28. araua. Aditzoinen forma
- Aditzoina partizipio burututik bereizten da, aspektu-markarik ez baitu hartzen: eros aditzoina / erosi partizipio burutua (zehazki, aditzoina eros + aspektu burutua -i). Bizkitartean, erran, joan bezalako aditzek forma bera atxikitzen dute, izan aditzoin ala partizipio burutu.
|
Partizipio burutua |
Aditzoina |
|---|---|
|
etorri |
etor |
|
hartu |
har |
|
erran |
erran |
|
joan |
joan |
- Bukaeran -tu / -du duten aditz batzuek -t atxikitzen dute beren aditzoinean.
|
Partizipio burutua |
Aditzoina |
|---|---|
|
ausartu |
ausart |
|
ezagutu |
ezagut |
|
landu |
lant |
|
ohartu |
ohart |
- Bestalde, partizipioak txistukari bat (s, z) duelarik -turen aitzinean, doakion aditzoina afrikatuarekin (ts, tz) agertzen da.
|
Partizipio burutua |
Aditzoina |
|---|---|
|
hustu |
huts |
|
aberastu |
aberats |
|
piztu |
pitz |
|
moztu |
motz |
- I-rekin bururatzen diren aditzen kasuan, aditzoin batzuk -i berezi hori gabe agertzen dira: ikasi (partizipioa) > ikas (aditzoina); eta beste batzuek, aldiz, bukaerako -i atxikitzen dute: jalgi (partizipioa) > jalgi (aditzoina).
- Iparraldean, *edin eta *ezan aditz laguntzaileekin aditzoina sistematikoki erabiltzen da: geldi hadi, har dezagun. Euskaltzaindiak erabilera hori onesten eta gomendatzen du.
- Ohartaraztekoa da Iparraldean (ekialdean) aditzoina baliatzen dela aginduen emateko, Hegoaldean (mendebaldean) partizipio burutua erabiltzen ohi delarik.
|
AGINTERA |
Aditzoina (Iparraldean) |
Partizipio burutua (Hegoaldean) |
|---|---|---|
|
aditz laguntzailearekin |
Har ezazu! Etor zaitez! |
Hartu ezazu! Etorri zaitez! |
|
aditz laguntzailerik gabe |
Har! Etor! |
Hartu! Etorri! |
- Galdera eta zehar-galdera jokatugabeetan ere aditzoina edo partizipio burutua erabil daitezke:
Zergatik euskaraz kanta? (Iparraldea) / Zergatik euskaraz kantatu? (Hegoaldea).
Ez dakit zer har (Iparraldea) / Ez dakit zer hartu (Hegoaldea).
Idazkera zuzenak
ausart (ausartu), berant (berandu), bat (batu), ezagut (ezagutu), hant (hantu), hert (hertu), laket (laketu), lant (landu), lot (lotu), ohart (ohartu), oroit (oroitu)
ezkon (ezkondu), lagun (lagundu), neur (neurtu)
aberats (aberastu), huts (hustu), pitz (piztu), motz (moztu)
ikas (ikasi), etor (etorri), har (hartu)
hunki, jalgi, bizi, eraiki
Idazkera okerrak
*ausar zaitez, *ohar zaitezte, *hust ezazu *jalg hadi
*ezkont, *lagunt, *neurt
Euskaltzaindiaren araua
28. arau osoa ikusiEuskara Batuaren Eskuliburua
37. fitxaEgoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
