Euskaltzaindiaren Hiztegia

Euskaltzaindiaren Arauak

jin, jiten. Ipar. da ad.

Aditz-izen marka berezikoak

jin, jin, jiten, jinen.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gogora(t) jin (eta g. yin, gogorala j.) 16: Arch Fab ("Kontu hau gogoala bazait jiten"), Ip Hil ("Izkiribatzen zialarik, gogoan sarthü zeion eta nonnahi, bera zenian, jiten zeion gogoal"), HU Zez 2 ("Erlisioneari zor dazkotan ongi guziak betan jin zauzkit gogora", "ahora jinak erran, gogora jinak egin"), Etcham ("Etsenpluak palatraka / gogorat zauzkit jiten"), Zub 2 ("Gogorat yiten zaizkit oraiko idazleak", "Orai yiten zait gogorat zer egia haundia erran zien M. Laconbek"), Lf in Zait Plat ("Ez zaio gogorat jin, gure erlisioneak erakusten daukun Jaungoikoaren artze berezia, erran nahi dut kreatzea"), JEtchep 3 ("Ageri zen etzela bertze bat bezala mintzo, gogorat jinak, jin bezala emanez", "gogorat jin zitzaion [...] nola ihardokitzen zuen", "Jinen zaut gogorat... Limogeskoa"), Larz Iru ("jin zauzkit pertsu xaharrak gogorat"), Ardoy SFran 3 ("apez saindu bat jin zitzaion gogorat", "Jin ote zitzaion gogorat zer Ortziraile Sainduari buruz zen abian?", "gogorat jin zitzaion jina zuela bere larderia guziaren erakusteko orena"), Xa Odol ("gauza lazgarri asko jiten zaut gogora") // Ez dugu aurkitu OEH argitaratuan jaso duten Arb Igand-eko agerraldia ez gure corpusean, ez liburuan.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

gogora(t) jin 6: XArb ("irakurtuak izaiteko eginak direla jin zitzaion gogora egun batez"), JE GH 1964 ("ihes egiteko xederik gogorat ere etzitzaien jin!"), Hiriart-U ("asko galde jiten zaizko gogorat"), A. Luku ("egun guziz andereak dion gauza bera gogorat jiten baitzait"), Herr 1996 ("zer jiten ahal den gogorat!"), P. Xarritton ("Nere aitormenak eta holako, emanak zituen, gogora jin arau").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

gogora jin : Lur EF/FE (venir à l'esprit), Casve EF (gogoala jin: adib. gisa) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Beste sarrera batean argitzekoa

gogora etorri azpisarreran aipatuko da, honen parekotzat.

Esapideei dagokien sistematika

jin: -ra.

Euskaltzaindiaren Arauak

jinarazi, jinaraz, jinarazten. Ipar. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

jinarazi, jinaraz, jinarazten.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-n+a-.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MUNDURA(T) ETORRI, JIN. Venir al mundo, nacer. (Hemos incluido únicamente los ejs. que equivalen a 'nacer'). Haur zen Argi egiazkoa, mundura ethorten den gizon guzia argitzen duena. Lç Io 1, 9 (He mundu huntarat heldu, TB, BiblE mundura(t) et(h)orri, Dv mundu huntara etorri). Buluz gorririk jin ninzan neure amaren sabeletik mundura. Tt Onsa 145. Zeren ezkonzez ezkonzik bage baño geiago datozen mundura. Mb IArg I 177. Ortáko etorrigára mundúra. LE Prog 102. O kristau zorigaiztoko ta ordu gaiztoan mundura etorria. Mg CC 254s. Lege zuzena, mundura etorri dirian ta etorriko dirian gizon ta emakume guztiontzat. fB Ic II 238s. Aspaldi du naizela / etorri mundura. Bordel 107. Urrillaren 10-ean etorri zan mundura [Amezketan]. Muj PAm 6. Birtute onekin apaindua / mundura etorri zana. MendaroTx 354. Nun da nola etorri ziran mundu ontara. NEtx LBB 121. Pentsakera guztietakuak gatoz mundura. Gerrika 222. v. tbn. Mundura etorri: Acto 385. Cb Just 81. Ur MarIl 44. Gy 210. Arr GB 139. Elzb Po 179. AB AmaE 464. Azc PB 42. Itz Azald 33. Goñi 23. Iraola 99. Lek EunD 15. Or Aitork 96. Txill Let 134. Erkiag Arran 143. And AUzta 116. Vill Jaink 180. Osk Kurl 63. Azurm HitzB 64. Uzt Sas 184. Xa Odol 343 (EzinB 59 mundurat jin). Berron Kijote 191. Mundura jin: Egiat 160 (mündiala). UskLiB 102 (mündü huntara). Balad 244.

def: jaio 1 da ad. Mundura etorri, amaren sabeletik irten. Ik. sortu 4. 1888an jaio zen, Gipuzkoako Orexan. Euskaldun jaio nintzen. Maria Birjinagandik jaio zela. Zure odoletik jaioko da munduaren salbatzailea. Zazpi mende Kristo jaio aurretik. Jatorrizko bekatua da guztiok jaiotzean dakarguna. Lehenbizi jaiotzeari darraizkion eskubideak. Berriz jaio (Ik. jaioberritu). Lapurtzen iaioa, hartako jaioa. Ikasletarako jaio garenok. Baserrian jaio, hazi eta hezitako ezjakin bat naizenez gero. Gurasorik gabe, mirariz jaioa balitz bezala. Txahala, bildotsa eta antxumea, jaiotzen direnean, egongo dira zazpi egunez bere amaren errapean. || Mundura jaio. Zerura jaio: kristau egin. Itsua badabil itsumutil, ongi jaioak gaude: itsua badabil itsumutil, ezin dugu ondorio onik espero izan. // munduratu 1 da ad. Mundura jaio; mundura etorri. 1991ko azaroan munduratu da. Munduko gauzarik gabe munduratu nintzen ni. Antikristo gaiztoa munduratzen denean. // adib: [s.u. biluzgorri] biluzgorririk adb. Biluzgorri. Biluzgorririk jin nintzen mundura. // ihargarri 3 (-en atzizkiaren eskuinean, artikulurik eta kasu markarik gabe). Ene maite polita zara xarmagarri, kolore zuri-gorri arrosa iduri, mundura jina zara ene ihargarri.

mundura etorri 21: Karmel 4 (“Bi-biak ondarrutarrak; bitzuok euskararen mundura etorriak”), Elkar 3 (“Antza, Kleok eta berak hurbileko amak hautatu zituzten mundura etortzeko”), Berria 5 (“antza denez, mendi horretan mundura etorri baitzen”), EiTB 3 (“Oiloak mundura etortzen direnetik kontrolpean dituzte”), Goiena komunikazio taldea (“Ordura arte, halakorik batere ez; are gehiago, haiek mundura etortzea eta ordenagailua asmatzea”), Argia 3 (“Helduen mundura etorrita, hainbat agintari txupagol ikustera ohitu gara azkenaldian”), UEU (“Ez du ezer egin behar bizimodu estetikoa lortzeko, mundura etortze hutsarekin ematen den zerbait baita”); Uztarria (“Agirrerekin mundura etorritako azpeitiarretako bat dela gaineratu zuen Gorrotxategik”); Ez dugu aurkitu mundura jin formarik

Beste (edozein) iturritako erabilerak

mundura etorri 33: Berria 2, Elizen arteko Biblia 5, Felipe Juaristi 2, Luis Elberdin 2, Joan Mari Lekuona 2, Iñaki Mendiguren, Bego Montorio, Iñaki Segurola, Xabier Olarra, Imanol Unzurrunzaga…; mundura jin , Berria (“Mundura jin baino urte bat lehenago amak bere lehen haurra galdu zuen, seme bat”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokiak, erabiliak eta azpisarrera gisa jasotzekoak bai mundura etorri, bai mundura jin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoak mundu sarreran.