Txostenaren laburpena

Lematizatze-saio bat egin da corpus bietan ezker / ezkerre(ta)ra (biratu, egin, ekin, hartu, jo, joan) eta eskuin (eskoi, eskuma...) / eskuinera (eskubi(ta)ra...) (biratu, egin, ekin, hartu, jo, joan) bezalako segiden bila. Ik. OEH argitaratuan gainera eskuin (4).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

IE 6 dira ezker (hartu, joan, utzi) / G 1 eta IE 6 eskuin (hartu, joan, utzi); G 7 eta IE 1 ezkerrera (jo, joan, utzi) / G 1 eskuinera joan; G 4 ezkerretara (bihurtu, laga, utzi) / G 13 eskuinetara (jo, laga, utzi): ezker hartu 2: JE Ber ("Karrika iragan-eta, hartzen dugu ezker"), JEtchep ("Zubi ttipi hura pasatu eta ezker hartu zuen"); ezker joan : Barb Sup ("Badoazi oro ezker, berroa han balitz bezala"); ezker utzi 3: Lç ("Gero Zipreren agerrira gerenean, hura utzirik ezker, Siria alderat bela egin genezan"), Elzb PAd ("Ezker uzten ginuen bide bat"), JE Ber ("Platana-lerroak ezker utziz"); ezkerre(ta)ra bihurtu 2: Cb Eg II ("Gero oiek zerura dijoazenean, ezkerretara biurtu, ta gaiztoai bere aserre, ta madarikazio guziakin kondenazioko sentenzia emango die"; Dv LEd ("Gero, ezkerrera bihurtu eta, gaixtoei bere hasarre eta madarizione guziarekin, kondenamenduko sententzia emanen daroe"); ezkerrera jo : Anab Aprika ("Patiña aurrean, sartu nintzan erdian zegoaneko urik gabeko iturri eder baten ondotik eta ezkerrera jo nuan kantina edo jan-gela zegoaneko artara"); ezkerrera joan 4: Aran SIgn ("Au alabaña, erdiko zoru edo bizitzan dauden iruretatik, ezkerrera goazela, azkenengoa, eta Ama Birjiña Doloretakoaren izenekoa da"), Lard ("Zu ezkerrera bazoaz, ni eskuironz noa"), Alz Burr 2 ("Lasterka ezkerrera joan eta josteko alkiaren atzian gelditzen da", "Ezkerrera juanaz abopian itzegiñaz"); ezkerretara laga : Izt C 2 ("Zerain ta Mutiloa ezkerretara lagarik dijoala artzen du beitiago Mutiloako ibai txiki, izen bereko mendian jaiotzen dana", "legua erdi batez lenago batutzen zaio beste bat ifarraldetik, Bizkaiatik jatxi eta Eibarko Erria ezkerretara gertuan lagarik datorrena"); ezkerre(ta)ra utzi 2: Or Eus ("Madotz, Oderitz, Astitz, utzi ezkerrera"), Izt C ("au ezkerretara utzirik badoa Usurbilko Errira, zeñetara iritsi ezkero ugarotu leikean aixa ibai andi onetan") // Ik. OEH argitaratuan gainera ezker egin testu-lekukotasunik gabea; eskuin (eta eskubi) hartu 5: Tx B ("Santa Katalinako zubian pasa, / artu ezazu eskubi"); Elzb PAd: "eskuin hartu zuenean pilota-plazaren erdian barna, ikhusi nuen berehala zer xede zuken"); JEtchep 3 (adib.: "Eskuin hartu zuen"), eta OEH argitaratuan gainera Dv Gen 13,9: "Ezker balinbazoazi, nik hartuko dut eskuin"; eskuin joan 1: Barb Sup ("Badoazi aintzinat, eskuin, eta Marie eta Goaña agertzen dira ezkerretik"); eskuin utzi 1: Hb Esk ("Bidasoa Beratik doha itsasorat, Franzia eskuin utziz iguzki alderat"); eskubitara jo 1: Anab Aprika ("Atze-aldean zeuden lo-gelak: sarrera aterik gabe, eskubitara jo ta ezker-aldean bata bestearen urren errenkadan zeuden gela atedunak"); eskuiera joan 1: AA III ("Ekusiko du arako emakume, edo neskatx ergel desonesta ark, nola dijoan eskuiera doatsuen artera urlia bere neskatx-laguna"); eskuitara laga 3, guztiak ap. Izt C (adib.: "eta eskuitara lagarik San Juangoa, eta ezkerrerontz San Pedrokoa, menperatzen zaio itsaso andiari emekiro pozkida bete betean"); eskuitara (eta eskubitara) utzi 9: Etxde JJ 2 (adib.: "emendik Iguntzako lepora igo ta andik Landako errekazulora jatxi ta erri au eskubitara utzita, Gaztelondon barrena pasatu"), Izt C 7 (adib.: "igarotzen da Aretxabaletan Erria eskuitara utzirik, eta badoa Mondragoiko Errian ezkerrerontz egoi aldeko lurrak naierara ureztatuaz") // Ik. OEH argitaratuan gainera ezkerretara / eskumatara joan , ap. Ker Gen 13,9: "Zu ezkerretara bazoaz, ni eskumatara joango naz".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

IE-EB 2 dira eskuin hartu; B 2, G 1 eta EB 3 eskuinera (joan, egin, jo); G 2 eta EB 11 ezkerretara (biratu, egin, hartu, jo, joan) / EB 2 eskuinetara (joan, jo): ezkerretara biratu : K. Santisteban ("Ondoren ezkerretara biratu dute"); ezkerretara egin 2: BizkBizikl ("Horrela, Turtzioz-Billaberde zeharkatuz Artzentales bailaran dagoen Traslaviñara joko dugu, ezkerretara eginaz, Goritza ibaiaren bazterretik Sopuerta harrapatu arte"), X. Gereño ("Kalearen amaieran ezkerretara egin zuen, ostaturantz"); ezkerretara (h)artu 6: A. Zavala 2 ("Ondarrabia'n bizi da, Jaizubia ballaran, Zaldunborda-berri baserrian, Gaintxurizketa'tik beera asi, ezkerretara artu eta berealaxe", "Barnola'n ezkerretara artu ta maldan gora abiatuta"); BizkBizikl ("Bertan N-634 bide nagusiarekin topo egitean, ezkerretara Urtuellarantz hartuko dugu"); I. Tapia 2 ("Errolanen Atakan, ezkerretara hartu Laxiako saroiko errepidea Luhusoko arrainaztegian", "Bigarren aukera honekin, 500 metro jaitsi beharko dugu errepidetik Gasteiz aldera eta ezkerretara hartu"); Matekariak ("hiribidean dabilen auto batek, hartu al dezake ezkerretara 23. kalean barrena?"); ezkerretara jo : Gorbea ("ezkerretara jo genuen zeharka Egillolarrako iturriaren bila"); ezkerretara joan 3: J. Perales 2 ("Bidegurutze batera iritsi gara eta hiru aukera dauzkagu: ezkerretara, eskuinetara edo aurrera zuzen joatekoak, alegia", "Ezkerretara joan nahi dugu"), Egin 1984 ("ezkerretara joateko, eskumatara eman behar bolanteari"); eskuin hartu 2: JE Med ("han dute eskuin hartzen garun ezkerretik ateraiek, ezker, eskuinetikakoek"); A. Arkotxa ("Usaian, eskuin / hartzen du, behereko bidexka hura, zokoraino"); eskubitara hartu 1: I. Tapia ("baserri zahar baten aurretik igarotzen den kamino txiki bat hartu eskubitara"); eskubi(ta)ra joan I. Tapia 2 ("Bidea utzi lehen erreka igaro eta berehala, eskubira doan bide zaharrago batetik jarraitzeko", "500 metro aurrerago, eskubitara doan adarra hartu"); eskumara egin 1: Txantxangorria ("Lehenengo Ormaetxe baserriraino joan behar dogu eta han eskumara egin behar dogu"); eskuine(ta)ara (eta eskubira, eskumara) jo 5: Osk Kurl ("Juantxu ta biok zeihar-karrika batetik eskumara jo, ta..."); Txantxangorria ("Lehen ere esan deutsut zure lagunak aurkitzeko, eskumara jo behar zenduala eta ez deustazu jaramonik egin"); Latxaga ("Arrizko galtzaran barna jetxi, Arane'ko borden bidea utzi, eskubira jo ta Bidarte-txe'ko galtzara artu"); P. Lizarralde ("Asfaltutik atera zen, eskuinera jo eta besoa altxatuz segitzeko seinalea egin zion Max-i"); I. Mendiguren ("Kale kantoian eskuinetara jo zuen motorrak eta muinoan behera ibai alderantz bideratu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ezkerrera iragan : DFrec 1; ezkerretara biratu : Euskalterm 2; ezkerretara jo : DFrec 1; ezkerretara joan : DFrec 1; eskuinera lerratu : Euskalterm 2; eskuine(ta)ra biratu : Euskalterm 3 (hauetan eskuinera biratzeko obligazio) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ezker egin : HaizeG BF, Lh DBF (AS); ezkerrera joan : DRA (Lard aipatuz) // EuskHizt: ezker (2 adizlagun gisa, eskuin-ekin batean; 1627; eskuine(ta)ra eta ezkerre(ta)ra; alde guztietara. Batez ere ipar. Ezkerre(ta)ra. Karrika iragan eta, hartzen dugu ezker. Zuhaitz lerroak ezker utziz. Ezker, etxe txiki bat); eskuin egin : Lh DBF; eskuin hartu : EuskHizt (adibideen artean: "ezker bazoaz, nik hartuko dut eskuin"), Lh DBF; eskuinetara utzi : EuskHizt (adibideen artean: "Aretxabaletan herria eskuinetara utzirik"); eskumatara joan : DRA (Zu ezkerretara ba'zoaz, ni eskumatara joango naiz) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Beste sarrera batean argitzekoa

ezker sarrerako izenaren azpisarreran eskaintzekoa, ezkerrera / ezkerretara banaketa argituz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: ezkerralde

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: adib. / EuskHizt: Ik. ezkerralde / HiztEn: ezkerralde / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: adib.

Hitz-elkarketari dagokion grafia

Ik. ezkerralde.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ezker sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

eskuin sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Calystegia sepium eta Convolvulus arvensis.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

ezker sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

eskuin sarrerari dagokion azpisarrera.

Txostenaren laburpena

Ez dugu inon aurkitu: ez OEH-EEBS corpusetan, ez ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA, PMuj DVC.

Informazio osagarria behar da, erabakia oinarritzeko

ik. oharra s.u. zehar (hau da, lantaldeak ez duela oinarririk forma onartzeko).

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

lantaldeak ez du oinarririk forma onartzeko.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

bakarrak (Zby) erabili du, baina ez du trabarik egiten.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

ezkertia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

testuetako lekukotasun urrikoa da, baina ezaguna da.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Kategoria

adlag.

Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen

lantaldeak erantsia, ahozkoan ezaguna duelako.

Atzizkien araberako erabakiak

-kada.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

esku ezkerraz jotako kolpea.

Euskaltzaindiaren Arauak

(eguerdiko hamabiak ezkero moduko esapideetan bakarrik erabiltzekoa).

Erabilera-oharrak

"eguerdiko hamabiak ezkero" moduko esapideetan erabiltzekoa

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: Ik. ezkero / EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Forma saihestekoa

Saih. Ik. ezkero.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: Ik. ezkero / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Forma saihestekoa

Saih. Ik. ezkero.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'frontoia'.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-alde.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko ezkerrerako ("Izquierdista. Bere bizi guztian izan zan ezkerrerakua. Etxba Eib").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ezkerreko 'ezkertiarra' adierako 30: B 2, G 4, IE 2, EB 22: Euzkadi 1935: "Gaurr erdikuak aginduten daben lez, bijarr ezkerrekuak aginduko dabe"; Agur 1975: "Pompidou Lendakari zala be, Mitterand'ek ezkerreko gobernu bat jartzeko guraria agertu eban"; Lab: "Ezkerrekoak beldur artu ba'zioten, eskubikoak buruzagitzat aitortu zuten"; Umandi: "ezkerrekoak deitzen diran alderdi ta talde guziek"; B. Latiegi 2, adib.: "On Jose Maria ez dela ez ezkerreko ez eskubiko"; Aburu 1982: "Elizako artaldean apez baten predikuak, ezkerreko agerkari abertzale guziek baino lan gehio eginen duen eta bertzalde..."; R. Idiart: "Eta gaixtagina izan dadin eskuineko ala ezkerreko, igortzen duen ostikoak berdin zauritzen zaitu"; Zabal 1973 2, adib.: "Komunista alderdiak eta arras-ezkerrekoak... aintzineko historioetan ezkertiarrak pertsegituak dira"; GIE 3: "Irakasleen joera, nahiz ezkerrekoak eta nahiz eskubikoak, askatasun osoa nahi izatea da eta ezkerrekoak bezain sutsuak dira honetan eskubikoak"; J.M. Torrealdai 3, adib.: "Ezkerreko Alderdi batean ez dira katoliko bezala presentatzen, baizik eta ezkertiar bezala"; Nazio arazoa: "Europako 'ezkerreko' alderdi politikoen aldetik"; Egin 1975-1986 6, adib.: "Kontuan izan, abertzaleak ere, eskuinekoak edo ezkerrekoak direla"; X. Gereño: "Eskuin muturrekoek edozeri eta edozeini deitzen diote 'marxista', eta ezkerrekoek edozeri eta edozeini 'burges'"; Euskadi Obrera 1977-1978 3, adib.: "Partidu bat alderdi sozial batek baino gehiagok osa dezake, eta partiduen barnean ere alderdi batzu egoten dira, eskuin eta ezkerrekoak"; I. Lamarca: "Estatu liberalek aldaketa nabarmena izan dute ezkerreko partiduen ekintzengatik"; Pott banda ap. M.A. Elkoroberezibar: "Eskubikoek zein ezkerrekoek ez digute hazkurerik ere egiten"; J.A. Arrieta: "Eta zurikeria gutxiago erabili dezagula eta dezatela, eta zuzenki politikariak, hala eskubikoak nahiz ezkerrekoak"; M. Pagola: "Eta zergatik ere ixiltzen dute bat-batean, bi-biak ezkerreko direla?".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ezkerreko : DFrec 39, AB38 6 (hauetan e. alderdi, e. sektore, e. udal, e. prentsa), Euskalterm 2 (e. alderdi, zentro-ezkerreko gobernu) // Ez dugu aurkitu ap. AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ezkerreko : Casve EF (de gauche), HaizeG BF (de gauche), Lh DBF (adj. gauche), PMuj DVC (1 izquierdo; 2 zurdo, izquierdista; 3 diácono; 4 folio vuelto, dorso, etab.); ezkerrerako : DRA (OEHan jasoa), PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz. eta izlag.

Euskaltzaindiak lehen pasaldian erabakia da hobestekoa

Ik. ezker-aihen.

Landare eta animalien taxonomi izena

Kategoria

iz.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak