Harremana

    16 emaitza abere bilaketarentzat - [1 - 16] bistaratzen.

    abere
    1 iz. Ugaztun nagusia, piztia ez dena, eta bereziki etxaldeetan lanerako erabiltzen dena edo janaritarako hazten dena. Behiak, zaldiak, arkumeak eta gainerako abereak.
    2 iz. Animalia, batez ere ugaztuna. Zertako egin zituen izarrak, abereak, hegaztiak, arrainak eta lurgainean ikusten diren piztia mota guztiak? Abereetatik batek ere ez du mintzorik baizik gizonak. Geldi, geldi —dio lehoiak—, ni naiz abere guztien buru eta nagusia. Ez gaituk abere basak.
    3 adj. Abereari dagokiona, abereen gisa jokatzen duena. Bere gizon aberearen eskuetan. Bazeukan euskaldun egoteko xede zin bat, nahikari abere bat.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
          EHHE
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Esaera zaharrak

    Abere gaiztoa da gorrotoa.

    Aztergaia: abere

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArauB
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-11-26 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:02

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Jatorrizko forma

    abere, abel-

    Jatorrizko forma

    abere, azienda

    Euskaltzaindiaren Arauak

    AS: abere xehe, abere-hiltzaile iz.

    Lantaldearen irizpideak
    Forma arautuaren azalpenaz oharra

    erants azpisarrera gisa: abere-talde.

    Informazio lexikografikoa
    Adiera(k) edo arlo semantikoa

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E210]: 'Horren azpisarrerak hamaikatxo izan daitezke. Honako hauek, behintzat, ezinbestekotzat har daitezke: a) abere beltz: 'txerria'; abere xehe definizio eta guzti onartuz gero, hori ere jasotzea komenigarri izan daiteke. azienda beltz azpisarrera arautua dugu dagoeneko Hiztegi Batuan. Abere larri-rekin egitea proposatzen den bezala (ikus Satrustegiren oharra), hau ere sar daiteke. b) abere-hiltegi. Hori agertaraztea komeni da, abere-hiltzaile jaso den heinean. c) aurrekoez gain, beste bi hauek gehi daitezke: abere(-)azoka eta abere(-)lapur' (2001-03-26).

     - [E113]: '[a] Abere beltz sintagma gutxitan agertzen da corpusean (hiruzpalau agerraldi), eta adibide urri horien artean, Orixeren bat bada, non ez baitagokio adiera horri ('ganado caballar' adierazten baitu hartan). OEHan aipatzen diren lekukoen artean Lhande dugu; honen arabera, haatik, abere beltz, ez da baitezpada 'txerria', basurdea ere izan baitaiteke; honela dio: 'bête porcine (sanglier, etc.)''.

     - [E123]: 'Dudarik gabe ondo osatuak daude. OEHn ez dator abere-ren azpisarreren artean. Entziklopedia laburretan ere ez dira ageri. Hauen beharrik dugun aztertu beharko genuke'.

     - [E123]: '[b] hiltegi bera ez ote nahikoa? Hala definitzen du Eskolarako Hiztegi Entziklopedikoak: "abereak hiltzen diren etxea". Eta Hiztegi Entziklopedikoak: "animaliak hil eta larrutzen diren toki edo lantegia". Eta OEHn ere hiltegi-ren bigarren adiera horixe da, 'matadero''.

     - [E113]: 'Ados MArekin'.

     - Erabakia: Erabakia (2001-03-30): 'abere beltz azpisarrera sartzeko proposamena, eztabaidaren ondoren, erretiratu egin du azkenean ohargileak berak; abere hiltegi sartzea ez da onartu; aski da hiltegi sarrerarekin. Beraz, ez da onartu oharra. Abere azoka [...] ez da hiztegian sartu beharrekotzat ikusi. Abere lapur sartu ala ez bozkatu da: 9 alde, 1 kontra. Beraz, abere(-)lapur sartuko da'.

    abere beltz
    iz. Txerriaren motako aberea. Lokatzetan, abere beltza bezala.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    abere hiltzaile, abere-hiltzaile
    adj./iz. Abereak hiltzen dituena.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    abere lapur, abere-lapur
    iz. Abereak lapurtzen dituen pertsona.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    abere larri
    iz. Behiaren, astoaren, zaldiaren eta neurri bereko animalia handien motako aberea.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: abere larri

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: EArau 2001-03-30
    Hiztegi Batuko Lantaldea: EOh

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E119]: 'Abere larria, azienda larria (c). Behi / idi, behor / zaldi, asto eta mandoak. "Abere larri ta txea" (sic) P. Mugika DVC'.

     - [E123]: 'JMSk eskatzen duen azpisarrera gehitzea. Berak aipatzen duen lekukotasunaz gain, Nekazaritza Hiztegia-k ere badakar, "ganado mayor", "gros bétail" adieran (eta azienda larri sarreran, "Sin.: abere larri" emanaz). Hots, terminoa da, euskaraz horrela erabili dena. Hiztegi Entziklopedikoak ere jasoa du. Azienda sarreran, sartuak ditugu dagoeneko (hau da, arautuak) azienda larri eta azienda xehe'.

     - Erabakia: Erabakia (2001-03-30): 'abere xehe azpisarreraren parean abere larri ere sartzea besterik gabe onartu da'.

    abere mutu
    iz. g. g. er. Aberea. (Mintzatzeko gai ez den izakitzat hartua). Guztiak barau zitezela, eta are abere mutuei ere ez ziezaietela eman jatera eta ez edatera.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
          EHHE
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: abere mutu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z9:OEH-AS 2017-07-04 Adibide gisa onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    OEH: ABERE MUTU. a) Animal (mudo). Xoriek orobat dute / egiñen errepika: / abre mutuek orobat / akorduzko musika. EZ Noel 56. Guztiak barur zitezilla, eta are abre mutuei ere, etzekiela eman iatera eta ez edatera. Ax 70 (V 46). Are abre mutuek ere eztute [...] lehen izan diren ostatuetarik, aitzinat iragan nahi. Ib. 92 (V 62). Aitzitik abre mutuak bezala guthizien arauera doaz. SP Imit III 12, 4. Presunak eztirela abre mutuekin konparatzeko. ES 171. Bena abere mütü eli bat bezala, baduatza arimaren perdizioniala. Mst III 12, 4. Abere mutu biren erdian jaio dana. Acto 374. Argirik eztauken abere mutuak. Añ EL2 45. Eguno eztabe / abere mutuak / ta piztia uzuak / egin berbarik bapere. Zav Fab RIEV 1907, 93. Ikusten ditugu / beraren liburuak, / nola abere mutuak / ikusten dituen / goizaldean zeruak. Arti MaldanB 213. Auspez belauniko, letariak kantatuz, / egunsentiari intzentsua botatuz, / zimuek ziruditen abere mutuak. Ib. 196. Ipui lagunak, nahiz abere mutuak nahiz hala-holako gizon emakumeak, bizirik daude egilearen irudimen hezean. MEIG II 131. Astaka abre mutu batek, gizon gisa mintzaturik [...]. "Subiugale mutum animal". He 2 Petr 2, 16 (TB asto urrixa mutu bat, Dv abere hezi mutuak, IBk asto mutu bat). b) (-mute BN-ciz), ABELMUTU (BN-ciz-baig). Ref.: Bon (abelmutu); A (abere-mute). "Ganado caballar" A. "Abelmutu, caballería (BN-baig; Lacombe)" DRA.

    adib.: “mutu 1 adj./iz. Hitz egiteko ahalmenik edo gaitasunik ez duena. Sortzez maingu eta mutu zuten haurra. Mutua eta gorra da (Ik. gor-mutu). Ene ahoa mutu da zure aitzinean. Mutuei hitz eragiten diena. Nor da itsuak argitzen eta mutuak askatzen dituen hori? Begira herriaren onari dagozkion gauzetan, mutuaren eran egon zaren, esan behar dena esan gabe. 2 (Adizlagun gisa). Muturik. Hain mutu egoteko ez dakit zer duen. Baina hau esan eta laster mutu gelditu zen. 3 adj. Mintzatzen ez dena. Argirik ez duten abere mutuak. Zuek, pareta mutuak, gizonak baino gupidatsuagoak zarete. || Zinema mutua“.

