OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: HAIZETARA. a) (Cambiar el tiempo) a viento, a ventoso. Eguraldie aizetara nai euritara aldatu bear dan egunetan [...]. A BGuzur 154. b) (Salir...) afuera, al aire libre. Cf. haizetegi. Gonbidatu zituan bere lagunak, umore onian arratsalde on bat elkarrekin, [...] igarotzera. Eztai gisako lege au igaro onduan irten ziraden aizetara. Bv AsL 33. Egun illuna. Euria da barlara aizetara joateko. Erkiag BatB 194 c) (Echar...) al aire. Ezpel-ardeak aizetara yaurtitzen ziñan gari-odeia usu ta arin. Or Mi 104. Arkaitz garaipean kimatzailleak bere abestiak aizetara jaurtiko ditu. Ibiñ Virgil 32. [Landareak] aienak aizetara eraikitzen dituenean. Ib. 89. d) Al viento. [Jel-ikurriña] dana axetara / zabal jarri dabenian, / didar ein dabe: Gora Euzkadi. Enb 35. Eta oial nagusia aizetara jasorik, ondartzara yoiazan. Ker Act 27, 40 (Lç haizeari bela altxaturik, Dv, IBe haizeari emanik, Ol aizera edaturik, Ker aizetara jasorik).

haizetara 6: Berria 3 (“Istorio hau ongi amaitu eta historia egin dezagun guztiok izan behar gara protagonista; zabaldu mezua zazpi haizetara”), Jakin (“Oraingoz nik ez dut uste inundik ere istilu hau haizetara ematea komeni denik”), Argia 2 (“Kantua haizetara bidaltzen duzu eta gero haizea da”). Gainerakoak izen propioak dira.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

haizetara (gehienak lau haizetara dira) 93: Berria 20 (“Gazteok nahi eta behar dugun independentziaren aldarria lau haizetara zabaltzea”), Herria 5 (“Kanpoari hetsiak girela? Iduri luke alta gure xilkoa lau haizetara idekia dela!”), Javi Cillero 4 (“Azken urteotan bere buruari aitortu nahi izan ez diona, lau haizetara zabaldu du keinu xume horren bidez”), Felipe Juaristi 7 (“Erregeak bere alaba basoko jauregian lo zegoela aldarrikatzen omen zuen lau eta bost haizetara eta alaba hori esnaraztea lortzen zuenak, hark beste inork ez, hartuko zuela emaztetzat”), Agustin Otsoa 3 (“Errautsak eta kea haizetara!”), Ramuntxo Etxeberri 3 (“Lau haizetara ibiltzen zen, pilotari profesional gisa eta gero merkataritzan”), Bernardo Atxaga 3 (“Haizetara marinel, hé, ho, jaso gora hé ho!”), Joseba Sarrionandia 3 (“Txileko bandera masta nagusian haizetara ikusiko da”), Karlos Zabala 2 (“Baina lehen esan dudan abantaila bazuten behinik behin, nahita ere ezin ibili Txile kalean barrena gurekin egindako balentriak lau haizetara kontatzen”), Josetxo Azkona 2 (“Hark eraginda-edo, lasterrean bildu ziren bazter batera Mediterraneoko herrietako bizilagun batzuk, zeinak, dotoreki dantzatu bitartean, hala taldeka nola bakarka, latinetiko mintzaira batzuk aireratu baitzituzten lau haizetara”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa lau haizeetara forman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa haize sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'eskuak eta zangoak lurrean ezarriz'.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'eskuak eta zangoak lurrean ezarriz'.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

zenb. + iz. osaerakoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

laudarazi, laudaraz, laudarazten. dio ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

laudarazi, laudaraz, laudarazten.

Euskaltzaindiaren Arauak

laudatu, lauda, laudatzen. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

laudatu, lauda, laudatzen.

LBeh (2014-04-03): laudo 36 (denak dira Zuzenbidekoak): Consumer 16 (adib.: “Hortik lau hilabetera, erabaki edo laudoa emango da”, “Biek kontsumo arbitraia onartzen badute, epaitegi antzekoa den Kolegio Arbitralak emango duen laudoa ere onetsiko dutela hitz eman behar dute”), Berria 15 (adib.: “Zortzi hilabetez greban egon ostean, laudo bat lortu zuten: soldatak %50 igo zizkieten eta lan eguna murriztu zieten”), EiTB 5 (adib.. “Laudo Finala Bartzelonako Palau Sant Jordin izango da, maiatzaren 6tik 8ra bitartean”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: laudo 73 (agerraldi guztiak dira Zuzenbidekoak) Berria (adib.: “Zenbait ikerketa antropologiko egin zituen eta Arara herriaren aldeko laudo bat ere lortu zuen”, “Caballitok laudoa gaur ezarri nahi du, langileek helegitea ezarri arren”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es laudo / fr arbitrage: Elhuyar: (Der.) laudo / Nolaerran: - / Zehazki: (Der.) arbitraje / Labayru: epai, erabaki; [resolució] ebazpen, ebatzi, burubide, buruzpide, arrasta / Adorez5000: (Der.) laudo, arbitraje.

Erdara batekoa da, baina Iparraldean eta Hegoaldean ezaguna

Ez ditu gutxienekoak betetzen, baina onartzekoa da Iparraldean ere ezaguna delako.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Zuz.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: laudorio(ak) eman, laudoriotan, laudorioz, laudoriozko .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS: laudorio(t)an.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -tan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

laudorio sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

laudorio sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: adib. / LurE: adib. / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

laudorio sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

laudoriozko hitzak.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Kategoria

iz. eta izond.

Jakite-arloak

Mus.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

laugain, lauhankan, lauhazka, lauoinean, lauoinka, laurenka, laukoan osaerakoak begiratu dira (lauhinka osaerakorik ez da aurkitu). Bi adiera bereizi dira ('urratsik bizienean; azkar' eta 'eskuak eta zangoak lurrean ezarriz'): forma guztiak bi adieretan ageri dira, laurenka izan ezik. Llabur: lau + hankan: B-G 4 (Bilbao, Gand; Ag, NEtx); lau + oinka: B-G 11 (Zav, Añ; Ub, Goñi, Or, Ibiñ, Zait, Berron), IE 1 (Ax); lau + oinean: B-G 10 (Ur, AB, Etxba; It, Urruz, JanEd, Ag G); lau + hazka: B-G 3 (Erkiag; Zait, Berron); IE-ZuAm 6 (Hb, HU, Zby, JE; AstLas, JEtchep); lau + atzetan: IE 1 (Gy); laugain(ka): G 9 (Or, TAg); laurenka: IE 5 (Gy); a) 'urratsik bizienean; azkar': laugainka : G 9 (Or, TAg);eta laugain (laugaiñ, laugañ) [iz.] 2 (Or); [adlag.] 1 (Or); lau ankan (lau-ankan): B 2 (Bilbao, Gand); lauhazka (+ lau-azka, lau-hazka, lauazka, laur hazka): B 1 (Erkiag), G 1 (Zait), IE-ZuAm 4 (AstLas, Hb, Zby, JEtchep); eta lauazka [iz.] 2 (Berron; JE); laur atzetan 1 (Gy); lau-oinka (+ lau oinka, lauoinka, laur-oinka, laur-oiñka): B 3 (Zav, Añ), G 3 (Or, Ibiñ), IE 1 (Ax); eta lauoinka [iz.] 2 (Zait, Berron); lau oñean (+ lau oñan, lau oñian): B 3 (Ur, AB), G 1 (It); laurenka IE 5 (Gy); b) 'eskuak eta zangoak lurrean ezarriz': lau anketan : B 1 (Ag Kr); lau ankan: G 2 (Ag G, NEtx); lau-hazka : IE 1 (HU); lau oiñean (+ lau-oñean, lauoñean, lau oñian, lau-oñian, lauoñian): B 2 (AB, Etxba), G 4 (Urruz, JanEd, Ag G); lau-oinka (+ lauoinka): G 3 (Ub, Goñi, Or).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) 'urratsik bizienean; azkar': laugainka: G 1 (TAg); lauhazka: IE 1 (Zephuru); laukoan: EB 1 (J.A. Agirre); lauroinka: EB 1 (Non daude pandak?); lauoinka [iz.]: G 1 (Berron); b)'eskuak eta zangoak lurrean ezarriz': lau hankan: EB 4 (HABE, T. Peillen); lau hanketan: EB 1 (E. Antxustegi); lau-azka: IE 1 (P. Lafitte); lau oñian: EgAs 1 (Ez-bildurr in Euzkadi); lau oinka (+ lauroinka): B 1 (M. Olazar), EB 1 (Txillargegi); c) adiera erabakigaitzekoak dira lauhazka formaren 2 ager. EB (Txillardegi; Ipuinak).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

lau hankan ([b] 'eskuak eta zangoak lurrean'): AB50 1; laugain ([a] 'urratsik bizienean; azkar'): HizEn, LurE; laugain (b): HizEn, LurE; lauhankaz (b): AB38 1; lauhazka (a): HiztEn, LurE, Euskalterm 1; lauhazka (b): HiztEn, LurE; lauhazkaldi : HiztEn, LurE; lauhazkatu : HiztEn; lauka (b): HiztEn; lauoinka (a): HiztEn, LurE; lauoinka (b): HiztEn, LurE.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ik. lauhazka (hau da hobestekoa 'bizkor, abiada bizian [joan, zaldiak eta]' adieran); laoinka ('eskuak eta zangoak lurrean ezarriz' adieran).

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

laugainka.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

lauhazka.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

AS: laugainka h. lauhazka // EBB (1997-12): laugain eta laugainka soildu egin dira.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. lauhazka.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

lauhazka, lauoinka.

Sistematikak erabakitzekoa da

ordinalak noiz jaso erabakitzeko dago.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: laugarrengo ; eta adibide gisa: laugarren mundua.

Atzizkien araberako erabakiak

-garren.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "Laugarren Mundua".

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa ematekoa, laugarren sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-garren-go: ik. hirugarrengo (arautua) eta bigarrengo (proposatua itzuli honetan).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

laugarren sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

gutxitan erabili da, baina egokia dirudi 'gune edo zati laua' adierazteko.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gune/-une.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko: zenb. + iz. + -ko: cf. lauoineko arautua.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

lauoinekoa, aberea.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

lauhankakoak badira gizon hori baino zentzu gehiagokoak.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. laugain.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 adlag. 'urratsik bizienean (ibili, zaldiak eta)'. 2 iz.: espainiar behorren lauhazka pisua.

Euskaltzaindiaren Arauak

lauhazkatu, lauhazka(tu), lauhazkatzen. da ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

lauhazkatu, lauhazka(tu), lauhazkatzen.

Txostenaren laburpena

OEHn ez ditugu aurkitu; EEBSkoak dira: bihilabetekari 4, bihileko 3, hiruhilabetekari 2, hiruhilabeko 10, hiruhilaberoko 5, hiruhileko 24, hiruhileroko 2, lauhilabeteko 1, lauhileko 1, seihilabetekari 1, seihilabeteko 4, sehileko 9.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

bihilabetekari 4: J.M. Elexpuru 2 ("Euzkadiko Ezkerraren "Hitz" bihilabetekarian", "PCE-EPKren 'Hemen eta Orain' kazeta, bihilahetekaria omen"), F. Ibargutxi 2 ("Lehengo urrian atera zen lehen zenbakia eta laster izango da kalean hirugarrena, bihilabetekaria denez", "Aldizkaria bihilabetekaria da"); bihileko 3, Gipuzkoako Ekonomia ("eragin nabari batekin gainera urtearen azken bihilekoan", "Janarien sektorean, salmenta-adierazleen eboluzioa, bai aurreko bihilekoaren aldean eta baita urtebete lehenagokoaren aldean ere", "Erosketa-prezioek, bihileko guztietan, 1984ean baino komertzio-proportzio txikiagoan esperimentatzen zituzten igoerak"); hiru( )hilabetekari 2: M.A. Elkoroberezibar ("Ordurako erabakita zuten aldikotasuna: aldizkari hiruhilabetekaria"), Deia 1991 ("Ikastolako umeek prestatutako hiru hilabetekaria den 'Olarru Mamarru' aldizkaria plazaratu digute"); hiruhilabeteko (eta iru-illabeteko) 10: Txostena 1978 2 ("Donostiako Banka Konpentsatze Ganbarak hileko 41.603 milioi pezetako konpentsapena eman zuen 1978-ko lehen hiruhilabetekoan", "1979-ko lehen hiruhilabetekoan honako sail hauetara aplikatuko [...]"), Jakin 1981 ("Hiruhilabetekoan landu ditugun egitura, aditz eta abarren arabera hogei galdera jartzen dizkiegu"), Jesusen jarraitzaile 1985 ("Salbazio-kondairaren beste aldi berri bati asiera ematen dio Jesus'ek: Elizaren aldiari alegia, bigarren iru-illabetekoan azalduko duguna"), EHAA 1986-1993 arteko 3 ("Eskola kontseiluko kideen aukeraketa, ikasturtearen lehenengo hiruhilabetekoaren barruan egingo da", "Epemuga: Hiruhilabeterokoa, hiruhilabeteko bakoitza amaitu ondoren", "Ikasturtearen lehen eta bigarren hiruhilabetekoan burutuko da irakurmen eta deklamazio lanketa"), U. Larramendi ("Lehenaldia erabiltzen zen istorio hauetan, testuliburuan azken hiruhilabetekoaren erdi aldera arte azaltzen ez bazen ere"), Egunk 1992-1994 arteko 2 ("lehen hiruhilabetekoari dagokion dibidendoak", "Urtearen lehen hiruhilabetekoan IGAEren hazkundea"); hiruhilabeteroko (eta hiru ilabeteroko, iru-illabeteroko) 5: Onaind ("'Euzkadi' iru-illabeterokoa ta 'La Patria' asterokoa"), Punto y hora 1977 ("Hiru ilabeterokoa izan nahi du, eta 150 pta. balioko du ale bakoitzak"), A. Martinez ("ikasle horiek lortu dituzten puntuazioak bai hiruhilabeterokoetan bai Ekaineko examinetan"), EHAA 1988 2 ("Epemuga: Hiruhilabeterokoa jasotakoa eta korrituak kitatzeko, epemugako hiruhilabetetan", "Epemuga: Hiruhilabeterokoa, hiruhilabeteko bakoitza amaitu ondoren"); hiruhileko 24: Gipuzkoako Ekonomia 3 (adib., "Murriztapenaren moderazioa, ordea, nabariago egiten da urte bakoitzeko laugarren hiruhilekoak konparatzen baldin baditugu"), J.M. Torrealdai ("Urtearen azken hiruhilekoan hasita, ETBko telegunkari bat erdaraz egingo zela, zioen albisteak"), Biztanleria 1987 9 (adib., "Mostra hau aldizka-aldizka banatzen da hiruhileko batean zehar", "Horrela laginak panel bat eratzen du, hamabostaldi osoka berritzen dena, hiruhileko bakoitzean bateko proportzioan"), Osabide Hezkuntza 1989 ("Azkeneko hiruhilekoan erabili beharreko txirringak konpondu eta azkeneko errepasoak ematen dizkiete"), G. Nazabal ("1963ko azken hiruhilekoan 'Donostiako Hirigintzako I. Ihardunaldi Internazionalak' ospatu ziren"), BAO 1994 8 (adib., "2gn. Jardueraren egutegiko hiruhileko bakoitzeko, kuotaren laurdena sartuko da"), NAO 1996 ("Lege agindu berak ezartzen du enpresa horrek [...] finantzaketa programa [...] Departamentuan aurkeztuko duela ekitaldi bakoitzaren aitzineko hiruhilekoan"); hiruhileroko 2, Biztanleria 1987 ("Hiruhileroko ustiapenak, erreferentziako denboraldiko hiruhilekoari dagozkion bata bestearen segidako hiru hilabeteen mostran oinarrituz egiten dira"); lauhilabeteko 1, EHAA 1993 ("irakasgai horiek lauhilabetekoak diren eta zenbat kreditu dituzten adierazi beharko da"); lauhileko 1, 1987ko Laburbilduma ("aurtengo urte honen azken lauhilekoan egitea pentsatua dagoen bezala"); seihilabetekari 1, DNoticias 1997 ("Seihilabetekari honen zioa zuzenbidea euskaraz bizi duen juristari zerbitzu bat eskaintzea da"); sei(-)hilabeteko 4: J. Agirre ("Lehen sei-hilabetekoan itxuraz diabetea mantsotu egiten dela pentsa daiteke"), Hemen 1986 ("Douglas Hurd britaniarra izan da Treviko Taldea delakoaren eztabaidak presiditu dituena, seihilabeteko honetan Erresuma Batuari baitdagokio Elkartearen lehendakaritza"), Egunk 1992 ("Guztira mozkin garbiak 43.485 milioi pezetakoak [...] izan dira 1992ko lehen seihilabetekoan"), NPAO 1994 ("1993ko bigarren seihilabetekoan hasita egunkarietan jarritako iragarkien bidez eskatzen dira eskaintzak"); seihileko 9, denak GAO 1989 9 (adib., "Alokairuak eta seihileko berrikuspena", "Udako eta Eguberriko aparteko haborokinak seihilekoak izango dira").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

bihilabetekari : AB50 1 (bi-hilabetekari), HiztEn; hiruhilabetekari : DFrec 1 (hiru-hilabetekari), AB38 1 (hiruilabetekari), AB50 3 (hiru hilabetekari 2, hiruilabetekari 1), HiztEn; hiruhilabeteko : DFrec 1, AB50 1, Euskalterm 1; hiruhilabeteroko : Euskalterm 1; hiruhileko : AB50 1, HiztEn, Euskalterm 9; hiruhilekoarteko : Euskalterm 2; hiruhileroko : Euskalterm 6; lauhilabetekari : AB50 1, HiztEn; lauhileko : HiztEn; seihilabeteko : AB50 1, Euskalterm 3; seihileko : HiztEn, Euskalterm 5 // Ez dugu aurkitu ap. LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

bihilabetekari : HiruMila (revista o publicación bimestral), ElhHizt (publicación bimestral), PMuj DVC (bi-ilabetekari: boletín bimestral); bihilabeteko : (bimestral), PMuj DVC (bi-ilabeteko: 1 -boletín- bimestral; 2 bimestral, que dura dos meses); bihileko : ElhHizt (bimestre), Lh DBF (bimestre, -pour bi-hilabeteko), DRA (bimestral, bimestre), PMuj DVC (bi-ileko: 1 duomesino; 2 -boletín- bimestral); bi-ilabeteroko : PMuj DVC (bimestral, que ocurre cada dos meses); bi-ilari : PMuj DVC (-paga de un- bimestre); bi-ileroko : PMuj DVC (1 bimestral, que ocurre cada dos meses; -boletín- bimestral); hiruhilabetekari : HiruMila (publicación trimestral), ElhHizt (publicación trimestral), Casve EF (publication trimiestrielle), PMuj DVC (iru-ilabetekari: boletín trimestral); hiruhileko : HiruMila (1 trimestre; 2 trimestral), ElhHizt (trimestre), PMuj DVC (iru-ileko: 1 tremesino, tresmesino, de tres meses, tremés; 2 -boletín- trimestral); iru-ilabeteko : PMuj DVC (1 trimestral, que dura un trimestre; 2 boletín trimestral); iru-ilabeteroko : PMuj DVC (trimestral, que se repite cada trimestre); iru-ileroko : PMuj DVC (-boletín- trimestral, que se repite cada trimestre); iru-ilko : PMuj DVC (tremesino, de tres meses, tremés); lauhilabeteko : HiruMila (cuatrimestral), PMuj DVC (lau-ilabeteko: 1 cuadrimestre, cuatrimestre; 2 cuadrimestral); lauhilabetekari : ElhHizt (publicación cuatrimestral); lauhileko : HiruMila (1 cuatrimestre; 2 cuatrimestral), ElhHizt (cuatrimestre); seihilabetekari : ElhHizt (publicación semestral), PMuj DVC (seilabetekari: publicación semestral); seihilabeteko : HiruMila (semestral), Lur EG/CE (sei hilabeteko: semestre) eta EF/FE (sei hilabeteko: semestre), Casve EF (semestriel), PMuj DVC (sei-ilabeteko: 1 boletín semestral; 2 semestral, que dura un semestre); seihileko : HiruMila (1 semestre, período de seis meses; 2 semestre, renta o sueldo que se cobra o paga cada semestre; 3 semestral), ElhHizt (semestre), PMuj DVC (sei-ileko: boletín semestral); sei-ilabeteroko : PMuj DVC (semestral, que sucede cada seis meses); sei-ileroko : PMuj DVC (boletín semestral) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, HaizeG BF.

Zerrenda osagarriak

Katal: "Lauhilabetekaria: Cuatrimestral".

Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

zenb. + iz. + -kari / -ko osaerakoak batera berrikustekoak dira.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EH2016: “bihileko iz. Bi hilabeteko aldia. Larruaren eta oinetakoen sektoreak murriztu egin zuen joera negatiboa urtearen azken bihilekoan.”; “hiruhileko iz. Hiru hilabeteko aldia. Urteko lehen hiruhilekoaren emaitzak. Hiruhilekoaren bukaera hurbiltzean.”

LBeh (2016-10-26): lauhileko 38: Elkar, Elhuyar, Consumer, Berria 13, EiTB 17, Argia 3, DiarioVasco 2; lau hileko 3: Berria 2, EiTB; lauhilabeteko 10: Elhuyar, Berria 3, EiTB 4, Karmel, DiarioVasco; ez dugu aurkitu lau hilabeteko formarik adiera horretan.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: lauhileko 16: Berria 8, Joxerra Garzia 5, Iñaki Iñurrieta, Xabier Paya, Iban Zaldua; lauhilabeteko 2: Berria, Filosofiako gida; lau hilabeteko 1, Berria. Ez dugu aurkitu lau hileko formarik.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: lauhileko (lauhilabeteko*).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es cuatrimestre / fr quadrimestre: Elhuyar: lauhileko; lau hilabete / NolaErran: - / Zehazki: lau hilabeteko (epe): en el primer cuatrimestre de 1996, 1996ko lehen lau hilabeteetan, lehen lau hilabetekoan / Labayru: lauhileko, lauhilabete(ko) / Adorez5000: lau hilabetealdi, urte(-)laurden, lau hileko, lau hilabete.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta jasotzekoa lehendik araututako bihileko eta hiruhileko sarrerekin batera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

lau-ortz 1 (Ag G); lauortz 2 (Izt, Ag Kr); lau ortzako: 1 (Sor); cf. gainera: bi-ortzeko 1 (Or) / biortzeko 1 (JMB); hiru hortz 1 (Hb) / iruortz 3 (Mg, Ibiñ) / hiru hortzetako 1 (Ox); bostortz 3 (Añ; It, Arr).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

labortz 1 (S. Muniategi); eta irurtz 1 (J. Legarreta: interpretazio zaileko testua).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

lau-ortz(eko): DFrec 1 / lauhortz: AB38 2; HiztEn; LurE / lauhortzeko: Euskalterm 1; eta bihortz: HiztEn; LurE / bihortzeko: HiztEn; LurE; bostortz: HiztEn; LurE / bostortzeko ik. bostortz; hiruhortz: HiztEn; LurE; Euskalterm 1 / hirurortz: AB38 1 / hiruhortzeko: AB50 1; Euskalterm 2; zazpihortz: HiztEn.

Jatorrizko forma

lauhortz /tresna/.

Berrestekoa da, erabat nagusitu ez den arren

lehendikoa aldatzeko arrazoirik ez da ikusten; serie osoari begira, bestalde, ugarixeagoak dira -ko gabeak.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

zenb. + iz. osaerako bahuvrîhiak (ik. HE/4, 56-57: bostortz, hamalauzanko, hiruadar, hiruhortz, lauburu aipatzen dira, eta -bakar osagaikoak).

Jatorrizko forma

lauki, artailu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

laukitu 2: Or Eus ("Beeko Ostabe'ko labaki ori, eskuz ara keiñaturik, bina zatitan laukitzen dite gurutzeran zotz-egiñik"); Mde Pr ("Soineko hertsi, laukitu bat zekarren, eta buruan adar-itxurako txapel girgildun bat"); laurgitu 2: EZ Eliç ("Laurgitu ere zitzaitzun zeure bihotz mansoa, burura ziotenean, elhorrizko khoroa, indazu damu lagunak sofritzean laidoa"); Lar Fueros ("Orain laurgitu dezagun, gero osatuko degu fueroa"); laurkitu 1, Berron Kijote ("Dalako Oliondo ori laurkitu bai ta sutan erre"). Ik. OEH argitaratuan, gainera: laukittu AG ("Biztanliak milla-neurkin laukittu batan"); laukitu EgutTo 1923 (ap. DRA: "Japonen eun kilometro laukitu bakoitzeko ez dago ageriko urrutizkin etxe bat bakarra ere").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

laukitu 7: B. de Arrizabalaga 2 ("Bere 2.217 metro laukituetan 1.205.000 lagun bizi gara orain eta herrikoen trinko-neurria kilometro laukituko 543 lagun izan arren, ez dugu ezetariko esturarik"), J. Artaraz 4 ("Danbor laukitu honen gainean, zeharkatutako bi besodun kurutze sinple bat jasoten da", "San Juanekoan oinarri laukitu baten gainean kubo bat eta txapel toskanoan eta koilarin bikunean amaitutako fuste leuna doa", "Kanpotik begiratuta laukitu itxurako masa bat da", "Horren gainean, danborra Santa Elenakoaren bezala laukitua eta hemen ere lau Ebangelistak agertzen dira"), I. Iñurrieta ("Hala laukitu eta ttittatutako oihal batekin konpara daiteke pentsamendu modernoaren egoera, bere helburu desberdin eta joera kontrajarri guztiekin").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

laukitu : AB38 4, Euskalterm 3 (hauetako bat enkoadratu sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

laukitu : DRA (cuadrado, EgutTo aipatuz), PMuj DVC (1 cuadrar, dar figura cuadrada; 2 recuadrar, cuadricular; 3 tasajear la carne en pedazos; 4 cuadrado; 5 cuadrado, cuadrángulo, cuadro; 6 cuadriforme, de cuatro formas; 7 jaquelado, encasillado) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

gutxitan erabili da, baina onartzekoa dela uste du lantaldeak (dagokion lekua mugatzea zail den arren), laurgitu formaren ondoan.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

lauki(tu), laukitzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: casilla / PFGZ: "Laukitxo: Casilla".

Atzizkien araberako erabakiak

-txo.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

laukizuzen (eta lauki zuzen 8, lauki-zuzen 1) 38: J. Dorronsoro 7 (adib.: "Orri bat, zure idaz-liburuaren edozein orri, liburu-azala, ikas-gelako arbela, zure mai-gaina, lauki zuzen edo zutangulu dira", "Lauki zuzenen ertz edo bira osoa, lau zuzen-zatiz egiña dago, ta izenez, alboak dira"), S. Aranbarri ("Euskal etxea, Europa-biotzean ezagutzen dan, euri aldeko etxea da, eskortarik gabeko etxea, lauki zuzeneko edo lauki berdiñeko oiña duan etxea"), J. Kortabarria ("Kasu honetan laukizuzenen oinarriak tarteen zabalerak izaten jarraitzen dute"), Elhuyar 7 (adib.: "Laukizuzen honen perimetroa 20 cm-koa da", "Kasu honetan laukizuzenen oinarriak tarteen zabalerak izaten jarraitzen dute"), J.M. Goñi ("grekoek nekez menperatzen zituzten zenbakiok, eta bakar-bakarrik adierazpen algebraikoetan idazten zituzten — hala nola laukizuzenaren azaleran), NekazArkit 2 ("Beraren oinplano laukizuzena, bertan udal-baskula jarri zen geroztik, bi aldetatik murriztua geratu zen"), Garm Bidaso 3 (adib.: "Ondo au laukizuzena da egituraz, gibelaldea izan ezik, berau borobilla delarik, atzekalde ortan zimitz erdimakurra ezarri zaiolako", "Antxordoki-ren lantegia egituraz laukizuzena da, sei metro luze ta lau zabal"), Biderkaketa ("Bi zenbaki triangeluarrak simetrikoki elkartzean zenbaki laukizuzen bat lortuko dugu"), A. Trancho ("Ebakidura laukizuzena eta horma launak dituen kanal bat hartzen da"), X. Mendiguren B. ("Nola du izena horrek zure hirian? Etxadiak karratuak edo laukizuzenak izan ohi dira"), J.A. Berriotxoa 2 ("Dorre horietan, gainera, zerikusia izan zuen hiri-partzelazioak, eta horrela, oin planoek itxura laukizuzen luzeska agertzen dute", "Unbrela itxura kubiko edo laukizuzenekoa da"), Bi ta Bi 3 (adib.: "Nire jostailua ez da karratua, ezta laukizuzena ere"), Esaizu/BBB1 ("Teilatuak: egin bi laukizuzen kartulina gorriz, kortxoaren luzerakoak eta gutxi gorabehera beraren zabalera dutenak, eta tolestu erditik"), Txepetx/6 ("Errutoki hauen itxurarik ohizkoena, sarrerarako zulo bat eta erroak dituen kutxatxo laukizuzena izaten da"), Markina-Xemein 4 (adib.: "Baselizeari loturik, limosna-santutxu laukizuzena be azaltzen da, lau isurialdeko ganaldea eta hegoaldeko hormea babesteko zurezko hesia daukazana", "Oinplano laukizuzenekoa da"), Matematika/DBH ("Triangeluz, laukizuzenez eta beste zenbait irudi erregularrez osaturik dago"), Arabako zubiak ("Eraikuntza-fase honetakoa da, halaber, oin laukizuzenean eraturiko pilarea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

laukizuzen : AB38 11, HiztEn, LurE, Euskalterm 6 (hauetako 2 angeluzuzen eta errektangelu sinonimoekin); laukizuzenkiar : AB38 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

laukizuzen : ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF (laukizüzen), PMuj DVC (eta lauki-zuzenezko) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal rectángulo / rectangle formen ordainak: ElhHizt: 1 angeluzuzen (triángulo rectángulo: triangelu angeluzuzen); 2 laukizuzen. / HiruMila: 1 zuzen (triángulo rectángulo: triangelu zuzena; 2 errektangelu, laukizuzen. / Lur EG/CE eta EF/FE: laukizuzen. / Vox es-eu: laukizuzen / Casve FE: zokoxüxendün, zokoxüxeneko; (nom.) laukoxüxen, laukolüze. / HaizeG FB: lau-kantoineko, laurki-luze. / PMuj DCV: lauko-zuzen, lauki luze, lauko luze.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "lauki zuzena = rectángulo" / MilaHitz: "laukizuzena".

Lexia konplexua (erabileremu mugatukoa)

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-zuzen.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

(El) cuatro. "El cuatro del naipe" A. Ref.: A; Elexp Berg. JE Bur (“Han hemenka baditugu hitz batzu, hunenbertzeko batekin [bateko, biko, hiruko edo laukoa] sahetsaren gaineko aldetik").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

lauko: HiztEn (lauko ezpata, urrea), LurE (lauko ezpata, urrea).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Zehazki: lauko; (el cuatro de oros) lauko urrea; HiruMila: lauko, lau; (el cuatro de oros) lauko urrea; (tú siempre tienes el cuatro) zuk beti duzu laua (laukoa); ElhHizt: lauko, (cuatro de espadas) lauko ezpata.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

lauko bastoia, lauko diamantea adibideak eransteko eskatuz.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko zenb.ekin.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

kartak: ik. oharra s.u. bateko.

Euskaltzaindiaren Arauak

laukoiztu, laukoitz/laukoiztu, laukoizten. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

laukoiztu, laukoitz/laukoiztu, laukoizten.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kote.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan laumarai: “Cuarto, moneda antigua de cuatro maravedises” A. // Mg PAb (“Ardi ta imitxa bakotxeko laumarai esketan [dau]”), CrIc (“Lamarairen edo zortzimarairen baliua ostzeia”), Añ MisE (“Kutiziotsu diru zale bat ikusiko dozue [...] pena emoten deutsala laumarai eskatuteak, limosna bat egiteak”), Astar (“Puskaka ostubagaz, gaur lazuri, bijar laumarai, etzi zorzimarai”). laumaraiko: “Cuarto, moneda antigua de cuatro maravedises” A. // A Txirrist (“Konturatuko dira atzamarretan darabilguzan lauzuriko-laumaraikoak!”), Ag Kr (“Egin oi zituen billeratxoak, lauziri laumaraikoak ogeitamaikan jokatuaz”), EEs 1924 (“Nik laumaraiko bi baño etxuadaz”), Otx (“Lamaiko baten erosi letteken txori baten balijorik be ez ete-dogu?”), A EY (“Lekeition laumaraiko dirutxo bat bere sartzen eutsen”, “Enorrak osatzeko laumaraiko bategaz igortzi ta dirutxo ori bide-kurutze baten izten zan”), Erkiag BatB (“Sabelean, gose-egarria. Zarpan zuloa ba leu ainbat: lauzuriko lamarikorik ez”); eta laumaraikoari bota: (“lamaikuari bota, poner una moneda de cobre contra la cual jugaba nueces el que las tenía, por si la suerte favorecía al de la moneda y se hacía con ellas, con las cuales podía seguir jugando. Lamikuari bota bost intxaurrekin!”) Etxba Eib.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez ditugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

laumaraiko : HiztEn, LurE // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

laumarai : DRA, PMuj DVC; laumaraiko : EuskHizt (eta lamaiko ik. laumaraiko), ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA (laumar(a)iko), PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. Casve EF.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

Ez dugu aurkitu ap. ZTC.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

E210: "Bizkaian betidanik erabili izan da, lau marabediko txanpona identifikatzeko. Honen adibideak non-nahi ditugu (Lauzuriren pupua ta laumarairen mantarra... Modu bitan gauzia ostu leiteke; edo beingo baten kendubagaz gauza nagusija, edo puskaka puskaka ostubagaz, gaur lauzuri, bijar laumarai, etzi zortzimarai...). Modu berean ere, hiztegiek hala jasotzen dute (Diccionario Retana de Autoridades del Euskera, Azkueren hiztegia, Mujikaren hiztegia, Elhuyar hiztegia, 3000 hiztegia, VOX hiztegia...). Txakur txiki eta txakur handi zerrendan agertzen diren heinean, beste hau ere jaso behar da; zaharrak izanik, bertan daude, orobat, imilaun, imia, iminerdi... edukieraren neurriak adierazteko, eta txanponen ingurukoak ere jaso behar direla uste dut". // BAgiria (1998-04-24): hurrengo pasaldirako.

Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

zenb. + iz. + -ko.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Txanpon zaharrak.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

lau marabediko txanpona.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

kategoria eta adibidea gehituz: "banatz.: launa mila".

Atzizkien araberako erabakiak

-na.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

launaka forma 2 aldiz agertu da, G (Anab, Ibiñ); launazka 4 aldiz, L (JesBih, Hb, JE).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

launaka 5: G (P. Lazkano), EB (D. Calgada eta beste; X. Mendiguren Elizegi); launazka 2: IE (J. Etchepare eta Eskualduna).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

launaka: AB38 1; HiztEn, LurE; launazka: LurE.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

kategoria gehituz: adlag.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka: -na-ka.

Euskaltzaindiaren Arauak

launakatu, launaka(tu), launakatzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

launakatu, launaka(tu), launakatzen.

Atzizkien araberako erabakiak

-tu: -na-ka-tu.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. h. launaka.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. launaka.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka: -na-ka/-naz-ka.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Forma osatua den arren, onartzekoa da

osaera arrunt-ohikoa, zenb. + iz. + -ko da (cf. lauoineko); -ko osaerako hau, ordea, abereei dagokie, dirudienez, eta, horregatik, -dun osaerakoa ere onartzekoa da bestelako adierazkizunetarako.

Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

zenb. + iz. + -dun.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

lau oin dituena.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

zenb. + iz. + -ko.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 adlag. 'urratsik bizienean (ibili, zaldiak eta)'. 2 iz.: zaldien lauoinka ezin geldituz.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Jatorrizko forma

orrilaurden.

Euskaltzaindiaren Arauak

ordu bat eta laurden; ordu bat eta laurdenak; hirurak eta laurden; hiru eta laurdenak.

Euskaltzaindiaren Arauak

laurdendu, laurden(du), laurdentzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

laurdendu, laurden(du), laurdentzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

laurdenkatu, laurdenka, laurdenkatzen. du ad. Ipar. 1 'laurdendu'. 2 'gillotinatu'.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

laurdenkatu, laurdenka, laurdenkatzen.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

1 laurdendu; 2 gillotinatu.

Jatorrizko forma

la(u)rehun.

Euskaltzaindiaren Arauak

laurehun eta bost; laurehun eta hogei.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

laurehun eta bost; laurehun eta hogei.

Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

zenb.en eratorriak: ik. oharra s.u. hamabigarren.

Kategoria

banatz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

laurehuna mila.

Kategoria

adlag.

Atzizkien araberako erabakiak

-garren.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS: lauretako, lauetako.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

ahozkoan ezagun-erabilia dela dio P. Xarritonek.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

arratsaldeko laurak aldera egiten den askaria.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Ipar. 'laurogei'.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

laurgi, laurgitzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

laurdendu.

Euskaltzaindiaren Arauak

g.er. h. pezeta.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

ik. pezeta.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

zenb. + iz. + -ko.