Le basque de main en main
199. araua. Euskal Herriko kostaldeko leku-izenak
Gramatika-atalak:
Onomastika
Ohar orokorrak
- Euskal Herriko hainbat leku-izen arautu ditu Euskaltzaindiak, bai banaketa administratiboari dagozkionak, bai eta entitate geografiko jakin batzuei lotutakoak ere. Azken multzo horretan sar daiteke itsas hegiko izen nagusiak biltzen dituen arau hau.
- Euskal Herriko hiru lurralde bustitzen ditu Kantauri itsasoak: Bizkaia, Gipuzkoa eta Lapurdi. Hiru multzotan antolatu dira Euskal Herriko kostaldeko leku-izenak: Bizkaiko itsasbazterreko izenak hasieran, Gipuzkoakoak ondoren eta Lapurdikoak azkenik. Hemen azken horiek emanen ditugu bakarrik.
- Entitate geografiko ugari ditu euskal itsasbazterrak: haitzak, hondartzak, lurmuturrak, badiak... Halakoak izendatzeko leku-izenetako batzuk mapa zehatzetan baino ez dira ageri, udal-mapetan eta turismo-gidetan, esaterako; beste batzuk, berriz, izaera nagusikoak dira, mapa orokorretan agertzeko modukoak. Gehienbat, azken multzo horretako izenak hautatu dira arau honetan.
Zerrendaren egitura
- Tauletako informazioa lau zutabetan banatu da. Lehenengoan, leku-izena agertzen da, osagai espezifikoa, eta, batzuetan, baita osagai generikoa ere. Bigarren zutabean, izen bakoitzaren entitate geografikoa zehazten da. Hirugarrenak toponimoa kokatuta dagoen udalerriaren izena dakar. Laugarren zutabean, zenbaki baten bidez zehazten da zein mapatan dagoen leku-izena.
- Lehen zutabeko izen arautuak bi osagai dituenean, zati espezifikoa eta zati generikoa, bigarrenak bat egiten badu izendatzen duen entitatearekin, letra xehez hasita jarri da; osterantzean, bi osagaiak doaz letra larriz hasita. Algorriko muturra (-a), esaterako, letra xehez hasita ageri da, muturra “punta” entitatearen baliokidea baita. Biarrizko Hondartza Handia (-a) izenaren kasuan, bai Hondartza, bai Handia, biak eman dira letra larriz hasita, izen espezifikoaren parte direlako.
- Alonimoa Horrela izendatzen da leku-izen baten izen baliokidea. Biarritzen dagoen San Martin izeneko lurmuturrak ere badu alonimoa: Haitzarte. Horrelakoetan, denborak (erabilerak, alegia) esango du zein nagusitzen den.
- Era laburra Leku-izen batzuen ondoan era laburrak ere ematen dira. Erromardiko hondartza izenari, adibidez, Erromardia (-a) gehitu zaio.
- Izen hedatua Beste zenbaitetan, izen jakin bati, izen bereko beste lekuetatik bereizteko, izen hedatua edo garatua gehitu zaio. Erdiko hondartza (-a) izenak, kasu batean Ziburuko Erdiko hondartza izango du izen hedatutzat, eta beste batean, Bidarteko Erdiko hondartza.
- Lehen zutabean, bi osagai edo gehiago dituzten izenetako zati generikoan, tradiziozko erabilera gorde da: koska, muturra edo punta. Sinonimotzat jotzen dira, eta bizirik daude. Araua ulertzea errazteko eta estandarizazioaren izenean, entitate geografikoa ematean (bigarren zutabean) forma bakarra erabili da: “punta”. Nolanahi ere, beste zenbaitetan, zati generikoaren ahozko lekukotasunak estandarrera ekarri dira; esaterako, hondartzak eta itsasargiak aipatzean (plaia, aritzie > hondartza; paola, farua > itsasargia).
- Ipar Euskal Herriko, Lapurdiko hiru mapak, artikulu honen bukaeran aurkituko dira.
Ipar Euskal Herriko izenak geografikoki antolatuta, hegoaldetik iparrera: Lapurdiko leku-izenak
| Izena | Entitate geografikoa | Udalerria(k) | Mapa |
|---|---|---|---|
| Hendaiako portua(-a) | portua | Hendaia | 9 |
| Zokoburuko hondartza | hondartza | Hendaia | 9 |
| Ondarraitzu | hondartza | Hendaia | 9 |
| Dunbarrietako hondartza | hondartza | Hendaia | 9 |
| Dunbarriak (-ak) | uharteak | Hendaia | 9 |
| Dunbarriluzea (-a) | uhartea | Hendaia | 9 |
| Dunbarrizabala (-a) | uhartea | Hendaia | 9 |
| Erretak (-ak) | uharteak | Hendaia | 9 |
| Santa Ana | lurmuturra | Hendaia | 9 |
| Lohiko badia | badia | Hendaia | 9 |
| Txurruta | uhartea | Hendaia | 9 |
| Sorginzilo | kostaldea | Hendaia | 9 |
| Exanzabalgo itsaslabarra (-a) | kostaldea | Urruña | 9, 10 |
| Zokoko itsasargia (-a) | itsasargia | Ziburu | 10 |
| Zokoko gaztelua (-a) | monumentua | Ziburu | 10 |
| Zokoko gazteluko hondartza; Gazteluko hondartza [era laburra] | hondartza | Ziburu | 10 |
| Artha | dikea | Ziburu, Donibane Lohizune | 10 |
| Zokoko portua (-a) | portua | Ziburu | 10 |
| Belaontzien hondartza | hondartza | Ziburu | 10 |
| Zokoko hondartza; Zokoa (-a) [era laburra] | hondartza | Ziburu | 10 |
| Kuboaren hondartza | hondartza | Ziburu | 10 |
| Ziburuko hondartza; Ziburuko Erdiko hondartza [era hedatua]; Erdiko hondartza [alonimoa] | hondartza | Ziburu | 10 |
| Larraldeneko portua (-a); Ziburuko portua (-a) [alonimoa] | portua | Ziburu | 10 |
| Ziburuko itsasargia (-a) | itsasargia | Ziburu | 10 |
| Urdazuri(ren) itsasadarra (-a) | itsasadarra | Ziburu, Donibane Lohizune | 10 |
| Donibane Lohizuneko portua (-a) | portua | Donibane Lohizune | 10 |
| Donibane Lohizuneko itsasargia (-a) | itsasargia | Donibane Lohizune | 10 |
| Donibane Lohizuneko badia | badia | Ziburu, Donibane Lohizune | 10 |
| Donibane Lohizuneko Hondartza Handia (-a); Hondartza Handia (-a) [era laburra] | hondartza | Donibane Lohizune | 10 |
| Balearen Bizkarra (-a) | hondartza | Donibane Lohizune | 10 |
| Santa Barbara lurmuturra (-a) | lurmuturra | Donibane Lohizune | 10 |
| Santa Barbarako itsasargia (-a) | itsasargia | Donibane Lohizune | 10 |
| Erromardiko hondartza; Erromardia (-a) [era laburra] | hondartza | Donibane Lohizune | 10 |
| Lafiteneko hondartza; Lafitenea (-a) [era laburra] | hondartza | Donibane Lohizune | 10 |
| Maiarkobaitako hondartza; Maiarkobaita [era laburra]; Maiarkoenea (-a) [alonimoa] | hondartza | Donibane Lohizune | 10 |
| Zenizko hondartza; Zenitz [era laburra] | hondartza | Donibane Lohizune, Getaria | 10 |
| Arotzenkosta | hondartza | Getaria | 10 |
| Getariako portua (-a) [Lapurdi] | portua | Getaria | 10 |
| Parlamentuko hondartza; Parlamentua (-a) [era laburra] | hondartza | Bidarte | 10 |
| Uhabiko hondartza; Uhabia (-a) [era laburra] | hondartza | Bidarte | 10 |
| Erdiko hondartza; Bidarteko Erdiko hondartza [era hedatua] | hondartza | Bidarte | 10 |
| Erretegiko hondartza; Erretegia (-a) [era laburra] | hondartza | Bidarte | 10 |
| Ehun Mailako hondartza | hondartza | Bidarte | 10 |
| Errege Pabiloia (a) | hondartza | Bidarte | 10, 11 |
| Ilbarrizko hondartza; Ilbarritz [era laburra] | hondartza | Bidarte | 11 |
| Milady | hondartza | Biarritz | 11 |
| Marbella | hondartza | Biarritz | 11 |
| Euskaldunen Kosta | hondartza | Biarritz | 11 |
| Karritz | haitza | Biarritz | 11 |
| Uhalde | kostaldea | Biarritz | 11 |
| Portu Zaharreko hondartza | hondartza | Biarritz | 11 |
| Ama Birjinaren haitza (-a) | lurmuturra | Biarritz | 11 |
| Gamaritz | haitza | Biarritz | 11 |
| Biarrizko portua (-a) | portua | Biarritz | 11 |
| Lo Bastar | haitza | Biarritz | 11 |
| Hondartza Handia (-a); Biarrizko Hondartza Handia (-a) [era hedatua] | hondartza | Biarritz | 11 |
| Miramar | hondartza | Biarritz | 11 |
| San Martin; Haitzarte [alonimoa] | lurmuturra | Biarritz | 11 |
| Biarrizko itsasargia (-a) | itsasargia | Biarritz | 11 |
| Amodio Ganbara | hondartza | Angelu | 11 |
| Klubeko hondartza | hondartza | Angelu | 11 |
| Urrezko hondartza | hondartza | Angelu | 11 |
| Mariñela | hondartza | Angelu | 11 |
| Kortsarioen hondartza | hondartza | Angelu | 11 |
| Madragattipia (-a) | hondartza | Angelu | 11 |
| Madraga | hondartza | Angelu | 11 |
| Itsasoko hondartza | hondartza | Angelu | 11 |
| Xiberta (1) | hondartza | Angelu | 11 |
| Dunetako hondartza | hondartza | Angelu | 11 |
| Zaldunen hondartza | hondartza | Angelu | 11 |
| Barrako hondartza | hondartza | Angelu | 11 |
| Baionako barra | barra | Angelu | 11 |
| Angeluko seinale-dorrea (-a); Seinale-dorrea (-a) [era laburra] | itsasargia | Angelu | 11 |
| Baionako portua (-a) | portua | Angelu | 11 |
| Uhin-harresiko portua (-a) | portua | Angelu | 11 |
| Aturri(ren) itsasadarra (-a) | itsasadarra | Angelu | 11 |
Mapak
- Zerrendaren ondotik, Ipar Euskal Herriko kostaldea irudikatzen duten hiru mapa ezarri dira, zerrendan ageri diren leku-izen guztiak zein bere kokalekuan adierazten dituztenak, hurrenkera honetan (hegoaldetik iparrera):
9. Bidasoa
10. Urdazuri
11. Aturri
(1) Xiberta izen historikoak gaur egun hondartza-eremu zabal samarra hartzen du.
Euskaltzaindiaren araua
199. arau osoa ikusiLa Bibliothèque Azkue et Archives
HEURES DE BUREAU
9:00 - 14:00
9:00 - 14:00
La Bibliothèque et les Archives Azkue sont au service d’Euskaltzaindia. De plus, elles sont ouvertes à tous les chercheurs et s’efforcent dans la mesure de leurs possibilités d’encourager la recherche et d’aider à la diffusion des thèmes culturels basques.
Siège social
- B
- BISCAYE
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBAO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Centre de recherche
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 SAINT SÉBASTIEN - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Represéntations
- A
- ALABA
- Gaztelako atea, 54
01007 VITORIA-GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GUIPUSKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 SAINT SÉBASTIEN - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAVARRE
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 PAMPELUNE - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
L'association
- P
- PAYS BASQUE NORD
- Château Neuf
15, place Paul Bert
64 100 Bayonne - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
