Euskaltzaindiaren Hiztegia

Jatorrizko forma

poz, bo(t)z [poz hobestekoa da].

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: pozak (egon, ibili), pozaren pozez.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: poz(a) eman, poz(a) hartu .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

pozak (egon, ibili), pozaren pozez.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: POZ-ITURRI. Fuente de alegría. Jainkoaren seme jaio-berri; / Aingeru denen poz-iturri. NEtx Antz 123. Talaraño eldu zan, an egiteko zan erromerian, alan bearrez, bere barruko kezka mingotsa bein betiko poz-iturri biurtuko ete zaneko susmo ta pekuz. Erkiag Arran 66. Amets ta poz-iturri epelena zara, / maitasun-garbitzaille. Gand Elorri 131.

adib.: poz 1 iz. Atsegin beteak sortzen duen gogo egoera edo zirrara. Gure penak poz bihurtuko dira gure ondorengoentzat. Neska-mutil gazteen poz-nahigabeak. Baina gogoan barrena sumatzen dudana poza da eta ez damua. Bere barruko poza ezin gorderik. Hau poza! Hau poza nirea! Haren poza, irabazi zuela jakin zuenean! Poz eta negar iturria bihotz barrenean dago, eta barrengo hutsa ez dezake kanpoko ezerk bete.

poz(-)iturri 17: Aizu, Elkar 7, Berria, EiTB 3, Jakin, Karmel 3, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

poz(-)iturri 8: Berria (“Raynald Denoueixek Mikel Saizar, Javi Garrido eta Xabi Prieto eraman zituen lehen taldearekin, hiru ilusio eta poz iturri”), Txillardegi 2 (“Bere hirurogeita hamarretan, alargundu berria, eta bere bi seme-alabak nor bere aldetik joanak, tristagarri zitzaiola arras hamaika poz-iturri izandako txoko kuttuna hutsik topatzea, eta saldu egin nahi zuela”), Urtzi Urrutikoetxea (“Denbora erraz zihoan erietxean: lotan ez nengoenean, nire zereginak gosea, egarria, zauriaren oinazea, tartekako solasaldiak edo tratamenduarekikoak ziren - baina lanik egin barik, are gehiago esango nuke: pentsakizun atsegin eta kilikagarri horri esker, poz iturri agortezina zen pribilegio horren jakitun, oso gustura nengoen”), Joan Mari Irigoien (“Konstatazio hura poz-iturri gertatzen zitzaidan”), Martin Anso, Fernando Rey, Juan Garzia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago, eta aski da. iturri sarreran ere gehitzekoa izan liteke.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da, negar(-)iturri formarekin egin den bezala.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa mantentzekoa poz sarreran, eta gehitzekoa iturri sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: POZ-ATSEGIN, POZ-ATSEGINTZA. Alegría. v. ATSEGIN-POZ, POZ-KONTENTU. Jaio den semeak ematen diozkan poz-atseginzak azt-erazten diote leneko bere miñ-oñaze guzia. Mb IArg I 315. Jainkoaren mandamentuak gordetzeko poz-atsegin gozo bat. Ub 99. Itz oiek aditzean, aurra bere poz atsegiña agertuaz Dominikarekiñ itzegiten asi zan. Arr May 138. Dominikak, poz atsegiñez gañez eginta, deadar egiñ zuen. Ib. 138. Lau ilebeteko poz-atsegin guztiak bat-batera atsekabetu zitzaizkion. A Ardi 89. Il ziren lengo / poz-atsegiñak, / orain bakarrik / negarra dator begira. Enb 175. Baserri baten gaur be bizi naiz / poz-atsegiñen artian. BEnb NereA 213. v. tbn. Aran SIgn 28. Azc PB 100. Jaukol Biozk 81. Berron Kijote 194. (Con eta intercalado). Ezagutu zuen aurdun arkitzen zela ta gelditu zen poz eta atsegintz agitz andiarekin. Mb IArg II 320. Berandurik berandura konfesetiak dakarren irugarren gatxa da poz eta atsegin benetako baga iragoten dan bizitzia. Astar II 223. Jaiotza onek gurasoai poz eta atsegin andia eman zien. Lard 23. Begira beza nolakoa izango zan nere poz eta atsegiña, ekusi nuanean oñez, ainbeste denboran pauso bat ezin eman zuan nere biotzeko laztana. Zab Gabon 102. Gurasoen poz da atsegiña ziran ondorengoak. Ag AL 12. Zein poza ta atsegiña Bordeauxera eldu ziranean. Echta Jos 266s. Agur nere biotzeko / poz eta atsegiña. ArgiDL 166. Poz eta atsegin andi bat dala / neure bijotzan erdijan. Enb 122. Barneko poza ta atsegiña. Vill Jaink 103. Ama aurrakin dago / poz eta atsegiñez, / bere arteko kontu / batzuk itzegiñez. Uzt Sas 33. Amuruztu pentsakor bat jarriko dute lerro batean, eta sermoitxoren bat bestean, entzute utsak poz ta atsegiñ emateko olakoa. Berron Kijote 18. v. tbn. Ur MarIl 117. Itz Azald 43. Goñi 101. Inza Azalp 77. Otx 72. Or QA 167. Gand Elorri 159. Onaind in Gazt MusIx 149. Lazkao Txiki in Xa EzinB 134. Poz eta atsegiñezko ots andi bat egin zuen. Lard 60.

adib.: bat-batera 1 adb. Bat-batean. Gutxien uste zuela, poz-atsegin guztiak bat-batera atsekabetu zitzaizkion.

Ez dugu aurkitu poz(-)atsegin formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

poz-atsegin 1, Juan Garzia (“Inoiz edo behin elkarrekin ikasten jardunak ginen: serioa zen eta ez zuen bere buruaren gupidarik, jeinutasunik gabe eta poz-atseginik gabe ikasten zuen (poza zer zen ez zekiela zirudien), parean jartzen zitzaion testuliburu--atal oro porrokatuz, meatzari batek tunel batean bezala”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gaur gutxi erabilia, eta aski da adibide gisa uztea, baina poz sarreran ere jasotzekoa.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa jasotzekoa poz sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: POZ-ATSEGINEZ. (Estar, etc.) contento. Eskola umiok poz-atsegiñez / itzaldi au entzutian! Enb 163. Gurenda ospetsu ori / ospatu daigun, poz-atsegiñez / esanaz: Gora Euzkadi! Ib. 199. Ikusiko duk aita barreka / ama're poz atsegiñez. In Izeta DirG 98. Sacha Guitry zenaren film bat ikustea ez da, neretzat, poz-atseginez egin daitekeen egitekoa. MEIG I 178. Orduan deadarka negarrari eman zitzaion, ez arrezkero damuzkoari, ezpada poz atsegiñezkoari. Arr May 90.

adib; [s.u. bat] bat-batera 1 adb. Bat-batean. Gutxien uste zuela, poz-atsegin guztiak bat-batera atsekabetu zitzaizkion.

Ez dugu aurkitu poz-atseginez formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

poz-atseginez 3: Patxi Ezkiaga (“Zeruari eskerrak eman eta eman ari zen Don Fernando, egin zion mesedeagatik, eta bide-maspil hartatik atera zuelako, hantxe bere izena eta arima galtzeko zorian sartua baitzegoen; eta azkenik, poz-atseginez beterik zeuden, bentan zeuden guztiak, hain egoki bukatu baitziren, burutu ezinik nahastuta zeuden gauzak”), Juan Garzia (“Dahlmann-ek poz-atseginez kontu egin zien vinchari, baietazko pontxoari, chiripá luzeari eta moxal-larruzko botei, eta bere artean egin zuen, Iparraldeko eskualdeetako jendearekin edo Entrerríos-tarrekin izandako eztabaida hutsalez oroit, halako gauchorik Hegoaldean baizik ez dela gelditzen”), Joanes Urkixo (“Matienak, Fionnen errebelazioagatik poz atseginez irribarrezka, itaundu zion”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adberbio ezaguna eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa poz eta atsegin sarreretan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: AS / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

bikoiztapen indargarriak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

pozik sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu corpusean aurkitu. Ik. ap. DRA, pozadera : A (testu-lekukotasunik gabe; "cisterna artificial"), eta OEH argitaratuko bozadera sarreran, bozabera eta bozaera bana: Sorarrain Lili ("Etxe-aurreko bozaberan billatu zuten; aidanean ilda gero ara bota zuten"); Salav ("Etxeak berak bazuan bozaera deritzaion ormigoizko ontzi aundi bat") — "En EAEL 69 ('pozo'), se encuentran las formas bozadera, bozaderea (G-goi), posaeria (V-gip) y pozatera (AN-5vill)".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

pozadera 1, J.M. Mendizabal ("pozaderatik urrundu zen, urez betetako bi ontzi astunak trantzean bezala jasoz").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

pozadera : HiztEn (ur-biltegi artifiziala), Euskalterm 2 (hauetan 1 pozadera-iturri) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Cf. Elexp Berg: pozadera , pozaderia (...) pozaera ahoskatu ohi da normalean (...) ald. bozadera..."; Ugarte Legazpi: bozadera .

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

pozadera : ElhHizt (cisterna artificial), HiruMila (ik. patin), DRA (cisterna artificial), PMuj DVC (cisterna, aljibe) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

erabilerek ez dute forma hori agintzen; baina p-duna ezagutzen dute lantaldekoek, eta hori ageri da gaurko hiztegietan eta.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

pozak azpisarrera soila pozak zoratzen bihurtu. Kendu oharra eta gehitu adibideak aditz desberdinekin (pozak zoratzen egon, ibili). Ezabatzekoa den pozak azpisarrerako adibideak (pozak egon, pozak ibili) OEHkoak ziren, bertsoetan-eta erabiliak, ez erabilera arruntekoak. (2021-11-23)

Esapideei dagokien sistematika

egon: -ak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

poz sarrerari dagokion azpisarrera.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-aldi.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

bikoiztapenak (amredita bereziak).

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

poz sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag. '(oso) pozik'.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-arren.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-z+b-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: POZEAN (V, G-azp). Ref.: A; Gte Erd 107. (Precedido de gen., -rako o -t(z)eko). Con la esperanza (de), movido (por), con la ilusión (de). "Con el estímulo. Orren pozean joan da, ha ido con el estímulo de eso, movido por eso" A. "Orren pozean joan da (G-azp), orren pozean lan egiten dute (G-azp), orretxen pozien fuen da (V-gip)" Gte Erd 107. Gerokuaren pozian isten zitubeen oraingo atsegiñ deungaak. JJMg BasEsc 147. Zalantzako irabaziaren pozean zijoatzen itzaiak. Izt C 178. Jarten da eri gaixoa indartsu, [...] Jaungoikoaren arpegi ederra ikustera lenbait len joateko pozean. Ib. 241. Senide guziak elkarrekin aita ikusteko pozean bideari eman zitzaiozkan. Lard 57. Danok konpesatzera / juan giñan goizian, / Jaun sakramentatuba / artzeko pozian. PE 112. Goiko erreinuan glori ederrak / logratutzeko pozian, / tormentu-pian nork egon nai du / eternidade luzian? Ud 136. Plazan zeguan jende geiena / Aritza ikusteko pozian. EusJok 47. Bigarren txandan Fermiñek kantak / ni mendratzeko pozian. Tx in Imaz Auspoa 24, 151. Udako pozean negua luze joan zitzaion. NEtx Antz 156. Euren eleixatxoa lenagoko antzean parroki eginda ikusteko pozean. Akes Ipiñ 15. An yoian, joan, mundu zabaleko aize osasuntsuagoen pozean. Erkiag BatB 106. Mira eittekua dala nola zu aiñ Zaldun jatorra izanda ez dozun agiri Maitterik, eta au ez ete dan ixillekuan pozian bizi zaralako. Etxba Ibilt 481. Baiña orduan, diruaren pozean, ez zan urrutirik. BAyerbe 34. Segi aurrera geroko pozean. Ib. 74. Semetxo bat eta ilda gelditu omen da kamioan [...]. Aretxen pozean biziko ziran, da zertarako ainbeste bei ta gauz? TxGarm BordaB 57. (Tras part.). Amaika bider egon oi gera / Loiolaren ametsean, / euskal-jokuen berri ta bertso / saioak entzun pozean. Olea 152. (Sin compl.). Ibili pozean, ta biurtu utsean. EZBB II 12. (Precedido de elkarren o similares). Alkarren pozian, alkar sendatuta, iraungo dabee sendo propositu onetan. JJMg BasEsc 167. Munduba beterik dago lagun txaarrez, ta orregaitik, bata bestiaren pozian jarraituten deutsee ekandu geistuei, jaramonik egiñ baga konszienzijako kezkei. Ib. 169. Autortu eta Jaunartu dogu / danok alkarren pozian. Enb 33.

pozean 12: Karmel (“ames pozean dabil zorionean”), Elkar (“Pozean kulunka”), Berria 3 (“Marine Le Pen alderdiko burua pozean kabitu ezinik mintzo zen atzo”), EiTB (“Eguraldia gorabehera, jende asko etorri zen, ondo pasatzeko pozean”), Jakin (“Dirutan ezer ez, egurrean asko, baina pozean ere asko”), Argia 3 (“Itsasoaren maila irudimenaren maila da liburu honetan: gero eta sakonago, gero eta inkontziente eta askeagoak dira Lasaren konposizioak, itsasgora eta itsasbeheren pentzura dabiltzanak, apur bat urrunago iristearen pozean beti”), DiarioVasco 2 (“Urrian, uso urdinak pasatzen eta, an asiko ginan sagar biltzen, sagardo berria egiteko pozean, mutil kozkorrak eta aal ginan danak otartxo bana artuta, beste zaku batzuekin”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

pozean 8: Josu Zabaleta (“Eta emakume batek bitxi fin hura edukitzeko pozean erosi zuen egunean bezalaxe zebilen oraindik ere.”), Iñigo Aranbarri (“Haretxen pozean hartu zuen Eibarrerako bidea”), Alberto Barandiaran (“Mokaduka probatzea atsegin du, pozean, baina ase denean koilara puntarekin dastatzen du puska bakoitza, patxada harrigarriz”), Juan Martin Elexpuru (“Arrakastatsua gertatu zen bilera eta, garaipenaren pozean, tabernara jaistea erabaki genuen azkenengo tragoa hartzera”), Pedro Alberdi (“Gure pozean amets egingo genuen liburua bat-batean hustu egiten zela bere gutun guztiekin, hustu egiten zela bere hitz guztiekin, eta gu buruz berridazteko kapaz ginela, oroimenaren indar soilaz alegia”), Imanol Unzurrunzaga (“Ez al da hau harako "sar zaitez zure Jaunaren pozean"?”), Itziar Otegi (“Ondo joanak ondo kontatu, baina jakin ezazu diruaren pozean ez dela urrutirik”), Hasier Etxeberria (“Ezin adieraz dezaket haren burutxoa Ritaren barnetik agertzen ikusteak zer eragin zuen nigan baina, oharkabean, malkotan sumatu nuen neure burua pozaren pozean”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Aurretik -en hartu ohi duela esatea komeni da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa poz sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: POZERAKO (Precedido de gen.). Para alegría (de). Ilduratu zaitia zerbait nere biotzaren pozerako. Bv AsL 179. Bai, amatxo... Zeure baimenik baga, etxe onen pozerako ta gure arimen bakeagaitik gauza onetan sartu banaz, parkatu bear deustazu. Ag AL 16. Au neukan adiskide-orde, animaren pozerako. Or Aitork 82. Gogo utsalen pozerako. Ibiñ Virgil 88.

pozerako 60: Aizu 2 (“Era berean, harresia ez ukitzeko bestelako aukerak bilatzeko prest agertu da, berlindarren pozerako”), ElCorreo (“Gero zaku hauek biltegi handi batera eramaten dituzte, eta bertan geratzen dira, arratoien pozerako”), Elkar 9 (“Zorte hobearen bila handik kanpoaldera joatea erabakita zeukanean, ttak irten zen automobil gorri bat, inspektorearen pozerako”), Deia 4 (“Egunak aspaldian izan zuen distira mitikoa galdu du eskubiaren eta goiko klaseen pozerako, hein handi batean sindikatuek (ez guztiek) folklore bilakatu dutelako”), Berria 22 (“Gaur arratsaldean Euskal Herriko hiri eta ia herri guztietako karriketan hiru lagun heldu eta erdi aro mitiko eta distirant bateko erregez mozorrotu igoko dira karroza, zaldi, gamelu, dromedario, traktore banaren gainean, haurren pozerako”), EiTB 2 (“zaleen pozerako”), Jakin 3 (“guztion pozerako”), Karmel, Argia 8, Erlea 2, DiarioVasco 5, Uztarria.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

pozerako 36: Berria 11 (“Afrikarrek euren mitoak telebistan ikusten dituzte, atzerriko taldeetan jokatzen gehienak, baina bi urtean behin etxera itzultzen dira, herrikideen pozerako”), Elizen arteko Biblia 3 (“zuekin elkarlanean jarduteko baizik, zuen pozerako”), Agustin Otsoa 2 (“Hobbitaren pozerako, Gandalfek esan zuen”), Felipe Juaristi 2 (“Ez zen halakorik gertatu, ordea, kapitain trebea baitzen Iraurgikoa, eta, kosta ahala kosta, nekeari neke gehiago emanez, lortu zuen Heriorengandik urrutiratzea, harkaitzak saihestea, eta, norabidez aldatuz, denen pozerako, Kantauri itsasoko ur seguruagoak hartu zituen itsasontziak”), Imanol Unzurrunzaga 2 (“Negarra soilik zitzaidan atsegin, lagunak utzitako hutsunea nolabait betetzen baitzuen, arimaren pozerako”), Iñaki Mendiguren (“Harry ez beste guztien pozerako, beste irteera bat antolatu zuten Hogsmeadera, opor aurreko azken asteburuan”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Aurretik -en hartu ohi duela esatea komeni da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa poz sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: POZETAN a) (Estar, etc.) alegre, lleno de alegría. Pozetan entzungo zaituet oraintxe. Or QA 123. Ua kezketan zegon, baiña Nerbidi pozetan gurekin. Or Aitork 215. Olerki au bere lekutik aterea dirudi, Liburu Sainduak gaudentes itzuli zirala esaten baitu: pozetan. Or in Gazt MusIx 52. Alabak esan zeraukunean, aidatu nintzan pozetan, / zorionean, aurkitzen zela haur baten esperantzetan. Xa Odol 186. Pozetan bizi dira / sasoiko egonik. Uzt Noiz 56. Pozetan zoraturik gora daigun Jauna. AB AmaE 28. Bi gurasoak dira pozetan igari. Or Eus 134. Pozetan igari jartzen naute. NEtx LBB 110. Martiñek etzirudian bere emazte gaztearekiko pozetan oso igari zebillenik. NEtx LBB 21. b) (Precedido de gen. o suf. -t(z)eko). Con la esperanza (de), motivado (por); (estar) ansioso (de). v. POZEAN. Kanpotiko maitasun oso baten pozetan, / Seme-Jainkoa Jainko- / Gizon egin zedilla erabagi eban. Gand Elorri 133. Oso sarritan egon izan nauk / i ikusteko pozetan. Basarri 33. Goazen osin ortara, ta lenbailen nere gosaria egiteko pozetan nago. NEtx LBB 187. (Tras tema nudo). Mutilla Juanaren lagunarte-pozetan, aisa zebillen garoa biltzen eta gurdiratzen. NEtx LBB 22. (Sin compl.). Urte guzian txakurrak zaintzen / pozetan egongo dira, / esanez: "Laixter joango zerazte / gusto duzuten tokira". Ostolaiz 35.

adib.: igeri 3 adb. Irud. Ondasunetan, pozetan igeri. Beren buruari ederretsiz, harrotasunean igeri dabiltza, txerriak lokatzetan bezala.

pozetan 4: Aizu (“Film batean bezala, ikusleak Ibanen gorabeheretan parte hartzen du, dela pozetan, dela zoritxarretan, Bixente Hirigarairen bertsoei esker”), Berria 2 (“Izan ziren oihu batzuk, baina pozetan eginak, andreen parte hartzearen aldekoak”), DiarioVasco (“Ase eta goza zaiteztela pozetan pil-pil opa dizuegu denakeri!”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

pozetan 8: Asisko Frantzizko 3 (“Hala ere, zure oroitzapen gozoaren pozetan idatzi dugu hau guztia, eta poz hori besteei adierazten saiatuko gara, totelka bada ere, bizi garen bitartean”), Josu Zabaleta 2 (“Héraclius doktoreak pozetan eman zituen aurkikuntza harrigarri hura egin zuen ondoko egunak”), Patxi Ezkiaga (“Ez nazak gero engainatu, ezta nire egiazko nahigabeak gezurrezko pozetan arindu ere”), Edorta Jimenez (“Hala eta guztiz ere, gizonak bere gogo-pozetan segitzen du”), Elizen arteko Biblia (“Malkotan erein zutenek pozetan dute biltzen!”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Inesiboan lexikalizatutako adberbioa da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa poz sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: POZEZ a) (Estar, etc.) contento, alegre. "Contento, estar contento, pozez egon" Izt 29r. v. pozik. Hau ziola bazebillen pozez batetik bestera. Mb IArg II 270. Enzuten nituen algaraz ta pozez aizeriaren asmo, gaiztakeria ta asko jakiñak. VMg XI. Guazen / pozez Belenera. Echag 149. Etxera pozez biurtu ziran. Lard 149. Pozez ta bildurrak. Bil 46 (tít.). Urak egalez joaz, jolasean pozez. AB AmaE 377. Nere begiak pozez betiko itxiko ditudala! Goñi 108. Batetik pozez, da bestetik naibagez. Echta Jos 23. Askori pozez erakutsitako erretratoa. Ag G 249s. Begiak pozez ñir-ñir zituela. A Ardi 58. Zeruko aingeruak pozez daude. ArgiDL 39. Pozez arratsaldero / noa kanpusanturaño. Jaukol Biozk 88. Jendia pozez egondua da / aldamenetik begira. Tx B II 178. Guztiak pozez artuten nabe / elduten nazen lekuan. BEnb NereA 118. Pozez besarkatuko lituzkete aita erraldoiaren oiñak. Vill Jaink 166. Haurride onak, zuen arterat etorria bainaiz pozez. Alkat in Xa Odol 335. Ni pozez nago hatzemanik gaur / alabarentzat modua. Xa EzinB 137. Niri prakak apurtu, / txori koitauak il, / pozez andra ta gizon / eta neska-mutil. Ayesta 143. Oso pozez nago zuk egin didazun laguntzarekin. BBarand 127. Elurra eta Izotza bakarrik zeuden pozez. MEIG IX 103. v. tbn. Cb Eg III 230. JanEd I 116. Zav Fab RIEV 1907, 98. Bv AsL 123. Ill Pill 15. Inza Azalp 131. Mok 12. Enb 50. Alz Ram 101. Or Mi 118. Lab EEguna 102. Laux BBa 140. Ir YKBiz 173. ABar Goi 74. Etxde AlosT 18. Balad 203. Bilbao IpuiB 125. Erkiag Arran 130. Zait Plat 126. Gand Elorri 88. Etxba Ibilt 476. Gorrotxategi in Mattin 147. Berron Kijote 97 (En exprs. del tipo pozez saltoka, pozez gainezka, pozez beterik...). Pozez beterik, biurtu zan bere etxera. Mg CO 192. Irten zuen pozez beterik zegoan gisatspetik. VMg 83. Batzuek pozez asitzen dira saltoka. AA III 378. Erraietan daukadan aurra pozez saltoka asi zat. Lard 364 (tbn. 364 pozez beterik). Dijoaz egan pozez gañezka / astiñdurikan egalak. Aran SIgn 211. Zeiñen [arbolaren] azpian, pozez beterik / egoten ziran asabak. AB AmaE 16. Pozez beterik laztanduten dau bere suina izango zana. Itz Azald 173. Gibelgorri duk ethorri / arpegia pozez gorri. Ox 39. Astoa pozez saltoka. Muj PAm 68. Pozez santzoka dabiz. Enb 138 (32 pozez beterik). Baztan-pertz (tripaki-pertza) ua baiño pozez gaiñezago. Or Eus 60 (198 pozez beterik). Larrean pozez yauzika dabil / artalde bikain txuria. EA OlBe 23. Ez dakigu zeatz pozez beterik ala alai xamar bakarrik bizitu ote zan bera. Txill Let 73. Ontzi-txopak koroiz estaltzen ditute pozez gaiñezka. Ibiñ Virgil 76. Ezkon barriak geure ondoan / pozez beterik daozela. FEtxeb 146.

adib.: poz 1 iz. Atsegin beteak sortzen duen gogo egoera edo zirrara. Gure penak poz bihurtuko dira gure ondorengoentzat. Neska-mutil gazteen poz-nahigabeak. Baina gogoan barrena sumatzen dudana poza da eta ez damua. Bere barruko poza ezin gorderik. Hau poza! Hau poza nirea! Haren poza, irabazi zuela jakin zuenean! Poz eta negar iturria bihotz barrenean dago, eta barrengo hutsa ez dezake kanpoko ezerk bete. Poz dardaraz, ikaraz. Pozez beterik, gainezka, zoratzen

pozez 592.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

pozez 793.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da haserrez, beldurrez bezala.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erregularra da, baina maiztasun handikoa. Badira instrumentala duten adberbio batzuk azpisarrera gisa, eta hau ere jasotzekoa izan liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa gehitzekoa poz sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

POZEZ -- (En exprs. del tipo pozez saltoka, pozez gainezka, pozez beterik...) * Dijoaz egan pozez gañezka / astiñdurikan egalak. Aran SIgn 211. Baztan-pertz (tripaki-pertza) ua baiño pozez gaiñezago. Or Eus 60 (198 pozez beterik). Ontzi-txopak koroiz estaltzen ditute pozez gaiñezka. Ibiñ Virgil 76. Pozez gainezka: Mde HaurB 52. Akes Ipiñ 16 (ganezka). Ataño TxanKan 165.

LB: 103 “Pozez gainezka zegoen, aldi baterako lanerako enpresa batek hilabeteko kontratua egin ziolako” (Argia); EPG: “Aita santua, pozez gainezka, presaz jarri zen entzundako aholku salbagarria betetzera; ez zuen inolako atzerapenik nahi entzundakoa debozioz betetzen hasteko” (Asisko Frantzizko); ETC: “Washingtongo jende asko pozez gainezka egongo litzateke, gehienei hondamendi hutsa irudituko litzaieke.” (Berria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: pozez beterik/gainezka/zoratzen/lehertzen lleno/rebosante/loco de alegría; Adorez: 0; Labayru: 0.

[poz] pozez 2 adb. (pozez beterik, gainezka eta kideko esapideetan, 'oso pozik' adierarekin). Ezkonberriak gure ondoan pozez beterik daude. Pozez beterik laztantzen du bere suhia izango dena. Pozez gainezka hegalak astindurik. Pozez lehertu beharrean. Nire neska pozez zoratzen jarriko da gauza hauek entzuten dituenean! Larrean pozez jauzika dabil artalde zuria. Erraietan daukadan haurra pozez saltoka hasi zait. Begiak pozez ñir-ñir zituela. [gainezka] gainezka egin Gainez egin. Esneak egunero gainezka egiten du gurean. Hainbeste jenderekin mundu hau ia gainezka egin beharrean daukagu. Gipuzkera ez da Gipuzkoa osoan egiten; gainezka egiten du, haatik, Gipuzkoako eremuetarik kanpora, Sakana eta Ergoien aldera. Gainezka egin behar du pozez.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa poz eta gainezka sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

POZEZ -- (En exprs. del tipo pozez saltoka, pozez gainezka, pozez beterik...) * Larrean pozez yauzika dabil / artalde bikain txuria. EA OlBe 23.

LB: “Hala ere, ez dago arrazoirik pozez jauzika hasteko. Ikastolek beti aldarrikatu dute euskararen ofizialtasuna” (Berria); EPG: “Horregatik, alai daukat bihotza, pozez jauzika erraiak, atsedenean lasai gorputza” (Elizen arteko Biblia); ETC: “Lorenteren aburuz, Sanz uneotan« pozaren pozez jauzika» ari da, besteak beste, Iruñea, Tafalla edo Atarrabian zerrendak aurkeztea lortu arren” (Berria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

[poz] pozez 2 adb. (pozez beterik, gainezka eta kideko esapideetan, 'oso pozik' adierarekin). Ezkonberriak gure ondoan pozez beterik daude. Pozez beterik laztantzen du bere suhia izango dena. Pozez gainezka hegalak astindurik. Pozez lehertu beharrean. Nire neska pozez zoratzen jarriko da gauza hauek entzuten dituenean! Larrean pozez jauzika dabil artalde zuria. Erraietan daukadan haurra pozez saltoka hasi zait. Begiak pozez ñir-ñir zituela.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa poz eta jauzika sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

POZEZ -- (Con verbos como lehertu, zoratu...). * Oraintxe, esan zion pozez lertu bearrean. JAIraz Bizia 55.

LB: “Jainkoaren zerbitzaria ganbela aurrean zegoen debozioz beterik, begiak malkotan eta bihotza pozez lehertu beharrean” (Karmel); EPG: “Saltoka hasi ginen hirurok, malkotan blai, pozez lehertu beharrean, baina segituan konturatu ginen ez zela komeni halako aldartean ikus gintzaten; komeni ez ezik, guztiz kaltegarria zela” (Karlos Linazasoro); ETC: 0.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: pozez beterik/gainezka/zoratzen/lehertzen lleno/rebosante/loco de alegría; Adorez: 0; Labayru: 0.

[poz] pozez 2 adb. (pozez beterik, gainezka eta kideko esapideetan, 'oso pozik' adierarekin). Ezkonberriak gure ondoan pozez beterik daude. Pozez beterik laztantzen du bere suhia izango dena. Pozez gainezka hegalak astindurik. Pozez lehertu beharrean. Nire neska pozez zoratzen jarriko da gauza hauek entzuten dituenean! Larrean pozez jauzika dabil artalde zuria. Erraietan daukadan haurra pozez saltoka hasi zait. Begiak pozez ñir-ñir zituela.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa poz, lehertu eta beharrean sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

POZEZ -- (En exprs. del tipo pozez saltoka, pozez gainezka, pozez beterik...) * Astoa pozez saltoka. Muj PAm 68. Pozez saltoka: JanEd I 115.

LB: “Irati pozez saltoka hasi da” (Elkar); EPG: “Harresiz kanpoko ostatu batean aurkitzen zela, deabru batzuk ikusi zituen hiri gainean pozez saltoka eta hiritar aztoratuak elkar hiltzera zirikatzen.” (Asisko Frantzizko); ETC: “PISA txostenak eman dituen azken datuak ez dira pozaren pozez saltoka hasteko modukoak.” (Jakin).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

[poz] pozez 2 adb. (pozez beterik, gainezka eta kideko esapideetan, 'oso pozik' adierarekin). Ezkonberriak gure ondoan pozez beterik daude. Pozez beterik laztantzen du bere suhia izango dena. Pozez gainezka hegalak astindurik. Pozez lehertu beharrean. Nire neska pozez zoratzen jarriko da gauza hauek entzuten dituenean! Larrean pozez jauzika dabil artalde zuria. Erraietan daukadan haurra pozez saltoka hasi zait. Begiak pozez ñir-ñir zituela.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa poz eta saltoka sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

POZEZ -- (Con verbos como lehertu, zoratu...). * Pozez zoratu ta siñistu etzuten ekusten zutena. Mb IArg I 292. Oraiñ aien ametsak / egia sorturik / ekusten adi gera / pozez zoraturik. GavS 35. Onela ebilela, / pozez zoratuta, / doakoz eiztariak / su-armak artuta. Zav Fab RIEV 1907, 538. Nere onduan zauzkatalako / pozez zoraturik nago. Bil 105. Ua, berriz, pozez zoraturik, arekin ioan zan. Or Aitork 187 (Tormes 85 p. txoratu; QA 167 p. dardaratu). Gexina pozez zoraturik zebillen. Anab Poli 126. Pozez zoratzen danak kantari. BEnb NereA 230. Neure neskia pozez txoratzen jarriko dek gauza abek entzuten dituanean! Salav 73. Lasterka jetxi zen Erraldoia eskaileretan behera, pozez zoratzen, eta lorategian sartu. MEIG IX 106.

LB: “Telesaileko casting osoarekin pozez zoratzen nago, aktoreetako batzurekin lan egiteko gogoz bainengoen” (Berria); EPG: “Pozez zoratzen zegoen Ruche jauna!” (Jon Muñoz); ETC: “Berekin harremanetan jarri nintzen eta pozez zoratzen zegoen, baina zuzenean ez dut ezagutzen, soilik posta elektronikoz” (Berria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: pozez beterik/gainezka/zoratzen/lehertzen lleno/rebosante/loco de alegría; Adorez: 0; Labayru: 0.

[poz] pozez 2 adb. (pozez beterik, gainezka eta kideko esapideetan, 'oso pozik' adierarekin). Ezkonberriak gure ondoan pozez beterik daude. Pozez beterik laztantzen du bere suhia izango dena. Pozez gainezka hegalak astindurik. Pozez lehertu beharrean. Nire neska pozez zoratzen jarriko da gauza hauek entzuten dituenean! Larrean pozez jauzika dabil artalde zuria. Erraietan daukadan haurra pozez saltoka hasi zait. Begiak pozez ñir-ñir zituela. zoratu 2 da/du ad. (zoraturik, zoratuta, zoratzen formetan). Oso pozik, atseginez beterik. Hemen ere zoraturik egon gara dantzariei begira. Lasterka jaitsi zen Erraldoia eskaileretan behera, pozez zoratzen. Herri guztia zoraturik txaloka dago. Ingurura begira dauzkagu, zoratzen. Berari begira, urte askoan, gozotasunez zoratzen bizi. beharrean 4 adb. (Osagarritzat aditz bat partizipio burutuan duela). -tzeko zorian. Lehertu beharrean dut barrualdea. Erroetatik atera beharrean darabiltza zuhaitzak. Barrez ito beharrean. Pozez zoratu beharrean zegoen. Zintzurra urratu beharrean ekingo diote kantuari.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa poz eta zoratu sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: POZEZKO (Adnom.). "Aclamación, pozezko ojua, deadarra" Lar. Pozezko intzirijak. Mg PAb 92. Pozezko salto miragarri batzuek. Gco I 166. Entzuten dagozan askok pozezko barriakaz alabeetan ditu. JJMg BasEsc 102. Pozezko bizia / munduan daramana / da nekazaria. It Fab 164. Pozezko malkoak zeriztela. Arr GB 119. Pozezko arpegi alaiakaz. Ag Kr 184. Pozezko ezkutukiak (misterioak). KIkV 107. Pozezko, atsegiñezko ta esker onezko dardaraz. Inza Azalp 155. Euli beltzek botzezko firrindan / janagatik, bethi dago zutik. Mde Po 99. Gabon-gaba pozezko jaia da. NEtx Antz 121. Lenengo neure pozezko agurra / erriko abade jaunari. BEnb NereA 160. Nundik lengo negarrak biurtu ziran barre aundixetan, benetan pozezkuak ez balitz izan fraille gizajuan iztar austia. Etxba Ibilt 462. Nere biotzak zu zaitu zeru, / nere pozezko aingeru. NEtx LBB 385. v. tbn. Echag 84. fB Ic III 326. Añ EL2 178. AB AmaE 21. Apaol 111. A Ardi 96. KIkG 110. Jaukol Biozk 63. Or SCruz 132. Enb 107. Ldi BB 54. Mde HaurB 102. Gand Elorri 61. Erkiag BatB 49.

adib.: poz 1 iz. Atsegin beteak sortzen duen gogo egoera edo zirrara. Gure penak poz bihurtuko dira gure ondorengoentzat. Neska-mutil gazteen poz-nahigabeak. Baina gogoan barrena sumatzen dudana poza da eta ez damua. Bere barruko poza ezin gorderik. Hau poza! Hau poza nirea! Haren poza, irabazi zuela jakin zuenean! Poz eta negar iturria bihotz barrenean dago, eta barrengo hutsa ez dezake kanpoko ezerk bete. Poz dardaraz, ikaraz. Pozez beterik, gainezka, zoratzen. Pozak gainez egiten diela egongo dira. Pozezko malkoak. Poz-erakutsi handiak eginaz. Gure poz-ekarlea. Maiatz hotzak dakartza pozak (esr. zah.).

pozezko 53: Karmel 3 (“pozezko zirrara”), Elkar 30 (“Ai, zeinen bizia ageri zaidan orain haren irudia, zorion eta pozezko lehen egun haietan bezalakoa!”), Berria 13 (“Lizentzia emateak eragin dituen pozezko topa egite guztien ostean, ez zaizkie desafio gutxi geratzen gerora begira irratiko arduradunei”), EiTB 2 (“Aurten, gainera, baserritarren aurpegietan pozezko irribarre bat atzematen zen, uzta bikaina izan baitute”), Euskaltzaindia (“Ahobatezkoa eta pozezkoa izan zan gure baietza”), Argia 2 (“pozezko eleberriak”), DiarioVasco 2 (“Sanjoanak, sanmartzialak, sanferminak?, jaiak jaiari esku emanda datoz egunak, irri-jarioan, arrosario-aleak pozezko misterioan bezala”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

pozezko 67: Berria 4 (“Pozezko sentimendu jeneralizatu eta bateratua”), Asisko Frantzizko 4 (“Jainkoaren zerbitzariagana ekarri behar izan zuten berriro, eta, hau ikusi zueneko, pozezko keinu artean, gogotsu jaten hasi zen”), Julen Gabiria 4 (“Umeak amaren pozezko garrasiaren zain zeuden, baina ez zen horrelakorik etorri”), Josu Zabaleta (“Eta barre egiten zuen, eroki gozatuz, bere besarkada ahaltsua geroz eta estuagotuz, pozezko eromen batean oihuka”), Josu Zabaleta, Patxi Ezkiaga, Koro Navarro…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasoa dago eta aski da, erregularra denez. Baina pozez azpisarreran jasotzekoa da.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

Adibide gisa jasotzekoa pozez azpisarrera proposatu berrian.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

pozgabe iz. 1, Gand Elorri ("Ta Udalen bakoitzez, betiko pozgabe alaiez, / etenka kantatzen dakiten betiko doiñu zaar, ta urtero, / mendiko itur-urak unoro bezela, / bultzada ezkutu zorion-min batez, / urtero barri dan kantu zaar triste ta zoro bat"); poz-gabe izond. 1, Ldi BB ("Orain larogei urte, kale poz-gabeok eguzkiak zitun ta zure aur-yolasak alaitzen"); cf. adlag.-izlag. banaketako poz gabe eta pozgabeko bana: Lard ("Isaak bere zarzaroan itsutua, eta eria zegoan, eta Rebeka il zitzaion ezkero inondik ere poz gabe"), Arr May ("Au esan al guziak baño dolore portitzago eta iñolako pozgabeko Ama onen biotza batetik bestera igaro zuen ezpata zorrotza zan").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

pozgabe : LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

pozgabe : EuskHizt (1962, iz.), ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gabe.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-z+g-.

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Euskaltzaindiaren Arauak

pozgabetu, pozgabe(tu), pozgabetzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

pozgabetu, pozgabe(tu), pozgabetzen.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gabe-tu.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond. eta iz.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-z(tu)+g-.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa erantsiz: poz-pozik .

Atzizkien araberako erabakiak

-ik.

Euskaltzaindiaren Arauak

Bizk. 'poza, alaitasuna'.

Euskaltzaindiaren Arauak

Jas. 'kontsolazioa'.

Euskaltzaindiaren Arauak

pozkidatu, pozkida(tu), pozkidatzen. da/du ad. Jas.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

pozkidatu, pozkida(tu), pozkidatzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

pozkiro a) adlag. 20: Ag G ("Jose Ramonen mendeko guztiak, gure asaben bideari jarraika, Jaunaren aginduetan pozkiro dabiltz"), Enb 10 (adib.: "Sukaldiak berorik / Goruntza keia, / Tellatutik ortzirantz / Pozkiro doia"), Laux AB ("Ta artaldien ordu onetan / baserri-ertzeko landetan / artzain-matte diran neskatxak / pozkiro dagoz gorubetan"), Or Eus ("Biar atso ta agure dantzara zailurik [ariñik], / gazte-egunak pozkiro oroi tutelarik"), TAg Uzt 3 (adib.: "Urrin-samar zegon irakasletxea bera bizi zan lekutik; alere, egunero ibiltaldi luzea egin bear izan arren, pozkiro ekin zion bere lanari"), Erkiag Arran 2 (adib.: "didar egiten eutsen pozkiro aldrako lagunak"), BEnb NereA 2 ("Egarria ondo asetu eta biotza pozkiro jarri, / ogi zuriaz gazigarria piska bat dala janari"); b) iz. 1, NEtx LBB ("Ta maitasun gazte aren azkenak, itota zeuzkan bere bularrean zorionaren pozkiroak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

pozkiro 1, J. Iturria ("Bere jaiotzian gotzonak —aingeruak— ain pozkiro abestu ziotela, ta erregearen maite-erakutsiak artu zituela"); pozgiro 1, ABar ("Pozgiro nago! Sayo onek makiñatxobat baliyo nau").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

pozkiro : DFrec 2, HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

pozkiro : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, DRA, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

adlag.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

pozik.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-kor.

Txostenaren laburpena

OEHko corpusean -n gabeak 156 dira (pozoi 70, pozo(a) 77, phozu 9; B 8, G 50, IE-Zu 83, EB 15); -(i)n-dunak 142 (B 0, G 2, IE 139, EB 1); pozoni formakoak 10 (G). EEBSkoan -n- gabeak 56 dira (B 1, G 21, IE-Zu 4, EB 28 eta EgAs 2); -(i)n-dunak 54 (G 2, IE 12, EB 40).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

pozoi (+ eratorri-konposatuak) 70 dira (B 8, G 45, IE 7, EB 10); pozoi 44: B 6 (Añ GGero, AB AmaE, Itz Azald); G 28 (Mb IArg I, Cb Eg II, Mg CC, Gco II, ArgiDL, Ag G, Or Eus, Etxde JJ, NEtx Antz, Azurm HiztB, Berron Kijote); IE 3 (Mde Pr); EB 7 (MEIG, Arti Tobera); horietan konposatuak: pozoi aipu 1 (Mde Pr); pozoi eden 1 (Añ GGero); pozoi-belen 1 (Mb IArg II); pozoi-beneno 2 (Mb IArg I); pozoi-izurri 1 (Mb IArg II); izurri-pozoi 1 (Mb IArg I); suge-pozoi 1 (Or Eus); pozoidun 4, G (It Dial, Etxde AlorT, Gazt MusIx); pozoitsu 6: B 1 (Erkiag BatB); G 4 (It Dial, Arr GB, Etxde AlorT); EB 1 (MEIG); pozoitegi 1, G (Etxde JJ); pozoitu 15: B 1 (Itz Azald); G 8 (Mb IArg I, It Fab, Ill Pill, Etxde JJ, Vill Jaink, MAtx Gazt, Ibiñ Virgil); IE 4 (Mde Pr); EB 2 (MEIG); p(h)ozoa (+ -s- eta eratorri-konposatuak) 77 dira (G 4, IE-Zu 68, EB 5): pozoa 16 (Tt; horietan kontrapozoa 2 eta kontrepozoa 3); pozoadura 7, IE (ES, Dv LEd; He Gudu, Lg I, Lg II); pozoatsu 3, EB (Arti Tobera); pozoatzaile 2, IE (Hb Egia; Arb Igand); pozoazale 2 (Lç); pozoatu 47: G 4 (Gco II, Or Eus); IE-Zu 41 (Lç, Harb, SP Imit, SP Phil 6, Gç, Tt Onsa, Tt Arima, ES, Ch, He Gudu, Dh, MarIl, Dv LEd, Dv Lab, Hb Egia, Arb Igand; Lg I; Ip Hil); EB 2 (Arti MaldanB, Arti Tobera); phozu (+ eratorriak) 9 dira, Zu: phozu 4 (Ip Hil); phozu(a) 1 (Mst); phozudun 2 (Ip Dial); phozuatü 2 (ChantP, Mde Pr); pozoin (+ ph-, -ñ, eta eratorri-konposatuak) 142 dira, IE gehienak: pozoin : G 1 (Gazt MusIx: pozoin-kalte); IE 92 (Lç, EZ Man I eta II, Ax, SP Imit, SP Phil 16, Gç, ES, He Gudu, Monho, Gy, Dv LEd, Dv Lab, Hb Egia, Jnn SBi, Arb Igand, HU Aurp, HU Zez, Barb Sup, Ox, Etcham, FIr, Zerb IxtS, Ardoy SFran, Xa Odol, StPierre; Lg II, Dh, JesBih, Laph); EB 1 (Arti MaldanB); horietan kontra-pozoin 2 (ES, Hb Egia); kontrapozoin 4 (Ax, SP Phil, Hb Egia); pozoin-belhar 1 (Barb Sup); pozoinezko : IE 2 (EZ Man I; Ox); pozoinkeria : IE 6 (Lç 3, Dv LEd, HU Zez; Barb Sup); pozoindatzaile : IE 1 (Monho); pozoindun : IE 5 (Dv Dial, HU Aurp, HU Zez); pozoindura : IE 1 (StPierre); pozoinsu : IE 3 (SP Phil); pozointsu 5: G 1 (Etxde JJ); IE 4 (EZ Eliç, Ax, SP Phil); pozoinatu : IE 2 (Jnn SBi; He Gudu); pozoindatu : IE 16 (Gy, HU Aurp, Elsb Fram, Barb Sup, Lf Murtuts; Dv Dial, Elsb Fram 6, Barb Sup); phozoinarazi : IE 1 (Elsb Fram); pozoindatze : IE 2 (HU Aurp, StPierre); pozoinstatu : IE 1 (Mong); pozontsu 2 (EZ Eliç; EZ Man I: pozoñtsu); -ni- formakoak G 10 dira: pozoni 5 (Gco I, Lard, Arr May); pozonizko 4 (Lard); pozonitu 1 (Lard).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

-n- gabeak 56 ager. dira: pozoi (+ konposatuak) 24 dira: B 1 (M. Olazar); G 7 (I. Gallastegi, V.M.A.I., P. Iztueta, D. Irigoyen, L. Dorronsoro, J. Iturriaga); EB 16 (Baietz 2, Biologia orokorra, I. Aldabe, X. Kintana, UZEI, Amazonetako indioak, Zer); horietan kontrapozoi 1 (UZEI); pozoi-guruin 2 (X. Kintana); pozoi-xorro 1 (L. Dorronsoro); suge-pozoi 1 (J. Iturriaga); pozoidun 5: G 4 (A.M. Labayen, M. Iturbe, S. Onaindia, L. Dorronsoro); EB 1 (R. Castellano); pozoitsu 12: G 6(I. Linazasoro, M. Ariztia, L. Dorronsoro); EB 6 (J. Agirre, J.A. Agirre, F. Mendizabal, Elhuyar, G. Garate); pozoitzu 1, B (Gure Erria); pozoitzaile EB 1 (J. Aizpurua); pozoitzale EgAs 1 (El Dìa); pozoitu 9: G 4 (I. Gallastegi, L. Egia, E. Urruzola); EB 4 (J.M. Barandiaran, G. Etxeberria, J.M. Suraso, J. Altuna); EgAs 1 (El Día); phozu 2, Zu (Etxahun Iruriko; J. Casenave: "gizun phozu"); phozuatü 1, Zu (Etxahun Iruriko); -n-dunak, 54: pozoin (+ -ñ eta konposatuak) 26: IE 7 (L. Dassance, J. Elissalde, Eskualduna, D. Soubelet, Orixe, M. Courougnon); EB 18 (Natur Zientziak, J. Galtzada, Txillardegi, E. Knorr, I.A. Berriotxoa, I. Aldabe, J.K. Igerabide, A. Valdes, P. Aristi, R. Etxezarreta, X. Olarra, A. Ugidos); EgAs 1 (J. Altuna); pozoindun 1, G (J. Etxaide); pozoinketa 2, EB (I. Irazabalbeitia, X. Mendiguren Bereziartu); pozointsu 9: G 1 (T. Egibar); EB 8 (M. Gartzia, Erdiko zikloko euskararen programakuntza, Txillardegi, M.A. Unanua, I.A. Berriotxoa, B. Hidalgo, X. Olarra); pozoinatu 2, IE (L. Dassance, J. Elissalde); pozoindatu 1, IE (M. Sein); pozoindu 12: IE 2 (Orixe, J. Pochelu); EB 10 (M. Aramendi, J.A. Irigarai, P. Berasategi, X. Olarra, P. Urkizu, A. Uranga, I. Tapia, Egin, A. Azkona, X. Mendiguren Bereziartu); pozondu 1, EB (X. Amuriza).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

pozoatu : AB38 1, AB50 7; HiztEn ("ik. pozoitu"); pozoadura: HiztEn ("ik. pozoidura"); pozoamendu: HiztEn ("ik. pozoidura"); pozoi : DFrec 1, AB38 6, AB50 2, HiztEn-LurE, Euskalterm 2 (eta pozoi-guruin, pozoi-inokulatzaile); pozoi-dun: AB38 1; pozoidun: AB38 4, LurE; pozoidura: HiztEn-LurE, Euskalterm 2; pozoigabe: AB38 1; pozoitsu: AB38 1, AB50 2, HiztEn-LurE, Euskalterm 6; pozoitu: DFrec 3, AB38 2, AB50 2; HiztEn-LurE; pozoitzaile: HiztEn-LurE; pozoitze: LurE; pozoin : DFrec 9, AB38 7 (eta pozoin-beldur 1), AB50 3 (eta pozoin kimiko 2); HiztEn ("ik. pozoi"); pozoinatu: AB50 2; pozoindatu: HiztEn-LurE (pozoitu hobetsiz); pozoindatzaile: LurE; pozoindatze: LurE; pozoindu: DFrec 2, AB38 3, AB50 2; HiztEn ("ik. pozoitu"); pozoinkeria: LurE; pozoinki: AB38 2; pozointsu: DFrec 2, AB38 7, AB50 2; pozondu : DFrec 1, AB38 1; pozu : HiztEn ("ik. pozoi").

Jatorrizko forma

pozoi(n).

Lexemen erregulartasuna

-n zalantzazkoa.

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

p(h)ozoadura 7: ES 2 ("Hau da pozoadura bat pozoin guztien pozoadurak xitzen, eta iragaiten tuena"), He Gudu ("Bizio hau gure naturalezaren phozoaduratik heldu den efetu bat da: ordean, zeren den naturala, hargatik da ezagutzeko gaitzagoa"), Lg 3 ("Ala milletan dohatsua bai da presuna munduaren phozoadura ez denean heltzen haren bihotzerat!", "Aberatstasunei datxeikon orguilleriaz: frankiaren phozoadurak gaixtatu zuen haren bihotza", "Jesusek ikhusten zuen farisauen eta legeko doktoren bihotzetako phozoadura"), Dv LEd ("Oi nere Jainkoa, ifernuko pozoaduraz nere etsaiak hunela bethe du nere arima"); pozoindura 1, StPierre ("Zertaratu zen gero funtsean gure gain emana zutelako Rusoen pozoindura?"); pozoindatze 1, StPierre ("Gezurrean behar zituela Alemanak eta Rusianoak atzeman, paper bat egin arazi zuen, hartan ezarririk Rusiano mintzaian gezurrezko solasak zirela heien pozoindatzeaz erabili ziren haroak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

pozoidura 2, E. de Miguel ("1970-1980 urteetan, mugaren bi aldeetan, pozoidurak gertatu ziren [...] perretxiku honengatik pozoidura asko izaten zirela ohartu ziren"); pozoiketa 2 eta pozoinketa 4 (cf. infra).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

pozoidura : HiztEn, LurE, Euskalterm 3 (hauetan 1 intoxikazio sinonimoarekin); pozoindatze : LurE; pozoitze : LurE // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

pozoadura : Dv Jkd 1,14: "Alabainan oro egin ditu bizi ditezentzat; eta lur guziko jendakiak sendakizun egin ditu; etzen hekietan pozoadura hilgarririk, eta ifernuen erreinua etzen lurraren gainean" — BiblE: pozoi hilgarririk; IrakBa: "heriotzerako pozoinik".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

pozoadura : Casve EF (pozoadüra: 1 état d'une chose empoisonnée; 2 ressentiment), Lh DBF (1 état d'une chose empoisonnée ou qui contient du poison; 2 ressentiment du coeur, de l'esprit); pozoatze : Casve EF (empoisonnement); pozoidura : EuskHizt (intoxikazio-ren definitzaile gisa), ElhHizt (envenenamiento), HiruMila (envenamiento, intoxicación), EskolaHE, Lur EG/CE (envenenamiento) eta EF/FE (empoisonnement), PMuj DVC (intoxicación, envenenamiento, emponzoñamiento); pozoinatu : HaizeG BF (empoisonnement); pozoindatze : EuskHizt, HaizeG BF (empoisonnement), Lh DBF (1 inf. de pozoindatu; 2 empoisonnement), PMuj DVC (intoxicación, envenamiento, atosigamiento); pozoitze : EuskHizt, HiruMila (envenenamiento), Lh DBF (1 devenir poison; 2 acquérir des qualités vénéneuses), PMuj DVC (intoxicación, envenamiento, atosigamiento) // Ez dugu aurkitu ap. DRA.

Zerrenda osagarriak

NekHizt: Sin. toxikazio.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-dura/-tze/-keta.

Kategoria

iz.

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Euskaltzaindiaren Arauak

pozoitu, pozoi(tu), pozoitzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

pozoitu, pozoi(tu), pozoitzen.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-oi/-on-.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-dura/-keta.

Euskaltzaindiaren Arauak

poztu, poz(tu), pozten. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

poztu, poz(tu), pozten.