan ondikozkoak ezertarako gogorik, ezta kalean garbi agertzeko ere").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ondikozko 1, JKort ("ortxen daukagu ondikozko "Batu" ori").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ondikozko : EuskHizt (adib.: ondiko sarreran), EskolaHE (adib.: ondiko sarreran), HiruMila, Lur EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, Lur EG/CE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: adib.

Atzizkien araberako erabakiak

zko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ondiko sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Forma baten adiera(k)

zoritxarrekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ONDO BAI ONDO. Muy bien. v. ONDO ERE ONDO, ONDO ETA ONDO. Ondo eginik, ondo bai ondo. Zav Fab RIEV 1907, 541. Ta orduan erakutsiko eutsan, ondo bai ondo, nor zan Praisku. Bilbao IpuiB 221. Ez ete letorkigu guztiori ondo bai ondo, noizik-beiñera ume biurtzea? Ib. 10. Bertako etzagunek lur orreri ondo bai ondo begiratute, alik goien emonazoten deutsie. Akes Ipiñ 21

adib.: arraiotan interj. Harridura edo haserrea adierazteko hitza. Orduan erakutsiko zion, ondo bai ondo, nor zen Praisku; bai, arraiotan! Ni oso-oso kezkatua nengoen, arraiotan! || Zer arraiotan habil sudur-handi hori?

Ez dugu aurkitu ondo bai ondo formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ondo bai ondo 6: Berria 2 (“Balkoian dagoela, Gergoriok alimaleko oihua egin du, kalean dauden guztiek ondo bai ondo entzuteko modukoa”), Joxerra Garzia 3 (“Sakatzen duzun bezala sakatzen duzula ere, ondo bai ondo adieraziko dizu hori tutuak tu-tuka totelez”), Bat-bateko bertsolaritza (“Are gehiago: forma aldetik ondo bai ondo garatu eta zoritua agertzen da bertsolaritza lehen aipamen dokumentatu horietan, eta, bertsolarien arteko desafioek eta propio jarritako bertsoek bide zuten oihartzunari erreparatuta, onarpen sozial handia izan behar zuen garai hartako bertsolaritzak”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso egitura erabilia da, eta egokia izan liteke azpisarrera gisa jasotzea egitura horren kasu ohikoenak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ondo sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: adib. gisa

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ongi beharretan 1, Barb Leg ("Ogia lurrerat erortzerat uzten du xaharrak, eta Haxko othoizten altxa dezon fagorez. Haxkok, idor idorra: Ori, ongi beharretan balinbazira, altxatuko duzu zuhaurek!"). Ik. OEH argitaratuan ondo-bearrean 1, A Ezale 1899 (metahizk.: ""Imparziala" zer dan dakizulako eztot esango; baiña bai, eztakizulako edo aaztu iatzulako, "ondo-bearrean" esaten dala erderazko "de buena fe"") eta o. beharrez 2: Zam Man ("Zuk ondo-bearrez egingo zenduan"), Elexp Berg ("Ondo biarrez oiñezkero gure semiak aillegauta egon bia zeban").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ondo beharrean : HiztEn (AS: 'on beharrez'), LurE (adibide gisa: 'on beharrez') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ondo beharrean : EuskHizt (adibide gisa, eta ondo beharrez —batez ere bizk.— 'on beharrez'), ElhHizt (AS: B.; con buena intención, de buena fe), EskolaHE (adibide gisa: 'on beharrez'), DRA (ondo-bearrean: adibide gisa: de buena fe; ondobearrean: de buena fe), PMuj DVC (ondo-bearrean: de buena fe, con el mejor deseo; eta ongi-bearrean: de buena fe, con el mejor deseo, creyendo que era un bien) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

Gipuzkoako Goierri aldean, eta ahozkoan, erabiltzen da 'okerrik ez dela, gauzak ondo badoaz' adierakoa.