Euskaltzaindiaren Arauak

1 'lehertu, eztanda egin'. 2 'guztiz nekatu' / AS: ahalak eta leherrak egin, leher eragin, leher gaizto egin, leherrenak egin.

Beste sarrera batean argitzekoa

aski dira leher egin sarrera arautuan aipatzen direnak.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

leher egin, leher gaizto egin, leher eragin, leherrenak egin; ahalak eta leherrak egin.

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Forma baten adiera(k)

1 lehertu, eztanda egin; 2 guztiz nekatu.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: LEHER ETA ZAPART EGIN. "(L, BN, S), reventar de despecho" A. "Ler ta zapart egiteko zorian (AN-ulz)" A Apend. "Leher eta zapart eginik niz (BN-arb, S)" Gte Erd 211. Framazonen eta yuduen errepublikak lehen bai lehen leher eta zapart egin dezala! Elsb Fram 154. Oh, oh, hauxe da lana! Leher eta zapart egin behar othe dut hementxet? Barb Sup 25. Aserreak irakiten, ler eta zapart egiteko zorian egoten zan. Zait Plat 85. "Lerzapart egin, quedar baldado" Satr VocP (s.v. zapart)

adib.: zapart egin 2 Irud. Errepublikak lehenbailehen leher eta zapart egin dezala! Leher eta zapart egin lanean. Zapart eginik nago. Zapart egin du irriz.

leher eta zapart egin 1, Berria (“Bai egiazki oraikoan Alamaniak leher eta zapart egin du”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

leher eta zapart egin 10: Eneko Bidegain 5 (“Ez zinan leher eta zapart egiteko arrisku handirik, segur ezetz”), Jose Angel Irigaray 2 (“Elemeniaka, oro begi belarri, mihi, aho eta zintzur, leher eta zapart sekula fingabeko otoruntza eta edasian, goseak amikatuak txitxipapetan batetik bestiala kurruk, uzker eta zurrut, arraileria, potroiska eta horderia nasai, kirika eta koroka barrastan, ez guti lo korrokan, sudurzilo, uzkuzilo eta uretra, zangopilo eta kultureta txotxalamotxean - elasturiaren kalamatika! – hitzaspertu”), Josetxo Azkona (“Instantean, ordea, leher eta zapart egiteko moduan zebilen Txema, zeren edandakoak su-labaz osaturiko labana zorrotz batek bezala ahotik hesteetarainoko bidea urratu baitzion bortizki, barrengoa erabat kiskali zion arte”), Elena Touyarou (“Munduak leher eta zapart egin baleza, dena buka dadin azkenean!”), Koldo Biguri (“Eta leher eta zapart egin dezala han!”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa leher egin eta zapart sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+g-.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

kategoria-adierak gehituz: "izond. 'leherrarazten duena'".

Euskaltzaindiaren Arauak

Hizkl.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma egokia da, erabili gabea izan arren (testu bakarrean jaso da).

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-garri/-kor.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

lehertzeko joera duena.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.: arrainez bazen leherra han; aste guztian euriz leherra egin zuen.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Arrainez bazen leherra han; Aste guztian euriz leherra egin zuen.

Euskaltzaindiaren Arauak

leherrarazi, leherraraz, leherrarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

leherrarazi, leherraraz, leherrarazten.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-r(tu)+a-.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

'zapaldu' adierakoa 96 aldiz aurkitu da, L-BN-Z eta 1900 aurretik nahiz ondotik.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

lehertu 'zanpatu' adierakoa: G 3, IE 13, EB-EgAs 4; lehertzaile 'zanpatzaile' EB 1.

Jatorrizko forma

lehertu, zapartatu.

Euskaltzaindiaren Arauak

lehertu, leher(tu), lehertzen. da/du ad.: 1 'eztanda egin'. 2 'nekatu'. 3 Batez ere Ipar. 'zanpatu'.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

lehertu, leher(tu), lehertzen.

Forma baten adiera(k)

1 'eztanda egin'; 2 nekatu; 3 (Batez ere Ipar.) 'zanpatu'.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-keta.