Euskaltzaindiaren Arauak

EArauak, 5: "Euskaltzaindiaren erabakia: ni izenordainaren noren kasuan nire erabil dadila (eta, jakina, niretzat, nirekin), eta orobat ene, maila jasoan bederen; nori kasuan niri erabil dadila".

Euskaltzaindiaren Arauak

(deklinabidea: nire, niri, nirekin, niretzat, etab.) // EArauak 5: "Hauxe da, hortaz, Euskaltzaindiaren erabakia: ni izenordainaren noren kasuan nire erabil dadila (eta, noski, niretzat, nirekin), eta orobat ene, maila jasoan bederen; nori kasuan niri erabil dadila".

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

ni sarreraren barruan Psikol. adierakoa gehitu. Egin lotura lehendik jasotako ego sarrerarekin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

NI BELDUR. Me temo (que). Ni beldur holako zerbeit lotzen nizela. StPierre 12. Bertsu hoik irakurtzearekin, ez duzue, ni beldur, ezagutuko Oxalderen alderdi bat baizik: ahulena. Ox 203. Ni beldur etzela, estalpe guzien gatzik, guardagorat sekula helduko Joannes. Ib. 192. Orainokoan jokoa / Ezin hobeki badoa; / Bainan debruak, ni beldur, / Phiztuko du zerbait makur. Ib. 51. Bidarritarra, gazterik airatua, pilota maite, arnoa ez hastio, bertsulari famatua eta, ni beldur, kontrabanda odolean, nundik zatekeen bertzela? Ib. 197. Tolosako jujeak nun diren, eta nun behar-bada presondegia, jakinen dugun orai berandu gabe, ni beldur. JE Ber 47. Garasti, karioxko izanen zautzula, ni beldur! Barb Leg 138. Apairu mehea zuketela, ni beldur. Ardoy SFran 115. Ni beldur oraino gorago den haren betiko egoitza. Ib. 16. Eta bakan batzuentzat ere izango ote dira asko epe luzean, batez ere une garratz eta larrietan? Ni bildur ezetz. Vill Jaink 81.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ni beldur (eta bildur) 7: GH 1933 ("Ni beldur hori petiarrek asmatua dutela"), A. Hillau 2 ("Ni beldur Ahuchquy utzirik, astokeria egiten dugun harat joaitia! [...] ni... beldur medikiak ez daukula utziko Pernorik libro!"), Herr 1968 ("Agian ba, bainan ni beldur ezetz"), Mok ("Ni bildur, ez bataren eta ez bestearen eztan izkuntza nabar, pisu ta elkor orrek ez ote ditun gogoan joko euskaldunik jatorrenak"), Hiriart-U ("Haatik hola pentsatzen balute bezala ari direnak, ni beldur badiren asko!"), Iratz ("Kaxkopel —Zer borroka-bizia!; Zentzuluz —Bai eta ni beldur: borrokatu nahi ez duena galduko da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ni beldur : 1 DFrec (Herr: "Ni beldur arras laketua dagon xxx alde hortan") // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ni beldur : EuskHizt (AS) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

ni beldur 4: Argia 2 (“Ni beldur, halere, irakurle gehiago izango direla zure lagunaren iritzikoak, gauzak hotz kontsideratuta testu hau ez baita irakurgai samur-samurra, tarteka ahalegin bat eskatzen duena baino”), Euskaltzaindia (“Baina ni beldur ez diotela euskarari botere hori onesten”), UEU (“Eta ni beldur aukeratzeko”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ni beldur 12: Herria 5 (“Haatik ni beldur ez duela hunek bi oren iraunen bidarritarrarekin, alde bat edo besterat”), Daniel Landart 3 (“Ni beldur, ez dela sekulan ezkonduko Dominique.”), Iñaki Segurola 2 (“Orain dena da akordioa, adostasuna, elkar hartu beharra, bat egin beharra, ongi etorri beharra, eta arrosario zuri hori bizitasun falta latz baten, bizi-beldur baten, seinale da, zahardadezko eritasun batena, eta, ni beldur, erremateko gaitz batena”), Elena Touyarou (“Ni beldur ezetz”), Jean Baptiste Etxarren (“Ni beldur ez denez zerbait erreboluzione izanen”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide lexikalizatua da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Honekin batera nik uste esapidea, uste izan azpisarrerako 2. adieran adibide gisa jasoa dagoena, berraztertzekoa litzateke.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa eskain liteke beldur sarrerako beldur izan azpisarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa beldur sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Erdara batekoa da, baina Iparraldean eta Hegoaldean ezaguna

ezaguna da Ipar. ere, tresna izendatzeko; onartzekoa, beraz.

Formen arteko bereizketa semantikoak

gero ikusiko da galga (eta sestra, dirudienez atzeranzko eratorpenez moldatu eta azken aldiotan berrezarpen lexikal aski bizia ezagutu duena) bezalakoekiko banaketa.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta baliokidearekin batera onartzekoa

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du, eta onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari, euskarazko kidekorik egon daitekeen arren.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

nibela, nibelatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Euskaltzaindiaren Arauak

niganatu, nigana(tu), niganatzen. da/du ad.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. nireganatu.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ganatu izord.ekin.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. ni izord.aren era indartua.

Beste batzorde batek argitzekoa da

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

izond. eta iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

(NIK) AL DAKIT. ¡Qué sé yo! --Norako asmoak dituzu? --Aldakit? Ag G 278. Ari-lan, argizaiol, pertza gorri... nik al-dakit. Ldi IL 128. Neonek al dakit. JAIraz Bizia 68. Garrazkeririk ez, [...] baño nolabaiteko oztasuna edo... nik al-dakit! Etxde AlosT 33. Oean? Gerran? Al dakit nik! NEtx Antz 106. --Ezetz asmatu norena dezun, Pako? --Al dakit! NEtx LBB 70. Pschs! Nik al dakit! Lab SuEm 173. (Con interrogativa). Gorputza laga dugu / nunbait. Al-dakit nun! Ldi BB 90. Al-dakit nik zenbait "ziri" geiago. Ldi IL 102. Al dakit neuk noiztandikan. SMitx Aranz 62. Laranjak, limoiak eta nik al dakit zenbat fruta-mota. Anab Aprika 30. Nik al dakit zenbat eta zenbat gauza sortu dituan gure gizaldi onek! Vill Jaink 27. Gai orren bidez esan nitezke / nik al dakit zenbat egi. Uzt EBT 33. Extremaduran, Venezuelan edo nik ahal dakit non zentzugabeko izugarrikeriak egiten dituzten giza-itxurako bi-oinetakoak. MIH 363. (Con ere). Neronek ere al dakit. Alz Ram 50. Al dakit neuk ere? NEtx Antz 35.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

nik al(-)dakit 10: Ldi - SM Zirik (OEHko agerraldi berak), SGarm Historia triste bat ("eta gero... nik al dakit ba gero...!"), J.M. Mendizabal ("Baina hara tupustean non agertzen den otso bat nik al dakit nondik"), I. Elias ("Sinistu edo ez sinistu... Nik al dakit?"), Zelina ("nik al dakit zenbat misterio txundigarri...!"), I. Mendiguren ("Nik al dakit ba!— esan zuen"), K. Linazasoro ("nik al dakit tankera bereko zenbat purrustada gehiago"), A. Ortiz de Landaluze ("Nik al dakit! —erantzun zion Martinek haserre"), Zozoak beleari ("nik al dakit zergatik maitemindu nintzen?").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ez ohiko iturrietan (DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm) ez eta hiztegietan ere (EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC).

nik al dakit 25: Aizu (2 Berdin esan dezakegu Errezil, edo landa-inguruko beste edozein herri, edo rally-esprintak dituzten herriak, edo gurpil gaineko idoloren bat duten herriak, edo baserritik institutura joateko garraio publiko sendorik ez duten herriak, edo nik al dakit zenbat faktore gehiago”), Elkar 14 (“Nik al dakit! Solanas, Saleras edo halako zerbait. Salinas, hori zen, Alfonso Salinas”), Elhuyar (“Makina bat lankide ditut, beren eguneroko ikerketan prozedura zientifiko ezin zorrotzagoak erabiltzen dituztenak, haurrak iridiologoarengana, kristalen terapiara, antroposofoarengana, edo nik al dakit nora daramatzatenak”), Berria 2 (“Baina ba al dakit ba nola entrenatzen duen Camachok?”), Jakin 4 (“Nik al dakit, bada!”), Argia (“Etortzen da gitarra pare bat, bonboa, pedalak, txistua, platera eta nik al dakit zenbat tramankulu gehiagorekin eta berak bakar-bakarrik egiten dizu kontzertu bat”), UEU (“orain berriz, lehengoen gain, sasiabsolutuak, sasihelburuak, sasi-kezkak, sasi-pakeak eta nik al dakit beste zenbait sasi-gauza”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

nik al dakit : Berria (“Ba al dakit ba nik!”), Anjel Lertxundi (“Handik nik al dakit zenbat denborara, Hindenburg zeppelinaren hotsak esnatu ninduen”), Josu Zabaleta (“Magnetismo, hipnosi, sugestio eta nik al dakit zer, deitu diote ahalmen horri”), Joxe Austin Arrieta (“indiar arimaz eta nik al dakit zer gehiagoz”), Joxean Agirre (“Martiri bat egin dugu eta ezin zaitezke atera orain herriak miresten eta maite duen izaki hori asmakizun bat dela esanez, golem bat, klon bat edo nik al dakit zer”), Koro Navarro (“Nik al dakit? ", esaten nioan”)…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Gramatikak argitu beharrekoa

Gramatikari dagokiona.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide lexikalizatua da eta azpisarrera gisa jasotzekoa Gip. markarekin. (Andres Iñigori galdetu zaio Naf. ere dagokion eta ezetz erantzun du).

Formatu erabaki gabeak

adibide gisa jaso liteke jakin 1 sarreran; bestela, lantaldeak ez daki zein leku dagokion hiztegian.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa jakin sarreran.

Erabileremu dialektala

Gip.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: NIK DAKITA. ¡Qué sé yo! v. (NIK) AL DAKIT. Iduri zaut, oraiko apezak hotzago edo, nik dakita... uzkurrago direla. HU Aurp 178. Bo, nik dakita, Manez. Zub 42. Kainek ihardetsi zion: nik dakita? Zerb IxtS 12. Halako molde xuri bat, ez jende, ez lanho... nik dakita zer. Barb Leg 149. Nik dakita zonbat errekaitu! Zub 25. Kordetako arrabit, berina-begi, eta nik dakita zer oraino. Ardoy SFran 237. Zikint beldurrez edo nik dakita nola. Xa Odol 21. Preso-zain, zigorkari, eskale eta nik dakita bertze nor! Lf in Casve SGrazi 11. Edo mahasti aitzurre, mendian harri zerratze [...], mendiko ongarriketa... nik dakita? Larre ArtzainE 57. (Con ongi). Beljikan, Frantzian eta nik ongi dakita non oraino. Barb Sup 177.

nik dakita 17: Argia 3 (“Eta esaten duenak Baztanen, esaten du Nafarroa osoan –beti ere, bihar agertzen ez bada eskuizkribu bat, nik dakita, Zaraitzuko ibaxan-“), Elkar 4 (“Orain dela zenbait urte gertatu zitzaidan. Hamar, hamabost agian. Nik dakita?“), Berria 6 (“Haur egiteari... Nik dakita! Zenbat gaude Zuberoan? 13.000”), Jakin (“Ba jar ditzatela autobusak, edo abioiak, edo nik dakita zer Madrilera, eta bidal gaitzatela txandaka-txandaka, XX. mendeko lanik onenetako bat ikustera”), Erlea 3 (“Eta izan ere, liburuaren abiapuntua Bitoriano Gandiagaren obrari eta izaerari buruzko interpretazio bat bada ere, Azurmendiren luma trebe eta eruditoa beste hainbat gaitaraino lerratzen da, eta bidean mila eta bat ohar eta irakurketa eskaintzen dizkigu gogoetarako sorta ederrean, hala nola, heriotzaz, bizitzaz, Jainkoaz, mitoaz, fedeaz, zentzuaz, herriaz, naturaz, balioez… eta nik zer dakita”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

