Euskaltzaindiaren Hiztegia

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

fin sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

Kirol. / AS: final-laurden, final-zortziren.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

Arauak soildu egin du HBBak jasotako adiera: 'kirol-lehiaketa bateko azken saioa, irabazlea erabakitzen duena'.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

finalaurreko/finalerdi (lehena hobetsiko lukeenik baden arren, biak erabiltzen dira), final-laurden, final-zortziren,... (ohartaraztekoa da eraikuntzok aski nazioartekoak direla #mdash# cf. 33.222 irizpidea: es semifinal, cuartos de final, octavos de final,...; fr demi-finale, quart-de-finale, huitième de finale,... en semi(final), quarter-final, eighth of finals,...

Forma baten adiera(k)

kirol-lehiaketa bateko azken saioa, irabazlea erabakitzen duena

LBeh (2013-06-10): final-hamaiseiren 191: Berria 94 (adib.: “Itxakok eta Akabak EHF Kopako final-hamaseirenetako itzulikoak jokatuko dituzte etzi Kikinda eta Rostov Donen aurka”), EiTB 97 (adib.: “Europa Leagueko final-hamaseirenetako zozketa egin da”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: final-hamaseiren 160, Berria (adib.: “Lehen fasean final-hamaseirenak izango dira”).

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ikus final(-)laurden eta final(-)zortziren arautuak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ongi eratua dago eta final-laurden, final-zortziren arautuekin batera onartzekoa da azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa sartzekoa final sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. finalerdi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. finalaurreko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

finalis EB 6, guztiak ap. B. Arana M., musikako testu-liburuan; adib.: "Modu autentikoetan tonika edo finalis-a eskalaren muturretan dago", "Fundamentala edo finalis-a RE", "Fundamentala edo finalis-a MI".

Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez ohiko hiztegietan (EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Mus.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

finalista 9: S. Lasa (“Araban erabaki dira finalistak 640 kiloko sokatiran”), HizkLiter/UBI (“Europa sarirako finalisten artean kokatzea ere lortu zuen”), A. Alonso (“Bi finalistak, Soroa, Oreja II.a, Piérola, Ogeta eta Nalda II.a ziren frontoira afizionaturik gehien eramaten zituzten pilotariak”), R. Iraola (“Euskal Herriko bertsolari txapelketa gehienetan finalista izan ondoren, azkenekoan berak atera zuen txapela”, “Hamalau urtetik hamazortzira bitartekoetan honako hauek dira finalistak”), Aurrekontuak 1995 (“Partida finalisten soberazko kredituak, araudi bereziren bat ezartzerakoan izendaturiko kreditu dutenak, ez dira beste gastuen finantzaketarako erabiliko”), JA. Agirre (“Hiru horiez gainera, puntuaketa onena lortu duten beste bostak ere sartuko dira saio horretan, aipaturiko hiru finalistez gainera beste bost aukeratu ahal izateko”), DNoticias 1997 (“Espainiako Literatur Sari Nazionalean finalista gertatu dena”), ELAO 1997 (“gutxienez ere % 3 jaso dezatela nahitaez I+G helburu finalistarako destinatzeko”).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

finalista : HiztEn-Euskalterm; ez dugu aurkitu ap. LurE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

finalista : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

finalista : ElhHizt, HiruMila, Zehazki (eta finaleko).

Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

-ista.

Euskaltzaindiaren Arauak

finantza: finantza arazoak.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

finantza-arazoak

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: 0

LB: 102; aktibo finantzario 66; ETC: 273; aktibo finantzario 82.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0, Adorez: 0, Labayru: 0; NolaErran: 0 // Euskalterm: finantza-aktibo eta aktibo finantzario (TN dira biak).

Zerrenda osagarriak

PFGZ: "Finantz aktibo: Activo financiero".

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa dagokion markarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa finantza eta aktibo sarreretan.

Jakite-arloak

Ekon.

LBeh (2014-04-03): finantza-erakunde 68: Deia 2 (adib.: “HOGEI urterekin sartu nintzen lehen aldiz finantza-erakunde batera diru eske”), Consumer 23 (adib.: “zerbitzua kontratatu edo produktua erosteaz gainera, halako finantza-erakundearekin eta hainbesteko interesarekin kontsumorako kreditu bat kontratatu duela argi eta garbi jakinarazten ez zaionean”), Berria 8 (adib.: “Diru publikotik milaka milioi euro, susmagarri jokatzen duten banku eta finantza-erakundeak salbatzeko”), EiTB 29 (adib.: “Euskadin hipotekak eskaintzeko gaitasuna duten finantza-erakundeek bat egin dute gaur goizean Jaurlaritzak kaleratzeak galarazteko duen bitartekaritza zerbitzuarekin”), Argia 6 (adib.: “Jendea nazka-nazka egina dago herritarrei lagundu beharrean bankuak erreskatatzen dituzten gobernuekin, finantza-erakundeen diktadurarekin, etorkizunik eskaintzen ez dien sistemarekin”); finantza erakunde 973: Consumer 138 (adib.: “Moneta berria ez da indarrean sartuko 2002ko urtarrilaren 1era arte eta inork ez dauzka euroak oraindik, finantza erakundeek eta banaketa zentroek izan ezik”), Berria 644 (adib.: “Europako Bankuen Federazioak, berriz, finantza erakundeek elkarri kobratutako interesen batez bestekoa kalkulatu eta Euriborra finkatzen du”), EiTB 114 (adib.: “Wall Streeteko finantza erakundeek ez dituztela pairatu krisiaren ondorioakuste dugu denok”), Jakin 3 (adib.: “denboraren poderioz, Arrasateko Kooperatiba Taldearen oinarri eta ardatz izatera helduko zen finantza erakunde hori”), Argia 64 (adib.: “osagai, makinaria edota zerbitzuak eskaintzen dituzten enpresak, hornitzaile espezializatu eta fabrikatzaileak, finantza erakundeak, gobernu instituzioak, heziketa edota ikerketa zentroak…”), DiarioVasco 10 (adib.: “Aurtengoan, errenta aitorpena egiteko zerbitzua eskaintzen ez duten finantza erakundeek ere beren ekarpena egin nahi izan diote kanpaina honi eta euren establezimenduetan errenta aitorpena euskaraz egin dezakezu mahai-gainekoak jarriko dituztela bezeroen bistan esan dute”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: finantza(-)erakunde 87: Berria 76 (adib.: “Kazetariek 200 afiliatuen errolda zenbakiak aukeratu eta kuotak ordaintzen ari direla egiaztatu zuten finantza erakundeek”), Koro Navarro 6 (adib.: “nazio bakoitzaren barruan, finantza-erakundeen arteko konkurrentzia”), Iñaki Heras 4 (adib.: "lehenik eta behin finantza erakundeen bidez salduko du bere akzio harpidetza"), Iñaki Arranz (“Aurrezki Putza, Euskadiko Putza irakurtzen dugunean (MASS), finantzaerakunde ezagun baten izena datorkigu gogora”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: banku txar. Finantza sistema onbideratu nahian aktibo toxikoak erosten dituen finantza erakundea.

Zerrenda osagarriak

PFGZ: "Finantz erakunde: Institución financiera".

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

Euskaltzaindiak lehenengo itzulian elkarketa libre gisa utzia.

Hitz konposatu hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

elkarketa librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

adierazle egokia da, eta hedatua dago.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa sartzekoa finantza sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 34 (Argia 2, Berria 6, EiTB 1, Elhuyar 2, Consumer 1, Espainiako Gobernua 4, Laneki 5, UEU 13); ETC 50.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0 // Euskalterm: finantza-inbertsio (Ekon. TN da).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Termino gardena da, eta ohiko lexia gisa jaso liteke.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 47 (Argia 6, Berria 10, EiTB 2, Jakin 4, UEU 25); ETC 110

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: finantza kapitalismoaren gehiegikerien ondorio da egungo ekonomia gaitzaldia. / Euskalterm: 0.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa.

LBeh (2016-10-26): finantza(-)sektore 295: Consumer 2, Berria 188, EiTB 81, Argia 24.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: finantza sektore 5, Berria.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu finantza(-)sektore formarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta jasotzekoa adibide gisa.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa jasotzekoa finantza sarreran: finantza-sektorea.

LBeh (2013-06-10): finantza(-)sistema 380: Deia 4 (adib.: “Finantza sistemak porrot egin du”), Elhuyar (“klimaren krisiak, biodibertsitatearenak, erregaiarenak, elikagaienak eta, azkenik, finantza-sistemarenak eta ekonomiaren multzo osoarenak”), Consumer 5 (adib.: “egun daukagun finantza-sistema”), Berria 154 (adib.: “Espainiako finantza-sistemari mesede egiten jarraitu nahi du”), EiTB 168 (adib.: “aurrekoa baino finantza-sistema indartsuagoa egitera behartuta”), Jakin 3 (adib.: “finantza-sisteman kontrolak areagotu beharra eskatuz”), Argia 45 (adib.: “Espainiako finantza-sistema eraldatzen ari da”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: finantza(-)sistema 31: Berria 9 (adib.: “Hegazti gripearena, esaterako, ez da probablea, baina gertatzen bada finantza sistema globalari eragingo lioke”), Koro Navarro 15 (adib.: “Bigarren Mundu Gerraren ondoren abian jarri zen finantza-sistema, funtsean, nazioarteko ordainketen desorekak finantzatzeko sistema publikoa da”), Iñaki Heras 7 (adib.: “nazioarteko finantza sisteman maileguak ematen dituen erakundea da”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: finantzario h. finantza(-). Sistema finantzarioa* [e.] Finantza sistema // Plan finantzarioa* [e.] Finantza plana. || banku txar. Finantza sistema onbideratu nahian aktibo toxikoak erosten dituen finantza erakundea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ongi eratua dago eta beste gabe onartzekoa azpisarrera gisa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa sartzekoa finantza sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 92 (Argia 5, Berria 29, Deia 1, Deustuko Unibertsitatea, Europar Batasuna 6, EiTB 7, Consumer 9, , Espainiako Gobernua 8, Jakin 1, Laneki 1, Nafarroako Gobernua 5, UEU 19); ETC 286

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0. // Euskalterm: finantza-zerbitzu (Zuz. Termino onartua da).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Termino gardena da, eta ohiko lexia gisa jaso liteke.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira finantzabide 12 (horietan finantziabide 4; J. Setien, J.A. Agirre, EGA 1984, M. Navarro, Herria 2000 Eliza 1978 3, BatzAgiriak 1985, Ene Bada! 1990, L.M. Bandres, GAO 1992, Egunk 1991); finantzaketa 60 (horietan finantziaketa 5, eta f. alor, f. iturri, f. lege, f.-modu, f. publiko, f. sistema; UZEI, J.M. Torrealdai, I. Fernandez 3, B. Bakaikoa, A. Artiñano, J.M: Ormaetxea, Zebitzuan 1986 3, KultUrtekaria 1985, EkonHastapenak, Irakaskuntza 1986-87, GAO 1990 4, AAO 1989 4, BEO 1990, NPAO 1994 17, EHAA 1992 eta 1994, Gaur express 1989 3, EGA 1984, MerkatalEZ 1987 2, Eustat 1990-1991 7, Egunk 1993-1994 4, Deia 1994; finantzamendu eta finantziamentu bana (NPAO 1994, Lurgintza); finantzapen 4 (Elhuyar, M. Navarro 3); finantziazio 6 (horietan f.-iturri, finantzazio, finanziazio bana; I. Fernandez, B. Bakaikoa, X. Iruretagoiena, L.M. Bandres, UnescoAlb 1992, B. Urkizu) // Testuinguru batzuk: finantzabide : J.A. Agirre ("Etxeko bankaren finantzabide eta ahalmenaz baliaturik, 1921ean Estatu Batuetako gizon aberetsenetakoa egin zen"); M. Navarro ("Azpimarratzekoa da, azkenik, Elkartearen eta ohizko nazioarteko erakundeen finantzabideen artean dagoen ezberdintasuna"); Ene Bada! 1990 ("Beraz, Gau Eskola hori martxan jartzeko gaude, nahiz eta finantziabideak zeintzu izango diren oraindik zehaztu gabe egon"); finantzaketa : Zerbitzuan 1986 ("Lehen aipatu dudan bezala, Udaletxeek finantzaketan ez dute gehiegi begiratu kultura edo kirola bezalako zerbitzu saltzailegoak zirenean"); GAO 1990 ("Proposamen hauetan zehatz-mehatz adieraziko da finantzaketari esleitzen zaion zenbatekoa"); B. Bakaikoa ("Era horretara, Estatuak finantziaketa horiek egiteko diru beharrean aurkitzen da eta diru hau, normalean, zergen bidez edo fondo publikoak emitituz lortzen du"); A. Artiñano ("Lauetan #mdash#Eskozian, Wales-en, Ingalaterran eta Iparraldeko Irlandan#mdash# bera da finantzaketa sistema"); finantzamendu : NPAO 1994 ("Foru Lege honek nahitaez egin beharreko interes orokorreko obren finantzamendua dakar"); Lurgintza ("finantziamentu, teknika eta ekonomia ezaupide neurriak"); finantzapen : Elhuyar ("Kontabilitate-egite guztietan, bi alde guztiz mugatuak bereiz daitezke: 1.- Jatorria, zioa edo finantzapena"); finantziazio : L.M. Bandres ("finantzazioaren ardura esku pribatuetatik Estatura, Unibertsitatetara edo Industriara pasa da"); B. Bakaikoa ("kapitala 3.094 milioiera iristen da; 2/3ren finantziazioa Export-Import bankuak egin zuelarik"); X. Iruretagoiena ("kontabilidade teknikei, antolaketari, finanziazioari, prestamuei eta abarri buruzko berriak zabaltzen dituzte").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

finantzabide : DFrec 2 (hauetan finantziabide 1), AB38 2, AB50 3 (finantziabide), Euskalterm 1; finantzaketa : DFrec 21 (hauetan finantziaketa 15, finanziaketa 1), AB38 2 (hauetan finantziaketa 1), AB50 11 (hauetan f.-sistema, kanpotiko finantzaketaren zerbitzu; eta finantziaketa 5 (hauetan f. galdagarri, kanpotiko f.)), HiztEn, Euskalterm 55 (hauetan finantzaketarako kreditu, atzerritiko f., f.-iturri, etab.); finantzamendu : HiztEn; finantzapen : AB38 4, AB50 4 (hauetan finantziapen 1), Euskalterm 6 (hauetan epe laburrerako f., f.-gastuak, etab.); finantziazio DFrec 6 (-nz- 1), AB50 3, HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

EEgunk: "finantza, finantzaketa, finantzabide, finantzari" // HezkAdmin: "finantzaketa: financiación", "finantzaketa eta kontabilitate-tutoretza: financiación y tutor de contabilidad" // PFGZ: "Nazioarteko finantzaketa: Financiación internacional" // BarnErrot: "Nekazaritzako finantzaketa: Financiación agraria".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

finantzabide : HiruMila; finantzaketa : HiruMila, ElhHizt, Casve EF; finantzamendu : ElhHizt; finantzapen : HiruMila (ik. finantziazio), Casve EF; finantziazio : HiruMila, ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "finantza, finantzaketa, finantzabide, finantzari".

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berri-egokia.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bide.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: "finantzaketa: financiación"; "finantzaketa eta kontabilitate-tutoretza: financiación y tutor de contabilidad" / EEgunk: "finantza, finantzaketa, finantzabide, finantzari" / PFGZ: "Nazioarteko finantzaketa: Financiación internacional" / BarnErrot: "Nekazaritzako finantzaketa: Financiación agraria".

Eratorri-konposatu berria hobestekoa da, lehiakidea baino hedatuagoa baita

-keta osaerakoa proposatzen da, hau baita hedatu-erabiliena, eta bakarra aski delakoan.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-keta/-pen/-zio.

Kategoria

iz.

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "finantza, finantzaketa, finantzabide, finantzari".

Kategoria

iz.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: financiero (adj.).

Kategoria

izond.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Arazo tekniko eta finantzarioak

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: financiar.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

finantza(tu), finantzatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

finantzatzaile 2: Ospitalez 1987 ("Erakunde finantzatzailearen arabera"), L.M. Bandres ("finantzabide horiek lor ditzakeen zientzilariak, finantzatzailearentzat konfidantzazkoa izan behar du"); finanziatzaile 1, Gara 1999 ("Lucent telekomunikazio enpresak eta Charles Schwab finanziatzaileak bere sistemak asteburuan zehar kutsatu zizkietela ikusi zuten").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

finantzatzaile : AB38 1, Euskalterm 1 (jarduera finantzatzaile #mdash# finantzaketa-jarduera sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "findegi († birfindegi) h. iraztegi".

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

forma berri-egokia.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tegi aditzoinekin.

Euskaltzaindiaren Arauak

findu, fin(du), fintzen. da/du ad.: petrolioa findu.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

findu, fin(du), fintzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: FINEAN (Lcc, H). Al fin, al final, en último término. "À la fin" H. v. AZKENEAN, AZKEN FINEAN. Tr. Documentado en la tradición septentrional. Apenas hay ejs. del s. XX. Onsa hari gomend'adi, nik diotsat egia: / finian ere eztik uzten hark galtzera beria. E 99. Baina finean ethorririk bi testimonio falsuk erran zezaten. Lç Mt 26, 60 (He, TB, Dv azkenean, Ol azkenez). Kreatura guztiek zuten / damu hartu fiñean, / zergatik Salbatzaillea / itzatu zen habean. EZ Noel 98. Finean, [...] oraikotz azken erremedioa da konsideratzea [...]. Ax 319 (V 212). Fiñean hil da, utzi gaitu, / galdu du bere bizia. Gç 156. Eta fiñean gizonen ernetasun guzia ezta deus baliatzen zure artha gabe. Ch III 14, 2. Elizako entrada, batheuko grazia, eta finian zeruko gloria. CatLan 127. Finean gaizki dena ohitu gaztean, / zaharrean bioa zakua soiñean. Gy 4. Bethikotz bakean izaiteko Birjina-Amarekin, zure apostoluekin, martirekin, Saindu eta Sainda guziekin eta finean eternitate guzian zurekin. Arb Igand 200. Ahalgetua nago / Nigarra begian / Zertako egon nintzan / Zuretzat finian. (1915). LuzKant 142. Bildur emoten eutsan aguazillari berba egitiek, eta ni finien nenbillen lagundu naiez. Gerrika 129. v. tbn. Mat 222. Harb 241. Hm 65. SP Phil 350. Tt Onsa 24. Mong 592. ES 150. He Gudu 31. AR 323. Brtc 236. JesBih 447. MarIl 46. Jaur 120.

adib: hebaindu, hebain/hebaindu, hebaintzen 2 da/du ad. Guztiz ahuldu. Gogorki unatua naiz, hebaindua kasik, eta bizkitartean goizean bezain arin dut gogoa. Eta bere guduetan hain da hebaindu finean, non, akitua, ahitua, muturraz lurrean baitago ezindua.

finean : Aizu (“Finean, beren burua bidegurutzearen erdian topatzen duten pertsonaiak nagusitzen dira liburuan”), ElCorreo (“Leinukeriak, sektarismoak finean, itzal zabalegia duen inguruotan, berak burua altxatzen eta urrunago ikusten jakin izan du”), Deia (“Finean, disko bat ibilbide baten emaitza da”), Elhuyar (“Horrek indartu egiten du organulu horiek behinola zelula eukarioto batean sartu ziren prokariotoak direlako ustea, finean”), Elkar (“Nahiz eta, finean, bidaiak ez diren guztiz errealak, pertsonaien amets modukoak baizik”), Consumer (“Finean, dudarik gabe, horrek denen ongizatea finkatzen du”), HABE (“Finean, 1936an saldu zuten, etxea inguruko arbola eta belardirik gabe geratu baitzen, etxe berri itsusiek itota”), Berria (“Finean, 3.600 milioiren salerosketa eta, ia aho batez, zenbaki gorriak”), EiTB (“finean, gertatzen zaizkionak baino ez ditu papereratu nahi”), Euskaltzaindia 8” Finean, kritika guztietan nabarmentzen zen Lipusen aktore lan bikaina”), Jakin (“Finean, adiera honetan, tresna eta baliabide guztiak, une eta baldintza jakinetan, izan daitezke irakaskuntza-ikaskuntza prozesua laguntzeko ikasmaterialak. Ikasmateriala ulertzeko era hori zabalegia da eta ez da operatiboa”), Karmel (“Finean, Julen Urkizak azken urte luze hauetan egindako lanak izan duen oihartzuna eta eraginaren erakusgarri”), Argia (“Finean, Parisko zentralismoa eguneroko nekazari lanarekin zalantzan jartzen duelako. Horra bekatu eta atrebentzia nagusia”), Laneki (“Finean, diru-fluxu bat eragiten du”), Erlea (“Finean, leku ezagutu bakoak, deskubrimendu goiztuen eskutik izandako munduratze bat, tarteka bortitza, tarteka gozoa, baina beti harrigarria”), DiarioVasco (“Ulergarriago da, beste oiar-tzuar bikoteari, Garmendia eta Juanes gertatutakoa, finean, oraindik oso gazteak direlako eta esperientzia falta zaielako”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

finean : Berria (“Finean, Adamsen esanetan, huts-zatiak, zaborra, bat-batean hizketan hasten dena”), Joan Mari Irigoien (“Finean, nola aitona Nikolasek printzipalki frantsesez ikasi baitzuen, eta nola behin batean, bere izebetarik bat, Parisko handiki baten etxerat ezkondu behar zuela-eta, Parisen egon baitzen eta Parisko handitasunarekin liluraturik itzuli baitzen, hala miresten zituen Paristik eta Frantziatik zetozen kasik gauza guztiak”), Jon Muñoz (“Finean, sinets nazakezu, nehor ez zaio nehoiz sentikorragoa izan zentzumenen ezusteko bati”), Iñaki Heras (“Finean, gizartean dirauen aipatu sokatira horren argitan”), Jon Alonso (“bere burua betetzen duten pentsamenduetan eskegirik, ez zuen ijitorik ikusi, mairua baizik, beharraren lehen orduan, oraindik nori eskatua bazegoen orduan, zakurrek, katuek eta saguek berez hil arteko bizimodua, gaixotasunaz edo espezieen arteko gerraz hil arteko bizimodu segurua bazutela uste zutenean, finean aurrerapena egiazkoa da eta gaur egun inor ez dabil Lisboan hau bezalako piztiak ehiztatu nahian gero jatek”)…

Forma berria da, edo erabilera urrikoa

ez da erabiltzen bera soilik, eta hala berretsi du P. Xarritonek (azken finean, aldiz, erabilia da, ororen buruan eta bezala).

Tradizioak baztertu duen forma

Bazt.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia, eta azpisarrera gisa jasotzekoa azken finean bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

fin sarrerari dagokion azpisarrera

OEHko datuak [laburduren azalpena]

HM/IE banaketa argikoak dira 'fintasuna' adierako 6 fineza/pinezia eta 'amarrua' adierako 34 finezia; a) fineza (eta p-, fiñez) 4, B-G (Añ LoraS: "Irakurri egizuez amoreaz Jesusaren finezak; bada oneek berez dakarde zaletutea bere amorio maitegarrira"; fB Ic 2: "Baina nok amaitu, Jauna, zeure adiskidiai egin deutseezuzan pineezak, ta karinua?", "euren esposo maitiaren ontasunak, ta pinezak"; Arr May: "amodiozko milla itz esanaz fiñez asko") eta OEH argitaratuan gainera: LE Ong ("Zer itzuli diot nik alako finezaengatik? Deus guti onik"); pinezia B 2 (fB Ic I: "Jaungoikuak geugaz daukan ontasuna, pinezia, ta pazienzija neurri bagakua"; Enb: "Mutillen piñezia orraitik aundi dok esnez janaritzeko etxeko guztiok"); b) finezia IE-Zu 34 (Lç 12, adib.: "aditurik haien finezia, erran ziezen, Zergatik tentatzen nauzue?", "deabruaren finezia eta enganioa"; SP: "mihikotasunak eta fineziak"; Tt 4, adib.: "oro ioan zirela haren ikhustera, zer uste duzu lehoiñ hark, zer finezia, eta ioko egiten ziala", "Badu gure etsaiek mila artifizio, mila inbenzione, mila finezia", "S. Epifaniok, iesan du eta enpruntatu fineziaz harritu hari soma handi bat", eta 'kalkulu ona' adierako beste hau: "Iinkoaren zuhurtziaren, eta szienziaren aberastarzunen handitarzuna, ala baitira inkonprehensible, eta adorable, zure manamendiak eta zure bide saindiak, orotarat ere fineziarik handiena da gizonari, Iinkoaren zerbitzian ordu honez hastia obra honetan gazterik hastia, zeren poetak erran dian bezala lanaren erdia egin du, onsa hasi denak"; Gç: "Mesprezatu izan zituen Munduaren fiñeziak, Fazak, ponpak, plazer gaxtoak Eta hunen maleziak"; AstLas / XVIII: "Eman ezadak bi arrapostu, hire finezien handietarik"; Mst 3: "Ordian goratürenago da obedienzia sinple bat, eziez mündü huntako finaziak oro", "maleziarik, eta finaziarik batere gabe", "enazan debriak, ez haren finaziak eror erazi"; He Gudu 5, adib.: "Deabruaren fiñezia eta arthea", "Izpiritu gaxtoaren fiñezia eta artifizio kaltekorra"; Brtc: "Bertzeren ontasuna bortxaz edo fineziaz hartzen dutenek"; Xarlem 5, adib.: "Zapartatü izan baliz khiristi arraza, horik eztie baizik bethi finazia", "Emazte badie hanitz finazia batek hun bestek gaizto nun izan beita representatia"; Izeta DirG 2: "Lanpide oietan oitua nago eta finezien yokatu zaite, Mainkerra", "Zu beti izanen zara azolagabe bat; bañan ni gai auetan finezien yokatzen naiz") eta OEH argitaratuan gainera beste fiñezia 1 (He, testu-lekukotasunik gabekoa), Urt ("Norbait altxatzen baldinbada bere nahiz espresuki bere lagun proximoaren kontra haren hiltzeko fiñeziaz (...)", eta aldaera zehaztu gabeko beste 2 ager. (CatLav, AR); finazius eta finezioski ager. banakoak dira corpusean (ES: "Isak patriarka handi hura itsutu zenean Iakob bere semea finezioski Esau bere anajaren arropez edo soinekoez beztiturik joan zitzaion Isak aita zaharrari benedizinoaren galdegitera"; Mst: "Natüra finazius da, bereganat hanitx jente thiratzen dütü, lazuetan hartzen, eta inganatzen, eta berauri bethi azkenik so egiten dü"), baina ikus OEH argitaratuan beste 2 finezios : Ch ("Naturaleza fineziosa da, gizon gehienak irabazten ditu eta bereganatzen, enganatzen eta bere saretarat erorasten"), He Phil ("Begirautzu niholere ihardukitzetik etsai finezios harekin") // Ik. gainera adiera erabakigaitzeko fiñezeko (Xe: "Prenda ederra ori Alkizakua, Pasaian dago serbitzen, dama orrengan fiñezekonbat sekula ezta arkitzen") eta testu-lekukotasunik gabeko beste hauek: fineziadun , fineziatsu , fineziatxo .

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

finezia 'fintasuna' adierakoa EB 4 ager. (J. Urrujulegi: "Zuzendariari buruz, autoritatea eta klasea baduela esan daiteke eta berdin halako finezia bat, musika intuizio berezia nabarmentzen duena"; I. Mendiguren: "Delikadezak, sentiberatasunak, fineziak... izuturik, hemendik ihes egin dutela ematen du"; X. Mendiguren B.: "Finezia gehiagorekin, itzulinguruka iritsi behar da gai horretara"; Gurutzadetara: "poema eta kantak idazten eta gorteko finezia guztiak ikasi zituen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

finezia : HiztEn (amarrua), LurE (amarrua); finezios : HiztEn (maltzurra) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

finezia : EuskHizt (amarrua), HiruMila (1 astucia, engaño; 2 ik. fintasun), ElhHizt (astucia, engaño; eta finezios astuto), EskolaHE (amarrua), Lur EG/CE (delicadeza) eta EF/FE (délicatesse, mignardise, politesse), HaizeG BF (finesse), Lh DBF (finesse), DRA (astucia, engaño); finzia : Lh DBF (habilité, roublardise), DRA (habilidad, astucia); finziadün : Lh DBF (madré), DRA (astuto); finzius : Lh DBF (madré) // eta DRA: finazia (engaño), finazius (engañador, astuto), finezios (astuto), finzius (astuto, fino) // Ez dugu aurkitu ap. PMuj DVC, Casve EF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Heg. Ik. fintasun.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

amarrua.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. da/du ad. 'amaitu, bukatu'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS (nahiz adibide) gisa gehituz: eta fini .

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

'finkatzen duena'.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

"Amodio-finkagarria"

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: establecimiento.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-pen/-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

finkarazi, finkaraz, finkarazten. dio ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

finkarazi, finkaraz, finkarazten

Euskaltzaindiaren Arauak

finkatu, finka, finkatzen. du ad.: Saulek bere erregetza finkatu zuenean; zangoak non finkatzen zituen ikusi ere gabe; bere egoitza Bilbon finkatzeko; *Donostian finkatu dira e. Donostian kokatu dira.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

finkatu, finka, finkatzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-pen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

finketa 6: MetalurFisi 2 ("Altzairuaren kalitatea hobea izan dadin, finketaren prozesuan bigarren zepa erabiltzen da", "desoxidazioa edo finketa"), Ekaia 1995 ("Altzairuen erresistentzia igotzeko erabil daitezkeen mekanismo desberdinen artean, garrantzitsuena ferritaren ale-tamainaren finketa da"), Elhuyar 1995 3 (adib.: "mikroegituraren finketaren ondorioz").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

finketa : HiztEn (Teknol.), Euskalterm 7 ('afino' 5, 'afinado' 1, 'refinamiento' 1) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

finketa : ElhHizt (1 Inform. refinamiento; 2 Teknol. atino; 3 Kim. refino, refinado) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Beste bat hobesteko arrazoi pisuzkorik ez dago

gutxitan erabili izan da, baina -keta osaerakoa erabili da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan finki sarrera (eta hor ziñki eta fiñki eta zintkienik eta fintkienik bana): Mat 236s ("Deliberatzen dut finki eta fermuki"), Ax ("Guztiak tentatzeintu deabruak, baina zintkienik eta fintkienik zaharrak"), Hm ("Kanta bekizko Iaunari, / finki kanta berriak"), He Gudu ("Gogoan finki har-zazu", "Gerla huntan ziñki eta fiñki trabaillatu nahi dutela"), Lg ("Nahi zaitut orai danik finki maitatu eta leihalki zerbitzatu"), Monho ("Sion, zutaz erran zaizkidan / on guziak / finki dagozkat nik gogoan / ezarriak"), Arb Igand ("Hartu zituzten jandarmek eta burdin-khadena batez zango besoetarik finki estekatu"), Barb Sup ("Holakorik aski badelakotz gaur-gehiago, hezi behar ditugu ororen artean, bainan, finki eta behin bethikoz..."), Mattin ("Hunek zerratzen hasi tu finki / zeruetako gakoak"); eta aip. SP Phil, AR, Brtc, Prop 1876-77, Lap.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

finki 6: J-L. Davant ("Honek ezinago finki haztorratu berotu eta akuilatu zituen Garat anaiak"), Herr 1946-1972 3 ("laburzki bainan finki", "oro zinez eta finki ari zirela", "Beldurtzeko, Messmer-ek ez duela libro utziko, eta zaldia kraxturutik atxikiko duela finki!"), E. Gil Bera ("ongi idazteak eskatzen duen senezko tentsioari eusten zion finki"), Iratz ("finkiago: Zoazte, zoazte"); eta fineki 1, I. Antiguedad ("materia organikoa erdi ustelduta eta fineki zatituta").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

finki : DFrec 4 (Zehatz, Egin, J-L. Davant 2), HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

finki : EuskHizt (1617), ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, HaizeG BF, Casve EF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'fermuki, irmoki'.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

fermuki, irmoki

Euskaltzaindiaren Arauak

izond.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

finlandiar 3 izlag., Alzola Atalak (“Finlandiar idazleak”, “finlandiar diplomatiku bat”, “finlandiar olerkia”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

finlandiar izond. 1, J.M. Iturralde (“neska finlandiar bat”); Oihenart Taldea (“Finlandiarrak / Errumanoak / Serbiarrak“), X. Iruretagoiena (“finlandiarrak gehienak”), Elhuyar (“finlandiarren erara”), J.M. Iturralde (“erabat finlandiartzat jotzea edota finlandianizaturik ikustea”, “Ez zen finlandiarra”), J.A. Sagastizabal (“Finlandiar andaluza”), Arrazakeria (“finlandiar guztiak”), A. Sagarna (“Finlandiarren historia”, “finlandiarren aurkako gurutzada”, “esperantza sortu zuen finlandiarrengan”); cf. finlandes (izlag. 1), E. Gerrikagoitia (“Done Petersburgo eta egungo ekialdeko finlandes muga artean”; “finlandesek ez zuten errusifikatu nahi”, “Galdurik dutela horrela finlandesek Kareliaren ekialdea”, “finlandesek goraki erraiten ohi zuten”, “gauden beraz finlandiar”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ZTC: finlandiar 3.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

(hizkuntza) Sin. suomiera.