Euskaltzaindiaren Hiztegia
151 emaitza ate bilaketarentzat - [1 - 100] bistaratzen.
Esaera zaharrak
Marteilu zilarrezkoak hauts ditzake ate burdinazkoak. Ondo eginen pagua, ate ostean palua. Urre gakoaz ate guztiak ireki doaz.Aztergaia: ahotik atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z9:OEH-AS | 2017-09-12 | Adibide gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
OEH: AHOTIK ATERA. a) (Aux. trans.). "Aotik atera (V ms., G, AN, BN), proferir" A (s.v. ahotaka). Anhitz hitz eder ahotik athera zuen, anhitz othoitz eta oihu egin zuen. Ax 167 (V 112). Ahotik atheratzen tuzten hitzez jar zaitezke dudatzen ala diren Antipodetakoak, ala Barbariakoak. ES 167. Ozta aotik atera zuen / asi ziraden deadarrez. Bast 31. Nola gogora ekarri guziak? Nola nere aotik atera anbeste pekatu itsusi? Mg CC 179. Ta ez pensau, kristinaubak, zeuben inor gaiti egin dozun juzgu gaistua, inori esaten ez deutsazunian, ez dozula pekaturik egiten. Bada, inori aoti atera ez arren, noberak deungatzat projimua eukitia bide seguru bagarik, pekatu da. fB Ic II 21. Atera bezin laster / itz ioiek aotik. It Fab 52. Pilatok aotik itza atera bezain laster. Lard 453. Hitz horiek ahotik athera orduko, kaloiñea ezin erranezko laztura batek hartu zuen. Laph 83. Ez ezak Anjelen izenik aotikan atera bedeinkatutzeko ez bada. Apaol 53. Hark lehen hitza ahotik athera bezein laster. Jnn SBi 38. Ez egizuz atera zeure aotik Jaungoikoaren izen santuaren kontrako orrelako ernegu eta biraubak. Itz Azald 90. Bein bakarrik ez du Mariaren izenik abotik atera oraindik. Ill Testim 14. Esan biar ez nebana agotik atara neban orduan. Etxba Ibilt 488. b) (Aux. intrans.). v. AHOTIK IRTEN. Ezpedi athera zure ahotik hitz behar gabekorik, eta flakoak skandala detzakenik. Ch III 57, 2. Haren ahotik atherako diren biziaren hitzak han enzuteko. Mih 119. An daude itz guziak jarriak gure abotik atera diran bezelaxe. Sor Bar 108. Erran tugun hitz hauk athera zireneko haren ahotik. Jnn SBi 95. Horra non atheratzen diren gizon hordiaren ahotik madarizione [...], zer nahi burho ikharagarri. Arb Igand 132. Ezin erran ere ditazke haren ahotik ateratzen ziren urdekeriak. HU Aurp 47. Arren abotik Pilatosen abotik baño zitalkeri zorrotz, min, latzagoak atera ziran. Muj PAm 33. Eta ahotik ateratzen zaizko emazteari elausturia bizian itz larrienak. Zub 43. Aren agotik ateratzen ziran itz eskertsuez arriturik. Ir YKBiz 79. c) Sacar (palabras), hacer decir. Ez uste ixan iñok murtik atarako dauanaik beren abotik, zeri ixillik egon guztijak eukiko dabe-ta. Otx 78. Etzukean iñork aren agotik txintik aterako iñola ere. TAg Uzt 65. d) "Iba yo a decir lo mismo, me lo has adivinado, agotik atera deustak, [...] (V-ger-m)" A EY III 240. v. AHOTIK KENDU. --Pipi, nai dek jakin zer zan jan deguna? --Bai esan zak. --Izurdia! --Izurdia?--Ez, mokordua! --Abotik atera nak. Iraola 37
ahotik atera 30: ElCorreo, Deia, Berria 14, EiTB 8, Argia 4, Erlea, DiarioVasco.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
ahotik atera 28: Berria 3, Elizen arteko Biblia 5, Aingeru Epaltza 4, Oskar Arana 4, Imanol Zurutuza 2, Rafa Egiguren, Patxi Zubizarreta, Asisko Frantzizko, Pello Lizarralde, Xabier Etxabe, Pako Aristi, Xabi Paya, Bego Montorio, Lourdes Oñederra, Alberto Ladron Arana.
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Adibide gisa jasoa dago, baina beste sarrera batzuetan. Jasotzekoa da aho eta atera sarreretan.
Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
Adibide gisa jasotzekoa aho eta atera sarreretan.
Aztergaia: aldea atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | EOh | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHL | 2021-07-13 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
atera 17 Sacar (diferencia, ventaja). v. 1 eraman (3), kendu. * Tarteka, erlojuari begiratzen zion bere laguneri zein aldea atera zien ikusteko. Anab Aprika 81. Ez ditut [zure argiak] behar adina ezagutzen, baina uste ahal duzu zinetan alde handia ateratzen didazunik gai horretan? MIH 216.
LB: 521 Manex Agirrerekin buruz burukoa jokatu zuen Pereak, eta, azkenean, hamar puntuko aldea atera zion (Aizu), Iruñean, Geroa Baik 1.600 botoko aldea atera zion Amaiurri (Argia); EPG: 204 Hiru bat metroko aldea ateratzen zion... (Iñaki Mendiguren); ETC: PPk ia 2.000 botoen aldea atera zion Gipuzkoan PSE-EEri orain dela lau urte. (Berria).
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
Elhuyar: jokalari arabarrak bi puntuko aldea atera zion nafarrari: la jugadora alavesa sacó una ventaja de dos puntos a la navarra; Adorez: sei tantoren aldea atera zion: le sacó una venaja de seis tantos; Labayru: Egundoko aldea atera dio: Le ha sacado una ventaja enorme
Bestelakoak
atera 7 du ad. (Esapideetan). Ez dute hitzik atera: ez dute ezer esan. Mesedez, ez zaratarik atera. Iritsi orduko argazkiak ateratzen hasi zen. Gero okerrik gerta ez dadin, orain kontuak atera. Sei tantoren aldea atera zion. Bere burua onez atera nahi duenak. Dirua bildu zuten meza bat ateratzeko. Gure bekatuen zorrak atera behar ditugu. Den guztia ezerezetik atera zuelako deritzo "egilea" Jainkoari. [alde1] aldea atera Sei tantoren aldea atera zion. Hautagai errepublikanoak puntu baten aldea ateratzen dio demokratari. Lehen ziabogan bost segundoren aldea atera zion Arkotek Zierbenari. Bi punturen aldea ateratzen diete donostiarrek madrildarrei.
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Erabat ezabatzekoa da adibidea, lehendik jasoa baitago azpisarrera gisa alde sarreran. Ezabatu atera 7 adiera.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
alde 1 sarrerari dagokion azpisarrera.
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa da atera sarreran ere.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Argitaratutako Hiztegi Batuan, hori sarrera nagusia da. Bigarren itzuli honetan, berriz, desagertu egin da. Zergatik? Gainera, gogoan izan behar da, abantaila sarrera nagusiaren barruan, abantaila eraman azpisarrera ageri dela, eta, horren aldamenean, pareko moduan, aldea atera hori agertzen dela'.
- [E101]: 'bat dator AUren proposamenarekin'.
- [E116]: 'Uste dut lantaldeari ahaztu zaiola, besterik gabe, eta sartu behar dela'.
- Erabakia: Erabakia (2002-07): 'AUk arrazoia du. Hori onartu da'.
Aztergaia: argazkia atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHL | 2021-07-13 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
LB: 942 Argazkiak ateratzen dituzu, baina nire kasuan ez dira atera nahiko nituzkeenak edo harro sentiarazten nautenak (Argia); EPG: 113 Zergatik ari da lehenengo urteko mutil hura argazkiak ateratzen? (Iñaki Mendiguren); ETC: 3000 Dubrovnik Ainhoaren begietan ezagutu genuen hiria besterik ez zen, Sarajevo ez zuten suntsitu oraindik, eta Plitvicen argazkiak atera genituen soldadu gazteekin (Gari Berasaluze).
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: Udan hondartzan ateratako argazkiak ekarri dodaz ikusteko: He traído las fotografías sacadas en verano en la playa para verlas
Bestelakoak
atera 7 du ad. (Esapideetan). Ez dute hitzik atera: ez dute ezer esan. Mesedez, ez zaratarik atera. Iritsi orduko argazkiak ateratzen hasi zen. Gero okerrik gerta ez dadin, orain kontuak atera. Sei tantoren aldea atera zion. Bere burua onez atera nahi duenak. Dirua bildu zuten meza bat ateratzeko. Gure bekatuen zorrak atera behar ditugu. Den guztia ezerezetik atera zuelako deritzo "egilea" Jainkoari. argazki iz. Fotografiaren bidez lortutako irudia. Zure seme-alaben argazki bat. Argazkian ikusten denez. Artikuluaren egileak berak atera zituen argazkiak. Argazki lehiaketa. Airetikako argazkien bidez. Argazki oinak honela zioen: "Frantzia, 1944". Bakarrik ibiltzea eta argazkiak egitea gustatzen zait.
OEHko datuak [laburduren azalpena]
atera 11 Sacar (una copia, un retrato, etc.). "Erretratuak etaratzera noia" Elexp Berg. * Emen dezu beste [pago-zuaitz] baten argazkia. Albizturen daukazu aterea. Munita 45. Bi ezkonberri etorri, argazki batzuk atera, ta joan egin dira. Txill Let 81. Argazkia atara ta bialdu egingo deutsa. Erkiag BatB 133. Argazkia be atara genduan. Etxabu Kontu 31.
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Kolokazioa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Adibideen bidez pluralean zein singularrean erabiltzen dela adieraziko da. Ezabatu atera 7 adiera.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa da argazki eta atera sarreretan.
Aztergaia: argira atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z9:OEH-AS | 2017-09-12 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
OEH: ARGIRA ATERA, ILKI, EZARRI... Sacar a la luz, publicar. v. ARGITARA ATERA, ARGITARA ILKI. Hala inprimaturik argira ilkitzeko digne dela. P. de Guilantena in Mat XX. [Antekristo] Babilonia Caldeako hirian da sorthuren / Eta Danen odoletik argira da ilkhiren. EZ Man I 65 (cf. infra ARGITARA). Hala iuiatzen dut digne dela giristinoen probetxutan argira ilkhitzeko. Harb ã 5v. Introdukzione hau ezta ilkhi argira nik neure buruz edo oldez nahirik. SP Phil 1r. Igaren urthian egin dut eta ezarri argira libruto bat euskaraz. Tt Arima 8 (90 argira ialgi). Atrebitü izan da üskarazko librü gaxoñu hunen argiala ager erazitzera. Mst XVI. Konfesino ona. [...] Ateraten dau argira Bizkaiko euskeran. Mg CO I. Urteten dau argira bigarren aldiz. CatBus 1. Bertso-sorta bat jarri / dezadan argira. Zendoia 108.
argira atera 19: Deia, Elhuyar, Berria 7, EiTB, Jakin, Karmel, Argia 6, DiarioVasco.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
argira atera 14: Berria 5, Jon Alonso 2, Txiliku, Elizen arteko Biblia, Aingeru Epaltza, Matias Mujika, Xabier Mendiguren Elizegi, Juan Martin Elexpuru, Juan Garzia.
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Erabili da eta jasotzekoa izan liteke azpisarrera gisa.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
azpisarrera gisa jasotzekoa argi sarreran.
Aztergaia: argitara atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:EEBS:22 | 1997-10-14 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa
argitara ilki, argitara irten (parean ematekoak dira)
Atzizkien araberako erabakiak
-ra: -tara.
Esapideei dagokien sistematika
atera: -tara.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
argi sarrerari dagokion azpisarrera.
Esaera zaharrak
Ondo eginen pagua, ate ostean palua.Aztergaia: atea bultzatu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHadib [2] | 2023-04-18 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.
Aztergaia: atea giltzatu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | UF (IZE+ADI) | 2022-09-15 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Ez da gardena eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa ate eta giltzatu sarreretan.
Aztergaia: atea hetsi
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | UF (IZE+ADI) | 2022-09-15 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Adibidea da gaur egun EHn (hetsi sarreran), baina komeni da azpisarrera gisa jasotzea Ipar. eta Naf. markekin. Bide batez, hetsi sarrera adibiderik gabe geratuko denez, berria jaso beharko da.
Aztergaia: atea ireki
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | UF (IZE+ADI) | 2022-09-15 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Adiera bat baino gehiago du eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa ate eta ireki sarreretan.
Aztergaia: atea itxi
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHL | 2021-06-15 | Adibide gisa onartzekoa |
| Lantaldearen proposamena: | UF (IZE+ADI) | 2023-03-15 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
1 itxi -- Las exprs. más empleadas son atea(k) itxi 'cerrar la(s) puerta(s)' y begiak itxi 'cerrar los ojos'; se encuentra tbn. con cierta frecuencia bidea(k) itxi 'cerrar el paso' y belarriak itxi 'no prestar oídos'. Se emplea tbn. en exprs. como zuloa itxi 'tapar un agujero' o zauria itxi 'cerrar(se) una herida'. * Agura onari ez ateak itsi [issi]. RS 26. Mutil, itsi (ysi) egizu atea gilsas. Mic 6. Infernuko putzuaren atea nere gañera itxi ez dedilla. Cb Eg II 52. Itxi zezala atea barrendik. AA III 493. Itxi bijotzeko atiak pensamentu txarrai. fB Ic II 281. Ate bigaz itxita emon eutskula Jaungoikuak miina. Ib. 183 . 1 ate * Ate-zaiak, Elizako ateak idiki behar zaiztenai zabaltzeko, ta itxi behar zaiztenai itxitzeko kontua duenak. Ub 218. Ate guztiak itxi dizkiolako [Larramendiren hiztegiari], haren berririk ere jakin nahi ez duelako. MEIG VII 54.
Bestelakoak
itxi1 1 da/du ad. Leiho, ate eta kidekoez mintzatuz, norabaiteko sarrera edo irteera eragozteko eran jarri. Ik. hetsi; zerratu1; zarratu1. Anton. ireki1. Atea itxi. Leihoa itxirik aurkitu zuten. Miserikordiaren atea zuretzat itxi zen. Atea itxi zion: ez zion sartzen utzi. ate1 3 iz. Ate batetiko igarobidea ixten edo irekitzen duen orria edo orri bikotea. Atea ireki, zabaldu. Atea itxi. Atea giltzaz itxi. Burdinazko atea. Ate nagusia. Ate isil batetik. Bi alderdiko atea. Ate langa. Ate morroiloa. || Zenbat ate, hainbat maratila.
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Adibide soil gisa utzi, azalpena kenduta.
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Adiera bat baino gehiago du eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa ate eta itxi sarreretan.
Aztergaia: atea jo
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z9:OEH-AS | 2017-07-04 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
OEH: ATEA JO (V-arr-gip, G-azp, AN-gip-5vill, B, BN-lab; Lcc, Ht VocGr (athe-). Ref.: Gte Erd 50, 27. Llamar a la puerta. "Bean atea jo dute (V-gip, G-azp, AN-gip)" Gte Erd 50. v. ATEAN JO. Ez, geiago ez jagot joko / kontereagaz atea. Lazarraga 1195v. Io dut atea eta oihu egin dut hiruretan. Volt 220. Ene borondatearen atheak ioiten dituzten gogoeta gaixtoei erraiten derauet: Ea tentagarriak, iragan aitzinat. Ib. 368 (V 242). Sein onek xaio bear dau, xo bidi atea. Acto 115. Zure iraupenak bigunduko dau Zeruba; jo atia, egin oles ostera ta ostera, ta edegiko jatzu. Mg CO 282. Joten eban neskatillatxu onek Marijaren atia, bere bitartez ikusteko Jesus. Ur MarIl 98. Kristau on asko bilduta zeuden, San Pedro-gatik Jainkoari erregutzen, Apostuoluak atea jo zienean. Lard 504. Hainitz athe, zor derautenetan, yo ondoan, deus ezin bildu dut. Hb Egia 21. Dran, dran atea jota dator neskatxea. AB AmaE 225. Amak jo zuan atea Kaxillen etxean deadar egiñaz. Urruz Zer 79. Onetan ginala, Isabelek atea jo zigun. A Ardi 112. Atia kox kox jo nion eta / laixter iriki ziguten. JanEd II 135. Eskaliak ogi-eske atia joten eben bittartian. Altuna 23. Aterik jotzeke sartuta iñoren etxean! NEtx Antz 124. Eska, bila, io atea. Or QA 130. Baña ezan ausartu bada-ezpadan be aterik joten. Bilbao IpuiB 202. Diru batzalliak atia jo eban. SM Zirik 42. Aterik jo gabe, oi zuan bezela, sartu zan. Ugalde Iltz 23. Gizonezko batek etxera etorri nai badu, atea jo ta eztula egiten du. Anab Aprika 18. Athea jo eta idekitzen dute. Larz Senper 128. Ta San Pedrori atia jo diot / ustez puliki puliki. Mattin 130. Atea jo ta an azaldu zan. BBarand 135. v. tbn. Astar II 141. PE 37. Sor AKaik 120. Muj PAm 36. Enb 201. Lek EunD 27. Ir YKBiz 291. Etxde JJ 222. BEnb NereA 59. Osk Kurl 59. Lab SuEm 183. (Ateari jo). Bilha zazue eta kausituko duzue, jo zozue atheari eta idekiko zaitzue. Dh 80. Kask, kask, kask jo zuten etxe txar batetako atheari. Barb Leg 71.
adib.: ate1 1 iz. Harresi, horma, pareta edo kideko batean, alde batetik bestera igaro ahal izateko irekidura. Ate hori igarotzen duena. Ate gain batean josita. Atez ate ibili. Ate txakurra. Sarrera atea. 2 iz. Mendi arteko igarobidea. 3 iz. Ate batetiko igarobidea ixten edo irekitzen duen orria edo orri bikotea. Atea ireki, zabaldu. Atea itxi. Atea giltzaz itxi. Burdinazko atea. Ate nagusia. Atea jo. Ate isil batetik. Bi alderdiko atea. Ate langa. Ate morroiloa. || Zenbat ate, hainbat maratila.
atea jo 960: Ortzadar 3, Deia 8, Elhuyar 2, Elkar, Berria 53, EiTB 866, Jakin, Argia 11, Erlea 3, DiarioVasco10.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
EPG: atea jo 309: Berria, Joseba Sarrionandia, Joxemari Urteaga, Anjel Lertxundi, Josu Zabaleta, Javi Cillero, Patxi Zubizarreta, Irene Aldasoro, Iñaki Mendiguren, Gotzon Garate
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Adierazle egokia da eta sartzekoa azpisarrera gisa.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
azpisarrera gisa jasotzekoa ate sarreran.
Aztergaia: atea zabaldu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | UF (IZE+ADI) | 2022-09-15 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Adiera bat baino gehiago du eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa ate eta zabaldu sarreretan.
Aztergaia: atean jo
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z9:OEH-AS | 2017-10-10 | Adibide gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
OEH: ATEAN JO. Llamar a la puerta. En Gte Erd 27 se rechaza esta expresión. v. ATEA JO. Yende beharrek ez dute yotzen / gure etxeko atean / Non ez duten mahainean, / Othoruntz ordua denean, / Lekua gure aldean. Elzb Po 197. Denbora berean yotzen ditek athean kask, kask, kask. Elzb PAd 80. Mutilla su-onduan jezarritta egualarik, atian jo eben. Altuna 66. Atean yotzen duenari idekitzen baitzaio. Ir YKBiz 137. Athean jo du norbaitek. Mde Po 13. Apaizburu Jaunaren atean / jo nai degu gaur aurrena. NEtx LBB 368.
adib: xeheria 1 iz. Ipar. Gauza xeheen multzoa. Arropa, oinetako, xeheria eta beste saltzeko. 2 iz. Ipar. Ume taldea. Jausten gara, besoez baztertuz xeheria ausarta. || Atean jo bezain sarri, han zuten nagusia, haur xeheria bat ondotik. // xuxurlatu, xuxurla/xuxurlatu, xuxurlatzen du ad. Ahapeka, ia ezpainak higitu gabe hitz egin. Soldadu bat sartu zen, atean jo eta, aretora; zerbait xuxurlatzen hasi zitzaizun, nik ez entzuteko moduan.
atean jo 37: Deia, Elkar, Berria 5, EiTB 28, Argia, DiarioVasco.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
atean jo : Herria 2, Berria, Lopez de Arana 5, Anjel Lertxundi 5, Joan Mari Irigoien 5, Jon Muñoz 4, Oskar Arana 4, Koldo Izagirre 6, Bego Montorio 3, etab.
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Erabilia eta adibide gisa jasotzekoa dagokion sarreran.
Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
Adibide gisa jasotzekoa ate sarreran.
Aztergaia: ateburu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau48 | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z3:HBB | 1993-10-28 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Forma osatu lehiakideekin batera ikustekoa da
cf. ataburu
Aztergaia: ateetaratu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
ateetara, ateetaratzen.
Atzizkien araberako erabakiak
-ratu: -etaratu.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
da ad.
Aztergaia: ateismo
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z3:IrEm |
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Aztergaia: ateleka
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
ik. OEH.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Kategoria
iz.
Diakronia
Zah.
Forma baten adiera(k)
errieta.
Aztergaia: atelekatu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
ateleka(tu), atelekatzen.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
du ad.
Forma baten adiera(k)
errieta egin.
Aztergaia: atelier
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4B:EEBS:006 | 2002-10-08 | Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
Ez dugu aurkitu.
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
atelier (eta ateleria, kantu atelier bana) 6: M. Erdozainzi ("Bere aitaren atelerian, lanean ariz pasatu urte horiek, Jesus'en gizontasuna finkatzen bezala dute"), I. Borda 2 ("Uztaro arte atelierrak bi gertakarien biltzea proposatu zuen, ikastolaren obren alde Abadiaren Izarrak izeneko ikusgarria plantatuz [...] atelierreko kideak usatuak dira gisa hortako lanen montatzen, jadanik ene texto bat zutabe, 1991an Mundu Mineralak oroigarriak plantatu baitzuten"), A. Irigoien ("Mekanografia ikasi behar izango du etxean diruz laguntzeko, eta lantxoak ere egingo zituen han-hemenka, harik eta Fernando Fernandez grabadorearen atelierrean hasi arte"), Herr 1989 2 ("iparraldean batutxu orain hamazazpi kantu atelier [...] Hegoldean ere xaz hasirik lau "tailer" [...] Erramu-kari izaiten duxu atelier horien elgarretaratzea Donibane Lohizunen").
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez eta beste hauetan ere: EIH, EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Euskara batuan hobestekoa
iz. Ipar. h. lantegi (tailer lehen itzulikoaren moduan eskainiz).
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): atelier iz. Ipar. h. lantegi.
Aztergaia: atenastar
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
atenastar izond. 1, A Ardi (Solon atenastar andia).
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
atenastar 6: J. Arriola 4 (adib., athenastar familia, Athenastarrek maite zituzten oturuntzak); Kultura klasikoa/DBH 2 (sekulako zerga ordaintzera beharturik zeuzkan atenastarrak, "atenastarrek zazpi mutil gazte eta zazpi neska bidali beharko zituzten Kretara); atenar 1, UnescoAlb 1990 ("atenarren [...] erokeria gaitzetsiz").
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
atenastar (herritarra).
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
-tar osaerakoak
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [I102]: "Atenas hiriko herritarra".
- [E116]: "ez nuke azalpenik emango, ez baitugu orain arte holakorik egin: adibidez, "bairikiar" ageri da lehenbiziko itzulian, baina ez du esaten nongoa den (bide batez, "bilbotar", "donostiar" edo "gasteiztar" ez dira ageri hiztegian. Ez da harrigarria?)"
- Erabakia: Erabakia (2003-12-19): "utzi dagoen moduan".
Aztergaia: atenditu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:EEBS:21 | 1997-12-09 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
| Lantaldearen proposamena: | Z10: LBeh110 | 2020-05-19 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
atenditu ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, atenditu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. kasu egin]
atenditu 149: Argia 5, Berria 4, Deia 4, DiarioVasco 22, EiTB 97, Elkar 8, Consumer 7, Laneki 2.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
atenditu 13: Berria 3, Jon Alonso 2, Pablo Sastre 2, Irene Aldasoro 2, Agurtzane Juanena, Joxe Austin Arrieta, Unai Iturriaga, Pako Aristi.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Mailegu isiltzekoa da, aipatu gabe uztekoa
Saih.
Debekua bere horretan uztea proposatu da, baina arreta eman, artatu baliokideak ere gehitzea komeni da.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'Ondo deritzot baztertzeari, baina honelako kasuotan, erabilera handiko kontzeptua denean, horren ordain egokia zein izan daitekeen esatea komeni da, jendea gidatzeko: *atenditu, e. kasu egin, harrera egin, arreta eskaini, sorotsi...'
- [E116]: 'Ez dugu gustuko izango, baina Lizarragak, Soroak eta Txirritak erabili izan dute. Lekukotasun gutxiagoko hitzak sartu ditugu. Uste dut hoberena den ez aipatzea oraingoz. Ez dut uste badugun eskubiderik izarra jartzeko'.
- [I102]: ''atenditu' eta 'labadora' maila berekoak direla uste dut, gaztelania hutsa. Nik lerroa jarriko nuke, zalantzarik gabe'.
- Erabakia: Erabakia (2003-12-19): 'atenditu* e. kasu egin...'
Aztergaia: ateneo
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:EEBS:23 | 1997-12-09 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Aztergaia: atenporal
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11: LBeh58 | 2022-06-07 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
Ez dugu aurkitu.
LB: 58, ETC: 172.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
Elhuyar: atenporal; Adorez: 0; Labayru: 0, NolaErran: 0.
Erdaretako formak
es atemporal; fr atemporel: Elhuyar: adj. denborazkanpoko, atenporal, denboragabe / Adorez: 0 / Labayru: denboraz kanpoko (fuera de tiempo), atenporal, denboragabe (sin tiempo) / NolaErran: 0.
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Erabilia eta jasotzekoa.
Aztergaia: atentatu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:EEBS:14 | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Kategoria
iz.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'iz. Izen moduan bakarrik onartu denez gero, horrek adierazi nahi du aditza ez dagoela zerrendan jasota. Aditz moduan ageri da, ordea, Elhuyar Hiztegian, 3000 Hiztegian, Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan… Azalpena eman beharko litzateke, esate baterako, 'atentatu 1. iz. 2. ad. h. atentatu egin'.
- [E116]: 'berriz ere gauza bera gertatzen zaigu. Ezin gara asmatzen eta errezetak ematen hasi. Hitz hau, jakina, berria da (OEHn ez da ageri, baina EEBSn, esaterako, badira 60 adibide baino gehiago. Jaso behar da, ez da dudarik, baina uste dut lan taldearen proposamena nahiko dela oraingoz, beste inon ere sartu gabe. EEBSn atentatua egin, atentatu bat egin, atentatuak egin, atentatua gertatu, atentatua prestatu, ageri dira, baina ez atentatu egin. Hori ezin dugu sakelatik atera besterik gabe. Lan taldeak egiten duen proposamena bere horretan utziko nuke, aldatu gabe'.
- Erabakia: Erabakia (2003-12-19): 'utzi dagoen moduan'.
Aztergaia: atentzio
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:EEBS:12 | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
ik. OEH.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
atentzioa eman.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E306]: "adiera-oharrak ematea komeni (zein adierarekin onartzen da 'atentzio'?) Ibon Sarasolaren Euskal Hiztegia-n: 'Arreta'; Elhuyarren Euskal Hiztegi Modernoa-n: 'Aditasuna, arreta'; beraz, badirudi 'aditasun' eta 'arreta' sinonimoak eman litezkeela, onartzen den adiera-eremua mugatzeko (izan ere, 'atentzioa' hitza 'artatze' adierarekin ere erabiltzen da)" (2002-09-02)
Aztergaia: atentzioa deitu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4B:EEBS:004 | 2002-10-08 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: adib.: e. atentzioa eman / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Lexema baztertuaren ordaina
Ik. atentzioa eman.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): atentzioa deitu* e. atentzioa eman.
Aztergaia: atentzioa eman
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
eman: -a.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
atentzio sarrerari dagokion azpisarrera.
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
horren edertasunak atentzioa eman dit.
Aztergaia: ateo
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:EEBS:20 | 1997-12-09 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'hemen izena eta izenondoa berezitu beharra dago. Jainkorik sinesten ez duena adierazteko, nazioarteko forma ateista da, espainolez ere onartua, (ing. atheist, al. Atheist, errus. Атейст ateist, hebr. טסיאיתא ateist). Salbuespen bakarra frantsesa da: athée. Adjektibo balioan, ordea (adibidez erdarazko moral atea esateko), nazioarteko formak honelakoak dira: esp. ateo, fr. athée, ing. atheistic, al. atheistiche, errus. Атеистический ateistíčeskii. Hortaz, badirudi euskaraz izenlagun gisa ateistiko moduko zerbait legokigukeela'.
- [E116]: 'Baina orain arte erabili dugun irizpidea da espainolez eta frantsesez modu berean esaten bada, euskaraz ere hala mailegatu behar dugula hitza. Uste dut orain ateista eta ateistiko bezalakoekin hasiz gero (batez ere bigarrena sakelatik ateratzen duguna da) bazterrak nahasi besterik egiten ez ditugula. Egia da OEHn ateo eta ateista ageri direla, oso adibide gutxirekin biak, baina EEBSn ateo bakarrik ageri da (18 testu). Beraz, puntu honetan uste dut batasuna egina den, alde batekoek eta bestekoek ateo erabiltzen baitugu. Lan taldearen proposamena oso egokia ikusten dut'.
- [I102]: 'XKren proposamena egokia dela uste dut, baina 'ateista' bakarrik erabilita'.
- Erabakia: Erabakia (2003-12-19): 'ateo'.
Esaera zaharrak
Besteren eskuz sugea berrotik atera nahi du.Aztergaia: atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z1:BatHizt | 1993-10-28 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Lantaldearen proposamena: | Z2:IkHizt | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z3:EEBS:01 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
(dirua) atera
Euskaltzaindiaren Arauak
atera, ateratzen. da/du ad.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: bere onetik atera.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
atera, atera, ateratzen
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E306]: "'bere onetik atera': horrelakoen forma kanonikoa horrelakoa izango da beti? ('bere...'); aski arazo zaila da hori erabakitzea, baina paradigmaren adierazgarri den forma kanoniko egokirik ezean, ez dugu uste paradigmako forma bakarra jartzea on denik, hobe litzateke 'neure, zeure, bere...' eran antolatzea (lantaldearen txostenean bertan, 52.50 atalean, horren antzeko forma ageri da); bestetik, ez gaude ados esapide hori 'atera' aditzean sartzearekin; azpisarrera 'on' sarreran sartzea proposatzen dugu (Ik. OEH, Euskal Hiztegia, Elhuyarren hiztegiak...)" (2002-09-02)
Aztergaia: aterabide
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau48 | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z3:HBB | 1993-10-28 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Aztergaia: ateragailu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:IrEm | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E306]: "sartzea proposatzen dugu, zerbait dagoen tokitik ateratzeko erabiltzen den tresna adierazteko (es: 'extractor'; fr: 'extracteur'; en: 'puller, extractor'); 'erauzgailu' hitza ere erabiltzen da horretarako (batez ere, 'ke-erauzgailu' terminoan, baina HAEEren Zirkulazio Hiztegian 'lokatz-erauzgailu' terminoa ere badago)" (2002-09-02)
Aztergaia: aterakin
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt: aterakin lehor gihar (es extracto seco magro).
Adierazle egokia da, eta horren premia dago
forma berri-egokia.
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-kin.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
iz.
Aztergaia: ateraldi
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau48 | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z3:EEBS:07 | 1993-10-28 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Aztergaia: aterarazi
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
aterarazi, ateraraz, aterarazten. du ad.
Aztergaia: ateratzaile
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
ik. OEH.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Aztergaia: ateratze
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:EEBS:21 | 1997-12-09 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
ik. OEH.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-tze.
Aztergaia: atergabe
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau48 | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z3:HBB | 1993-11-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: atergabeko.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
atergabeko
Aztergaia: atergabeko
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau48 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Esaera zaharrak
Gose ez denean janaria, ateri denean estalkia.Aztergaia: ateri
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau48 | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z3:HBB | 1993-11-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: ateri egon .
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Ateri egon horrez gain, ateri izan, ateri egin jaso beharko lirateke, halakoetatik edozein erabil daiteke eta: #mdash#Laño illunak dagozan arren / egiten dausku aterri, / euskal usaiñak txoko ontara / hainbeste gaitu ekarri (Enbeita, Balendin, Nere apurra, 234). #mdash#Halako batean eman ditut Eguberriko nere hirur mezak: beharrik atheria baitzen (Fedearen Propagacioneco Urtecaria edo Fedearen Propagacioneco berriac urteca ematen dituena, 1900, 219)'.
- [I102]: 'Hori da lehenengo argitalpenean ontzat jo zena. Nik entzun eta erabili dudan forma bakarra aterri da. Arazoa zera da, beste formetarako /r/ anizkuna eman dela [cf. aterraldi, aterrune, aterrarte...]. Ematen du beraz, aterri eman beharko litzatekeela, ezta?'
- [E210]: 'aterri* e. ateri. Hori gehitzea argigarri izan daiteke, batez ere, Bizkaikoentzat'.
- [E116]: 'AUk egiten dituen proposamenekin bat nator. Ateri egon proposatzen da sartzea, eta ez dut gaizki ikusten, baina testuetan ateri izan eta ateri egin sarrerak ateri egon bezainbat erabili izan dira, edo gehiago. Beraz, hirurak emango nituzke. Bestetik, AUk dioenaz luze eztabaidatu zen lehenbiziko itzulian: biak dira erabiliak, ateri eta aterri. Eta lehenbizikoa aukeratu zen. Beraz, hau da nik egingo nukeena: ateri, ateri egin, ateri egon, ateri izan; aterri* e. ateri'.
- Erabakia: Erabakia (2003-12-19): 'ados'.
Aztergaia: ateri egon
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
egon.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
ateri sarrerari dagokion azpisarrera.
Aztergaia: aterki
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau48 | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z2:HBB | 1993-01-27 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Beste bat hobesteko arrazoi pisuzkorik ez dago
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E116]: "Nik azpisarrera hauek proposatuko nituzke: aterki-ontzi, aterki-konpontzaile".
- [E208]: "hainbeste zabaldu den hitz berri honen ondoan, euskarazko hitz zaharra ere ezarri behar da: sin. euritako".
- [E116]: "Ez dut inolako eragozpenik XK-k dioena onartzeko, biak baitaude dagoeneko arautuak".
- [I102]: "Ez dagokio aterki (-)ontzi gure arau exotikoen arauera?"
- Erabakia: BAgiria (1995-11-24): aterki eta euritako berrikusi egingo dira; BAgiria (1995-12-29): aterki sartu egingo da; euritako e letran aztertuko da.Erabakia (2003-12-19): "ados".
Aztergaia: aterpe
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau48 | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z2:Merkat | 1993-11-11 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
| Lantaldearen proposamena: | Z3:EEBS:06 |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Hainbat irizpide gurutzatzen dira
Batzordearen irizpideak gurutzatu egiten dira kasu honetan: OEH>-an ikus daitekeenez, (a) B eta G batera aterpe formaren alde mintzo dira, baina Ipar. eta Naf. aterbe formaren alde; baina (b) erabilera zahar guztietan aterbe ageri da; eta (b') aterbedun, aterbegabe, aterbetu, aterbeztatu bezalako eratorriak IEan ageri dira bakarrik (edo nagusiki); baina (c) agerraldi zahar guztiok Iparraldekoak dira: esan al daiteke egindako batasuna hautsi denik, eta Hegoaldeak hautsi duela batasun hori, hasieratik eta beti aterpe egin badu? Gainera, (d) -be/-pe aldaeren marko orokorra zainduz ikusi behar da forma hau (cf. estalpe, ilunbe; eta LEFeko txostena)
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
Datuak leialki agertuz, Euskaltzaindiaren esku utzi nahi du batzordeak erabakia, bere aldetik ez baitu aski arrazoi ezein formaren alde egiteko.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-be/-pe
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E302]: "Gure ustez aterpe hitz egokia litzateke" (1994-07-22)
- [I102]: Aterpe/aterbe bitasun hori dela eta argudio nahikorik ez duzuela diozue. Nire ustez baduzue: eratorri guztiak aterbe-tik datoz, beraz ez dago zalantzarik hori hartu behar denik" (1995-01-10)
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: BAgiria (1995-11-24): onartu da.
Aztergaia: aterpetu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:EEBS:29 | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: aterbetu / EuskHizt: aterpetu / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: aterbetu
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
aterpe(tu), aterpetzen.
Atzizkien araberako erabakiak
-tu: -pe-tu.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
da/du ad.
Forma baten adiera(k)
babestu.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: ""errefuxiatu"ren ordez ere aterpetu bultzatuko nuke nik" (2001-11-02)
Aztergaia: aterpetu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:EEBS:29 | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: aterbetu / EuskHizt: aterpetu / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: aterbetu
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
aterpe(tu), aterpetzen.
Atzizkien araberako erabakiak
-tu: -pe-tu.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
da/du ad.
Forma baten adiera(k)
babestu.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: ""errefuxiatu"ren ordez ere aterpetu bultzatuko nuke nik" (2001-11-02)
Aztergaia: aterpetxe
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
| Lantaldearen proposamena: | Z6:LBeh | 2013-12-17 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
'albergue (eraikuntza)' adierakoak landu dira.
OEHko datuak [laburduren azalpena]
aterpetxe formarik ez dugu aurkitu; ik. OEH argitaratuan aterbe sarrera (cf. adierak: 'lugar cubierto, sotechado, cobertizo, soportal; albergue, casa, alojamiento, cobijo, refugio').
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
Behin agertu da aterpetxe (Eguna 1989: "Udalaren arduraz, aterpetxe batean lo egin zuten eta hurrengo egunean Alsaziako leku berezi eta interesgarrienak bisitatu zituzten"); ik. ondoan aterpe lemari dagozkion testuinguruak.
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
aterbe : DFrec 1 ("milaka badoatzi (...) bidean gaua pasatzen dutela hatzeman aterbetan"); aterpe : DFrec 2 ("jantokia eta etzalekua bakarrik daude aterpean"; "aterpean orain 50 pertsona baina gehiago biltzeko baimena..."); 'albergue' itzulitako besteak: alberge : AB50 1; aterbe : AB38 1; AB50 1; aterpe : Euskalterm 1 (eta gazte-aterpe 'albergue juvenil' 1); ostatu : AB50 4.
Sektore jakin bateko informazioa
Eskura ditugun turismo gidetan: aterpe eta alberge : Bertiz Partzuergo Turistikoak; aterpetxe : Nafarroako Pirinio erdi-ekialderako partzuergo turistikoak; Donostiako Gaztediaren Aterpetxe eta Kanpinen Udal Patronatoak; Eusko Jaurlaritzako kultura sailean egindako kontsultari erantzunez, aterpetxe erabiltzen dutela adierazi zaigu (1997-11-28).
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Hiztegietan: aterbe edo aterpe : ElhHizt ("1 refugio, albergue, alojamiento, lugar cubierto"); aterbe : HiruMila ("2 albergue, refugio"); Lur EG/CE ("Refugio, albergue, sotechado") eta Lur EF/FB ("abri, refuge"); XarHizt ("abri, refuge, auberge"); Casve EF ("1 refuge; 2 abri"); DRA; PMuj DVC; aterpe : HiruMila ("cubierta, albergue, cobertizo, cobijo"); DRA; PMuj DVC; aterpetxe : ElhHizt ("Albergue"; eta gazte-aterpetxe 'albergue juvenil'); HiruMila ("hostal, posada, fonda"). Adiera horrekin ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, HaizeG BF; Lh DBF.
Hiztegi berezituetako datuak
Erdal albergue, auberge formen ordainak beste hiztegietan: ElhHizt: "ostatu, aterpe, aterpetxe; albergue de montaña: mendi-aterpetxe; albergue juvenil: gazte-aterpetxe" // HiruMila: "1 aterpetxe; 2 posada, hospedaje: ostatu; 3 refugio, lugar resguardado: ateri, aterbe, aterpe, babesleku, babestoki // Lur EF/FB: "1 Ostatu, benta; 2 Aterbe" // Lur EG/CE: "1 ostatu. 2 Aterbe" // XarHizt: "ostatu, taberna, menta; (de jeunesse) aterbe // Casve FE: "edantegi, ostatü" // HaizeG FB: "edantegi, ostatu" // T-L LFB: "ostatu, menta, benta, taberna" // PMuj DCV: "1 posada: ostatu, etza-leku, arroztegi. 2 abrigo, sotechado: aterbe, legorpe, etxaleor" // Azkue Aurkibidea: aterbe.
Erdaretako formak
es albergue formaren ordainak: fr (DLLF): auberge; it (S. Carbonell): albergo; ca (DCC): alberg; en (Collins): shelter, refuge; para jovenes: youth hostel; de (Langenscheidts): Herberge.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
BarnErrot: Aterpetxea: Albergue.
Lantaldearen irizpideak
Tradizioan finkatu gabea
forma berri finkatu gabea da; lantaldearen ustez egokiagoa da, adib., gazte-aterpe.
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
adierazle egokia da, eta onartzekoa.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'Ez dakit forma berri finkatu gabea den, baina Bilbon behintzat udalak eskeko eta eskaleentzat eraikin ederra dauka aspaldian Kastresana-bidean izen horrexekin: UDAL ATERPETXEA. Hitz ezin gardenagoa iruditzen zait'.
- [E116]: 'gustukoa izatea, hitz gardena eta Bilboko udalak erabilia izatea ez da arrazoi aski hemen guk onartzeko, holako hitz anitz aurkituko baititugu. Nik ere hitza gustukoa izan dezakedan arren, hiztegia egiteko erabiltzen ari garen irizpideak beste batzuk dira. EEBSn baditu lekukotasun batzuk baina, nire ustez, ez dira nahiko. Nahi duenak, hala ere, lasai erabiltzen ahal du, aipatu gabe utzirik ez baitugu inola ere baztertzen'.
- Erabakia: Erabakia (2003-12-19): 'ez aipatu'.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aterpetxe
Aztergaia: aterraldi
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
ik. OEH.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-aldi.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
iz.
Maiztasuna
g.er.
Forma baten adiera(k)
aterrune.
Aztergaia: aterrarazi
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
aterraraz, aterrarazten.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
du ad.
Maiztasuna
g.er.
Aztergaia: aterrarte
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z3:HBB | 1993-11-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-arte.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
iz.
Forma baten adiera(k)
aterrunea.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: EBB (1995-10): kendu egin da.
Aztergaia: aterrune
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau48 | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z3:HBB | 1993-11-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Aztergaia: atertu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z1:BatHizt | 1993-11-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
atertu, ater, atertzen. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
atertu, ater, atertzen
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E204]: "eta ateri, aterrarte eta aski zabaldua den zeruzaharra forma" (1993-02-20)
- [I108]: ateri" (1993-02)
Aztergaia: atertze
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-tze.
Aztergaia: atestatu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
| Lantaldearen proposamena: | Z6:LBeh | 2011-05-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
Ez dugu aurkitu.
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
atestau aditza behin jaso da: J.M. Irazola ("Eta erdi pausoa -ekien (-d- galduta) R. Lafonek dioenez atestauta dago").
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
atestatu : HiztEn; Euskalterm 3. Ez dugu aurkitu hiztegi-iturriotan: DFrec; AB38; AB50; LurE.
Sektore jakin bateko informazioa
Admin. eremuko atestatu jaso dutenak: AdmMila (atestatu; argiketa); BarnErrot (atestatuak 'atestados'). // Besteak: AdminEL: argiketa // AgAld hitz-bilduma: argiketa; atestados (vehículo de): lekuko eginpidetarako ibilgailu; aitortze-agirietarako ibilgailu // Ez dugu aurkitu besteotan: HezkAdmin; LurraldeAntol.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
atestatu : ElhHizt; HiruMila. // Ez dugu aurkitu besteotan: EuskHizt; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; Casve EF; HaizeG BF; Lh DBF; DRA; PMuj DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
erdal atestado, attestation/acte formen ordainak hiztegietan: atestatu : ElhHizt; HiruMila; argiketa : ElhHizt; txosten : Lur EG/CE; ageri : Lur EF/FE; Casve FE; HaizeG FB; agiri : Lur EF/FE; aitor-agiriak : PMuj DCV. Ez dugu aurkitu hiztegiotan: T-L LFB.
Erdaretako formak
Erdaretako formak: fr (DLLF): attestation; acte; it (S. Carbonell): attestato; ca (DCC): atestat; en (Collins): affidavit, sworn statement; de (Langenscheidts): Zeugnis, Attest, Bescheinigung; Span. Unfallprotokoll der Polizei; instruir el atestado: den Tatbestand aufnehmen, den Sachverhalt feststellen.
atestatu 12: Iñaki Petxarroman 4 (adib.: Atestatua irekiko da, Atestatuaren azalean), Mikel Peruarena (Ertzaintzak, protokolo hau ezarrita, atestatua Auzitegira bidali zuela, eta itxaroten zegoela han onartuko zuten, edo ez), Aitziber Laskibar (Eta atestatua berresten zuela errepikatu zuen arren, ez zen gai izan galdera bakar bati ere zehaztasunez erantzuteko), EiTB 6 (adib.: nondik norakoak argitzeko ardura eta atestatua ireki zuten, bertaratu dira, atestatua egiteko, Ertzaintzak sei furgoneta eraman ditu atestatuen izapideak betetzeko).
Beste (edozein) iturritako erabilerak
EPG: atestatu 15: Joxean Agirre 2 (Gisako atestatuetan gertatu ohi denez, ñabardura morbidoak erantsi dituzte lekukoek, Atestatuko argazkiren baten gainean norbaitek betaurrekoak eta irribarrea margotu bide zizkion), Berria 13 (adib.: Gertaera horien harira Ertzaintzak bost herritarren kontra atestatua ireki zuen, Hondarribiko gaztearen heriotzaren atestatua Irungo Instrukzio Epaitegiaren esku utzi zuen Ertzaintzak).
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
BarnErrot: Atestatuak: Atestados.
Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
ez dirudi onartzeko modukoa, baina ordain egokirik ere ez dugu.
Baztertzekoa da, beste bat nagusitu baita
hedatua da, eta argiketa eratorriarekin batera onartzekoa.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
iz.
Jakite-arloak
Batez ere Admin.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E306]: "HAEEri eta UZEIri galdetu behar litzaieke 'argiketa' terminoa baztertu duten ala ez; guk dakigula 'argiketa' eta 'atestatu' erabiltzen dira (Ik. HAEEren 'Zirkulazio Hiztegia', Ertzaintzaren web gunea...)" (2002-09-02)
Euskaltzainen oharrak
- [E116]: 'hitz hau espainolez erabiltzen da, eta oso zehatza da. Honela definitzen du RAEk: "Instrumento oficial en que una autoridad o sus delegados hacen constar como cierta alguna cosa. Aplicase especialmente a las diligencias de averiguacion de un delito, instruidas por la autoridad gubernativa o policia judicial como preliminares de un sumario". Ikusten denez, oso zehatza da eta, neurri batean, arbitrarioa: teorian, ia edozein hitz har zitekeen adiera hori emateko. Uste dut euskaraz ere antzeko zerbait egitea posible den. Ertzaintzak, esaterako, 'argiketa(k)' proposatzen du. Bide hori ez da txarra euskaraz 'argiketa' libre dagoelako: ez dugu beste ezertarako ere erabiltzen. Beraz, hori proposa daiteke, nire ustez, 'atestatu' baino askoz ere egokiago. Ez da dudarik holako hitzen bat behar dugula. Beraz, hitz hori proposatzen dut ordain gisa, bestela ere euskal poliziak erabiltzen duelako dagoeneko: atestatu* e. argiketa'.
- [I102]: 'Erabat nator PSk egindako proposamenduarekin. Oharño bat baina: "argiketa egin" eta "argiketa idatzi" erantsi beharko litzateke, edo bestela adibide bi eman: "udaltzaingoak lapurretaren argiketa egin zuen" / "ertzaintzaren sarjentuak istripuaren argiketa idatzi zuen". Bide batez, ertzaintzak hiztegi tekniko erraldoi bat dauka argitaratuta eta berorretan argiketa da kontzeptu horretarako egiten den proposamena'.
- [E208]: 'Dudarik gabe atestatu hitza ezin onartuzkoa dugu, baina horren ordainez idatzirik dabilena, argiketak alegia, ez dut uste askoz egokiagoa denik. Inork ez du hitz hori lotzen azalpenak edo lekukotasunak ematearekin (espainolezko atestado hori, atestar 'mukurruraino bete' aditzaren partizipioa ere badelako, inork gutxik testificar gisa ulertzen duen bezala, derradan bidenabar), 'argia' edo 'alumbrado público' gisako zerbaitekin baizik. Erdaraz hitz iluna izateak ez du justifikatzen euskaraz ere antzeko iluntasun edo anbiguotasuna ezartzea. Bide batez, ertzaintzak ez du 'argiketak' hitza inoiz proposatu, ertzainek, orain arte, beren lan guztia espainol hutsez betetzen dutelako, neronek, zoritxarrez, pertsonalki maiz egiaztatzeko aukera izan dudanez. Argiketak hitza, oso oker ez banago, Oregi jaunaren behialako kumea dugu. Hobe genuke lekukotasunak, lekukotza, lekuko-agiriak, edo, txarrenean ere, argitasunak gisako zerbait proposatzea'.
- [E116]: 'gauzak argi ez badaude, ez aipatzea da egokiena. Uste dut ezin garen hasi adibideak eta holakoak ematen, denak asmatuak izango bailirateke. Bestetik, argitasun (eta proposatzen diren besteak ere) askoz ere polisemikoagoa da argiketa baino. Arrazoi horregatik proposatzen nuen hitz hau, libre samar delakoan eta baten bat aski komenigarria dugulakoan. Egia da hitz honek esan nahi duenarekin izan dezakeen lotura iluna dela. Hori egia da, baina hori da hizkuntzaren oinarria, Saussurek bere garaian ongi erakutsi zuenez gero. Aski da ikustea zein diren atestatu-ren parekoak beste hizkuntzetan. Baina egia da argiketa etxeetako argi kontuarekin lotua izan dela zenbaitetan. Beraz, argi ikusten ez bada, hoberena ez aipatzea'.
- [I102]: 'PSk arrazoia duela uste dut: ARGIKETA'.
- Erabakia: Erabakia (2003-12-19): 'ez aipatu'
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): atestatu iz. Batez ere Admin.
Aztergaia: ateta
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Bizk.
Kategoria
iz.
Maiztasuna
g.er.
Aztergaia: atetu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
ate(tu), atetzen.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Zub.
Aditz-erregimena
da/du ad.
Forma baten adiera(k)
pilatu.
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
jendea azokan atetu zen.
Aztergaia: atezain
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau48 | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z2:IkHizt | 1993-01-27 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Lantaldearen proposamena: | Z3:EEBS:07 |
Aztergaia: atezain automatiko
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z2:Merkat | 1993-01-27 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-09 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Merkat.
Lantaldearen irizpideak
Lexia konplexua (erabileremu mugatukoa)
Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea
eraikuntza librea.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'eraikuntza librea den arren, zerrendan erantsi beharko genuke, horren konstatazioa egin eta jadanik hortik barra-barra dabilen hitz hori berresteko'.
- [E116]: 'bai, XK-k arrazoi du'.
- Erabakia: Erabakia (2003-12-19): 'ados'.
Aztergaia: atezaindegi
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau48 | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z2:Merkat | 1993-01-27 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-za(i)n-
Aztergaia: atezatu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | EArau | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z3:IrEm | 1997-12-09 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
cf. atesatu.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-s-/-z-.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Aztergaia: atezu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | EArau | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z5:EEBS:39 | 1997-12-09 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Aztergaia: atezuan
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHL | 2021-07-13 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
ATEZUAN "Atezuan dago (V-m), está tirante" A.
LB: Etorkizun ezezagunerantz jausten diren protagonisten bilakaera psikologiko eta fisikoak atezuan mantentzen du ikuslea, eta geroz eta handiagoa da estutasuna, zirrara (Argia); EPG: Urteak egin ditiat abagunearen zain, nire gaitasuna frogatuko zuen hilketa baten atezuan, eta hara! (Joxean Agirre); ETC: Lokuzioetarako, hor dira konparazioetarako atezuan: adan, barrabas, kain, kaifas, madalena, mardokeo, matusalen eta pilatos (Iñigo Aranbarri).
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
Elhuyar: atezuan bizi dira: viven en tensión; Adorez: 0; Labayru: Horreek koitaduok, diru barik atezuan bizi dira.
Bestelakoak
atezu 2 (atezuan jarri, egon eta kideko esapideetan). Ik. erne2. Soinu batek atezuan jarri zituen biak. Andereñoak ez du xehetasunik galtzen, atezuan dago beti bezala. Atezuan bizi beharra dago hitzekin, beti berritzen, beti aldatzen ari baitira.
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
atezuan forma azpisarrera gisa jasotzekoa da eta batez ere egon, jarri aditzekin erabiltzen dela gehitu ohar bidez. atezu 2 adierako adibideak gehitu azpisarrera proposatu berrian eta ezabatu 2. adiera.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa atezu sarreran.
Aztergaia: atzeko ate
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHadib [3] | 2023-11-14 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Azpisarrera gisa jasotzekoa da, adierak bereiziz (irudizko zentzua ere badu).
Aztergaia: aurpegia atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | EArau | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1997-12-10 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
ik. OEH: AS
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
zalantzak aipatu dira onartzeko, a) ez baita oso erabilia, eta b) nahasbiderik sor bailezake gaztelaniazko (erdal gaiztoko?) sacarle la cara a alguien esapidearekin lotzen bada. Onartzekotan:
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
atera: -a.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
aurpegi sarrerari dagokion azpisarrera.
Forma baten adiera(k)
aurpegia eman, (norbaiten) alde egin.
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
Guk ere aurpegia atera behar dugu maisuaren alde.
Aztergaia: aurrera atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | EArau | ||
| Lantaldearen proposamena: | Z4:EEBS:08 | 1997-12-10 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
B-G dira (eta Mde, Izeta, MEIG) aurrera atera 12: Kk Ab II; Alz Burr; ABar Goi; TAg Uzt; Etxde JJ 6; JAIraz Bizia; NEtx LBB; aurrera egin 24: Echta Jos; Or Tormes; Kk Ab II; Otx; Erkiag BatB 2; Alzola Atalak; Or Eus; Or BM; Ldi IL; Etxde AlosT; Etxde JJ 4; Or QA 2; Basarri; Salav; NEtx LBB 4; Berron Kijote; aurrera ekin 1: Ldi IL; aurrera eragin 4: fB Ic II 2; NEtx LBB; MEIG I; aurrera eraman 28: Mg CC; VMg; Lard 2; Aran SIgn; Lab EEguna; Ldi IL; Ir YKBiz; ABar Goi; TAg Uzt; Mde HaurB; Etxde JJ 4; Vill Jaink 2; NEtx LBB 6; Berron Kijote; MEIG 4; aurrera eroan 21: Mg CO 4; JJMg BasEsc; Astar II 4; Añ EL2; CatLlo; Azc PB; Ag AL; Enb; Eguzk GizAuz 4; Erkiag Arran; Etxba Ibilt 2; aurrera ibili 2: MEIG; aurrera igaro 4: Añ GGero 2; Gco II; AA III; aurrera irten , urten 4: TAg Uzt; SM Zirik; Basarri; Etxba Ibilt; aurrera jarraitu 10: Izt C; AB AmaE 2; Or Tormes; Etxde JJ; Uzt BT2; Erkiag BatB; MAtx Gazt; BEnb NereA; Uzt LEG II; aurrera jo 14: Echta Jos; Erkiag Arran 2; Ldi IL 2; Anab Aprika; NEtx LBB), MEIG 7; aurrera joan 98: Añ GGero 2; Mg CO 2; Astar II 5; AB AmaE 3; Echta Jos 2; Kk Ab I; Kk Ab II; Enb 2; Erkiag Arran 2; Erkiag BatB 4; Akes Ipiña; Bilbao IpuiB; SM Zirik 2; BEnb NereA; Mg CC; AA III 7; Lard 6; PE 2; Bv AsL; Arr May; Moc Damu; Ag G 3; Muj PAm; Or Eus; Or Aitork; Or QA; Tx B III; Alz Ram 2; Lab EEguna 2; Etxde AlosT; JAIraz Bizia 2; NEtx Nola; NEtx Antz; NEtx LBB 6; Munita; Anab Poli; Anab Aprika; Basarri 2; Uzt Sas; Zait Plat; Vill Jaink 3; Gazt MusIx 2; Mde Pr; Izeta DirG; Mde HaurB 4; Arti Ipuin; MEIG 8; aurrera segitu 2: Aran SIgn; MAtx Gazt.
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
aurrera atera 62: Zubk (atara); El Día 1933 2; El Día 1936; NEtx; Muxika; Lab; J. Gaztañaga; B. Latiegi 2; A. Sagarna; G. Knorr; M. Irazgoiti; K. Mujika; I. Fernandez; J. Azurmendi; E. Zabala 2; P. Zabaleta; Baietz/2; L. Artola; Hizkuntza/7; EEM HizkLiter; Kuxkux/5; UZEI 2; Bizi araua; Euskal Herria. Diapositiba bilduma; M. Iturbe; G. Ansola; M.A. Barcenilla; EKUrtek 1984; J.A. Agirre; J. Iturralde; A. Eguzkitza; A. Arana; M. Etxezarreta; Mintzo eta kantu; J. Kalzada; Egin 1982; Egin 1987; VozEusk 1984 2; Egin 1988; Egin 1989; R. Zapirain; Herr 1987 2; Zer 1977; J. Agirre; Argia 1989; J. Zumalabe; X. Letona; Eguna 1990 3; Habe 1988; I. Arozena 2; L. Goienetxe; Euskadi Obrera 1978; Aizu! 1988; aurrera bultzatu 1: J. Intxausti; aurrera egin 108: Ldi IL; K. Eleizegi; J.A. Etxebarria; G. Ansola; S. Muniategi 2; M. Amundarain; A. Albisu; Ataño MLanak; K. Navarro; E. Etxezarreta; Zabal 1976; J. Bergara; P. Uribarren; K. Zuazo; N. Azurmendi; A. Urretavizcaya; J.M. Beltran; J.M. Urkia; Jakin 1981; HezkSaila 1984/85; Casve Amikuze; M. Murua 2; Baietz/2; J. Setien; K. Igea; Euskara mailaka; J.R. Etxebarria 2; Zientzia eta teknika; Kimika; A. Sarriegi; X. Gardner; J. Olazabal; A. Biteri; E. Zabala; HezkSaila; Jesusek 1986 2; I. Uria; Salbamena eta Kristau bizitza; EGA 1984; F. Arbizu; J.M. Torrealdai 2; SM Landuz; UZEI 2; KultUrtekaria 1989; I. Tapia; K. Alkorta 2; Osabide Hezkuntza; Zeu zeutara 2; X. Kintana 2; EMB Oroi 3; I. Iñurrieta; J.M. Mendizabal; A. Urretavizcaya 2; X. Gereño 7; A Eguzkitza; J.L. Egireun; J. Lasa; J. Arkotxa; I. Urbieta 2; X. Mendiguren B.; J.M. Irigoien 3; X. Mendiguren E.; K. Aldalur; M. Zuazabeitia 2; Egin 1983; VozEusk 1984; Gaur Express 1989; X. Zorroza; J.A. Etxebarria; J. Mimentza; Habe 1982; J. Zulaika; M. Olazar; Zer 1986 3; X. Peña; ZArg 1974; A. Lertxundi; I. Arozena; Boletin Ob. SS 1971; L. Unzueta; Urraspide; UnescoAlb 1990 2; aurrera-eragile : EHAA 1988; aurrera eragin : B. Larrakoetxea; aurrera eraman 131: T. Izagirre (eman); J.A. Ugarte; El Día 1934; El Pueblo Vasco 1935; Argia 1931; Lab 2; ZArg 1929; R. Irizar; SMitx Ama-semeak; J. Gaztañaga; A. Zavala; Akes; M. Oñatibia; Onaind; Garm Bidasoa; Garm Inauteria; B. Latiegi; J.M. Torrealdai 2; M. Ugalde; J.L. Davant; Jaunaren Deia 1973; P. Uribarren 2; M.A. Elkoroberezibar; I. Aizpuru; K. Zuazo; I. Zuazo 2; A. Azkargorta; Jakin 1981; E. Zabala; HezkSaila 1984/85; Soin-hezkuntza; J.M. Goñi; Baga-biga; Kuxkux/3; I. Añon; P. Alkain; K. Igea; EEM HizkLiter; F. Rodriguez; B. Astobiza; S. Goñi; M. Ausin; Euskara mailaka; I. Antiguedad; I. Irazabalbeitia; F. Garitano; Lan Kide Aurrezkia; J. Agirre; A. Biteri 2; Euskadi jaietan/90; X. Mendiguren B. 2; J. Urrutikoetxea; E. Aseginolaza 4; I. Uria 2; EGA 1984; HezkSaila 3; M. Etxeberria; X. Kintana; L.M. Mujika 2; Legazpi; X. Gereño 2; M. Iturbe; Nazio Arazoa 2; J. Erzibengoa; Elhuyar 2; F. Olariaga; I.A. Berriotxoa; F. Ugarte; Osabide Hezkuntza 2; Kristau Bidea; EMBOroi; Jon Casenave; A. Valdes; R. Egiguren; X. Mendiguren E. 2; I. Urbieta; J. Ormazabal; Agur 1973; Goiz-Argi 1974; Egin 1977 2; J. Jauregi; Euskadi Obrera 1978; EHAA 1984; Baliourritu 1984; Egin 1986; Basarri; A. Arozena; Hemen 1987; P. Zelaia 3; Herr 1987; DV Zabalik 1987; Egin 1988; X. Aramendi 3; EHAA 1988 5; J. Landa; E. Larrañaga; R. Zapirain 3; I. Orbea; J.J. Goenaga; J. Elustondo; X. Lete; J. Lezamiz; aurrera eroan , eruan 14: Eguz GizAuz; Euzko Deya 1921; Euzkadi 1933; Euzkadi 1936 2; X. Gereño 2; C. Jemein; SM; B. Aurre-Apraiz; Anait 1970; Kardaberaz 1976; J. Urkiza; Zeu zeutara; aurrera hartu 1: Jaunaren Deia 1969; aurrera urten 1: G. Nazabal; aurrera jardun 1: I. Olaberria; aurrera jarraitu 17: J.M. Arratia; Argia 1931; Basarri; Biologia; B. Latiegi; J. Lekuona; M.A. Elkoroberezibar; M.E. Laboa; G. Nazabal; ZArg 1974; A. Erkizia; Goiz-Argi 1983; Punto y Hora 1985; Deia 1986; DV 1990; Z. Andonegi; Eguna 1990; aurrera jo 38: P. Iztueta; Jaukol; K. Gallastegi; Onaind 3; J. Garitaonaindia; Basarri; B. Latiegi; P. Arregi 2; J.A. Arana Martija; OinBizk; Gizartea/OHO; Saioka/6; J. Agirre; J.M. Lekuona; J. Sudupe; G. Garate; Fisikaren historia; J. Iturralde 2; T. Irastortza 2; J. Lizarralde; G. Etxeberria; ZArg 1974 2; Argia 1983; VozEusk 1984; Egin 1987 2; I. Garate; J.A. Arrieta; J.J. Goenaga; J. Elustondo; Hemen 1989; Herria 2000 Eliza; aurrera joan 70: Muj; I. Albisu; Eliz-Cantachoac; Gipuzkoarra 1910; Euzkadi 1918 eta 1936; Euskadi Obrera 1978; I. Aranburu; Alzola; J. Kerexeta; SM Eztenk; J.A. Goiria; J.A. Etxebarria; Txill 2; Enb; P. Iztueta 2; F. Mendizabal 2; NEtx Nola; Kandida Amaren bizitza; A. Sorarrain; B. Larrakoetxea; F. Zubiaga; M. Iturbe; Ataño Zigor; Y. Oñatibia; B. Albizu; J.L. Goikoetxea; E. Etxezarreta; J.M. Satrustegi; HezkSaila 1984/85; EHAA 1985; Zer 1986; Hemen 1987; Egin 1988 eta 1989; T. Castresana; X. Gardner; I. Laspiur; I. Uria; Agenda 1990; A. Urcelay 3; Salbamena eta Kristau bizitza; Kondairan zehar; M. Aramendi; UZEI; X. Gereño 2; J.A. Agirre; OñatiLib; E. Knorr; J. Agirre; M. de Lezea; X. Galarreta; X. Monasterio; M. Escribano; I. Tapia; J.L. Lekunberri; Basarri; Lab; A. Pagola; J.R. Zabala; J.M. Etxaburu; J.J. Goenaga; Eguna 1990; Urraspide; aurrera segitu 3: UZEI; Izeta; M. Manterola.
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
aurrera atera : DFrec 34; AB50 8; Euskalterm 1; aurrera bota : DFrec 2; AB50 1; aurrera bultzatu : DFrec 1; aurrera egin : DFrec 20; AB38 2 (horietan aurrerat egin 1); AB50 3; HiztEn (1 aurrerantz joan edo segi; 2 aurrerapenak egin, hobetu); aurrera eraman : DFrec 65; AB50 6 (horietan aurrera eman 1); Euskalterm 1; aurrera eroan : DFrec 1; AB50 1; aurrera ibili : DFrec 1; aurrera jarraitu : DFrec 23; aurrera jo : DFrec 13; AB38 4; AB50 2; aurrera joan : DFrec 46; AB50 1; Euskalterm 1; aurrera segitu : DFrec 7. Ez dugu aurkitu bestetan: LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Beste hiztegietako formak: aurrera egin : EuskHizt (AS); ElhHizt (AS: 1 avanzar; seguir adelante; 2 progresar; mejorar); HiruMila (avanzar, tirar para adelante); Casve EF (poursuivre); PMuj DVC (adib.: avanzar, ganar terreno, ascender; G progresar, aprovechar, florecer, brillar; seguir, proseguir, continuar); aurrera etorri : DRA (avanzado, precoz); aurrera jo : HiruMila (seguir para adelante, avanzar); PMuj DVC (adib.: pasarse de largo, batir la marcha); // Eta gainera PMuj DVC (adib.): aurrera erein B: volear, sembrar a voleo, a pulso; aurrera irten: salir al encuentro, anticiparse; aurrera joan: progresar, avanzar, adelantar; aurrera ekin: forzarse para proseguir; aurrera eragin: hacer progresar, hacer avanzar; propulsar, impeler, empujar hacia adelante; aurrera atera G (intr.): prevalecer, predominar, aventajar; aurrera atera (tr.): poner en cobro, a buen recaudo, asegurar; (tr.) sacar a pulso (venciendo dificultades) // Ez ditugu aurkitu besteotan: EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; XarHizt; HaizeG BF; Lh DBF.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + s.u. atera / EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
Kalko-itxura handi samarrekoak dira a. atera hau eta ondoko a. eraman (aurrera jo, berriz, libreagoa ote den aipatu da); baina erabili-hedatuak, Hegoaldean; Euskaltzaindiak erabakitzekoak dira. onartzekotan:
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
atera: -ra.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
onartzekotan, aurrera sarreran eman liteke azpisarrera gisa.
Erabileremu dialektala
Heg.
Aztergaia: azpiak atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau48 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Aztergaia: aztarnak atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1998-01-14 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
ik. OEH: aztarrenak atera (AS).
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
atera: -ak.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
aztarna sarrerari dagokion azpisarrera.
Aztergaia: babak eltzetik atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z9:OEH-AS | 2017-12-19 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
OEH: BABAK ELTZETIK ATERA. "Babak eltzetik atera, imponerse, poner el mingo, cortar el bacalao; litm.: sacar las habas del puchero (G-to, AN-larr)" A EY III 302. "Orrek eltzetik babak atera dizkik, ése ha hecho fortuna, litm.: ése ha sacado habas de la olla (G-azp)" Ib. 292. Cf. Inza NaEsZarr 1304: Besteen ixipuz garbittu nai dittu uli(a)k, eta eltzetik bestek atera ta jaten babak, 'ez du nekerik den txikiena ere artu nai' (AN-ulz). --Orra bada, ezkondu egiñ nai nuke, eta nola. --Ikusiko litzake! Onek aterako dizkigu eltzetik babak. Moc Damu 16. Onek atera digu ederki / oraiñ eltzetikan babak, / izketan oso azkarra dago, / nork jarri berari trabak? Olea Auspoa 39, 139. Orrek babak aterako ttik (dizkik) eltzetik. (AN-ulz). 'Orrek bizia aterako dik; gauzak argituko dizkik'. Inza NaEsZarr 1913. Ara, berriz! Onek aterako zizkiguk eltzetik babak! TxGarm BordaB 113. Zuk atera dizkiguzu eltzetik babak. Ea zer derizkiogun, Erlijioaren arabera, rock and roll dantza berriaren zilegitasunari buruz? Gu ez gara nor galdera hau erantzuteko. MEIG I 205.
babak eltzetik atera 11: Berria 7 (adib.: Igo berriari ezin zaio babak eltzetik ateratzeko eskatu), EiTB (Gogorra duk bizitza, eta gu ez gaituk beti hemen egongo, hiri babak eltzetik ateratzeko), Argia 3 (adib.: inork ez dizkizu babak eltzetik aterako zeu borrokatzen ez bazara).
Beste (edozein) iturritako erabilerak
babak eltzetik atera : Berria 2 (Baina hori ere ez da berria, taldeak hondoa jo duen bakoitzean, etxeko entrenatzaileari dagokiolako babak eltzetik ateratzea), Iñaki Arranz (Hortik aurrera, zakurraren salara, pikutara, adarra jotzera eta babak eltzetik ateratzera joango da, besteak beste, mutikoak esandako guztiak hitzez hitz ulertzen dituelako), Urtzi Urrutikoetxea (Egun batez haren menpean egon nintzen eta esan dezaket egia zela: gizon onengatik surtaraino joango zen, baina ez zezatela begirunerik espero alferrek ez eta babak eltzetik ateratzea besteen esku uzten zutenek ere - berak, bere hitzekin, lanaren hasieran ohartarazi bezala), Harkaitz Cano (Egin kontu aldizkarietako azaletan zirujau honen eskuen argazkiak ateratzen dituztela, arrakasta handiko medikua da, baina gero babak eltzetik ateratzeko orduan bere eskuak ez dira aitari buruan duen tumorea kendu eta ebakuntza behar bezala egiteko gai, eta aita, judutarra, hil egiten da).
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Esapide idiomatikoa da, erabilgarria eta azpisarrera gisa jasotzekoa.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa baba sarreran.
Aztergaia: bandera zuria atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHadib [2] | 2023-05-16 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.
Aztergaia: bere neurritik atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHL | 2021-07-13 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
neurri -- (Con vbs. como iragan, irten, atera...).Cf. infra NEURRITIK KANPO(RA). * Iñoiz bere neurritik ataratzen bada be serenuak errespetuz beiratzen detsa. SM Zirik 53. Zoritxarrez, laister dator geiegikeria ta naaspilla, gauzak bere neurritik ateratzea. Vill Jaink 79. Ni askotan neurritik atera egiten nintzan. AZink 169.
LB: 3 Eta... zer ikasten zabiltzan jakinda..., ez nuke baztertuko, kontua bere egiazko neurritik ateratzen bada, zure ikasketei ere eragitea (Elkar); EPG: 3 Iragankortasunari eta behin-behinekotasunari buruzko eztabaida neurritik atera da (Berria), Bazekiat, hala ere, kartzelara sartu bezain laster "tratu txarrak" salatuko dituzuela, beti bezala, gauzak bere neurritik aterata (Rafa Egiguren); ETC: 30 Boladan egon da kontu hau azkenaldian, baina ez dakit dagokion neurritik ateratzea ere komeni den (Jon Sarasua), Gauzak bere neurritik ateratzen ari zarela iruditzen zait (Miren Arratibel).
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
Elhuyar: neurritik atera exagerar, sacar de quicio; Adorez: 0; Labayru: 0;
Bestelakoak
neurri 5 iz. Egokitzat edo normaltzat hartzen den kopuru edo tamaina jakina. Guztiak du bere neurria. Jaunak gauza guztiei ipini diela beren neurria. Janean eta edanean neurri ona eta modu ona gorde. Azaltzen zuen, ez luze eta ez labur, neurri onean. Gauzak bere neurritik ateratzea: bere onetik ateratzea. Neurria igaro. Neurri gabe edaten duenak. Jainkoaren edertasun neurri eta mugarik ez duena (Ik. neurrigabe).
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Esapide idiomatikoa da eta azpisarrera gisa jasotzekoa. Adibidea azpisarrera berrian jasotzekoa da.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa da neurri eta atera sarreretan.
Aztergaia: berearekin atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z9:OEH-AS | 2017-11-16 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
OEH: BEREAREKIN (NEUREAREKIN, etc.) ATERA (Aq, Dv, H (que cita a Echve)). "Salir con la suya, item, berearekin atera" Aq 1428. Aldi guzietan burua agertu nai duenari edo berea ta berea baizik ez denari ta berearekin beti atera-naiari ere. Mb IArg I 93. [Etsai] aiek berenarekin atera ez ditezen, ta anima ura betiko galdu ez dedin. Echve OngiB 3s. Berearekin ateratzeagatik eder eztana ere egingo lukete orrelakoek. Zait Plat 124. An atera zan poz-pozik, azkenean orratio bereakin atera zala-ta, ezer pagatzeke alegia. Berron Kijote 192. Aita triste ta ama negarrez asten zaizkit, baña ni nerearekin aterako naiz. TxGarm BordaB 129. Baiñan alperrik. Aiek berenarekin atera ziran. BBarand 178.
adib: bere2 5 (Esapideetan). Berea egin: nahi duena egin. Egin zituen ahalegin handiak berearekin irteteko. Han atera zen, poz-pozik, azkenean berearekin atera zela-eta.
berearekin atera 29: Berria 3, EiTB 25, DiarioVasco.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
berearekin atera 5: Xabier Olarra 3, Patxi Altuna, Fernando Rey.
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa gehitzekoa bere eta atera sarreretan.
Aztergaia: bidera atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHL | 2023-05-16 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.
Aztergaia: bidetik atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | UF (IZE+ADI) | 2023-02-23 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Azpisarrera gisa jasotzekoa da irudizko adiera ere baduelako.
Aztergaia: bizarra atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHadib | 2023-05-16 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Ohiko lexien atalean jasotzekoa da (bizarra irten adiera bakarrik da kontuan hartzekoa, da ad.). Bide batez, bizar sarrerako 3. adiera bitan behintzat banatu, metalurgiari dagokiona bereizita.
Aztergaia: bizibidea atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHdef [2] | 2023-05-16 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Azpisarrera gisa jasotzekoa da.
Aztergaia: bizimodua atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHadib [2] | 2023-05-16 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Azpisarrera gisa jasotzekoa da.
Aztergaia: buila atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z11:EHadib | 2023-05-16 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Azpisarrera gisa jasotzekoa da Herr. markarekin. Horrez gain, builaka sarrera arautuari g.er. marka kentzea komeni da.
Informazio lexikografikoa
Mailak
Herr.
Aztergaia: burutan atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau58 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS
Aztergaia: dirua atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z2:IkHizt | 1993-02-25 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
| Lantaldearen proposamena: | UF (IZE+ADI) | 2023-02-23 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Lexia konplexua (erabileremu mugatukoa)
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa
Adiera bat baino gehiago du, eta azpisarrera gisa jasotzekoa da.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
Azpisarrera gisa jasotzekoa diru eta atera sarreretan.
Aztergaia: droga atera
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Lantaldearen proposamena: | Z4:HBL | 1998-10-07 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
atera.
Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio
droga 1 sarrerari dagokion azpisarrera.
Erabileremu dialektala
Bizk.
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