nik dakita : Herria (“33-20, airez aire doaz irabazleak noiz eta... ez pindar bera gehiago, nekadura edo nik dakita, kamusturik edo lapusturik heien joa, nahiz segurtatuak abantzu horrekin, gostako baitzaie batere barkatzen ez duten kontrario zailekin, 50etarat heltzea.”), Janbattitt Dirassar (“Eta, nik dakita, halako trufa aireño batekin! ez banizu bederen aipatu andre hori”), Jon Muñoz (“Zure jokabideak sortu didan harridura eta ezinegona; halako nik dakita zer beldur, niri sekula gertatu behar ez zitzaidan egoera haren eraginez; ausaz zuk erdeinatzen dituzun emakumeekin nahasiko eta haiek bezain arinki tratatuko ote ninduzun ideia ezin jasanezkoa; kausa horiek guztiek bildurik malkoak sorrarazi ahal izan dizkidate eta erranarazi, neure ustez arrazoiz, dohakabea nintzela”), Daniel Landart (“Funtsean, "amen besta", "aiten besta", amatxien, aitatxien eta nik dakita beste zenbat horrelako besta ez ote dituzte merkatariek asmatuak beren sakelen betetzeko eta ahalaz hanpatzeko?”), Jose Angel Irigaray (2 Egia erran, egun goizean atzarri ondoren - hondarreko nik dakita zenbat urtetan bezala, zertarako uka - ispiluan ikusi dudan irudian bazen ja ere, baina ja ere gustatu ez zautan itzalño bat”), Aingeru Epaltza (“Zer dakita nik, epailearena, forentsearena, poliziarena edo dena delakoarena...”), Txillardegi (“Sargori latza, sapa, lanberoa, nik dakita nola esan?”), Jean Baptista Etxarren (“Beraz batean Luzaiden, bestean Tafallan edo nik dakita non, ez zen tokian geldirik egoiteko sortua”), Edorta Jimenez (“Hain zen gose idazle-taldea, elkarri lekua kenduz hurbildu ziren gehienak kafea, kruasanak, zukuak edo nik dakita zeren bila”), Itxaro Borda (“Ez ote zen Frantxua langile xume eta segitua izaten ahal, aita familiako normala edo nik dakita zer?”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide lexikalizatua da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa Ipar. markarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa jakin sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

nikel: LurE-Harluxet.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenen hiztegian: Ni.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

nikel: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.

Erdaretako formak

ik. Le Petit Robert: «nickel [...] d'apr. all. [...] Nickel "lutin des mines", abrév. de Nikolaus, sobriquet donné par les mineurs all.»

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Elementu kimikoak eta Izen propiotikoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

nikeleztatu, nikelezta(tu), nikeleztatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

nikeleztatu, nikelezta(tu), nikeleztatzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-ztatu estalduren izendapenetan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren Arauak

g.er.: mila goraintzi, niketz, atezainari.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "nikia = niky" / Prestas: 2. gaia; 96 lek. (B 49 / G 47).

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Euskaltzaindiaren Arauak

Nikomedia / nikomediar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Erdaretako formak

OfQuLF: alcaloïde du tabac || Jean Nicot || diplomate français qui a introduit un plant de tabac en France.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

Nimrud / nimrudtar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

genero-marka (cf. lesbiana).

Zerrenda osagarriak

NekHizt.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz.

Euskaltzaindiaren Arauak

ninikatu, ninika(tu), ninikatzen. da ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

ninikatu, ninika(tu), ninikatzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ninibetar (eta ninibar, ninibitar, ninibita) 16, izlag. 2: Mb IArg (“Ninibetar bekatari andiei”), Añ GGero (“baldin Ninibitar pekatariak legez guk bere orain penitenzia egiten badogu”); Ir YKBiz (adib.: “Ninibetarrai predikatzera yoan baño lenago”), fB (“Ninibetarrak egin ebeen legez”), A Ardi (“Ninibetarrak jaiki ta gaitzetsi”), CatJauf (“Ninibetarren barura”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ninibetar : Vill (“Ninibetarrak altxatuko dira epai-egunean gizaldi onen kontra”), IBe (“Ninibetarrek, Jujamendu-egunean, jende hunen kontra altxatu eta kondenatuko dute”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ninivetar : BiblE (iz. 5: Tb 1,19; 14,15; Mt 12,41; Lk 11,30.32; lehen edizioan -b-).

Euskaltzaindiaren Arauak

Ninive / ninivetar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

LBeh (2014-04-03): ninja 127: Deia 89 (“Ninja dortokak”), Berria 4 (adib.: “Samuraiek kode zorrotzak zituzten; ninjek, berriz, euren kodea izan arren, egoerara egokitzea zuten izaeratzat: irautea”), EiTB 14 (adib.: “Hello Kittyren aurpegia, ninjarena, Spidermanena, tiburoia edota tximeleta nola margotu erakutsiko dizugu”), Argia 3 (Ekonomiari dagokio “Ipar Amerikako Bankak oraindik eta gehiago aberastu nahi izan zuen. Horretarako kreditu arriskutsuagoak ematen hasi zen, diru-sarrera iraunkorrik, enplegu finkorik eta ondasunik gabeko bezeroei hipotekak eskainiz. Mota horretako bezeroei “ninja” esaten zaie”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ez dugu aurkitu ninja formarik.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es ninja / fr ninja: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

Nazioarteko forma da eta besterik gabe onartzekoa.

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu ap. OEH-EEBS.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

niobio: LurE-Harluxet.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenen hiztegian: Nb.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

niobio: Zehazki, ElhHizt, HiruMila.

Erdaretako formak

ik. Le Petit Robert: «niobium [...] de Niobé n. pr. gr., fille de Tantale».

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Elementu kimikoak eta Izen propiotikoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Euskaltzaindiaren Arauak

Nippur / nippurtar.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

nireganatu, niregana(tu), nireganatzen. da/du ad.: mutil hori nireganatu arte ez naiz geldituko.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

nireganatu, niregana(tu), nireganatzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ganatu izord.ekin: ik. oharra s.u. beraganatu.

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Euskaltzaindiaren Arauak

niretu, nire(tu), niretzen. du ad.: niretu ditut bestek egin dituen bekatu guztiak.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

niretu, nire(tu), niretzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tu/-ganatu izord.ekin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

nirezko (+ nerezko) 7: Or Aitork 2 (adib.: "Sarturik, ikusi nuan ene animako begiñoz, ene animako begiz goitik, nirezko argiz goitik, argi aldaezin bat"); Txill Let ("Nola edo ala, iñoiz baiño nerezkoago jokatu dut gaur"); Xa Odol 2 (adib.: "Gogo iluntasuna dut nik nerezkoa"); Berron Kijote ("nerezko griña onek eragin-ta"); MIH ("Oraingo zenbaiten ustez, beraz, ni naiz eta besteak beste, eta nere-nerezko dudana ikara eta nahigabe hutsa den bakartasun tristea").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

nerezko 2: S. Muniategi ("nerez-nerezko eguntza"); IMuj ("Nik, harako hartan, eta nerezko kobardiari aurre eginda, bidea bakarrik egitera deliberatu nintzen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

nirezko : HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

nerezko : PMuj DVC; nirezko : EuskHizt, EskolaHE, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EBBk soildua.

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

nire sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "nirvana".

Maileguen egokitzapen sistematikoa

v.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

nitasun 1, MIH ("bere nortasuna, edo "nitasuna", deuseztatuko ez zuen hilezkortasun baten bila"); OEH argitaratuan, gainera: Zarate Bizipenen bultzadaz ("Gizartearen gutasunean, bakardadearen nitasunean").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

nitasun 7: M. Pagola ("Gure zentzuen objetoa ez da kanpokoa bakarrik, nitasuna [...] ere bai"); A. Lasa ("nigan nitasuna moldaturik mugituko ez duen nortasuna"); A. Urretavizcaya ("beti gordetzen zuen nitasunaren mugekin lokarri bat"); F. Rodriguez 3 ("Fichte-ren [...] obrak [nitasuna eta bilakaera] izan zuen arrakasta", "nitasunak askatasun osoa zuela [...] zioen", "zientziaren betebeharra, nitasunetik errealitatea ondorioztatzea zen"); T. Irastortza ("Intimitatearen hondarretan desagertzen da nitasuna").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

niretasun : DFrec 1; nitasun : Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitua ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

nitasun : DRA // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Kim.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kim.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

nitro 1 ap. ZTC (Arkitekturaz); ik. Geologia HE paperezkoan: nitro / en niter / es nitro / fr nitro [sic; baina nitre da frantsesezkoa] // Ez dugu aurkitu ap. EPG.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-o amaiera dagokio, nitrum latinezkoaren ondokoa denez (eta ez honen etimo nitron grekozkoarena).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

nitrogenatu 4: J.A. Berriotxoa ("Leku ongi nitrogenatu eta mugituetan"), J.R. Aizpurua ("Atmosferan dauden konposatu nitrogenatuek azido nitrikozko lainoak sortzen dituzte"), Harluxet HE (definizio batean, "Alkaloide iz. Kim.: Landareetatik erauzitako konposatu nitrogenatu basikoen familia"), Ingurune estresa ("Hondar nitrogenatu modura gertatzen diren energi galerak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

nitrogenatu : DFrec 1 (Egin: "Ongarri nitrogenatuak"), AB38 7, HiztEn (nitrogenoa duena), Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

nitrogenatu : ElhHizt (Kim. nitrogenado, -a), HiruMila (1 nitrogenado, -a; nitrogenatu 2 nitrogenar[se]) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Jakite-arloak

Kim.

Erdaretako formak

es nitrógeno, fr azote, en nitrogen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez da aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

nitrogeno (+ konposatuak) 19 ager.: G 2 (X. Kintana in Jakin 1967, J. Agirre), EB-EgAs 17 (I. Aizpuru, J. Iturbe, M. Etxaide, M. Murua, B. Astobiza, Arantzadi/Jakin, K. Altonaga, J. Agirre, Egin, Zinetika kimikoa I); nitrogenatu : EB 1 (I.A. Berriotxoa); nitrogenodun : EB 1 (J. Agirre).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

nitrogeno : DFrec 3, AB38 17, Euskalterm 13, HiztEn-LurE; nitrogenatu : DFrec 1, AB38 3, Euskalterm 2, HiztEn; nitrogenodun : AB38 2, Euskalterm 1.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenen hiztegian: N.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

nitrogeno: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

g/j.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Elementu kimikoak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

nitrogenodun (eta -j-) 3: J. Agirre ("Bizitzarako nahitaezkoak ziren konposatu nitrogenodun bezala definitu ziren [bitaminak]"), Elhuyar (definizio batean, "pirimidiko. izond. Kim. base pirimidiko: Pirimidinatik eratorritako hainbat molekula organiko nitrogenodunen izena"), NekHizt ("nitrojenodun abono, fosfatodunak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

nitrogenodun : AB38 2, Euskalterm 1 (nitrogenodun ongarri) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

nitrogenodun : EuskHizt (proteina eta alkaloide sarreren definizioan) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Kategoria

izond.

LBeh (2016-10-26): nitruro (boro nitruro, indio nitruro, titanio nitruro eta galio nitruro dira) 25, Elhuyar.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ez dugu aurkitu nitruro formarik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: nitruro (Kim.).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es nitruro / fr nitrure: Elhuyar: - / NolaErran: - / Zehazki: nitruro (Kim.) / Labayru: / Adorez5000: nitruro (Kim.).

Nazioarteko forma da, beste gabe onartzekoa

Nazioarteko forma da eta sartzekoa.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kim.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu corpusean aurkitu. Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko nitxo (""Nicho" Lar y Añ").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

nitxo 12: M. Jimeno ("Iru otoigobe edo nave dituana, bobedaz estaliya, eta beste ainbeste nitxo"), SEIE ("Sarkofagoek gaineko harria daukate, arrasto triangularrarekin, eta kaxan hala holako nitxo antropomorfoa zizelatuta"), Islam-a (hiztegi-sarrera baten definizioan, "Mihrab. Mekaren norabidea markatzen duen nitxoa"), ArrPress 1993 4 (adib.: "Nitxoak hustutzean, jendeak eroan egiten ditu hezurrak?"), G. Markuleta 4 (adib.: "Ez zen hilobia, nik uste bezala, nitxoa baizik"), Ospitale Psikiatrikoa ("Hilerrian nitxo berriak gehitu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

nitxo : HiztEn (Horma batean irekitako kofagune edo barrunbea...), Euskalterm 2 (hauetan 1 txoko sinonimoarekin; eta merkatu-nitxo — merkatu-txoko sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE // eta Euskaltermen 'nicho' itzulia, txoko : 2.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

nitxo : HiruMila (Arkit. nicho), Lur EF/FE (niche) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal nicho / niche formen ordainak: HiztHand: horma hilobi // ElhHizt: 1 hornacina horma-hobi; 2 del cementerio horma-hilobi; txoko ekologiko AS // HiruMila: 1 Arq. nicho; 2 horma(r) hilobi // Lur EF/FE: nitxo, tegi // Casve FE: hütsüne, -tegi // HaizeG FB: tegi; dans un mur zilo // T-L LFB: tegi; niche de saint saindu-zilo, saindu-toki // PMuj DCV: 1 hueco: uts-une, tegi, zizku; 2 n. de santo, hornacina kapera, saindutegi // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE, XarHizt.

Erdaretako formak

fr (DLLF): niche; en (Collins): niche; fig. recess, hollow; nicho ecológico ecological niche; de (Langenscheidts): Nische; de antepecho Brüstungslinie // Ez dugu aurkitu ap. it (S. Carbonell).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Erdaretako batetikoa onartu da, bakarra aski delakoan

ez da formarik nazioartekoena (cf. fr-en niche, de Nische); hala ere, onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari.

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu OEH-EEBS corpusetan.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

nizeatar : Erlijioa Hiztegia (ik. sinbolo nizeatar-konstantinopolitarra sarrera).

Euskaltzaindiaren Arauak

Nizea / nizear.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.