    Ez dugu aurkitu abere mutu formarik.

    Beste (edozein) iturritako erabilerak

    Ez dugu aurkitu abere mutu formarik.

    Lantaldearen irizpideak
    Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

    Adibide gisa jasotzea aski da, dagoen bezala.

    abere talde, abere-talde
    iz. Abere talde guztiak biltzen zirenean, artzainek harria mugitu ohi zuten putzuko aho gainetik.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    abere xehe
    iz. Ardiaren eta ahuntzaren motako aberea. Abere larriak eta abere xeheak zaintzen zituztenen arteko liskarrak.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: abere xehe

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau44
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1993-09-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Informazio osagarria
    Zerrendako forma osatua(k) baztertuz, osagaietako bat jaso da
    aberekeria
    1 iz. Aberetasun gaitzesgarria. Ahaleginak egin behar ziren edertasuna aberekeriaren maskara bihur ez zedin.
    2 iz. Egintza anker eta basatia. Ik. piztikeria. Haurrak hiltzen eta antzeko aberekeriak egiten.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aberekeria

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    abereki1
    1 adj./iz. g. er. Abereen eran jokatzen duena. Horrela, bere izaera aberekia ase zuen.
    2 adb. Abereen eran. Abereki bota zuen aitak etxetik.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia
    abereki2
    iz. Abere okela.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia
    aberetasun
    iz. Abere izatea, aberea denaren nolakotasuna; basatia denaren nolakotasuna. Berez dagokio abereari aberetasuna. Comte eta bere eskolako beste jaun sinesgabe batzuek uste izan zuten gizona aberetasunetik igoa zela poliki-poliki, eboluzioz. Noraino doa, bada, zuen aberetasun, zeruraino dei egiten duena?
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aberetasun

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    aberetiar
    adj. Aberezkoa. Gorputz aberetiar bategatik, eta aberea baino lohiago den bategatik.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aberetiar

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH s.u. aberetar.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: aberetar / LurE: + / ElhHizt: aberetar / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Sinonimoa(k)

    aberezko.

    Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

    -tiar/-zko.

    aberetu, abere/aberetu, aberetzen
    da/du ad. Abere bihurtu. Basoan biziaz aberetu egin dira. Abereekin aberetua. Gizonak, aberetzen delarik, mendekuan aurkitzen du gozamenik handiena. Mahometek aberetu ditu gizonak, Jesusek aingerutu. || (Partizipio burutua izenondo gisa). Jende aberetuak.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: aberetu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

    abere(tu), aberetzen.

    Informazio lexikografikoa
    Aditz-erregimena

    da/du ad.

    Forma baten adiera(k)

    gizakia abereen antzeko bihurtu, hauen tasunak hartuz.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E210]: 'Hitza bera eta horren ingurukoak letra handiagoarekin jarri behar dira (2001-03-26)'.

    aberezale
    adj. Abereen zalea dena. Gure aita zenak, aberezale porrokatua izanik, behorrak izaten zituen mendian, aske.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aberezale

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: EArau 2014-12-19
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-11 Lantaldeak erabaki gabe utzia

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Ongi eratua da

    erabili gabea da; baina ongi eratua eta argia eta, lantaldearen ustez, aberekoi baztertuaren ordain egokia.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aberezale

    aberezko
    adj. Abereari dagokiona, gizakia abereekin kidetzen duena. Ik. aberetiar. Zure aberezko jaidurak. Itxura basati eta aberezkoa.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: aberezko

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-03-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Sinonimoa(k)

    aberetiar.

    Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

    -tiar/-zko.

     

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper