Euskaltzaindiaren Hiztegia

8 emaitza jausi bilaketarentzat - [1 - 8] bistaratzen.

jausi, jaus, jausten
1 da ad. Batez ere bizk. Erori. Errekara jausi da. Asto gainetik jausi zen. Zeruko izarrak jausiko balira Lurrera. Bazeneki etxea jausi aginean dagoela, sartuko zinateke bertan? Ez direlako jausi haitz eta mendiak. || (Partizipio burutua izenondo gisa). Etxe erdi jausi eta zahar bat.
2 da ad. Egoera oker edo gaizto batera erakarria gertatu. Zorigaiztoan jausi bazara. Gura baduzu bekatuan ez jausi.
3 da ad. (Zigorrak, gaitzak...) gainera etorri. Gizadiaren lepora jausi den zigorrik astunena. Jausiko da euren gainera hondamendia. Zure gainean jausi da zuk berarentzat eskatu duzun gaitza.
4 Ahuldua, adoregabetua. (Partizipio burutua izenondo gisa). Buru nekatua arintzeko eta osasun jausia sendotzeko. Adore gabe, jausia nago. Ezerk ez zuela pozten emazte jausia.
Ohiko lexiak

Esaera zaharrak

Jausten dira aldatsak, goratzen dira ibarrak.

Aztergaia: jausi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau79
Lantaldearen proposamena: Z1:IrEm 1995-04-27 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Lantaldearen proposamena: Z3:EEBS:03

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) ad. eta eratorrietan, jausi (+ iausi, jausitu, yausi) 946 dira: B 881 (Cb CatV 3; DurPl 3; Zav Fab 10; Añ 226; Mg 56; JJMg BasEsc 26; fB 41; Astar 76; CatLlo 5; CatBus 4; Ur 23; AB AmaE 68; Azc PB 14; Ag 35; A 8; Itz Azald 46; Echta Jos 36; Kk Ab 25; KIkV 3; Altuna 25; Or Tormes 10; Enb 28; Laux 13; Otx 17; Eguzk GizAuz 6; Balad 2; Erkiag 15; Akes Ipiña; Bilbao IpuiB 16; SM Zirik 14; BEnb NereA 5; Gand Elorri 7; Azurm Elorri; Etxba Ibilt 4; Alzola Atalak 9); G 63 (Cb Eg II 2; Izt C; Xe; EusJok II 3; Or 17; Tx B I; Ldi 4; JMB ELG; ABar Goi; SMitx Aranz 2; Etxde JJ 9; NEtx LBB 2; Txill Let; Anab Poli; Basarri 2; Zait 3; And AUzta 6; Vill Jaink; Gazt MusIx 2; Ibiñ Virgil; Azurm HitzB 2); EB 2 (MEIG; Osk Kurl); jauspide 1 (KIkV); jausi eragin (+ yausi eragin) 18, denak B (Cb CatV; Añ 4; Mg CO; CatLlo; CatBus; Ur MarIl 4; Itz Azald 5; KIkV); jausi erazo (+ jausi-eraso, jausierazo, yausi erazo) B 5 (Añ 3; Astar II; Alzola Atalak); jausi erraz 1 (Mg CO); jausgarri 2 (Mg CO); jausika 1 (Etxde JJ); yauskada-eraso 1 (Otx); jausikera 3 (Otx); jauskera 2 (Añ GGero; Enb); jausikor 2 (Añ GGero); jauskor (+ jauskortasun 1) 9 (Añ GGero 3; Mg CO 3; fB Ic III; Laux BBa; Otx); jauste (+ yauste, jauste-arrisku, burujauste, edur jauste, gorputz-jauste) B 16 (Añ 10; Echta Jos; KIkV; Laux BBa; Erkiag BatB 2; Bilbao IpuiB); jauzi (+ iauzi, yauzi) 21: B 7 (Añ EL1; CatLlo; Ag Kr; Itz Azald; Echta Jos; Kk Ab II 2); G 14 (Lard 6; Or 3; JMB ELG; 9: Ugalde Iltz; Berron Kijote 3); jauzietsi 1 (Berron Kijote: izond. gisa erabilia); b) izond.etan (adib. "Etxe zaar, jausi pobre bat"), jausi (+ biotz-jausi, jausi-egoera, indar-jausi, yausi)37 dira: B 34 (Añ 13; Mg PAb; fB 9; AB AmaE 3; Erkiag 5; Gand Elorri; Etxba Ibilt 2); G 3 (Aran SIgn; Or Mi; JMB ELG); jausitasun B 4 (Mg PAb; Itz Azald 2; CatLlo); jaustasun 1 (fB Ic III);. jauzi 4 (Berron Kijote: "jauzi-itxura" 1); c) iz.etan jausi eta biotz-jausi (Añ GGero) eta lurjausi (SMitx Aranz) bana; jausi egin (+ jausi ein, yausi egin, yausi yausi egin) 11 (Añ 8; CatLlo; AB AmaE; Enb).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) ad. eta eratorrietan, jausi formakoak 186 dira: B 89 (I. Larrakoetxea 2; G. Manterola; J. Altuna; S. Albizuri; L. Eleizalde; Kk Ab 2; J.B. de Eguzkitza; Echta 4; Mariya Jaungoikoaren Amak emoten dausan irakatsiak 2; Otx; J.K. Ibargutxi 3; D.M. Bernaola 2; M. de Arriandiaga 2; K. Basabe; J. Kerexeta 2; S. Onaindia 9; F. Zenarruzabeitia 7; X. Gereño; K. Gallastegi; J.A. Goiria; Etxba Ibilt; J.A. Etxebarria; A. Zubikarai 19; G. Urrutia; P. Solozabal; Karmel 2; J. Zubikarai 2; M. Zarate 2; Osk 3; I. Zubiri; Olerti, 1969; L. Arostegi; F. Zubiaga 2; J. Fernández; B. Larrakoetxea 5); G 20 (Anab; Aránzazu 2; S. Onaindia 3; J.M. Torrealdai; J.L. Zurutuza; J.J. Bergaretxe 3; J.M. Etxaburu 2; B. Latiegi 6; Uxola); HMko EgAs 16 (Euzkadi 7; F. Belaustegi; Laux 3; El Día 3; Gure Erria, 1989; Zer. Bizkaitarrai bizkaieraz); IE 2 (E. Salaberry; F. Krutwig); EB-EgAs 59 (Oihenart Taldea 4; J. Kortabarria; I. Antigüedad 5; ELHUYAR 2; Saioka; HABE 2; X. Gereño 3; M. Urkola; G. Nazabal 2; I. Mendiguren 4; K. Alkorta; R. Garate; A. Eguzkitza; M.E. Ituarte; A. Zubikarai; X. Mendiguren E. 2; A. Albisu; M. Billelabeitia; Etxde; J.L. Lekunberri; A. Otxoa; X. Amuriza; M. Ugalde; E.J.; Egin 2; J. Altuna 2; K. Errotaetxe; J.M. Alday; I. Uria; Hemen, 1987; S. Unzueta; Zeruko Argia; X. Euskitze; K. Zidarre; A. Garcia 3; Maiatz, 1989; I. Elizegi; Kezkak); jausialdi EB 2 (Agenda 1990 HABE; X. Mendiguren Elizegi); jausi arazi 1 (A. Sarriegi); jausi erazo 1 (S. Albizuri); jausi-erazo 2 (L. Eleizalde); jausi eragin 1 (J. Azurmendi); jausipide 2 (Aita Martin karmeldarra; J.K. Ibargutxi); jausgailu 1 (J. Ormazabal); jauska 1 (Laux: "zagi jauska"); jauskera 1 (J.A. Goiria); jauskor 1 (Urteko Domeka gustijetarako berbaldi...); jauspen 2 (L. Eleizalde); jauste 3 (Etxde: "lur-jauste"; L. Eleizalde: "jauste-neke"; E. Salaberry: "harri jauste"); jauzi 4 (Ugalde Iltz; Berron Kijote; M. Landa; X. Euskitze); jauzbide 1 (K. Enbeita); b) izond. gisa jausi 3 (Itunben ekonomikoaren legea; A. Zubikarai; J. Iturralde); c) iz.etan: elur-jauzi 1 (J.A. Aduriz).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

a) jausi : DFrec 27; AB38 17; AB50 11; HiztEn-LurE; Euskalterm 2; jausialdi : HiztEn; Euskalterm 1; jausgailu : AB38 3; HiztEn-LurE / jauskailu : Euskalterm 2; jausgarri : HiztEn-LurE; jauskari : HiztEn; jauskera : DFrec 1; AB38 1; HiztEn; Euskalterm 5; jauskin : AB38 1; jauskor : HiztEn-LurE; jauskortasun: HiztEn-LurE; jausle : Euskalterm 1; jausleku : Euskalterm 3; jauspen : AB38 3; HiztEn-LurE; jauste : AB38 1; AB50 1; LurE; Euskalterm 1; jaustegi : HiztEn; b) jausitasun : HiztEn-LurE; elur-jausi : HiztEn; Euskalterm 3; c) harri-jausi : Euskalterm 1; lur-jausi : HiztEn; Euskalterm 1; elur jauzi : LurE.

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

jausi, jaus, jausten. Batez ere Bizk. da ad.

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

jausi, jaus, jausten.

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Bizk. marka al dagokio?

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [I203]: [gehitu du] (1993-02)

atzaparretan jausi
da ad.-lok. Norbaiten edo zerbaiten mendeko gertatu, norbaiten edo zerbaiten aginpide edo eragin gaiztoaren azpian gertatu. (-en atzizkiaren eskuinean). Ik. atzaparretan erori. Ozta-ozta libratu nintzen haien atzaparretan jaustetik. Botere politiko eta ekonomikoaren atzaparretan jausi da.
elur jausi, elur-jausi
iz. Batez ere bizk. Mendi tontor edo malkarretatik bat-batean eta burrunban erortzen den elur pila handia. Ik. elurbildu; elurbizi; elauso. Mendizaleak elur-jausiaren azpian harrapaturik geratu ziren.
jausitasun
iz. Jausia dagoenaren egoera. Epeltasuna eta bihotzeko jausitasuna.

Aztergaia: jausitasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau79
Lantaldearen proposamena: Z3:HBB 1995-04-27 Lantaldeak besterik gabe onartua
kontuan jausi
da ad.-lok. bizk. Konturatu. Geroxeago jausi zen kontuan; tabernan egongo zen.

Aztergaia: kontuan jausi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Lantaldearen proposamena: Z4:HBL 2000-09-12 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika

jausi: -an.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

kontu sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Bizk.

lur jausi, lur-jausi
iz. Luizia. Uholde eta lur-jausien eraginez salbamendu lanak zaildu egin dira.
lurrera jausi
da ad.-lok. Labain egin eta egurrak lurrera jausi zitzaizkidan.
Ohiko lexiak

Aztergaia: lurrera jausi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Lantaldearen proposamena: UF (IZE+ADI) 2023-02-23 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

muturrez aurrera jausi
da ad.-lok. lgart. Ahuspez erori. Ik. muturrez aurrera erori. Ni ere labain eta are laprast egina nauzu, baina ez nuke muturrez aurrera jausi nahi.
Loturak

Aztergaia: muturrez aurrera jausi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Lantaldearen proposamena: EHL 2021-11-23 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egitea proposatu da, Lgart. markarekin. Komeni da adibideren bat gehitzea.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa mutur, aurrera eta jausi sarreretan.

 

Azkue Biblioteka eta Artxiboa

ORDUTEGIA
9:00 - 14:00

Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus