Hiztegia - EHHE

001 Abade [6]

abadesa

abatei

- etxe-abade

- apate

- apat

001a Abadia [2]

- apatia

002 Abagadaune [2]

abagadaldi

003 Abar [14]

abar

abareta

abarrean

abartegi

abartu

abaritz (!)

abaro (!)

abarrakitu

harrabots

zabar

arba (!)

arbazta

zarba

zarbazta

004 Abendu [1]

005a Aberats [3]

aberasgarri

aberatsi

005 Abere [8]

abelbide

abeldun

abeletxe

abelgorri

abelodi

abeltegi

abere mutu

006 Abuztu [2]

abuztua egin

007 Adar [17]

adabegi

adaburu

adakin

adaje

adalko

adantzu

adapo

adar-makur

adarnatu

adarra jo

adazu

addar

adegi

adondo

adaki

adakitu

007a Adareta [1]

134a Adats [1]

008 Aditu [10]

adikune

adila

adilari

adimen/adimendu

adiunde

adi

adibide

aditz

aiurri (!)

009 Agur [8]

agur egin

agur eta erdi

agurgarri

agur-magur

agurmaria

agurreria

agurztatu

010 Ahaide [5]

ahaikatu

ahaiko

ahaide nagusi

ahaidetasun

011 Aho [17]

ahakan

aharantza

ahats

aheri(a)

aho-handi

ahomenta

ahopil(o)

ahozabal

ahuspe

ahaire

ahakar

ahapaldi

aharra (!)

aharrausi

ahobizar

ahots

012 Ahul [2]

ahuleria/ahulkeria

- arol

013 Ahutz [3]

ahutzetako

auzka

014 Aingeru [3]

aingeru begirale

aingeruzko

015 Aita [28]

aita

aitabisaba

aitaborze

aita handi

aitaizun

aitaki

aitama

aitanditxarko

aitarren seme

aitasaba

aitaso

aitaxo

aitso

attitto

aitabitxi

aitader

aita izan

aitano/aitane

aitaren

aitona

aitonume

aitoren/-onen seme/alaba

aitaonenseme etxe

- Aitor

aitatu

aipatu

aipagarri

aipu

016 Aizkora [5]

aizkolgile

aizkolta

aizkoratu

aizkolari

017 Alhatu [20]

alhatu

alamentu

alarazi

alha

alagura

halatu

hala

alamarka

albide

aliri

alhaba (!)

alabaizun

alabasasi

alabasazan

alabaso

alabatxo

alabatzako

arralaba

alababitxi

alabaeder

018 Alkate [3]

auzo-alkate

alkatez

019 Ama [21]

amabisaba

amaborze

ama handi

amaizun

amama

amanditxarko

amandre

amañi

amasaba

amaso

amatto

amaxo

amazulo

amiña

amabitxi

ama(n)der

amona

amona mantagorri

ama birjina

amaginarreba

020 Amets [2]

ametseta

021 Anaia [4]

anaiaizun

anaiatxo

anaitzako

anaidi

022 And(e)re [7]

anddereder

anderauren

andrakilla

andreki

Andre Maria

andredena

023 Antsia [2]

antsikabe

024 Apal [6]

apalategi

- apala

- balda

zapal

zapalda

025 Apez/Apaiz [5]

apex-seme

apezetxe

apeztegi

apex

134b Arrats [7]

arrastegi

arrasti

arrats-hegi

arrastiri

arratsalde

arratsaldi

026 Ate [22]

ate

atalase

ataposta

atarte

ate-buru

atetila

atetzar

atezain

atondo

- at

- athendustatü

- atamüstatü

ataide

ataka

atera

atari

atalmendatu

atalondo

- ari

atal (!)

txatal

zatal

027 Azal [21]

azal

azalatu

azaldatu

azalde

azaldor

azaleratu

zalauts

zaldar (!)

zail (!)

zaldi (!)

zaldi-buztan

zaltzain

zaldizko/zaldiko

zalgurdi

zaldun

zaldunaketa

zaldun-aratuste

zaldunbide

zaldun-buruzagi

zaldunde

zalduneria

028 Babes [1]

035a Bagai [1]

035b Bakant [2]

- bagant

029 Bake [3]

bakea egin

bakeoso

baketan

030 Baldin [7]

baldinba

baldinbere

baldinde

baldinetan

baldinetaria

baldintza

031 Balea [4]

balenarri

baleazale

- lumera

032 Baratu [36]

♦♦ baratu/paratu

- parada

baratz

baratxa

baratxu

baraxtu1/baraxtu2

baratxe

maratz

baratze (!)

baratxuri (!)

♦♦ bare1

nare

bare2 (!)

baraistu (!)

barakarro

barakuilu

barakuilora

barakurrilo

baranga

baraskoil

baraxixa

barekarakoil

barekurkuilu

barekurlo

baresbarakila

bareskurlo

baretximar

marakilo

barraskilo

bare3 (!)

bareak heldu

bare-handi

♦♦ bazkari

bazkarite

bazkarraldo

bazkaldu

033 Barkatu [6]

barkagarri

barkamenduskatu

barkazio

barkamen/barkamendu

barka eskatu

034 Barren [36]

barren

barrena

barrendegi

- barbildu

- barga

barrandatu

- barrandan

barne

barna

barrun

barruna

barrunbe

- barrundatu

barru

barruti

- barruki

barro

barre (!)

barregarri

bartz (!)

barzi (!)

bazpi

baso (!)

basagizon

basahiri

basajaun

basamortu

basarte

basetxe

basakaran

basurde

basaka

basoi

basa

baserri

baserritar

035 Bat [47]

bat

baka

baku

bakun

bakura

baño

baten bat

bateo

bate(t)an

batto

batu

batxo

batza

batzandu

batzu

bana

banaborratu

batzarre

bakan

bakandatu

bakandu

bakar

bakoitz

bedera

batbedera

bederakar

bederatzi

bederatzi hogei

bederik

bederen

ezperen

ezpererik

ezperetanik

bete

betegin

beteginzarre

ipete (!)

beti (!)

betibizi

betidanik

betan

bet-betan

gabe

gabezia

gabeko

gaberik

- barik

036 Bazka [4]

- mazka

- barrabaska

bazkatu

034a Bazter [2]

bazterretxe

037 Bedeinkatu [3]

bedeinkazio

bedeinku

038 Begi [30]

begi-belar

begiko

begiluze

begitandu

begitaune

begitazio

begite

begi-urdin

begizko

begizta

begiztatu

begizto

bekain

bekar

bekarai

bekatxo

bekoz/bekoz beko (!)

bekozko (!)

bekurunde

betezpal

betor

betortz

txibista

begi-nini

begitarte

begitartos

bekaitz

letagin

bekoki

039 Begiratu [5]

begirada

begirale

begiratzaile

begira

040 Behatu [8]

behako

beha

beharri

beharrazaldeko

beharri-belar

beharrondoko

belarrimotz

039a Beila [1]

041 Beltz [14]

beltz

beltx

beltzaran

beltzune

belztura

beltzurda

beltzuri (!)

bele

belabeltz

belapika

belatxiko

belaxaga

belatxinga

belatz

042a Belu [3]

belubegi

belumendu

042 Berandu [5]

berantarbi

berantu

berandatu

043 Berna [13]

♦♦ berna

bernadaka

bernazain

pernazkaka

bernazaki

hezur (!)

hezueri

hezurberritu

♦♦ belaun (!)

belaunaldi

belaunikatu

belaunika

belauniko

039b Bigira [1]

044 Bizi [18]

bixika

bizigarri

bizikide

bizinahi

bizio

bizitore

bizitza

bitxi

bitxidun

bitxilore

bitxikeria/bitxitasun

pitxikula

bizkor

piztu

arrapiztu

berpiztu

pizgarri

045 Borda [4]

bordaldu

bordari

bordariar

046 Bortitz [2]

bortizkeria/bortiztasun

047 Bortz/bost [22]

boskoitz

bosnotz

bostarri/bostarrika

bostoñaza (!)

bost-oilo

-bo

borobil

zazpi (!)

zazpi hankako atsoa

zazpi izarrak

zazpi lapurrak

zazpi-sugate

zazpi txitoak

zazporri

hogei (!)

berrogei

hogeiarte

hogeieratan

hogeietan

hogeitak/hogeitakaz/

hogeitaz

hogeita lau oreneko

048 Boz [11]

boz

boz apal

boz batez

boz nagusi

bozka

poz (!)

bozgune

pozarren

pozgatu

pozik

bozkario

049 Damu [4]

dametsi

damuari

damurik

050a Deitoratu [2]

deitore

050 Deitu [12]

deitura

dei

deiagora

deidura

deietan

deiez

deiadar

deiadar egin

deiadarren

deiadarroso

deitatu

051 Dolu [3]

dolamen

dolu ukan

052 Dorre [1]

053 Eban [15]

eban/ebaki

ebaki-belar

ebatune

epai-

epai

epail

epaile

epain

epaipide

epaite

epe

epatu

erabaki

hebain

ebatsi (!)

054 Ebatzi [2]

irabazi

055 Edan [16]

edan

edabe

edalontzi

edari

edateko

edatun

edaran

ardo/arno

ardanaska

ardanbusti

ardandegi

ardantze

arno-bustiño

- ardanburu

- ardangrina

mahatsardo

056 Eder [7]

edergailu

edergarri

ederretsi

ederrez

edertaratu

ederto

057 *Edin [26]

♦♦ *edin

-di

-din

jin

ediren/idoro

edireitze

jaiki

eraiki

jaio

jaiotari

jaiotza

jarraiki/jarraitu/jarrain

jarraika

jarraikai

jarrai

jarraio

♦♦ erion (!)

irion

irigoan

irioide

jario

darion

herio

heriotza

arerio (!)

anuerioak (!)

058 *Edun [29]

*edun

-dun

eduki

eraduki

*eradun

erauki

ukan

ukanduru

- ituten

heuragi (!)

ugari

ugaldu/ugaritu

ugaride

ugariez

ugarizta

jaun (!)

jaun eta jabe

jauntxo

jaunzor

jauregi

jauretsi

jabe

jabeandre

jabetu

jaundone

jaungoiko

jaungoikoarrengo

jaungoikoilo

jaurri (!)

059 Egosi [2]

ekosari

060 Egotzi [19]

ekoitzi

ekoizle

ekoizpen

eragotzi

eragozka

erauzi

erauzkin

jauzi

jauzkeiri

jauzketa

jauzki

jauzkidatu

jauzteka

jauzteketa

jauztikalari

jauzteko

jauztiri

urgatzi (!)

061 Egun [39]

egun

eguantz

egunabar

egunsenti

egurastu

egutera

- ekera

eguzari

eguzaro

eguazten

eguberri

eguen

egundaino

egundo

eguraldi

eguzki

eguzki-begi

ekain

ekaitz

eki

ekialde

engoitik (!)

iguriki

higuin (!)

higuindu

egubakoitz

ebiakoitz

uda

udalandu

udalen

udamin

udaro

daguenil (!)

udare (!)

udaretze

madari (!)

madaritze

malko2

malko1

062 Egur [18]

egur-belar

egurbide

egurketa

egurketari

egurtze

gurdi (!)

gurdibide

gurdigile

gurpegi

gursarta

gurtaker

gurtese

gurteskalla

gurtetz

gurtigun

gurtzil

gurpil (!)

063 Eho [44]

♦ eho

ehaile

ehoaldu

ehe

ehoki

eihera

ile (!)

ilai

ilain

ilede

iledi

ile-barban

ile-malta

ile-mamo

ile-munjaro

irin

irinbonba

irin-onedeki

birrin

birrindu

birringatu

ehun1

ehuna

ehunen

ehun-hosto

ehun2

ehule

ehundegi

- geun

ero1

eraiteka

- daragun

ero2

erasun/erotasun

haragi (!)

arakaitz/arakaizto

arakun

haragiki

harakai

harakin

harategi

aratuste

eraile

erail

064 Ekin [18]

ekin

akioan-akioan

akio egin

irakin

jakin1

jakiara

jakina

jakinduria/jakituria

jakintsu

jakite

jakiteria

jakitun

jakitus

jakiunde

jakile

jakin2

ide/kide (!)

ideko/kideko

065 Eliza [8]

eliza-aitzin

elizalde

elizari

elizate

elizaurre

elizkari

elizpe

066 Elur [5]

elur-luma

elur-malo/elur-maluta

elurrauso

elutsa

067 Eman [11]

emai

emaienak

bonbon

iramon

jaramon

maite

maitasun

maitazarre

maitatu

maitagarri

068 Eme [13]

emabatzarre

ema erdi, emerdi

emagin

ematxar

menatura

emakume

emasabel

emasabel-belar

emazte

emazteki

emeki

emekixe

069 Endore [1]

070 Entzun [5]

entzuerri

entzuez/ez-entzun

entzute

erantzun

156b Erori [1]

071 Erraz [1]

072 Erre [5]

errari

erregaldostu

erregarri

erresumin

073 Errege [8]

errege-bide

erregetxo

erregetxopit

erregexka

erretate

erretatu

erretegi2

073a Erregina [1]

074 Estakuru [3]

estakuruketa1

estakuru-mestakuru

075 Etsai [3]

etsai-beldurtzaile

etsaitasun/etsaigo

076 Eutsi [6]

euskarri

eustaga

*eradutsi

uste

ustekabe

070a Ezagun [14]

ezagun

ezauari

ezagun izan

ezagun-ez/ezezagun

ezagutu

ezaupegi

ezagupen

ezaupide

erazagutu

zauri (!)

zauritu

zorne

zorne-belar

- sorna

077 Eztei [4]

ezteiatu

ezteile

eztegu

078 Faltsu [3]

faltsatu

faltsakeria/faltseria

079 Fede [3]

fedatu

fedegabe

080 Festa [4]

bestaberri

bestale

festamu

081 Fidatu [6]

fidamen

fidantz(i)a

- fiat

fida

fidos

081a Fio1 [1]

081b Fio2 [2]

- fiodera

082 Gain [146]

♦♦♦ gain

gainbehe

gaineandu

gain-ihar

galatz1

galatz2

galeiho

ganboila

gando (!)

gandu2

gantxe

-gan (!)

-ga (!)

gaindi

gailendu

gaihendu

gandu1 (!)

gandutu

kain (!)

kinber

gimurzi

♦♦ ganga

gangatsu

gangaila

gangailen

- gingil

gargaila

gargailetara edan (!)

gargaildu (!)

- karkaila

gangarabil

♦♦ gangar1

gangar2

gangar3

gangarda

gangarla

gangarril

gandor

gandorki

gangor

♦♦ galdur/galdurru

gailur

gailurdiru

galdor

galdots

♦♦ gantz

gantxar

gantxarri

gantxirri

gantxoil

gantxuts

gantzatu

gantzero

gantxigor

gantzagi

gantzutu

gantxitu

gantzu

♦♦ igan/igo

igande

ikai

ike

nike (!)

iragan/igaro

iragaro

♦♦♦ garai

garaitiko

garbarei (!)

garaite

♦♦ garaitu

garaikoa

garaipen

garait

garaiti(a)

garatu

gara

garezur

garondo

gartzelai

garun

gaila/galia (!)

gailadi

galin (!)

garo1 (!)

garadi

garamar

garamendi

gareban

garopaite

garota

garo2 (!)

garasta

garastatu

♦♦♦ gari

galafari

galatz3

galaza

galbahe

galeper

galeze

galgorri

galots

galtxuri

galtzu

galza

garil

garitza

gari-zori

- garbeltxagi

- gargale

- garhi

- gari ‘garatxo’

egari (!)

egarsari

garagar

garagardo

garagarril

garagartzaro

♦♦ garbatu

garbai

garba1

garbi (!)

garbitoro

garbitu

garbitzaiki

garbizu-

♦♦ garbal

kalpar

♦♦♦ galdu

galarazi

galdumendi

galdura

galduro

galetsi

galgarri

galtzapen

kalte

kaltean

kaltiar

galendu (!)

galde (!)

galdatu/galdetu

galdera

galdegin

galdeitza

galdo

083 Gar [14]

gardostu

garkarastatu

garmendi

garretan

- gartu

egarri (!)

egartsu1

egartsu2

garratz

garlatz

garraxka-belar

garrazta

karmin

082a Garba2 [3]

garba3 (!)

garbaginen

082b Gartzeta [1]

084 Gatz [14]

gatzari

gatzartu

gatzil

gatzontzi

gatzotz

gatzagi

gatzaio

gatzatu

gatzun

gazi

gazitu

gazta/gasna

gazur

085 Gau [19]

gau

gau-enara

gauerdi

gau-hontz

gautxori

gaur

garbaindian (!)

gaurdaino

gaurgehiago

gaurgero

bart

bartanik

berdantza

afari

afaldu

afaloste

afari-iski

afariusi

bariku (!)

086 Gauza [2]

ezgauza/gauzaez

087 Gero [3]

geroengo

- gesu/gesi

088 Gibel [9]

gibel-handi

gibeleko

gibeldornu

gibelgorri/-ori/

-txorrotx/-urdin

gibelalde

gibelamendu

gibelatu

gibelondo

089 Gizon [12]

gizagende

gizaseme

gizaki/gizonki1

gizazalke

gizeli

gizonto

gizontto

gizontxo

gizonxkila

gizotso

izurde

090 Gor [44]

gor

gorraize

gorsortu

gorbizi/gorbezi

gormindu

gogor

gordin

gorri

gorrail

gorrara

gorrarats

gorrats

gorrikara

gorrina

gorringo

gorritarako

gorrizta

igorri

igorle

irten

urtento

aurtiki

aurtikikarika

aurtikilaska

jaurtiki

jaurti

igurtzi1

igurtzi2

igurdi/egordi

egortu/ekortu

golde (!)

goldarapo

goldarron

goldaspeka

goldatu

goldatz

goldatzaio

goldebat

golde-lur

golderna

goldeska

goldeuski

goldopil

goldenabar

091 Gorroto [3]

gorrotatu

gorrotagarri

092 Gose [8]

gosaia

gosailu

goseak

gosekil

gosari

gosaldu

gosari txiki

093 Gudu [5]

- guda

gudari

gudatu

guduka

094 Gutun/kutun [2]

095 Haitz [26]

haitz

haitzarte

haitz-buru

haitzulo

haitzurdin

haizpe

aitzur

aitzurketa

aitzurkulu

aitzurrotx

aitzurtu

aitzurre

aizto

aiztaga

aiztur

gaitz (!)

gaizkile

gaizkoatu/gaizkondu

gaitzi

gaixo

gaizki

gaizko

gaizto

gaiztofikatu

gaiztoto

gaiztotoro

096 Handi [71]

♦♦ handi

haandi

handiari

handientsu

handigaitz

handi-handilo

handikeria1/handikeria2

handiki1/handiki2

handikote

handikutun

handi-mandi

handios

handipot

handiskote

handitasun

handi-ttipi (-txiki)

handizuren

handurreria

hantuste

handitu

hantu

hanpatu (!)

hanpa

hanpurus

hanpurutu

♦♦ anitz

♦♦ hamar

hamarra

hamarren

hamartsu

hamartzuk

hamabost

hamahiru

hamaika

hamalau

hamarratz

hamasei

hamazazpi

hemeretzi

hemezortzi/hamazortzi

hamabi

hamabikatu

amaina

amaitu

amai

♦♦ aker

aker-aihen

akertzantz(a)

akelarre

aketo

aketiren

ahardi

ahardi-ordots

aharkela

arditx

artama

ahari

aharka

ahartzain

ahalusain (!)

ahartzartz

ahuntz

ahuntzar

ahuntz-erdara

ahuntz-hosto

ahunztika

ahuñe

antxume

antxumatu

auma

aketz

097 Hanka [1]

098 Haran [2]

aran

099 Harea [3]

hareatza

hare-harri

100 Hats [47]

♦♦ hats

hasperen

hatsalbotu

hatsanka

atsitu

- ats

arnasa

asaskatu

asti

astin(du)

astun

astun eman

atseden

atsedengarri

atsegin

atsegin egin

atsegingarri

atsekabe

atsekabada

haserre

haserretu

hausnar (!)

asaldatu

asalda

asaldu1

asaldu2

asaldura

♦♦ hasi

hasikin

hasmenta

hastapen

haste

hatsarre

haskari

♦♦ ase

asera

aski

asko

asko (den) adina/

asko (den) adinbat

aspaldi (!)

aspaldian

♦♦ atso (!)

asotza

atso-lor/atso-lorreta

atso-palaka

atsorio

atsotitz

101 Hatz [103]

♦♦ hatz

atximixka

atximur

atzazal

atzoskol

azarkatu

azkazal

azazkuilu

azazkar

azkordin

azkura

aznarru

azpantar

hatz-belar

hazpegi

haztamu/haztamuka

azarri (!)

atzeman

atzo

atzodanik/atzoganik

atzo zortzi

azken

azkendu

azken fin

aztal

aztapo/oztopo

hazta1

atzapar

ama birjinaren atzapar

atzaparkada

atzaparrada

atzaparta

aztapar

aztaparkin

aztapar-kosko

aztaparretaratu

atzamar

atze1

atzelari

atzera

atzetik

atzigar

atziri

atze2

atzerri

atzetu

atzen

atzena

atzendu

atzeren

atzitu

atzipe

atzipetu

atzipio

atxilotu

atxilo

azpi

azpiegatz

azpierre

azpikotzatu

azpiola

azpiratu

azpigun

azpimamula

azpin

azpitroila

azpizorri

azpizun

aztarren

aztarna

aztertu

aztarrondo

aztartegi

aztarkada

azterka

azterri-

aztarrika

aztakarra-

behatz

behatzarri

behaztopa

behaztopa-harri

behazun (!)

♦♦ hazi

azatz

hazaita/hazama

hazikuren

hazil

hazizurri

hazkor

hazmendu

hazkurri

hazta2

azaro

azkazi

aztura

azkar

azkarrara

azkor

azti

aztiatu

aztinantza

aztu (!)

102 Hauts [16]

hauskara

haustarri

haustegi

hausterre

haustiatu

errauts

errautsi

hauspo

hauspogile

hauspogin

hauspotegi

hautsi

ausiabar

hautsi-mautsi

haustura

103 Hezi [32]

hezi

heziez

heziko

heztiri

hezkur (!)

ezkurbeste

ezkurdi

ezker (!)

ezkerdo

ezkerret

ezki (!)

ezpel (!)

ezpeldi

ezpeleta

ezpelko

ezpeltsu

heze

ezo

heztul (!)

ezti

eztimetxa

eztitu

ezko

erle

erlabio

erlakizten

erlanbo

erlaro

erlategi

erlauntz

erle-belar

erle-txori

104 Hil [30]

♦♦ hil1

ilbeltz

ilegun

ilull

hilabete

ilargi

ilargi-jo

ilargi xuri

iretargi

ilaski

ilaskiara

ilen

ilun (!)

ilunabar

ilunantz

ilunbe

ilundiri

ilunetan

iluntze/iluntziri

♦♦ hil2

hilarri

hildumatu

hiliki

hilkarre

hilotz

hiltzeka

ilor

ilorta

irol

xiroldu

105 Hoin [17]

hoin

oinatz

oindagora

oinorde

oin(t)uts

orberatu

orbi

orbide

orkoi

orkatila

orpo

ortuts/ortoz

ortustu

ortutsik/ortozik

ohondikatu (!)

ondiko (!)

ondikatu

106 Hor [58]

hor

hordi

hordi arrail

hordi-lapa

hordi sats

hori

horail

horasta

horats

horikail

horika

horikara

horixka

horixkara

horixko

ohara

ohalano

oratu (!)

- olagarro

ozar

hortz

hortxikatu

hozka

hozkada

otso

otsalarre

otsatz

otsoko

otsorpo

otsozulo

otsail

ozpin1

ogi

ogi-azpiko

ogiketa

ogitu

ogituko

okin

okuntza

otamen

otarre

otordu

otron

otsein

oturuntza

otzara

ogigazta

okaran (!)

ope

opeil

opil

opilarinzada

opildu

opildura

opil egin

opilkan ibili

opilteria

opil-zulo

107 Horma [2]

horma beltz

108 Horri [9]

orbel

orrikara

orriketa

orril

orriratu

hosto

hostaila

hostoil

109 Hots [15]

hosdun

hotsandu

hotsarka

hotsean

hots egin

hots eman

hotsemateko

hotsendu

hots-hots

hotsidako

ospe

ospatu

ospetsu

110 Hur [87]

♦♦ hur1

ubera

ubide

ubil

uhain

uharri/uharritza

uholde

uraga

uraska

urats

ur-begi

urketa1

urketa2

urmael

urmariatu

urziri/urziritu

uzabal

idol

idor (!)

idorberi

idorsitu

izotz (!)

izotz beltz

ubel

ubelori

ubeluri

ugaraxo

uhadera/igaraba

uhaitz

uhalde

uhar

uharte

uhin

uhin-harta

urdin

hibai

ibai-ondo

hidoi

idoieta

idoiztatu

ibar

ibar-buru

ibarjaun

ibaso (!)

ifar/ipar

ipar-arraka

iparbiso

ibi

ibiri

ibitu

ibide (!)

ipurdi

ipurdiko

ipurtats

ipurterre

igel

igel-kaka

igeri

legen/negel (!)

legenar

legentziar

ugera

uher/uger

uherlo

urte

urtabe

urtarril

urtats

urtaur

aurten

aurtemein

aurtemeindan

geurtz

♦♦ hur2

hurbil

hurko

hurran

hurren

hurrendu

hurrenkin

hura

urrun

urrunean

urrundanik/urrundik/

urrunetik

urruneko/urrungo

urruti

urrutiko

111 Hur3 [6]

hurdi

hurto

hurritz

hurritze

hurrizti

112 Ihes [2]

ihesi

113 Ikatz [5]

ikatz-xori

ikazkin

ikaztegi

ikaztobi

114 Iloba [6]

arrailoba

biloba

ilobaide

ilobaso

ilobatxo

093a Ingude [1]

115 Inguru [9]

ingurina

ingurumari

inguru-minguru

ingurune

inguratu

ingura

ingiraun

ingura-mingura

116 Ino [25]

♦♦ ino

- zainezo

oñon

iño

♦♦ inotsi

eusi

inarrosi (!)

erauntsi

erauntsios

erausi

erauskidatu

erasi

eraskitz

erasia

eresi (!)

erosta (!)

herots (!)

♦♦ euskara

euskalari

Euskaltzaindi

euskaldun

euskal herri

euzko

euzkadi

euzkotar

117 Itxura [5]

itxurant

itxurantza

itxurga

itxuroso

118 Izeba [2]

izeko

119 Izter [9]

ixtaklok

iztai

izter-aran

izter-barrabil

izter-sagu

izterbegi

izter-lehengusu

zizter

058a Jainko [8]

alajainkoa

jainkoaizun

jainkoar

jainkoaren izeneko

jainkoaren oilo

jainkosa

jainkot(i)ar

007b Jarri [4]

jarkatu

jarki1 (!)

-da-

063a Joan [8]

goaia

goazemak, -zu, etab.

joaera

joaira

joangarri

johan

eraman/eroan

156a Jori [2]

gori (!)

120 Josi [7]

jostalari

jostorratz

jostun

erosi

arrerosi

erostun

121 Jostatu [4]

josta

jostailu

josteta/jostaketa

086a Kausa [1]

122 Ke [5]

keatza

kebera

ketan

keztatu

123 Kendu [3]

-ge

-ke

124 Keru [4]

kindu

kino

kirats

125 Kirol [2]

kirolzale

126 Kristau/giristino [5]

kristautu

kristaunde

kristautasun

127 Kutxa [4]

kutxabalda

kutxatila

kutxot (!)

128 Labur [14]

labur

laburto

lau

laudardu

laumutur

lauhortz

lauoineko

laurgitu

lauridikitu

lauzka

laborri

laurden

laurdenegu(n)

laurdenkatu

129 Lagun [10]

lagunabar

lagundi

lagundu

laguntza

alargun (!)

alargun-belar

alarguntegi

alarguntsa

larunbat (!)

130 Lahar [15]

ardui

asu

asuar

lahardi

lahartsu

lahartza

larrakitu (!)

nahasi (!)

nahas-mahas

nahaspilatu

nahaste

nahaste-borraste

nahasteka

nahastela

131 Laino [1]

132 Landa [3]

landaburu

landetxe

132a Lander [2]

landerbeso

133 Lapur/napur/ñapur [4]

lapurren

- naflatu

- lapar

007c Lar [5]

larretan

larregi

larregitxo

larri

007d Larre [9]

larrapo

larratz

larrazka

larre-ote

larretxeki

larrain

largana

larrazken

134 Lats [5]

laster

latsa

latsarri

latsatu

135 Lehen [8]

lehenago

lehenbailehen

lehenbizi

lehenengo

lehenetsi

lehengo

lehengusu

136 Leinu [2]

leinargi

137 Lor [4]

lorratz

lorrin

lortu

138 Luze [5]

luzanga

luzamen/luzamendu/luzapen

utzi

uzten

139 Madarikatu [4]

madariku

madarikatutasun

madarikazio

140 Maiatz [2]

arramaiatz

141 Mairu [1]

142 Maiz [2]

maiztu

143 Maizter [1]

144 Makila [4]

makila-dantza

makilazo

- makulu

145 Mesede [1]

146 Min [20]

min

mingar

mingots

min hori

minte

mikatz

mihi (!)

miazkatu

miaztu

mihi-luze

mizto

mingain

mintzo

mintzaide

mintzaira

mintzaraje

mintzatu

mintzatzaile/-zale

mintzuru

mintz (!)

147 Muga [3]

mugarri

mugaz

148 Murri [5]

murrika

murritu

murritz

murriztu

149 Mutil [7]

mutildu2

mutilzahar

mutiko

mutikozutu

- putiko

mutildu1 (!)

169a Mutio [1]

150 Nar [16]

nar

nardeka

narras (!)

narraseko

narras eta barras

narraski1

narrastaka

narrasti

har

hartzar

harjo

harro

harrokeria

harroputz

harrotasun

harroxko

151 Nazka [2]

nazkatu

021a Neba [1]

152 Negar [8]

negarbide

negargarri

negar-ibar

negar-malko

negar-ontzi

negarti

negar-xopin

153 Negu [4]

negu-azken

neguta

nekaitz (!)

154 Neke [8]

nekaldu

nekez

nekoso

nekatu

nekaporratu

nekazale

nekazari

155 Neska [11]

neskako

neska-senti

neskaso

neskatxa

neskazahar

neskuts

neskame

neskatila

neskato

neskenegun

156 Odol [6]

odoletan

odolgiro

odolki

odoloste

odoluri

157 Ohore [4]

ohorable

ohorailu

ehortzi

158 Oihan [5]

oihanbide

oihantsu

oihantxo

oihartzun

159 Olio [3]

olio-edale

olio-mixar

160 Orain [10]

orain

oraindi(n)o

oraindo

orainga(i)no

orainganik

oraingino

oraino

oraindaino

orast

arestian

161 Ordu [5]

orduanda-

ordulari

orduan

orduango/orduko

105a Orein [1]

162 Oren [1]

105b orkatz [2]

orkazka

163 Oroit [5]

oroipen

oroitzarre(n)

oroitu

oroituki

047a Ortzi [16]

ortots

ortzaizki

ortzantz

ortzikara

oskarbi

oskorri

ostantz

ostarku

osteleuri

ostr(e)ilaka

ortzadar

ortzegun (!)

ortzirale

ozpin2

ozpinarri

109a

164 Oste [8]

osteango

osteiren

ostera1

ostera2

osterantzean

osterengo

ostendu

165 Otu [3]

otu

otoitz

otoi

166 Paradisu [1]

167 Polit [3]

poliki

polito

168 Portu/bortu/mortu [2]

bortubete (!)

169 Putzu [2]

zupu

170 Sabel [7]

sabelaldi

sabeldario

sabeldarraio

sabeldu

sabel-zorri

sabelzuri

171 Sagar [15]

sagar

sagar-amun

sagardi

sagarko1

sagarkoatze

sagar min

sagarpe

sagartegi

sagarteka/sagarteko

sagartruxa

sagartze

sagardo

sagasti

sagastarro

sagarroi

172 Sagu [14]

sagu-belar

sagutxo

sagu-txori

saguzar

satain

satandere

satartera

satero

satitsu

satitz

satsuri

sator

sator-lan

191a Sano [1]

173 Sari [8]

saridun

saripeko

sariztatu

saldu

salmenta

saltun

saltzapen

174 Sarri [6]

sartu

arrasartu

sarbide

sartzai(k)era

sasi (!)

175 Sen [36]

sen

senaera

senar

sein/sehi

se(i)nge

seinzain

sehaska

sei

seietan

seilaste

seira1/seira2

semai

sendi

sendo

sendatu/sendotu

sendoro

sendagaila (!)

sendor

- sendor ‘sorta’

senide

senidetzako

senikera/senitera

senikide

seniparte

seme

arraseme

seme bakoitz

semeizun

semesazan

semeso

semetxo

semetzako

seme xatsi

semebitxi

semeder

176 Solas/jolas [1]

177 Sor [25]

sor

sordun

sor egin

sorgor

soraio

sorgin (!)

sorgin-afari

sorgineria/sorginkeria

sorgin-oilo

sorgintzu

sori1

sori2

so (!)

sorotsi (!)

soin

soinegi

soineko

soinera

soingainta

sorbalda

sorbeltz

sorka

sorta

- txortan

sortu1 (!)

178 Su [27]

su

sugina

suhalama

suhar1

suhar2

suhartu

sumur

surtan

sustatu

sutegi

sutopil

sutsu

sutunpa

subil

sugar

sugarastatu

su garastegi (!)

sugate

suhats

sukalde

sukar

sukarretan

sukartu

sute

suhi (!)

susper

suspertu

178a susperro [1]

179 Titi [5]

titiburu

titidor

titika

titizulo

180 Trebatu [4]

trebe

trebantzia

trebezia

181 Tresna [3]

tresnatu

tresneria

182 Txakur [3]

txakur-amets

txakur-hizkuntza

183 Txiki/ttipi [7]

tipito

txikillin

txikirritiko

txikitan/ttipian/xipitik

xipitasun

txiker

184 Tximista [2]

tximistarri

119a Txistor [4]

txistor-mistor

txistorka1

txistortoki

185 Ume [8]

umazi

umegin

umerri

umetu

umoi

umontzi

kume

186 Umil [3]

umildade

umildantzia

187 Urratu [6]

urre (!)

aren borz urrea

urretxindor

urreria

- urre gorri

188 Urri1 [6]

- urritu

urri2

urriada

urrieta

urril

188a Urriki1 [9]

errukien

urrikarri

urrikimendu

- erruki

urrikari

urrikalde

urrikarizti

urrikalmendu/urrikaltasun

188b Urririk [1]

189 Ustel [1]

190 Uxatu [4]

uxaka

uzarka

- oxatu

006a Uzta [6]

uzta-hurrondo

uztail

uztalda

uztatu

- uztargi

191 Xahu [1]

192 Xedatu [3]

xede

zedarri

193 Zabal [4]

zabalera

zabaltza

- platuxa

003a Zabor [1]

194 Zahar [19]

zahar

zahardade

zahar-kume

zaharreria/zaharkeria

zahartegi

zahartza

zaharzutu

zar

zarki/xarki

txar

ttar

tzar

zahagi (!)

zahagi-azal

zahagi-dantza

zahako

zahato

zahatoki

zahatondo

195 Zama [1]

195a Zamari [4]

xamarinko

zamalgende

samalda (!)

196 Zehe [11]

zehe

-xe (!)

xehe

xehatzaile

zeharo

zehatu

zehatz

zehume

zehar (!)

zeharbide

zeharrola

197 Zeru [1]

198 Zirol [1]

199 Zor [1]

199a Zori1 [6]

zoritu

zolda

zoldatsu

zoldi

zuldar (!)

199b Zori2 [12]

zorion

zorigaitz

zoriz/zorizko

txori

txolarre

txolarte

txoriburu

txori-gerezi

txori-herri

txorimalo

txoritegi

200 Zur [207]

♦♦♦ zur1

zuhandur

zuhari

zuharotz

zuhirin

zuhoi

zurbil

zurgin

zurmindu

zurorda

zurtu

zurzai

sustrai

zubi

Erromako zubi

zubi-buru

zubitu

zubitxo

zurda

zurdapal

zurdapila

zurdatz

zurduntzi

zuri

xurikin

zuhail

zuriko

zuringo

zuritu

zurubi

zuzen

zuzenez1/zuzenez2

zuzter

zoro (!)

zorabiatu

zoragari

txoro

zuhaitz

zuhaizti

zuhain

zuhain madarikatu

zuhaintze

- zumai

zuhamu

zume

zumaka

zumaki

xume

zumalakar

zumelika

zurkaitz1

zurkaitz2

zurkaitz3

zurrun

zurrunbilo

zurrunga (!)

zurrungaka

zurtz

emazurtz

haurzurtz

umezurtz

- zirotz

♦♦ zuntz

zumar

zumardi

zumarreta

zumarrondo

zundo/zungo

zunzi

zuhur

xuhur

zur2

zoegi (!)

zoegierez

zuin

zunatz

zegun

zuzun

zuntzun (!)

♦♦ zut

zutagoi

zutari1

zutari2

zutegi

zutigar

zutik

zutoin/zuntoi (!)

zutun

zutundu

zutunik

♦♦ zulo/zilo

zilanga

zulakaitz

zulanpo

zulazaki

zuloka1

zulu-mulu

zumitz

zizpahe (!)

zumitzari

zurkun

zurtoin/txorten

zikoitz

zukoitz

zimel

zumel

zubeltz

♦♦♦ zi1

zi2

zinkor

txingar

pindar (!)

xingar

txinparta (!)

txistin (!)

txingor

txirgora

zimur

zimurdikatu

zimurta

zimurtzi

zimiko

♦♦ zikin

zikintza

zidor

zidor-zumaka

bide-zidor

zigor

zigorbide

zigorda

zigorrada/zigorradatu

xigor

xigortu

zibo (!)

ziburu (!)

♦♦ zil

zilaga

zilbor

zilbot

zilko

zilegi

zilegi-baso

ziletu

zilar (!)

zilarbizi

zilargin/zilargile

- zilar zuri

♦♦ ziri

zirigaizto

zirika

zirikada

zirikaga

zirikaka

zirikando

zirikari

zirimiri

ziririku

zirizpiut

xirgil

zirkin (!)

zirpil

zirto

zital (!)

ziztrin (!)

zipotz

- bipotz

txirbil

txirlora

zirin (!)

zirinbio

ziringa

zirimola (!)

txirimilo

zirpitz (!)

zipitz

zirtzil

pirtzil (!)

zirtzikatu

xirtxifrikatu

zirtzilu

zintz (!)

zintzaiki

zintzil

txintxiliz

zintzilik/zintzilika

zintzilikari

zintzilikario

zintzilikatu

zintzilikotz

zintzilizka

zinzili

txintxa (!)

zintzarri (!)

zintzur (!)

zirt (!)

zirt edo zart

zirt-zart

zirti-zarta

zirta (!)

txirta

♦♦♦ zin

sinestatu

sinetsi

zindo

zinegotzi

zintzo

hil. Erro honen azpian hil1 eta hil2 sarrera-buru nagusiak bildu dira. Hil1-en azpisarrera modura, hilabete, ilargi, ilaski, ilen eta ilun daude; hil2-ren azpian ilor dago, irol eta xiroldu azpisarrerekin.

Arazorik gabe lot daitezke familia honetako hitz guztiak. Arazo gehien ilun-ek ematen ditu, batez ere bigarren osagaiarengatik.

hasHistoria() hasProtohistoria() hasSubstraktua() hasEtimologia()

♦♦ hil1 (ilean (ines.) 1415: ZalbGut; ille 1562: Land (+ il)). ■ Hitz orokorra. Hasperena (h-) du iparraldean. Il(l)e segurua (il(l)a ere bai) mendebaldeko autore batzuengan aurkitzen da (jad. Land); illi Mogel eta OñatEsk-en ageri da.

Hil hutsik hego-mendebaldean aurkitzen da gehienbat; hortik kanpora, hilabete bakarrik erabiltzen da, eta hil testu bakan batzuetan baizik ez da ageri (XVII. mendean Voltoire eta Oihenartengan bakarrik).

Hegoaldean ilargiaren aldiak adierazteko zenbait elkartutan ere ageri da, eta badirudi horietan ‘ilargi’ balioa duela: ilbehera (RS ilbeeran erein zegik arean), ilberri (Larm; ilberritu Izag (bizk., gnaf.); esanahiaz ik. eguberri), ilbete (Añib), ilgora (Larm), ilzahar (Larm; ilzahartu Izag (gnaf.)); ik. orobat behean ilen.

ilbeltz gehienbat erdialdeko hitza; ‘urtarril’: Arak (ibeltz, -l-ren galera disimilaziozkoarekin), Kardab.

ilegun ‘igar-egun, zotal-egun’: Azk/Izag… (bizk.). Ik. behean ilen.

ilull ‘urtarril’: Añib (bizk.); ‘abendu’: ill- Azk (bizk.), illole ErIruk (bizk.); Añ-k Getxokoa dela dio, eta Azk-ek eta ErIruk-ek ere azpieuskalki horretan jasotzen dute; il + loil? Cf. OihAtsot loil.

hileko (Añib [ileko konfesiño jenerala]; ‘emalege’: Añib, Uriarte), hilero (OArin (illoro); hileroko Kardab). Cf. bagil, garagarril, hazil, irail, loil, otsail, urtarril, uztail, zezeil

► Badirudi jatorrian ‘ilargi’ esanahia zuela hitzak; horren lekuko lirateke ilbehera, ilgora, ilberri, etab.; orobat hil2, eta baita ilen eta ilun ere, Mitxelenaren etimologiak onartzen baditugu. Ilargiaren zikloa denbora-tartearekin parekatuko zen, denbora ilargiaren arabera zenbatzen zen garai batean,[1] eta ‘hilabete’ esanahia hartuko zuen; ilargiaren eta hilabetearen arteko lotura estuaren argigarri, cf. hizk. germanikoetako alem. Monat/Mond, ing. month/moon, etab. ‘hilabete/ilargi’ esanahiekin.

Mitxelenak *(h)iLe (albokari bortitzarekin) edo *(h)ile berreraikitzen du, illa, ille eta illi bezalako formak kontuan hartuz, hilebethe eta hilabete-rekin batean (FHV 411-412), eta hil eta hilabete izenetako -il formak amaierako bokalaren galeraren bitartez azaltzen ditu; baina egokiagoa da pentsatzea hil zela jatorrizko forma, -e geroztik, oso aspaldidanik, erantsitakoa izanik (cf. atze, aurre, etab.).

hilabete (1545: Etxep). ■ Hitz orokorra. Hil(l)e- Leizarraga eta Belapeyregan aurkitzen da. Hasperena era desberdinetan agertzen da (Etxep hilabete, Leiz hillebethe, EtxZib hillhabethe, Urte illhabethe…). Hilaete, ille(b)ete, hilaite, hilate edo illaute bezalako formak ere jasoak izan dira han-hemenka. Hitzaren hasperenen zenbait gorabeheratarako, ik. FHV 212.

hilabeteka (Duv), hilabetekari (Lander [urthekari, hilabetekari, egunkariak]), hilabetero (EtxZib [ilhabethe oro]). Cf. belar-hilabete, elur-hilabete, hiru-hilabete

► Hitz elkartua, -e beretua zukeen hile aldaeraren gainean osatua; hillebethe eta illhabethe aldaeretako hasperenek erakusten dute bi osagaien arteko lotura ez zela erabat lexikalizatua. Hasperenaren lekualdatzea gertatu da illhabethe-n (< hillabethe), eta aldaera horretatik azaldu behar da EtxZib-en hillhabethe, lehen hasperena berrezarrita.

ilargi (irargi 1530: MSiculo; ilhargi 1545: Etxep). ■ Hitz zabaldua; ekialdeko ertzean ilaski, argizagi eta goiko ere badaude balio berarekin (Leizarragak argizagia dakar ilhargia-ren Zuberoako baliokidetzat); ik. halaber behean iretargi. Hasperena (-lh-) du iparraldean; hasierako hasperena oso bakan ageri da. Irargi (XIX. mendeaz geroz idargi ere bai) arab. (Land, Lazarg), bizk. eta gnaf. mendebaldeko puntu batzuetan aurkitzen da.

Ilargia eta eguzkia emakume moduan irudikatu izan dira euskal eremuko zenbait tokitan, eta horren lekuko dira Barandiaranek dakartzan ilargi-amandrea eta eguzki-amandria (1924: 169); ik. halaber Bähr (1936: 95).

ilargi-jo Duv (debrudunak, ilhargi-joak); egiturari dagokionez, cf. harjo; paralelo moduan ing. moonstruck aipa daiteke.

ilargi xuri EtxZib; izenondo arrunt gisa, cf. halaber Lazarg zeruko irargi zuria dirudizu, baina lap. ilargi xuri da esapidean lexikalizatu da “il fait clair de lune” esanahiarekin (Darthayet, Harr, Oxobi); cf. ortzi da, barda eta uda.

iretargi Añib, ArreseB; bizk. eta gip. (illetargi) zati bateko hitza; irart-/ilartargi < irargi/ilargi + argi, dardarkariaren disimilaziozko galerarekin (-rt- > -t-); ilartargi Añibarrok dakar (‘ilargiaren argi’ esanahia ematen dio berak; ik. halaber Mitxelena 1965a: 101 eta FHV 556) eta irartargi Anduagak darabil.

ilargialdi (Harand [deabruaz posedituak, ilhargi-aldiak zituztenak]), ilargi berri (Leiz), ilargi bete (Leiz), ilargi-urte (“annus lunaris” Urte), ilargi zahar (EtxZib).

► Badirudi (h)il[2] ‘hil, ilargi’ eta argi direla hitzaren osagaiak. Hitzak bere osaerarengatik izan zitzakeen jatorrizko bi adiera posibleak ematen ditu Mitxelenak (1954a: 440): izen + izen osaera oinarri hartuta, ‘ilargiaren argi’ edo ‘hileko argi’[3] adiera izango zuen, eta argi izenondo moduan hartuta, berriz, ‘ilargi argitsu’; ind. zah. candrámas “luna brillante” aipatuz bigarren aukeraren alde egiten duela dirudi. Baina lehen aukera ere posible da, are gehiago euskaratik atera gabe iretargi bera kontuan hartzen badugu (ik. goian Añibarrok ematen dion esanahia).

Ilhargi-ren hasperena elkarketan sortutakotzat jo izan da, jatorrizko *hil-hargi batetik abiatuta lehen hasperena disimilazioz galduko zelarik (cf. ilherri, etab.; FHV 210-212), baina elkarketako hasperen argirik ez dago, eta ilhargi erraz azal daiteke hasperenaren lekualdatzearekin: hil + argi > ilhargi (cf. hon + erran > onherran). Irargi aldaeran, jatorrian hitz konposatua izanik ere, bokalarteko -l- > -r- bilakaera arrunta gertatu da (FHV 322); idargi aldaera irargi formaren dardarkarien disimilazioz azaltzen da (cf. zirar/zidar; FHV 315).

ilaski (1880: Orreaga (zar.)). ■ Zaraitzuko hitza, ‘ilargi’ esanahiarekin (Orreaga ez ilaskirik eta ez izarrik, Garralda nola iganengra ilaskiala?).

ilaskiara “a la luz de la luna” Azk (zar., -zk-); ik. ortzaizkiara, s.v. ortzi.

ilaski-argi (Azk (zar.)), ilaskiondo (Azk (zar.)).

► Aurreneko osagaia hil ‘hilabete’ da, itxura guztien arabera. Bukaera azaltzeko, badirudi eguzki, ortzaizki eta izarzki modukoak aintzat hartu behar direla, baina, ortzaizki-n bezala, ez dago argi zer dagoen lehen osagaiaren eta -zki atzizkiaren artean, -a- azaltzeko; hipotesi honetan -z- > -s- gertatu da, herskari aurrean (Azkuek ilazki jasotzen du).

Erabat bestelako hipotesia da bigarren osagaian aste proposatzea, (h)asi-ren aditz-izena, inongo ziurtasunik gabe bada ere: *(h)il-(h)ast(e)-ki legoke jatorrian, -e- sinkopaz eroriz, *ilást(e)ki > *ilastki > ilaski bilakaerarekin; Hiribarrenengan badago ilhargi haste; oinarri gutxi du, dena den, hipotesi honek: sinkoparena onartu beharko genuke —bi herskariren arteko bokal galera bakarra litzateke Mitxelenaren zerrendan (FHV 160-164)—, eta (h)aste-arenak esanahiaren aldetik zer funts duen ere ez dago argi.

ilen (1562: Land). ■ ‘Astelehen’. Mendebaldeko hitza: Landucci eta Mikoletagan agertzen da, eta mendebaldeko bizkaieraz jaso izan da. Larramendik “calenda, primer día del mes” esanahiarekin dakar. Azkuek jasotzen du “caléndula” esanahiarekin; bada gutxienez gip. ere.

► Mitxelenaren arabera (FHV 491), lat. Lunae dies ‘ilargiaren egun’-en baliokide zehatza izan daiteke: il-egun (> *ile(g)un > ilen); cf. goian osaera bereko ilegun ‘igar-egun’. Paralelo latindar beraren bidetik, Azkuek genitibotzat du -en, hots, ‘ilargiarena’; beste aukera bat ere aipatzen du, bigarren osagaia len litzatekeelarik, hau da, ‘ilargiaren lehena’ (Morf §128, oh.). Cf. halaber hizk. germanikoetako alem. Montag, ing. Monday, zeltetako irl. Dia-luain, gales. Dydd Llun, etab. Bestalde, zentzuzkoa lirudike eguen-ekin lotzea, ‘eguzkiaren egun’ baldin balitz; baina ik. han.

Landarearen izena Larramendik dakarren adierarekin lotu behar da. Horretaz gain, adiera horri lehentasun etimologikoa ematen badiogu, aukera dago Mitxelenaren proposamena baztertu eta Azkuek iradokitzen duen hil + lehen osaeraren alde egiteko; ohar bedi, Mitxelenaren aurka, badela bestela ere ilegun hitza. Kasu honetan, pentsatu beharko genuke hilari loturiko izen bat zela jatorrian, eta astearen egunetako bat izendatzera iragan zela geroago; antzeko kasu baterako, ik. igande.

! ilun (1235: DocArtaj [Olatçe Ilun]; iluñ 1562: Land; cf. behean akit. ilun(n) eta iber. ildun). ■ Hitz orokorra. Ulun eta ülhün aldaerak erronkarieraz eta zubereraz aurkitzen dira, hurrenez hurren.[4] Landuccigan iluñ eta iluindu ageri dira (ilun izen bezala). Iparraldean hasperena du (-lh-; LanDot amikuztarrean hilündiri dago; ik. behean). Albokari sabaikariduna oso ugaria da, bereziki hegoaldean; cf. jad. Pero Garçia Illuna (PobNav 1350) eta baita Yllundain ere (ik. behean).

Izenondoa da (Leiz lekhu ilhunetan, Lazarg gau illun baten, Zalgiz gogoa belz, ilhun eta triste, Oih argi bilha dabilena gauza ilhunetan, Mburu bidebagenz eta esker illunak) eta izena ere bai (Etxep egunari iguzkia, gau belzari ilhuna / lehen faltaturen dira ezi hura gugana, JanEd (edariak) buruan uzten dio / illuna, lausua; ‘arrats’: Tartas ilhunian oherat ioaitian); predikatibo moduan ere ageri da (Leiz goizean, oraino ilhun zelarik, Lardiz artean illun zegoalako).

□ Erdi Aroan ere izenondo edo izengoiti moduan agertzen da: cf., besteak beste, Pero Garçia Illuna eta Pero Yluna (PobNav 1350 eta 1366). Hitzarekin zerikusia badu, lehenagoko lekukotasuna litzateke Yllundain (AGNII 1208).

Hitzaren adibidetzat jo izan dira akit. ilvnnosi pertsona-izena, ilvnni deo, herculi ilvnno andose jainko-izenak, etab.;[5] cf. bereziki astoilvnno (OnomAquit §462) jainko-izena, eusk. asto + ilun analizatuz gero paraleloak izango lituzkeena, osaerari dagokionez —animalia izen + izenondo—, antzinateko aherbelste eta heravscorritsehe bezalako jainko izenetan.

Akit. ilun(n) hori (eta, horrenbestez, eusk. il(h)un ere) iberierazko -ildun/-illun osagaiarekin lotzen du Mitxelenak (1954c: 111):[6] cf. Alcoyko berunkiko biosildun, Ascoliko brontzeko umarillum, etab. Horretaz, ik. orain de Hoz (2011: 316).

ilunabar EtxZib (illun nabarrean); ilunabartu Lardiz; iñulabar aldaeran sabaikaritasunaren tokialdatzea gertatu da, kontsonantearenarekin batera; bigarren osagaia abar edo nabar izan liteke, cf. egunabar eta, bereziki, argiabar/arginabar, goizabar/goiznabar; ik. abar.

ilunantz Lardiz (mundu guzia illunantz batek estali zuenean); ik. eguantz, ostantz.

ilunbe hitz orokorra; ilhunbeko Zalgiz, illunbetan Amendux, ilhunbean Leiz; ilhunbezu Leiz; ilhunbepe Haranb; cf. illumbe zorr (FuerGNav xiii.-xiv. m.); ilhunpe Pouv.

ilundiri ‘ilunabar’: LanDot (barür egünetan hilündirian); ilund(u) + -iri atzizk.

ilunetan mendebaldean erabilia; Lazarg (bakotxik nenbilela illunetan); mugagabea da, cf. eguzkitan, euritan, argitan.

iluntze ‘ilunabar’: EtxZib, ülhünze Belap; adiera lexikalizatu honetan orokorra; ‘ilun bihurtze’: Ax (adimenduaren goibeltzea, ilhuntzea eta itsutzea). / iluntziri Harr, Oxobi; iluntz(e) + -iri atzizk.

ilundu (Land (iluindu), Leiz), ilundura (Leiz), ilunean (Mogel [gabaz ta illunian]), ilun-ezkila (Duv), ilunik (Ax [tristerik eta ilhunik]), ilunkera (‘iluntze’: ArreseB), ilunkeria (Mburu), ilunki (Leiz [ikhusten dugu ilhunki], Belap [ülhünki ari kantatzen]), ilunondo (Bordel), ilunsko (Mburu), iluntasun (Materra [ene barreneko ilhuntasunak]), ilunune (frBart [illun une bagarik, lausotu bagarik]). Cf. betilun, kopetilun

► Hitza hil1-ekin lotu izan da: “según Bonaparte es derivado de il ‘luna’ y significa ‘intermitencias de la luna’” (Azk s.v. illun). Ez dago argi, halere, zein litzatekeen bigarren osagaia; aintzat hartuta hitzak ez duela jatorrizkoa lukeen hasierako hasperenaren ia batere aztarnarik, pentsatu beharko da oso goiz galdu zuela, bigarren osagaian egon zitekeen hasperenarengatik, beharbada (cf. ilhotz, ik. hil2); hala bada, bigarren osagaia hun izan liteke, eta ilhun-eko hasperena jatorrizkoa litzateke. Hitzaren gaurko bokalarteko -l(h)- azaltzeko jatorrizko *L bortitz bat zegoela pentsatzea da sinpleena (FHV 358), baina, -lh- taldea elkarketaren ondorio baldin bada (FHV 322), hitza ez da albokari bortitz eta ahulen eztabaidarako adibide bete-betea. Ik. beherago iber. eta akit. datuen gaineko eztabaida.

Hipotesi honen barrenean, eta ‘ilargi’ adieratik abiatzen bagara, jatorrirako *hil hunean, ilhunean ‘ilargia dagoen momentuan, gauean’ bezalako sintagmetan pentsa liteke esanahiaren bilakaera azaltzeko; baina une/gune eta hun/gun hitzen etimologia korapilatsua da, eta, bestalde, ilargia dagoen unea ez da ezinbestean iluna, eta are aurkako esanahia izan lezake. Beste aukera bat da hil2 hitzean aurki daitezkeen ‘itzali (izond.)’ bezalako adieretatik abiatzea (cf. EtxSar argi hila, edo argi ilhuna), eta ‘argi hileko une, itzalgune’ bezalako zerbaitetan pentsatzea. Cf. halaber belun, osaeraz kidekoa izan litekeena, lehen osagaia bel dela onartuta.

Beste aukera batzuk ere azter daitezke, bigarren osagaiari dagokionez: *hilun > ilhun bilakaera gertatu zela proposatuta (cf. ilhargi < hilargi, eta elhe < gask. hele-tik, etab.), hasperenik gabeko erroren batean pentsa daiteke; horretarako, Cun egitura zukeela onartuta, u aitzinean erraz gal zitekeen kontsonanteren batean pentsa genezake, adibidez b-; erro hori *bun litzateke horrela. Erro horren esanahia ‘mendi, toki, gain’ baldin bazen (cf. buno, muno), *hilbun hori ‘hildakoen tokia’ edo izango zen, hil2-tik abiatuta. Eragozpen gisa, halere, aipatu behar da erroak ez duela, berez, ‘toki’ adierarik, eta ez dagoela ongi dokumentatua b- kontsonantearen galera albokari ondotik (-lb- > -l-), cf. albo, galbahe, etab.; dena den, egon daiteke -u aurreko galeraren adibiderik, cf. alu < lat. aluus ‘umetoki, sabel’. Ongi dokumentatua dago, jakina, hitz hasiera absolutuan eta bokalartean (cf. ustel/bustel, uztarri/buztarri, labur > laur, etab.).

Bigarren osagaiaren eztabaida horretan eta, oro har, hitzaren osaerarenean, ezinbestean egin behar da antzinateko ustezko lekukoen aipamen xehea: Mitxelenak (1954a: 438) ohartarazten du ez dela erabatekoa akit. ilun(n) eta eusk. il(h)un-en arteko kidetasuna: akitanieraz albokaria ez da bortitza, hots, grafikoki ez da <ll> moduan ageri, eusk. -l- hotsak eskatuko lukeen bezala;[7] ik. halaber OnomAquit §561.

Iberierazko datuekin egin diren parekatzeen bidetik (iber. ld, akit. l, eusk. *L; baina ik. goian bortitza berreraikitzeaz esandakoa), hitzaren jatorrizko forma ildun izan zitekeela iradokitzen du Mitxelenak (FHV 358-359), akit. -ld- taldea ordurako soildua egongo zelarik. Ez dirudi, hala ere, euskararen barreneko datuek jatorrizko *ildun baten alde egiten dutenik: hitza hil-ekin lotuz gero —Mitxelenak berak ere uste duen bezala (1954a: 439)—, aukera honek ez du azaltzen zergatik ez dagoen h-rik akit. adibideetan; cf., gainera, arestiko arazoa, akit. <l> grafia soilarena, eta, honekin batean, euskaraz ez dagoela arrazoi berezirik -ld- taldea gorde ez dadin (cf. alde > **ale, aldi > **ali, etab.); gogoan edukitzekoa da, bestalde, iber. -ildun osagaiaren esanahia ezezaguna dela.

Ohar horiek eginik, beharbada aintzat hartzekoa da beste aukera bat. Baliteke antzinateko horiek ez izatea euskal hitzaren adibide; iberieraren eta euskararen arteko parekatzeak berezko arazoak ditu, bi hizkuntzen arteko erkatze orokorrari dagozkionak, baina, esan dugunaren arabera, akitanierazko lekukoekin erkatzeak baditu arazoak, hitz honi dagokionez (aipaturiko arazo fonetikoez gain, aipa daiteke astoilvnno izenaren kasua ere: lehen osagaiak berak ere arazoak ditu, eusk. asto-rekin lotu nahi badugu, euskal lekukotasun historikoetan arsto baita dokumentatzen den formarik arkaikoena).

Ekialdeko ulun, ülhün aldaeretan, lehen bokalaren asimilazioa gertatu da (cf. uturri/üthürri, utzuli/ützüli, etab.; FHV 79). Hilündiri-n ilhun-etik abiatuta hitz hastapenera aurreraturiko hasperena egon liteke, edo, besterik gabe, jatorrizko hasperena gorde da (cf. hilargi). Iluñ eta iluindu Landuccik baizik ez dakartza; sabaikaritasuna tokialdatu da kasu hauetan, beharbada; Mitxelenak bitxitzat jotzen ditu ilun orokorraren ondoan (FHV 142, 7. oh.), eta buztaña-ren ondoan jartzen ditu, iradokiz Landucciren kasuan -ain eta -uin bukaerak hitz hauetara zabaldu direla (1958b: 28). Bestalde, aipagarria izan liteke Landucciren beraren uña, arestian aipatu bezala hitzaren bigarren osagaia hun/gun baldin bada.

hasHistoria() hasProtohistoria() hasSubstraktua() hasEtimologia()

♦♦ hil2 ((igkor.) 1443: Abendaño;[8] (igaitz.) 1460: ArchAram [Yladaçan Çelaya]; ik. Erdi Arokoak). ■ Hitz orokorra. (H)ilte aditz-izena bi ertzetan ageri da gehienbat: arab. (Land, Lazarg), bizk. eta erronk. Eremu guztian erabiltzen da aditz iragangaitz gisa (Etxep hil eznadin, othoi, bertan, Lazarg ezkondu baga il banadi, OihAtsot hil adi, alaba aite); erabilera iragankorra ez da orokorra (zubereraz badago hilerazi, baina bestela erho da erabiliagoa;[9] Abendaño il deustak Gasto Apala, RS il eikek ta il aie, ta ire erallea il daie, Leiz eta berzea hil eta berzea lapida, Materra nehor hil eztezagula: cf. Etxep ehor erho eztazala).

‘Bizia galdu/kendu’ esanahiaz gainera, oso maiz ageri da aurreneko testuetatik ‘itzali, galdu/galarazi, kendu…’ adieran (Etxep hilzen zuien nahikari satsuia, Leiz behinere hiltzen ezten suan, Kapan pasiño guztiak ilik, EtxZib hala zuen / hill bere egarria). Izenondo gisa oso erabilia da (Land illa legez, Ax presuna hilla, ibid. esperantza fauna, hilla eta probetxu gutitakoa, EtxSar argi hila edo argi ilhuna; cf. behean hildu, hiltasun, hilxko); izen gisa ere bai (Etxep hilak oro, RS ila usteldu; ‘heriotza’ balioa ere har lezake bai bizian bai hilian [Etxep] moduko esapideetan).

◊ Ez dago argi Jassuil pentze izena (ColRonces 1253; Jassu Yll 1284an) hitzaren adibide den; orobat Sancho d’Illecu (hil + leku?) edo Illeta (GSalazar xv. m.). Ik. behean ilor, hileta.

hilarri EtxZib (hillharri, illharri); pl. ‘hilerri’: EtxZib; cf., hitz gehiturik, Oih ilhartitz ‘epitafio’.

hildumatu ‘hilduratu’: Ax; cf. agian Arozarena/Arozamena,[10] cf., bestalde, bilduma; ez dago argi -dura atzizkiaren aldaera dagoen.

hiliki Duv (non baititake hilikia, harako dire arranoak ere); agian -iki orokortu da, cf. ardiki, txerriki, behiki.

hilkarre ‘hilkintza’: FedProp 1893 (oilo eta xerrien hilkarre bat ikharagarria); Azkuek hilkarre (lap.) eta hilkar (lap., bnaf.) aipatzen ditu; bigarren osagaia?

hilotz hedadura zabaleko hitza; Etxep (duda gabe eror nainde han berian hilhotza); osaeraz, hil-hotz.

hiltzeka ‘hilketa’: Leiz (hiltzekák, adulterioak); hiltze + -ka; cf. eraiteka, nahasteka.

ezin hilezko (EtxZib), hil-aginean (Añib), hilarazi (Leiz (hil erazi)), hilari (‘hileta’: Lizarg), hil-bizi (‘ia hilean’: Gaszar; ik. behean esanahiaz), hildako (Lardiz), hildu (Ax [haragia hildua, sosegatua, sorthua]; cf. Landiltua, amortecimiento”), hildura (Pouv, BurgDot), hil edo bizi (Larm, Mogel [gero ill edo bizi, errezeta bat egin]), hilerri (Etxep (ilherri)), hileta (Land, Kardab; cf. agian Illeta (GSalazar xv. m.)), hiletsi (Etxahun [egonik hil etsi]), hilezin (Larm, Añib), hil-ezkila (EtxZib), hilezkor (Larm, Añib), hilgai (Oih [hil ala bizigei nizan]), hilgarri (OihAtsot), hil-gogor (‘hilotz’: EtxZib), hil-hots (‘eresi’: Oih (ilhots)), hil-jantzi (Añib), hil-kanpai (Kardab), hilkari (Harand), hilketa (Harr, Orixe), hilkintza (Larm, Izt), hilkizun (Ax [mortal eginen zela, hilkizun izanen zela]), hilkor (Pouv), hilkutxa (TBLap (hil khutxa)), hilobi (Pouv (hilhobi), Jauretxe (hil hobi)), hil-ohe (‘hilkutxa’: EtxZib (hillohe)), hiltasun (Materra [gogoaren hiltasun bat]), hiltegi (Mburu), hiltzaile (OihAtsot (hilzale), Land), hilurran (Ax [eztheus, plazer gabe, hil hurranak]), hilurren (Pouv; hilurrendu Oih [nahi ezpanuzu net hil-urhentu]), hilxko (FedProp 1890 [arbi salda hilxko iduritu zitzautan]), hilzori (Tartas).

► Badirudi hitza hil1 ‘ilargi’-rekin lot daitekeela:[11] ilargiaren argi hila abiapuntu harturik, hiltzea (hil iragangaitza; honen orokortasunaz ik. goian) haren pare egitea edo bihurtzea litzateke; cf. aurreneko testuetatik duen ‘itzali’ adiera, eta cf., bestalde, itzali-ren ‘hil’ adiera bera ere. Lotura semantiko honen lekuko da Etxeberri Sarakoak ilargi hitzaz ematen duen bigarren hipotesi “etimologikoa”, okerra izanik ere:[12] “ilhargia, hilabetheko argia, edo hila, eta argirik gabekoa delarik, argia, argi hila, edo argi ilhuna”. Orobatsu da interesgarria hil-bizi elkartua, aintzat harturik hil-ek eta bizi-k hurrenez hurren ‘itzali’-rekin eta piztu-rekin duten lotura semantikoa edo etimologikoa.

Hainbat elkartu-eratorritan hitzak hasperena galdu du, bigarren osagaiaren hasieran zegoen hasperenarekin disimilaturik: cf. ilhaur, ilhots, ilherri etab.; ik. FHV 211-212. Herri-etimologiak gorabehera, erail-ek ez du hitzarekin zerikusirik, ik. eho.

ilor (illhor 1627: EtxZib). ■ Hitz zabaldua (gip., bazt., lap., bnaf., zar., zub.). Aldaerak dira il(l)(h)or (Nafgip., bazt., lap., bnaf., zub.), ilhaur (bnaf.) eta hilori (Duv); cf., gainera, illurtu (gip.). Testu batzuetan (EtxZib, Duv) -r bakunarekin ageri da; cf. dardarkari anizkunarekin Azk (zub.) eta Olab-engan.

Esanahiak dira ‘galdutako, botatako ume’ (EtxZib nolatan goiz hill ez giñen hala nola illhora?) eta, izenondo moduan, ‘umea bota duena’ (Azk (zub.) gathü ilhorra bezaiñ hozpera).

□ Ez dirudi hitzaren adibidetzat hartu behar denik Pero Sanchiz d’Ilor (PobNav 1366), Egileor-ekin lotua egon baitaiteke.

ilorta “avortement” -lh- Hbarren; atzizkirako, cf. sorta, hazta, eta orobat aditzetako -tatu, ik. behean ilortatu.

ilor egin (Pouv (illhor e.), Duv [(behiek) ez dute hilori egiten]), ilorkor (-lh- Harr), ilortadura (-lh- Harr), ilortarazi (Etxahun [arhan sobera janik tripa ilhorterazi]), ilortatu (-lh- Hbarren), ilortu (‘ilor egin’: -lh- Salab, GureH 1931 [ardi ernari hanitx ilhortzen dirade]; izond. Izt [laurogei ardi umegitekoak, beste ogeiak lagatzen diralarik antzu eta illurtu gertatzen direanentzako]), ilortze (-lh- Harr).

► Osaeraz hil-haur, diptongoaren soiltzearekin (cf. arraultze > arroltze/arrultze, iñauteri > iñoteri/-iñute, etab., FHV 97). Haur izenaren aurretik agertzen delako, badirudi izenondoaz bestelako funtzioa duela hil-ek lexikalizatu baino lehenagoko sintagman. Anizkunaren aldeko neutralizazioa gertatu aurreko garaia lekukotzen dute dardarkari bakuneko adibideek (cf. bihar/biharamun, FHV 335); ik. jarraian irol. Partizipioa bide da hilori-ko -i.

irol (~1496: RS). ■ Bizk., gnaf. eta erronk. hitza. Izenondo eta izen moduan ageri da. Izenondo moduan esanahia “caduco” da (RS irolagaz gaztea nekea “con el caduco”). Izen moduan, idol aldaeran, ‘galdutako, botatako ume’ da (Azk (gnaf.) idola egin du beiak); hitz honekin lotua dago beharbada irol ‘sastegi’ (Azk (bizk.)).

iroldu (‘umea bota’: Azk (erronk.: iroldu da); ‘iraungi’: TolEgut 1921 [orduak iltzen, iroltzen dire]).

Ilor-en metatesiz azaltzen da, jatorrizko dardarkari bakuneko formatik abiatuta. Esanahi zaharra gorde duen idol aldaerarako, cf. aidean, eudi, etab., jatorrian dardarkaria zutenak (FHV 228). Jatorrizko esanahiaren zabaltzez dugu “caduco”, cf. iroldu-ren ‘iraungi’; hitzaren erabilera gutxiespenezkoren batetik sortua bide da ‘sastegi’.

xiroldu. ■ Gnaf. hitza, Aspirozek jasotakoa: begiak xiroldu “perder la expresión de los ojos por sueño, cansancio”; Garatek (itzulpenik gabe) ziroldu aldaera gaineratzen du. Honekin lotua egon liteke ziruildu “ponerse medio borracho, bebidillo” (Aspiroz (gnaf.)).

□ Tradizio sekundarioan, cf. beharbada Artaxoako “Garcia de Zaro que hera un menguado, zirol, picaro” (NavInj 1655).

► Argudia daiteke iroldu-tik sortua dela, hastapeneko z- adierazkorrarekin, cf. abar/zabar, balantza/zalantza, edo zorabiatu (< gask. horabiàt), besteren artean; ik. zizter. Esanahirako, arestian aipaturiko erabilera gutxiespenezkoak hartu behar dira aintzat. Ez da baztertzekoa zealdo/ziraldo ‘zabu’-rekin lotu behar izatea ziruildu.


[1] Antzinako euskaldunek denbora neurtzeko zituzketen moduetarako ik. halaber urte.
[2] Mitxelena (h)ile-tik abiatzen da (FHV 212), baina forma zaharra hil zela pentsatu behar da (ik. hil1). Uhlenbeckek (1928), bestalde, hil2 hartzen du abiapuntu, eta uste du ilargi-ren esanahia ‘lumière des morts’ dela.
[3] Cf. EtxSar “ilhargia, hilabetheko argia, edo hila, eta argirik gabekoa delarik, argia, argi hila, edo argi ilhuna” (etzana gurea); aipu honen bigarren partea ilargi argiaren distira itzaliaren eta hil2-ren artean sentitzen zen hurbiltasun semantikoaren lekuko da; ik. hil2.
[4] IbargC-n Ulundona leku-izena “escuro es” itzultzen da.
[5] Arabako illvna, irakurketa arazoak tarteko direla, ezin da adibide ziurtzat jo (OnomAquit §231).
[6] Batzuetan irmo (1954a: 455) eta beste batzuetan aukera gisa (1956d: 124) ematen du parekatze hau.
[7] Mitxelenaren ustez datu hau bi modutan interpreta liteke: ordurako albokari hori ez zen bortitz moduan ahoskatuko, edo bereizketa hori ez zuten idatziz adierazi (1954a: 439, 1957b: 148, FHV 359, 23. oh.).
[8] Ustez balio iragankorrarekin, cf. GSalazar galdocha coçaldia ildala Valmaseda conestarra. Arazoak arazo, jarraian datorren gaztelaniazko itzulpenak iradokitzen du interpretazio iragankorra: “que quiere dezir ‘mató el cavallo de Salzedo al [Se]ñor de Valmaseda’”; ik. Mitxelena 1964c: 61.
[9] [312] Badirudi hil iragankorrak ero zaharragoa ordezkatzen duela, baina ez eremu osoan (ez zub.; cf. halaber, iragankorrerako, Betol, VJ il egin).
[10] Mitxelenak seme ikusten du Arozamena deituraren osaeran (19733: 55).
[11] Trasken ustez aukera hau ez da egiantzekoa (s.v. *iLe).
[12] Badirudi “ilhargia, hilabetheko argia” dioenean zuzenago dabilela; ik. ilargi.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper