I. ATALA. Letra larriak eta xeheak: ezaugarriak eta erabilera-irizpide orokorra

• Letra larria noiz erabili behar den zehazteak gai sinplea badirudi ere, errealitateak behin eta berriro erakusten du gai konplexua dela eta ez dela beti erraza arauak eta irizpideak behar bezain zehatz zedarritzea.
• Honela definitzen ditu Euskaltzaindiaren Hiztegiak letra larria eta letra xehea, bata bestean oinarrituta:
  
  

  letra larri iz. Letra xehea baino handiagoa den letra, era berezikoa, batez ere perpausen eta izen berezien hasieran erabiltzen dena.
  letra xehe iz. Eskuarki erabiltzen den tamaina eta formako letra, larria ez dena.

• Siglak, oro har, osorik letra larriz idazten dira. Adibidez, GKE, HABE, EIZIE. Dena dela, silabaka irakurtzen diren izendapen berezien sigletan (akronimoetan), baldin eta bost letra edo gehiago badituzte, aukerakoa da lehen letra bakarrik larriz jartzea edo denak larriz jartzea. Adibidez, UNICEF edo Unicef, IRALE edo Irale, EIZIE edo Eizie. Lexikalizatuta dauden siglak, berriz, erabat letra xehez idatzi ohi dira: laser, ihes, led.
• Hitz batzuk letra larriz idazten dira batzuetan. Hitz horiek izen bereziak direnean kasu-markaren bat hartzen badute, kasu-marka ez da letra larriz idatzi ohi, kasu-marka ez baita nabarmendu nahi den izenaren parte.
  
  

  Adibidez:
  Egoera honetan, EROSKIn geure onena ematen ari gara.

• Osorik idaztekoa den hitza erre letraz amaitzen denean (TEKNIKER, GOIZPER, SENER, BANKINTER, CARREFOUR, PETRONOR, MOVISTAR, DAIMLER, UNILEVER…), errea ez da bikoizten.
  
  

  Adibidez:
  CARREFOURek zerbitzu berri bat jarriko du bezeroaren esku

II. ATALA. Letra larrien funtzioak

• Letra larriak bi funtzio nagusi ditu: demarkatiboa, hau da, testuan hitzak duen posizioa adieraztea, eta konnotatiboa, hau da, izen bereziak eta adierazpen izendatzaileak nabarmentzea.
• Ez da nahasi behar esaldi-amaierako puntua laburduren puntuarekin eta ordinalen puntuarekin, puntu horiek ez baitute esaldiaren amaiera adierazten.
  
  

  Adibidez:
  Baserritik bizi ziren; behiak, idiak, ardiak, untxiak, etab. izaten zituzten etxean.

• Gerta daiteke galdera- edo harridura-markak ez izatea esaldiaren amaiera. Orduan, puntuazio-markaren bat izan ohi du ondoren, eta haren ondoko lehen hitza ez da letra larriz hasita idaztekoa izango.
  
  

  Adibidez:
  Eutsi, Ane, eutsi!, esaten diot neure buruari goizero-goizero etxetik ateratzean

• Etenpuntuek esaldia une batez eten bai baina ez diote esaldiari amaiera ematen. Halako kasuetan, haien ondoren datorren hitza ez da letra larriz hasita idazten.
  
  

  Adibidea:
  Gizona nahiko zera zen… berezia.

• Enumerazio bertikal gisa antolatutako kronologiak, sailkapenak edo gisa horretako testuak direnean, bi puntuen ondoren datorrenaren lehen hitza letra larriz hasita idazten da.
  
  

  Apirila: Baimena eskatzea.
  Maiatza: Baimena ematen ez badute, errekurtsoa egitea.

• Bi puntuen atzetik enuntziatuak segitzen badu, hau da, aurreko zatiaren jarraipena bada, letra xehez hasita idazten da bi puntuen ondorengo lehen hitza.
  
  

  Hizkuntza hori ez da bere buruaren jabe: besteren legeak dauzka gogoan.

• Adierazpen izendatzaileek lexiko arrunteko hitzen edo lexiko arrunteko hitzen eta izen berezien konbinazio finko batez osatuta daude, eta haiek ere izaki bakar bat aipatzen dute, erreferente bakarra dute.
  
  

  Adierazpen izendatzaileak dira hauek guztiak, adibidez:
  Bigarren Mundu Gerra, Oihan Beltza, Euskal Herria, Europar Batasuna, Ekialde Hurbila,

• Kale, plaza, bide, pasealeku, etorbide, errepide eta kidekoei odonimo deritze. Eskuarki, gainerako leku-izenek bezala, atal espezifiko bat eta generiko bat izan ohi dute. Zer bide-mota den edo zer espazio publiko den adierazten du generikoak (kalea, plaza, aldapa, hiribidea…):
  
  

  Tolosa hiribidea, Europa kalea, Fleming kalea, Juana Gartzia Orkoien Doktore Andrearen plaza, San Frantzisko kalea.

• Liburuen izenburuak (eleberriak, poemak, ipuinak, saiakerak, komikiak, zientzia eta teknologiako liburuak…) letra etzanez eta lehen hitza letra larriz idazten dira.
  
  

  Dante-ren Jainkotiar komedia.
  Miren Agur Meaberen Nola gorde errautsa golkoan lana.

• Egunkari, aldizkari, buletin eta, oro har, argitalpen periodikoen izenburua osatzen duten hitz nagusi guztiak letra larriz hasita eta letra etzanez idazten dira testuan aipatzen direnean.
  
  

  Berria, The New York Times, Le Monde, El País

• Bideojokoen, multimedia-produktuen, aldizkari eta egunkari digitalen, blogen, atarien eta wikien eta, oro har, hiztegi, entziklopedia edo glosarioen izenetan edo nabarmenki aldizkari edo liburutzat har daitezkeen webgune eta atarien izenetan, lehen hitzeko lehen letra bakarrik idazten da larriz, eta letra etzanez idazten dira.
  
  

  Zut aldizkari digitala
  Hona hemen euskarazko hiru blog: Sustatu, ZuZeu eta 31 eskutik.
  Zientzia.net ataria

• Lehen hitza letra larriz hasita idazten da antzezlanen, filmen, kanten, musika-obren, margolanen, argazkien, eskulturen, arte-instalazioen, performanceen eta kidekoen izenburuetan. Eta letra etzanez idazten dira testu baten barnean aipatzen direnean.
  
  

  Oraindik ez dut ikusi Blade Runner filma, ezta Potemkin korazatua ere.
  1980an kaleratu zuen Ruper Ordorikak lehen diskoa: Hautsi da anphora. Frantziako ereserkia La Marseillaise da.

• Nazioarteko tratatu, dokumentu diplomatiko, lege, lege-proiektu, dekretu, zuzentarau, erregelamendu, kode eta gainerako arau juridikoen izenen parte diren hitz nagusi guztiak letra larriz hasita idazten dira, oro har.
  
  

  Nantesko Ediktua
  Lizarrako Estatutua
  Genevako Konbentzioa

• Enpresa bat edo enpresa baten produktuak identifikatzen dituen izen bereizgarria da marka. Marka gehienak erregistratuta daude; hau da, jabetza intelektuala legez babestua dute. Markak, beraz, izen bereziak dira, eta letra larriz hasita idazten dira. Ez dira letra etzanez idazten eta, eskuarki, ez dira itzultzen23. Beste hainbeste serie eta modeloen izenei dagokienez.
  
  

  Behin eta berriro Levi’s markako prakak erosten ditu.
  Automobilik dotoreenak Rolls Royce markakoak dira.

• Artelanak izendatzeko haien sortzailearen izena erabiltzen denean, sortzailearen izen berezia izen arrunt moduan erabiltzen da: izen arrunten moduan hartzen ditu kasu-markak eta artikulua, baina letra larriz hasita idazten da, ez baita lexikalizatu.
  
  

  Sotheby’s enkante(-)etxeak bi Picasso saldu zituen iaz.
  Enkanteko izar nagusia, Monetez gainera, Klein urdin bat izan zen.

III. ATALA. Letra xeheen erabilera: non eta noiz ez diren erabiltzen letra larriak

• Arau orokorra Letra xehez idazten dira hitzak testuetan, letra larriz hasita idazteko arrazoi logikoren bat ―hizkuntza-arrazoiren bat― dagoenean izan ezik. Arrazoia izan daiteke posizioa (adibidez, puntu baten ondoren egotea testuan) edo izen edo izendapen berezi baten parte izatea (adibidez, leku-izen bat izatea, pertsona-izen bat izatea, erakunde baten izena izatea eta abar). Bestela esanda, letra xehea da araua eta letra larria, berriz, salbuespena.
• Pertsona-izenetatik eratortzen diren izen eta adjektiboak hitz arruntak dira eta letra xehez idazten dira, nahiz eta haien jatorrian letra larriz hasita idazten den izen bat izan. marxismo, marxista (jatorria: Marx), darwinismo, darwinista (jatorria: Darwin),
• Leku-izenetatik eratorrita sortzen diren izenak eta adjektiboak hitz arruntak dira eta letra xehez idazten dira, nahiz eta haien jatorrian letra larriz hasita idazten den izen bat izan (etnia eta herrien izenetarako).
  
  

  euskal herritarra, bilbotarra, atharraztarra, arabarra, italiarra, txinatarra, frantziarra, espainiarra, indiarra.

• Pertsona-izen batetik, abizen batetik edo leku-izen batetik eratortzen diren familia, leinu, dinastia eta jarraitzaileen izenak letra xehez hasita idazten dira. agirretarrak, kennedytarrak, perurenatarrak; beaumontarrak,
• Trataerak, tituluak, karguak eta lanbideak letra xehez idazten dira ia beti. lehendakaria, erregina, idazkaria, ingeniaria, enperadorea, markesa, aita santua, alkatea.
• Letra xehez hasita idazten dira, mailegatuak izan zein eratorriak izan24 (ikus, zehaztapenetarako, II. ataleko 2.3.3.7 puntua). Baionako herritarrak baionesak edo baionarrak dira.
  
  

  Frantziako herritarrak frantsesak edo frantziarrak dira, eta Espainiakoak espainolak edo espainiarrak

• Hizkuntzak izendatzeko hitzak hitz arruntak dira, eta letra xehez idazten dira. Irakaskuntza arautuko irakasgai baten izena hizkuntza baten izena denean bakarrik idazten da letra larriz hasita.
  
  

  Eskolan, frantsesez eta euskaraz ikasten zuen.

• Arau honek 196. araua, «EBO (I). Laburtzapenak: laburdurak eta siglak», 197. araua, «EBO (II). Sinboloak» eta 198. araua, «EBO (III). Letra-estiloak», osatzen ditu.