Zuberoa - Lekuak

sybillates - (-0023 - -0079 [1956]) PLINIO , -- [M.IFOV, Emerita, 24, 169. or.]

(...)
Zuberoa [...] (cf. [...] Sybillates en Plinio)
(...)

Zer: Lurraldea (Zuberoa)
Non: Euskal Herria
Jatorria: M.IFOV

sibuzates, sibulates - (-0040 - -0050 [1956]) JC.BG , III, 28 [M.IFOV, Emerita, 24, 169. or.]

(...)
Zuberoa [...] (cf. también Sibuzates o Sibulates en César, BG, III, 28 [...])
(...)

Zer: Lurraldea (Zuberoa)
Non: Euskal Herria
Jatorria: M.IFOV

vallis subola - (0658-0660 [1956]) FRED.CF , -- [M.IFOV, Emerita, 24, 169. or.]

(...)
Zuberoa [...] Vallis Subola en Fredegario
(...)

Zer: Lurraldea (Zuberoa)
Non: Euskal Herria
Jatorria: M.IFOV

soula vicecomitatus de_ - (0900-1000 [1863, 1966, 2011]) RAY.DTBP , -- [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
soula vicecomitatus de_, Xe siècle (Raymond-Dict.)
(...)

Zer: Bizkonderria
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

solis raimundus de_ - (1040-1042? [1966, 2011]) IKER.27 , 354. or. (Soule)

(...)
solis [...] Rd Guill. de Soule, 1040-1042?
(...)

Zer: Bizilaguna
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

solis raimundus de_ - (1100-1200 [1938, 1950, 1966, 2011]) V.GSJACQ , 22. or. [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
solis Raimundus de_, XIIe siècle (Guide-St-Jacques p. 22)
(...)

Zer: Bizilaguna
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

seula - (1105-1118 [1873, 1966, 2011]) RAY.SORDE , 48. or. [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
seula 1105-1118 (Sorde 48)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

gilem fort de seula - (1105-1118 [1873]) RAY.SORDE , LVIII. dok., 48. or.

(...)
et hoc factum est in presentia abbatis Ainerii et in presentia vicecomitis Gilem Fort de Seula [10. oharra: Guilhem Fort, vicomte de Soule (1080-1118)]
(...)

Zer: Bizkondea, lurraldea
Non: Zuberoa
Jatorria: RAY.SORDE

sanz fil de sobola - (1105-1119 [1873]) RAY.SORDE , XLIX. dok., 37. or.

(...)
per manus priorum fidejussorum, Gilem Ez de Sort et Raimon de Saunag, in domo Sanz Fil de Sobola, presente Jheremia, obedientiario ejusdem ecclesie
(...)

Zer: Etxe jabea, lurraldea (?)
Non: Auribat (Landak)
Jatorria: RAY.SORDE

solla - (1120 [1863, 1966, 2011]) RAY.DTBP , -- [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
solla 1120 (Raymond-Dict.)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

solla - (1120, 1134 [1873]) RAY.SORDE , LXXXI. dok., 66. or.

(...)
Hujus privilegii visores et auditores fuerunt iste, abbas scilicet Sancti-Johannis Angeliacensis, abbas Sancti-Petri Maliacensis, Guitardus de Burgo, Wilelmus Arnaldus de Garris, Gileminge, Arnaldus de Labedz, Arnaldus de Camo, vicecomes de Labort, vicecomes de Alberda, vicecomes de Solla [33. oharra, 67. or.: Centulle, vicomte de Soule]
(...)

Zer: Lurraldea, bizkonderria
Non: Euskal Herria
Jatorria: RAY.SORDE

solla [...] centulle, vicomte de_ - (1134 [1873, 1966, 2011]) RAY.SORDE , 66. or. [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
solla [...] Centulle, vicomte de_, 1134 (Sorde 66)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

seule vicomtesse de_ - (1150-1170 [1896, 1906, 1966, 2011]) BID.LBTLG , 35. or. [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
seule Vicomtesse de_, 1150-1170 (Livre d’or p. 35)
(...)

Zer: Bizkondesa
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

sola - (1196/03 [1890]) BRUT.CN , I. dok., 2. or. [Cartulaire III, 22]

(...)
contra Raymundum Guillelmi, vicecomitem de Sola
(...)

Zer: Lurraldea, bizkonderria
Non: Euskal Herria
Jatorria: BRUT.CN

sola raymundus guillelmi, vicecomes de_ - (1234 [1966, 2011]) NAN.C , 67 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sola Raymundus Guillelmi, vicecomes de_, 1234 (Archiv-Nav.67)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

sola remon guillen, biçconde de_ - (1247 [1890, 1966, 2011]) BRUT.CN , XII [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sola Remon Guillen, biçconde de_, témoin à l’hommage d’Ostabat, 1247 (Bru XII)
(...)

Zer: Bizkonde lekukoa
Non: Zuberoa, Izura
Jatorria: IKER.27

sola remon guillen, biçconde de_ - (1247 [1966, 2011]) NAN.C , 39 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sola Remon Guillen, biçconde de_ [...] 1247 (Archiv-Nav.39)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

sola remon guillen, biçconde de_ - (1247 [1966, 2011]) NAN.C , 70 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sola Remon Guillen, biçconde de_ [...] 1247 (Archiv-Nav.70)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

sole rémon guillerin, bizconde de_ - (1247 [1966, 2011]) NAN.C , 39 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sole Rémon Guillerin, bizconde de_, 1247 (Archiv-Nav.39)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

sola - (1247/11/22 [1890]) BRUT.CN , XII. dok., 13. or. [Cartulaire III, 124-126]

(...)
don Remon Guillem, biçcuenda de Sola [...] et don Remon Guillem, biçconde de Sola
(...)

Zer: Lurraldea, bizkonderria
Non: Euskal Herria
Jatorria: BRUT.CN

sola arcidiagonat de_ - (1249 [1863, 1966, 2011]) RAY.DTBP , -- [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sola arcidiagonat de_, 1249 (Raymond-Dict.)
(...)

Zer: Artxidiakonotegia
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

seula - (1255 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 4.692 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
seula [...] 1255 (RGascons 4.692)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

seula - (1256 [1914, 1966, 2011]) BEM.GUY , 396 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
seula [...] Ram. Guillelmi vicec. Seule (gén.), curia de Seula, Angerius, Arnaldus Rdi, fils légitime de R.G., Arnaldus Guillelmi, fils illégitime, 1256 (Rec. Féod. 396)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

soule marchessa vicomtesse de_ - (1257 [1914, 1966, 2011]) BEM.GUY , 398 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
soule Marchessa vicomtesse de_, et son fils Auger, 1257 (Rec. Féod. 398)
(...)

Zer: Bizkodesa
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

soule [...] auger, vicomte de_ - (1261 [1914, 1966, 2011]) BEM.GUY , 384 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
soule [...] Auger, vicomte de_, fils de Rd Guill., 1261 (Rec. Féod 384)
(...)

Zer: Bizkondea
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

sole - (1266/11/04) FDMPV.007 , 56. dok., 125. or. [BNP, F.1, F.100r]

(...)
quando de terra nostra per terram vicecomitatus Sole cum exercitu nostro transiuimus
(...)

Zer: Bizkonderria [Zuberoa]
Non: Euskal Herria
Jatorria: FDMPV.007

seule vicomtesse de_ - (1300-1308 [1966, 2011]) JULIUS , F.421v [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
seule [...] W.R., vicecomes de_, curia de_, vers 1300-1308 (Julius E I, F° 421 V°)
(...)

Zer: Bizkondeak
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

la sole de terris nostris de_ - (1324 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 43 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
la sole de terris nostris de_, 1324 (RGascons 43)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

sola arcidiagonat de_ - (1327 [1966, 2011]) NAN.C , 10 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sola arcidiagonat de_ [...] 1327 (Archiv-Nav.10)
(...)

Zer: Artxidiakonotegia
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

soule - (1327 [1966, 2011]) NAN.C , 100 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
soule [...] 1327 (Archiv-Nav.100)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

solo de_ - (1328 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 40 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
solo de_, Subiran, 1328 (RGascons 40)
(...)

Zer: Lurraldea (?)
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

sola arcidiagonat de_ - (1328 [1966, 2011]) NAN.C , 8 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sola arcidiagonat de_ [...] 1328 (Archiv-Nav.8)
(...)

Zer: Artxidiakonotegia
Non: Zubero
Jatorria: IKER.27

sola [...] guillemi de_ - (1328 [1966, 2011]) NAN.C , 8 [IKER.27, 356. or. (Soule)]

(...)
sola domus de Berguyn que est Guillemi de_, en Cise, 1328 (Archiv-Nav.8)
(...)

Zer: Jauna
Non: Zuberoa, Garazi
Jatorria: IKER.27

sola maison de berguyn qui est à guillermus de_ - (1328 [1966, 2011]) NAN.C , 8 [IKER.27, 276. or. (Population Saint-Jean-Pied-de-Port avant 1350)]

(...)
sola Maison de Berguyn qui est à Guillermus de_, 1328 (Archiv-Nav.8)
(...)

Zer: Bizilaguna
Non: Donibane Garazi
Jatorria: IKER.27

soule - (1337 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 49 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
soule [...] 1337 (RGascons 49)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

sola [...] vicecomitatus de_ - (1341 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 53 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sola [...] vicecomitatus de_, 1341 (RGascons 53)
(...)

Zer: Bizkonderria
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

soles scribannia de_ - (1342 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 54 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
soles scribannia de_, 1342 (RGascons 54)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

sole patria de_ - (1350 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 62 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sole patria de_, 1350 (RGascons 62)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

seule [...] vicecomes de_, curia de_ - (1352 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 66 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
seule [...] vicecomes de_, curia de_ [...] 1352 (RGascons 66)
(...)

Zer: Bizkondeak, lurraldea
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

sola johanicot de_ - (1354 [1966, 2011]) NAN.C , 45 [IKER.27, 356. or. (Soule)]

(...)
sola Johanicot de_, exportateur de porcs à Pampelune, 1354 (Archiv-Nav.45)
(...)

Zer: Urde-merkataria
Non: Zuberoa, Iruñea
Jatorria: IKER.27

soule [...] terra vocata_ - (1355 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 67 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
soule [...] terra vocata_, 1355 (RGascons 67)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

soula vicecomitatus de_ - (1358 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 70, 71 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
soula [...] castellamia de_, 1358 (RGascons 70 et 71)
(...)

Zer: Bizkonderria
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

soule - (1358 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 71 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
soule [...] 1358 (RGascons 71)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

sola - (1364 [1890]) BRUT.CN , XCIX. dok., 100. or. [Tiroir 19, nº 2]

(...)
De los de la dicha tierra de Sola que deven al seynnor Rey de dos aynos una vez IIII salmones a pagar al dia et yermo sobredichos, por este ayno, nichil, que en el ayno venidero deven pagar
(...)

Zer: Lurraldea, bizkonderria
Non: Euskal Herria
Jatorria: BRUT.CN

sola - (1364 [1966, 2011]) POUP.LM , AN.9 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sola [...] 1364 (AN9)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

sola arnauchéa, ar. aremon, ar. guillem, bernadeco, ar. sanchiz, guillem arn. de_ - (1368 [1966, 2011]) NAN.C , 3 [IKER.27, 356. or. (Soule)]

(...)
sola Arnauchéa, Ar. Aremon, Ar. Guillem, Bernadeco, Ar. Sanchiz, Guillem Arn. de_, homme d’armes à pied, 1368 (Archiv-Nav.3)
(...)

Zer: Oinezko gerlaria
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

sole ou de sole petri ou peyret - (1378 [1966, 2011]) NAN.C , 1 [IKER.27, 356. or. (Soule)]

(...)
sole ou de sole Petri ou Peyret, ouvrier au château de Saint-Jean-Pied-de-Port, 1378 (Archiv-Nav.1)
(...)

Zer: Langilea
Non: Zuberoa, Donibane Garazi
Jatorria: IKER.27

sole ou de sole [...] augier de_ - (1378 [1966, 2011]) NAN.C , 1 [IKER.27, 356. or. (Soule)]

(...)
sole ou de sole [...] Augier de_, muletier à Saint-Jean-Pied-de-Port, 1378 (Archiv-Nav.1)
(...)

Zer: Mandazaina
Non: Zuberoa, Donibane Garazi
Jatorria: IKER.27

çuberoa petri - (1378 [1966, 2011]) NAN.C , 1 [IKER.27, 356. or. (Soule)]

(...)
çuberoa Petri, ouvrier à Saint-Jean-Pied-de-Port (le même que Petri Sole), 1378 (Archiv-Nav.1), cf chapelle de la Vierge de Zuberoa à Garde, vallée du Roncal (Navarre)
(...)

Zer: Langilea
Non: Zuberoa, Donibane Garazi
Jatorria: IKER.27

sola [...] ou ssola - (1381 [1966, 2011]) NAN.C , 14 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sola [...] ou Ssola, 1381 (Archiv-Nav.14)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

solla peyrolo de_ - (1381 [1966, 2011]) NAN.C , 12 [IKER.27, 356. or. (Soule)]

(...)
solla Peyrolo de_, 1381 (Archiv-Nav.12)
(...)

Zer: Bizilaguna
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

sola yenego de_ - (1389 [1966, 2011]) NAN.C , 58.47.I [IKER.27, 356. or. (Soule)]

(...)
sola Yenego de_, écuyer, “mesnadero”, 1389 (Archiv-Nav.58.47.I)
(...)

Zer: Gerlaria
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

soole - (1391 [1863, 1966, 2011]) RAY.DTBP , -- [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
soole 1391 (Raymond-Dict.)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

soul yanteyn en_ - (1393 [1966, 2011]) NAN.C , 198 [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
soul Yanteyn en_, 1393 (Archiv-Nav.198)
(...)

Zer: Bizilaguna
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

solla sancho de_ - (1405 [1966, 2011]) NAN.C , 92.38.V [IKER.27, 356. or. (Soule)]

(...)
solla Sancho de_, officier de la reine de Navarre, 1405 (Archiv-Nav.92.38.V)
(...)

Zer: Erreginaren ofiziala
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

sola poncet de_ - (1443-1448 [1966, 2011]) IA.KG.BORD , Exchequer 101, 194/3, 101/195/19 Henr. VI [IKER.27, 102. or. (Habitants Basques Bayonne)]

(...)
sola Poncet de_, chargeur, 1443-1448 [Henr. VI] (Exchequer 101 /194/3, E101/195/19)
(...)

Zer: Zamatzailea
Non: Baiona
Jatorria: IKER.27

sola guill. de_ - (1448 [1966, 2011]) IA.KG.BORD , Exchequer 101, 195/19 Henr. VI [IKER.27, 102. or. (Habitants Basques Bayonne)]

(...)
sola Guill. de_, maître de nef, Soule, 1448 ([Henr. VI] E I0I/195/19)
(...)

Zer: Ontziburua
Non: Baiona
Jatorria: IKER.27

sole - (1454 [1863, 1966, 2011]) RAY.DTBP , -- [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sole [...] 1454 (Raymond-Dict.)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

sola ponset de_ - (1455 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , 142 [IKER.27, 356. or. (Soule)]

(...)
sola Ponset de_, marchand en Aquitaine, 1455 (RGascons 142)
(...)

Zer: Merkataria
Non: Zuberoa, Akitania
Jatorria: IKER.27

sole guil. johannicot de_ - (1455, 1460 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , -- [IKER.27, 102. or. (Habitants Basques Bayonne)]

(...)
sole Guil. Johannicot de_, maîtres de nef, 1455, 1460 (RGascons)
(...)

Zer: Ontziburua
Non: Baiona
Jatorria: IKER.27

sole - (1455/11/18 [1896-1962, 1966, 2011]) R.GASC , -- [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sole [...] à J. de Foix, 18.11.1455 (RGascons)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

solle lo pais de_ - (1480 [1863, 1966, 2011]) RAY.DTBP , -- [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
solle lo pais de_, 1480 (Raymond-Dict.)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

sole - (1520 [1863, 1966, 2011]) RAY.DTBP , -- [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sole [...] 1520 (Raymond-Dict.)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

çuberoan - (1600) SAUG.REFR , II, 719

(...)
Çuberoan, 'en Zuberoa'
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

çuberoa - (1600-1675) SP.DM , --

(...)
Çuberoa, le Pays de Soule
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

sola, subola - (1638) O.NUV , passim

(...)
sola (I, XI. kap., 036. orr. [0553. orr.]) Soule, Zuberoa // solensi (I, XIII. kap., 048. orr. [0565. orr.]) Vicecomitatu Solensi // solae (II, XII. kap., 254. orr. [0771. orr.]) Felicia Comitissa Solae // subola, sola (III, I. kap., 388. orr. [0905. orr.]) in valle Subola (quae hodie Sola est) // subola, vallis subola, sola (III, II. kap., 392. orr. [0909. orr.]) Besteak beste, Fredegarioren latinezko aipuan // subolae (III, II. kap., 393. orr. [0910. orr.]) // solae, sola (III, IV. kap., 401. orr. [0918. orr.]) // solae, subola (III, IV. kap., 402. orr. [0919. orr.]) Solae nomen ab antiquâ voce Subola contractum fuit, quae Vasconicâ linguâ syluestrem regionem significat // solensem (III, IV. kap., 407. orr. [0924. orr.]) // solensem, solensis (III, IV. kap., 407. orr. [0924. orr.]) // solensis, solenses (III, IV. kap., 408. orr. [0925. orr.]) // solensi (III, VIII. kap., 445. orr. [0962. orr.]) Vicecomitatu Solensi // solensis (III, X. kap., 481. orr. [0998. orr.]) // solensis (III, XIII. kap., 550. orr. [1067. orr.]) // solensibus (III, XIII. kap., 551. orr. [1068. orr.]) // solenses, sola, subola, sibylla (III, XIII. kap., 558. orr. [1077. orr.]) Vicecomites Solenses seu Mauleonenses // sola (index, s.v. sola [1093. orr.]) // solae (index, s.v. solae [1093. orr.]) // subola vallis (index, s.v. subola [1093. orr.]) // sola (index, s.v. subola [1093. orr.])
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: O.NUV

zuberoan - (1643) Ax , 8

(...)
*Nafarroa garaian, *Nafarroa beherean, *Zuberoan, *Laphurdin, *Bizkaian, *Gipuzkoan, *Alaba-herrian, eta bertze anhitz lekhutan
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

çuberoan - (1643) Ax , 17

(...)
Çuberoan, 'en Zuberoa'
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

suberoan - (1657) O.AN , N.208

(...)
Suberoan
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

suberoaco - (1657) O.AN , N.6.327

(...)
Suberoaco, 'de Zuberoa'
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

suberoako, suberoan - (1657 [1992]) DRPLV , IV, 28, 46, 56. or.

(...)
Adiskide gabe bici den aberaza Picatüetan lo guiten daza. Picatüac erraiten diote Bortuco bide hersi eta campixbati, sein baita Otsagabiren eta Larraneren artean, Nafarroa garaico eta Suberoaco mugan [Oihenart, Atsotitzak, 6. zkia.] Handurreria, espada Tussuria, da hura iduria. Tussuria, diabruari erraten sioten euscara saharrean, eta orano hiz haur usazen da Suberoan [Oihenart, Atsotitzak, 208. zkia.] Orhico xoria Orhin laket. Orhi da Bortuetan mendi gora bat, Nafarroa elgataco, eta Suberoaco mugan [Oihenart, Atsotitzak, 372. zkia.]
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Zuberoa
Jatorria: DRPLV

zuberoak - (1666) Tt.Onsa , 2

(...)
*Zuberoak, *Biarnok, *Basanabarre, *Lapurdik, *Franzia orok aithortzen du, zu iaun handi bat, baroin handi bat, markis handi bat zirela, zure izena, zure aiphamena orotan ohoratu da, orotan onki jin da baina ene soldadoak plazer baduzu iarraiki haren hatzari, haren herexari, eginen zitu errege zelian, eginen zitu etziren, beno iaun handiago, eta emanen koroa bat ainguriena bezain ederrik
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

çuberroa - (1666) Tt.Onsa , 6

(...)
Çuberroa
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

çuberoac - (1666) Tt.Onsa , 2

(...)
Çuberoac
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

zuberoak - (1666) Tt.Onsa , 6

(...)
Ene euskara, eta lengagia eztakit aprobatia izanen denez, bai, ala ez, badu orotarik zerbait, *zuberoak, *Basanabarrek, eta *lapurdik eman drauko zerbait, baina ez oro; *Aruen egin dut neure pieza pobria hanko lengagia ezpada aski eder, hanko euskarak, du ogena, eta ez euskaldunak
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

zuberoa - (1666) Tt.Onsa , 7

(...)
*A *de *Conget, *Atarrezeko erretor, eta *Zuberoa herriko bik
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

zuberuako - (1666) Tt.Onsa , 13

(...)
Hilziaz orhitzia dela egiazko bidia salbatzeko, ahal bezain laburzki, eta klarki nahi dut frogatu laur gisaz, eta laur moldez, eta laurak oro esperanza dut arkordu hon batetan izanen direla ene pensamendiaren mundu guzier explikatzeko eta ene intenzione hunaren euskalduner, partikularki *zuberuako herrian ene adeskider, endelagaraziteko, zonbat handi den ene desirkundia, eta borondatia, ororen hilze honaren, eta haren onduan, ororen salbamendiaren ikusteko
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

zvberoa - (1696) Bp1 , 1

(...)
*Zvberoa Herriko vskaldvnen egina, *Athanase *Belapeyre, hanko jaun ofizialaz, eta *Sorhoetako erretoraz
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

zvberoako - (1696) Bp1 , 17

(...)
*Athanase *Belapeyre apez, Theologian batxelier, *Zvberoako ofizial eta *Sorhoetako erretorak, herri hontako erretor, bikari, eta Jinkoaren beste haur hon orori grazia eta bakia dela zieki *Jesvs-Krist gure Jauna ganik
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

zvberoako - (1696) Bp1 , 19

(...)
Hartakoz *Zvberoako jvje espiritual bezala ordenatzen dvgv herri hontako erretor, edo bikari orori, *Jesv-Kristen dotrina vskaraz erakats eta enthelega erazi diezen bere Parropiakoer, gvtiena igante oroz, mezako gihaurek aspaldian vskaraz egin deriziegvn pronoaren ondoan; edo bezperetan, salbv vdvri baitzaizv hobeki datiala haren erraitia pronotik landan, jentiak elizatik hvrren daudian lekhietan, zointara arrastiritan ezpaititake hel;
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

zvberoa - (1696) Bp1 , 25

(...)
Azkenekoz *Zvberoa herri hontako promotora manatzen dvgv, iratzarriki orotan balia erazi dezan lege haur, bestela honen hautsliak gaztigatv izanen dira zinez khorte espiritualian: salbv Vztaila, Agorrila, Vrrieta hilabetetan, noiz baitira lvr lanen lehia bizigarriak
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

zvberoako - (1696) Bp2 , 3

(...)
*Athanase *Belapeyre apez, Teolojian baxelier, *Zvberoako ofizial, eta *Sorhoetako erretorak herri hontako erretor, bikari, eta Jinkoaren beldvrti gvzier grazia eta bakia direla zieki *Jesvs-Krist gure Jauna ganik
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

zuberoa - (1712) ES.EHast , 133

(...)
Egun eskualdun deitzen diren herriak, eta eskuaraz mintzo direnak dira xoilki *Nafarroa garaja parterik gehiena; *Nafarroa beherea; *Zuberoa; *Laburdi, *Ipuzkoa; *Bizkaia; eta *Alaba herria; herri hautan dago orai xoilki eskuara kokhatua, eta erretiratua
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

çuberoa - (1712) ES.OVASC , 48

(...)
Çuberoa
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

çuberoarrec - (1712) ES.OVASC , 53

(...)
Adj. Çuberoarrec
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

çuheroarra (sic) - (1712) ES.OVASC , 318

(...)
Adj. çuheroarra (sic) Bizcaitarrarequin
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AG.M.FPTPF

la soule - (1756-1815) CASS , 108

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: CASS

soule - (1756-1815) CASS , 107

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: CASS

zvberuako - (1757) Mst , 901

(...)
*ZVBERUAKO VSKARALA, HERRI BERAURTAKO APHEZ BATEZ, BERE JAUN APHEZKVPIAREN BAIMENTUAREKI VTZVLIA
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

zvberuako - (1757) Mst , 914

(...)
Irakurtu dizvt jaun aphezkvpiaren manvz *Jesv-Kristen Imitazionia *zvberuako vskarala herri beraurtako jaun aphez batez orai berri vtzvlia librv hori atenzionereki irakurtvren dianak ikhasiren dizv bere bvriaren untsa ezagvtzen, mvndv falsv, eta erhuaren mesperetxatzen, eta bihotza zelialat altxatzen dialarik zuñ diren moian segvrak hara heltzeko
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

zvberua - (1757) Mst , 914

(...)
Hartakoz konbeni dela jvjatzen dit lehen beno lehen izan dadin inprimatia Jinkuaren gloriagatik, eta *zvberua herriko fidel ororen profeitv ezpiritvalagatik
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

çuberouaco - (1757 [1992]) DRPLV , IV, 364. or. (3. oin oharra)

(...)
Ikus bedi Jesu-Kristen imitacionia Çuberouaco uscarala herri beraurtaco apheç bateç bere Jaun apheçcupiaren baimentouareki utçuIia, Pauben, MDCCLVII, lehen libria, 2 orr.: Nourc ere goçatu, eta ounxa enthelegatu nahi beitutu Jesusen hitçac, harec behar du isseyatu Jesusenaren araur bere bicitce ororen igaraitera
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: DRPLV

ziberua - (1800+) Xarlem , 674

(...)
*Ziberua eta bestiak oro kuntre dvtvgv
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

ziberua - (1800+) Xarlem , 677

(...)
*Ziberua *Biarno vngvrvndia bai eta *Balenzia
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

ziberuan - (1840+) Etch , Euskera, XIV-XV (1969-1970), 336. or.

(...)
*Idorroki olha *Ziberuan da; Artzañ baliusik hara biltzen da
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

ziberuan - (1840+) Etch , Euskera, XIV-XV (1969-1970), 396. or.

(...)
*Ziberuan bada mithil eijerrik, Ene semia dvzv bat heietarik; Neskatilakan ere ez dv parerik Ez eta neskatilek ezotie eztarik, Ez dait zer nahi dien orok hartarik
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

ziberuko - (1840+) Etch , Euskera, XIV-XV (1969-1970), 458. or.

(...)
Prima eraman dvzvn jaun aphez adreta Eta zv famatvrik ezarri poeta, *Ziberuko haurekin ez koblatan jokha Ezi hurak eztira zirekin gal lotsa, Bazinandie ere biak Artxipetra
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

ziberuan - (1840+) Etch , Euskera, XIV-XV (1969-1970), 458. or.

(...)
*ETxahun *Ziberuan, *Athillo *Laphurdin, Bvrvzagi direnak, khantore egitin, Ezpeikirade beldvr aphezik jin-dadin Eraman deikienik hartan *Uskal herrin, Jokhatvren deregv hek plazer direnin
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

ziberon - (1840+) Etch , Euskera, XIV-XV (1969-1970), 82. or.

(...)
*Baroseko herrian ez xerka *Etxahun Haren hatzaman nehiz zabilzenak ondon Bere khantoren honezen ari da *Igelon Hain olhate ederrik ezpeita *Ziberon
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

ziberun - (1840+) Etch , Euskera, XIV-XV (1969-1970), 128. or.

(...)
*Barkoxeko lvrretan ez xerka *Etxehun Haren atzamailiak beitabiltza undun Bere kantoren hunzen ari-da *igelun Halako olhalterik ezpeita *Ziberun
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

ziberuan - (1840+) Etch , Euskera, XIV-XV (1969-1970), 246. or.

(...)
Khantore hoiek huntv nvtin *Vnhvrritzeko olhetan, *Errumarat juiten nizala erraiten beitvt hoietan; Maleruski ni hil banendi bidaje lazgarri hortan, *Ziberuan khanta-itzazie, ene orhitzapenetan
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

ziberuan - (1840+) Etch , Euskera, XIV-XV (1969-1970), 332. or.

(...)
Arthoz, bihiz eta kabalez, *Ziberuan bvrvzagi
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

suberoa - (1852) Gy , 100

(...)
*Suberoa aldera, aiutari erraten diote Labamendia
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

xuberoa - (1853) Hb.Esk , 79

(...)
*XUBEROA
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

xuberoko - (1853) Hb.Esk , 79

(...)
Sei mendeak zirela eskas bortz urtheren Eskalduna nausi zen *Xuberoko lurren
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

subola - (1853) Hb.Esk , 79

(...)
Lur hori deithua zen denboran *Subola, Bizkonde titulua gora zakharkela: Hama-hiru mendea zelarik seiean, *Filipe ederrari yoan zen dotean
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

subola - (1853) Hb.Esk , 79

(...)
*Pyrene grekez, eta eskaraz *Subola, Erran nezake kasik bardintsu direla
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

xuberoko - (1853) Hb.Esk , 79

(...)
Suprefetak *Mauleon egiten ohore; *Kantoin da *Atharratze, xumea badere, *Xuberoko yendea omenez leguna; Badakharke mihitan nihonden zumena Sinhestea badute, bethi izan ere;
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

xuberoa - (1853) Hb.Esk , 80

(...)
Gizon ederrik bada *xuberoa hortan; Biltzen dute bizia asko inginutan; Erne dire beharriz nola izpirituz, Ez dire loharkatzen kantaz eta xiztuz *Darthez ezaguna da *Franzia guzian, Bankako urreak du beztitzen bizian; haren adarrek ere ohore ibilki; Izen garbiagorik ez diteke uki
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

xuberoko - (1853) Hb.Esk , 156

(...)
*Laphurdin hedatu naiz, bainan ez bertzetan: Hala izen handiak saltatu orotan: *D'Abbadie, errege arras *Ithurrotzen; *Aitoren seme zilhar, *Salha *Aiziritzen; Eskaldunen lorea, *Arxu *Xuberoko, Luma eta bihotzez lehena lerroko; *Atharrazko Eliza aphaintzen duena, Mintzari zuhur, pulit, *Baratzabal yauna; *Candelie, *Larzabalgo errotor ernea; *Goity, *Donibaneko errotor urrea; *Yauregiberry, *Pagol, *Larre, *Etxegaray, *Elissondo, *Rospide, *Pen, *Elizagaray, *Lardapide, *Kurutxet, Nafartar semeak, Aphez on, yakin, eta herriko loreak; *Erro, Eskaldun handi eta yakinena, Berritan herioak eraman daukuna: *Carlosen aldeko zen, handizki aitua, Gora behera denek ezin mudatua;
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

xuberoa - (1853) Hb.Esk , 72

(...)
*Laphurdi, *Xuberoa, *Nafarroa biak, *Gipuzkoa, *Alaba, *Biskaiko hegiak, Nahi ditut hedatu bere andanetan, Eskaldunek ikusgai zein bere tokitan
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

xuberoko - (1853) Hb.Esk , 73

(...)
Nola duzke zuhaitzak zazpi adar eder Begitan ditezkenak andanekin ager, Hala da *Eskal *herri zazpi alde yartzen, Bederen hurbildanik bazaio beiratzen Aldean Laphurtarra ez da *Xuberoko, Ez eta Nafartarra nahi *Alabako;*Mela bizi zen hoita hamar bat urthe *Yesus hil geroz
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

xubero - (1853) Hb.Esk , 74

(...)
*Nafarroa-Behera, *Xubero, *Laphurdi, *Franziari zitzaiozkon partiletan geldi
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

xubero - (1853) Hb.Esk , 76

(...)
Haren yaregian da *d'Abbadie yauna, *Xubero *Arraztetik ethorki duena
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM

sola - (1856) TL.EF.TR.MUG , 77. or. [M.234], 81. or. [M.254], 84. or. [M.258]

(...)
En el ángulo N. de esta confluencia, a 750 metros del hito anterior. Se ha dispuesto que los pastos comprendidos entre la linde y dos rectas que desde Malgorra-chiquinapunta se dirijan una a la muga 232 y otra a la 234, aunque situados en jurisdicción de España, sean de aprovechamiento común a los ganados de Salazar y Sola. Desde la señal 234 hasta la sucesiva suben los linderos por Ibarrondoaco-erreca [...] En el portillo de Guimbeleta, a unos 600 metros del número 253. Se ha convenido que si algunos ganados de Sola se extralimitasen entrándose en el terreno comprendido entre el camino del portillo de Belay al de Guimbeleta y la cumbre de Carchela, no sean multados ni prendados. Desde el portillo de Guimbeleta vuelven los lindes a recorrer las crestas de la cordillera principal, pasando por el vértice del pico de Guimbeleta, que dista 520 metros del portillo de su nombre [...] A 1.300 metros del portillo de Eraice y a 230 metros de la cruz de que acaba de hablarse hay esculpida otra en una gran roca vertical en el extremo N. del Ferial. No es término internacional el que está señalado con el número 256 y una N sobre el camino de abajo en un saliente de la ladera de Sempori, que se ve desde el portillo de Eraice y dista de él 640 metros: este mojón y tres cruces pequeñas sin número que se encuentran entre él y el Ferial talladas en peñas no tienen más fin que el de indicar la dirección del camino del norte. Se ha convenido en conservar la antigua costumbre de que sean de libre tránsito para españoles y franceses, tanto el camino alto como el bajo, y que en el terreno comprendido entre éstos, aunque situado en jurisdicción francesa, pueden pacer, así los ganados del valle de Roncal como los de Sola de día y de noche. Desde la señal 258 hasta el portillo de Comalonga está determinada la frontera por el camino que va del Ferial a la Piedra de San Martín.
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: VIGSA.MUG

subola - (1863) RAY.DTBP , introduction III

(...)
Les Sibyllates habitaient la vallée de Soule, dont le nom ancien est Subola
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: RAY.DTBP

soule (la) - (1863) RAY.DTBP , 163a-163b

(...)
SOULE (LA), pays, arrond. de Mauléon; il comprend les cantons de Mauléon et de Tardets entiers et les commmunes d'Aroue, Domezain-Berraute, Etcharry, Gestas, Ithorots-Olhaïby, Lohitzun-Oyhercq, Osserain-Rivareyte et Pagolle, du canton de Saint-Palais. - Sibyllates (Pline). - Vallis Subola (Frédégaire). - Vallis Sobola (Aimoin). - Soula, Xe se. (ch. de Navarrenx, cart. de Bigorre). - Vicecomitatus de Sola, 1005 (Hist. de Languedoc, II, pr. col. 162); - Solla, 1120; Seula, XIIe siècle (coll. Duch. vol. CXIV, fº 33 et 34). - Seule, milieu du XIIe siècle (cart. de Bayonne, fº 10). - Arcidiagonat de Sola, 1249 (not. d'Oloron, nº 4, fº 50). - Soole, 1391 (not. de Navarrenx). - Sole, 1454 (ch. du chap. de Bayonne). - Lo pays de Solle, v. 1480 (contrats d'Ohix, fº 12). - Los habitans de Sole..... son assis en l'extremitat deu Reaume, circundats et clos entre los reaumes de Navarra, de Aragon et pays de Béarn... et tout lo dit pays et viscontat de Sole de tout ancienetat en ça, es compresa au conde de oeit cens foecs talhe pagans sens plus, 1520 (cout. de Soule). - On dit en basque Suberoa. - L'archidiaconé de Soule dépendait de l'év. d'Oloron, après avoir, jusqu'au XIe se., appartenu au dioc. de Dax. - La vicomté de Soule relev. du roi de France. - La Soule se divisait en trois parties: Soule Souverain, les Arbailles et la Barhoue, et en sept vics: le Val-Dextre et le Val-Sénestre, en Soule-Souverain; la deguerie de Peyriède et celle d'Arbaille, dans les Arbailles; les degueries de Laruns (cne. de Berrogain), d'Aroue et de Domezain, dans la Barhoue. - Le pays de Soule fut successivement dans le ressort du parlement de Bordeaux et dans celui du parlement de Navarre. - Pour la justice de Soule, voy. LICHARRE LICUARRI.
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: RAY.DTBP

soule - (1863) RAY.DTBP , introduction II, III, V, VI, VII, IX, X

(...)
En commençant a l'E., les principales vallées du département sont : // La vallée de l'Ousse, La vallée du Gave de Pau, La vallée d'Ossau, La vallée d' Aspe, La vallée de Barétous, La vallée de Josbaig, La vallée de SouIe, La vallée de Cize, La vallée de Baïgorry, La vallée d'Ossès, La vallée de la Nive, La vallée de la Nivelle [...] Les Sibyllates habitaient la vallée de Soule, dont le nom ancien est Subola [...] VI. CIVITAS ELLORONENSlUM (Iluro. Oloron). // Le pagus Oloronensium : les cantons d'Aramits, Navarrenx, Oloron-Sainte-Marie-Est, Oloron-Sainte-Marie-Ouest, Sauveterre. // Le pagus d'Aspe : le canton d'Accous. // Le pagus d'Ossau : les cantons d' Arudy et de Laruns. // Le pagus Solensis : le pays de Soule [...] I. Le diocese de Dax comprenait, dans les Basses-Pyrénées : // 1º L'archidiaconé de Dax, // L'archiprêtré de Riviere-Fleuve en partie : le canton de Salies, moins Bérenx, Salles-Mongiscard et Bellocq; // L'archiprêtré de Riviere-Luy en partie : Sault-de-Navailles, Bonnut, Lacadée, Saint-Médard, Castéide-Candau; // L'archiprêtré de Riviere-Gave : le pays de Riviere-Gave el Orthez. // 2º L'archidiaconé de Mixe : le pays de Mixe. // 3° L'archidiaconé de Soule : le pays de Soule, contesté par les évêques de Dax et d'Oloron [...] IV. Le diocèse d'Oloron : // 1º L'archidiaconé d'Oloron. // 2º L'archidiaconé de Garenx. // 3° L'archidiaconé d'Aspe. // 4° L'archidiaconé d'Ossau. // 5° L'archidiaconé de Soule (depuis le XIe siecle) [...] La vicomté de Béarn paraît en 819; la Navarre se constitue en royaume vers 840; la vicomté de Dax est mentionnée vers 980, la vicomté d'Oloron en 1004, la vicomté de Montaner en 1032, la vicomté de Labourd en 1059, la vicomté d'Arberoue en 1080, les vicomtes d'Ossau avant le XIIe siècle, la vicomté de Soule en 1120, la vicomté de Baïgorry en 1168. // De tous ces fiefs, les vicomtés de Béarn et de Soule, le royaume de Navarre, subsisterent jusqu'en 1789 [...] SOULE. // Le pays de Soule se partageait en trois messageries : 1º Soule-Souverain, comprenant le Val-Dextre et le Val-Sénestre; 2º la Barhoue; 3º les Arbailles. Ces trois messageries étaient subdivisées en degueries. Toutes les justices particulières relevaient de la Cour de Licharre, dont les appels se portèrent successivement à la cour des jurats de Dax, au Parlement de Bordeaux et au Parlement de Pau. // Le représentant du roi, vieomte de Soule, portait le titre de châtelain de Mauléon. // Les États de Soule s'assemblaient chaque année. Un syndic défendait les intérêts du pays [...] Telle était l'organisation du territoire, lorsqu'un décret de I'Assemblée nationale, en 1790, forma le département des Basses-Pyrénées du Béarn, du pays de Soule, de la basse Navarre, du Labourd et Bayonne el de trente-deux communes de la généralité de Bordeaux [...] Il [Basses-Pyrénées departamenduaz ari da] fut divisé en six districts [...] 4° District de Mauléon : la Soule
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: RAY.DTBP

sibyllates - (1863 [1966, 2011]) RAY.DTBP , Pline [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
sibyllates Pline (Raymond-Dict.)
(...)

Zer: Herritarrak, lurraldea
Non: Zuberoa
Jatorria: IKER.27

vallis subola - (1863 [1966, 2011]) RAY.DTBP , Frédégaire [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
vallis subola Frédégaire (Raymond-Dict.)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

vallis sobola - (1863 [1966, 2011]) RAY.DTBP , Aimoin [IKER.27, 354. or. (Soule)]

(...)
vallis sobola Aimoin (Raymond-Dict.)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

ziberu - (1921-1925) AZK.CPV , 0641. zkia., II. lib., 0768. or. [08. lib., 043. or.]

(...)
Leku-izena [ZU, Barkoxe, Izan nüzü Erroman]: Ziberuko seme bat
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AZK.CPV

ziberu - (1921-1925) AZK.CPV , 0425. zkia., I. lib., 0530. or. [05. lib., 070. or.]

(...)
Leku-izena [ZU, Larraine, Ni sortzeko denboretan]: Adina nian Ziberuko lekhü hun eta fineko
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AZK.CPV

xubero - (1921-1925) AZK.CPV , 0461. zkia., I. lib., 0592. or. [06-a lib., 038. or.]

(...)
Leku-izena [ZU, Kantatzera nuazu]: Xuberon sortü lili eder hunek
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: AZK.CPV

zuberoa - (1927 [1992]) DRPLV , IV, 164. or. (50. oin oharra)

(...)
En el trabajo de 1927 Azkue señalaba además Ainoa, Belarroa, Zuberoa, Larrinoa, Garayoa y Ustoa, que también son dudosos en alto grado. Así, por.ejemplo, Zuberoa tiene en su base Zubero, documentado varias veces en Vizcaya sin artículo, y sin que, por otra parte, se haya podido reducir a -a el sufijo -aga por carecer de él. Garayoa está formado sobre Garayo, bien documentado, etc., etc.
(...)

Zer: Lurraldea
Non:
Jatorria: DRPLV

zuberoa - (1948 [1956]) BAH.BI , I, 29 [M.IFOV, Emerita, 24, 169. or.]

(...)
G. Bähr (B. und I., 29) admite una inclinación de o, principalmente en posición no acentuada –debe referirse al acento latino en los préstamos, a mudarse en e. El ejemplo principal es vasc. Zuberoa, etc., Vallis Subola en Fredegario (cf. también Sibuzates o Sibulates en César, BG, III, 28, Sybillates en Plinio), que está aislado [1. oharra: Entre los apelativos, vasc. lek(h)u “lugar” (doc. Amurlecu, Nav., s. XI) se explica mejor partiendo de una forma romance diptongada, lo mismo que erregu “ruego” (R. Menéndez Pidal, “Introducción al estudio de la lingüística vasca” [en Curso de lingüística, San Sebastián 1921, pp. 7-33], p. 17); en ambos casos puede suponerse una simplificación de la serie apical + dorsal + apical + dorsal; serora no es exclusivamente vasco y estakuru está en el mismo caso que cast. escuro o espárrago]
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: M.IFOV

zuberoa, soule, sola, subola - (1956) M.IFOV , 347. or.

(...)
Por lo menos el contraste entre nombre popular, vasco, con r y oficial con l se encuentra también fuera de Álava: // Vasc. Zuberoa, etc., fr. Soule, doc. Sola, Subola. // Vasc. Erronkari, of. Roncal, doc. Arroncal (1085), Roncali (1085). // Igal (Salazar, Nav.), doc. Igal, Gali, Ygali, vasc. Igari. // En el actual Salazar, vas. Zaraitzu, doc. Sarasaz, Sarasazo, Sarasazu, etc., la l es tardía y probablemente no etimológica
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: M.IFOV

xibe(r)û', zuberoa, sola, soule - (1959) M.FHV , 3.3 par., 077. or.

(...)
Ejemplos en que u ha pasado a i (...) Sul. mod. Xibe(r)û', cuya i puede deberse a la misma causa: cf. ant. Zuberoa (Leiç., Ax., Sauguis, Oih., Tartas), fom. Sola, Soule
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: M.FHV

soule, subola, sola, zuberoa - (1959) M.FHV , 16.3 par., 314. or.

(...)
La dualidad de formas se documenta también en las demás regiones. En Navarra tenemos p. ej. (...) En el país vasco-francés, Soule, doc. Subola, Sola, vasc. Zuberoa (vid. supra, 3.3)
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: M.FHV

zibero (soule) - (1966) DASS.HHIE , 8. or.

(...)
III.- ZIBERO (Soule) [izenburua]
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: DASS.HHIE

soule (zibero, zubero) - (1966 [2011]) IKER.27 , 354. or. (izenburua)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

soule - (1966 [2011]) IKER.27 , 102. or. (Habitants Basques Bayonne)

(...)
sola Guill. de_ [...] Soule
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

la soule - (1966 [2011]) IKER.27 , 356. or. (Soule)

(...)
La Soule était divisée en trois “messageries”: Barhoue, Arbailles, Haute-Soule; le “messager” était un sergent royal assermenté; “votre servaunt appelé message segund le langwage du pays”, 1338 (AP 287/14.332), “servaunt iurat appelez message segund le langwage du pays”, (AP 285.14231), “officium apparitoris qui quidem apparitor nuncius domini inilla parte vulgariter nuncupa”
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

soule - (1966 [2011]) IKER.27 , 383. or. (izenburua)

(...)
INDÉTERMINÉS DE SOULE
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: IKER.27

zuberoko - (1966-1973 [2005]) IÑ.SATR.PV , 24. or.

(...)
Toponimoa
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: IÑ.SATR.PV

zuberoa (sule) - (1972 [2000]) COR.TVRBP , -- [SAL.STAIN, 121. or.]

(...)
En el mismo trabajo el investigador catalán [Corominas (1927)] menciona Soulanh (Soulaing o Soulagne en francés), monte y río entre Lourdiòs y Baretóns «a 2 km del límite vasco, por cuyo valle la gente del valle de Aspa se dirige a la Sule» y cree que el étimo «debe ser pues SUBEL-AIN o SUBEL-ANEUS con sufijo vasco o romance», es decir, en la base tendríamos el étimo de la base del nombre vasco Zuberoa, más el sufijo -ain o -aneus. Sin embargo no explica qué es en su opinión -ain, y no sabemos exactamente si está pensando en el -ain de localidades suletinas y navarras o en algún derivado de -gain, por ejemplo, dado que se trata también de un monte
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: SAL.STAIN

euskal herri barna, zibero-nafarroa-beherea, zibero-nafarroa - (1974) LIZ.LUR , 55. or.

(...)
Guk, gaurko bertako ekonomilari eta herri gizon batzuek -Ramuntxo Camblong eta bestek- egiten duten antzera, bi herrialdetan banatuko dugu Ifar Euskal Herria; baina ez Kosta eta Euskal Herri Barna deituaz. Hemen ez gatoz bat haien iritziekin: zeren Arabako Lautada ere Euskal Herri Barna baita, eta Bizkaia eta Gipuzkoa ere "Kosta" baitira. Horregatik, Lapurdi hartuko dugu alde batetik eta Zibero-Nafarroa Beherea edo, laburtzeko, Zibero-Nafarroa, bestetik
(...)

Zer: Eskualdea
Non: Nafarroa Beherea + Zuberoa
Jatorria: LIZ.LUR

ziberoa, 'zybiloteak', zuberoa, zibero - (1974) LIZ.LUR , 14, 22, 51, 57-59, 61-63. or.

(...)
Baskoinak: Euskal Herriaren alderdirik handiena hartzen zuten. Guti gora behera gaurko Nafarroa herrialdea, Gipuzkoa herrialdearen Oiartzun eskualdea eta lpar Euskal Herria (?). Ala hau Akitanoa zen; edo Lapurdi eta Nafarroa Behera ere baskoinak ziren? Gaur arteko azterketek ez dute eman xehetasun zihurrik arazo hontaz. Ziberoan "zybiloteak" bizi omen ziren [...] Biarnoa: historian bere bizitza apartekoa eraman zuen gaskoin herrialde honek, eta Bigorra eta Ziberoaren tartean dago [...] Esteribar, berriz, Arga garaian [kokatua dago]; geopolitika zentzu pixka batekin, Nafarroa Behererako eta handik Lapurdi, Zuberoa eta Europarako bide izan behar luke [...] Zibero-Nafarroa Beherea // Londresen 1940ko Azaroaren 30ean egindako Arautegiaren 7. artikuluak dioen bezala, euskal herrialde biak elkartzearen posibilitatea ere ikusi behar genuke. Eta Bureba-Oka bezalaxe, Zibero eta Ifarraldeko Nafarroa hobeki daude, beren lur zabalera eta bizilagunengatik, elkartzeko, fusionatzeko. Lehen "Basses Pyrénees" zeritzan departamenduak, "arrondissernent" edo "subprefecture" bi zituen: bata Baionan, lapurtarrentzat, eta bestea Maulen, zibero-baxenafarrentzat. Gaur, ordea, Mauleko "subprefecture" hori ere kendu egin dute eta Ziberoa gehiena Oloroekoan sartu dute [...] Nafarroa Behereko merinaldeak zazpi "pays" edo eskualde zituen [...] Ziberoak: Basaburia (Haute-Soule), Arballa biak, eta Petarra (Basse-Soule) [...] Basabüria da Ziberoa garaiko eskualdea, Atharratze ("Agur Ziberoa" kanta famatuko herria) hiriburu eta kantonamendu buru duelarik. Alderdi bitan banatzen da eskualde hau: lbar-esküina eta Ibar-exkerra. Ibar-esküineko herri edo herrixkak hauek dira: Alzabeheti, Altzai, Aloze, Arhane, Gamere, Sarrikota-gañia, Zihiga, Lakarri eta Zunharreta. Ibar-exkerrekoak: Omize-gañia (Abensede-Haut), Atherei, Etxebarre, Hauze, Liginaga, Larrañe, Lexantzü, Ligi, Montori, Asüe [sic], Santa Grazi, Zihoze [sic], Sorholüze, Zünharre, Iruri (Trois-Villes) eta Atharratze (Tardets). Barkoxe ere (berez aparte dagoen herria) Basabüriar bezala jotzen da. // Oraintsu hasi da Ziberotar eskualde hau jendea ezagutzen eta bertara jaoten, hango pastoral, maskarada eta kantariengatik. Euskaldunok badugu gure bazterrak ezagutzeko premia, baina ezin gaitezke "typical" ezaguera batekin geldi; haien giza-ekonomia, euskalki, historia eta abar ere ezagutu behar dugu, batzuetan ohi dituzten arazo larri guztiekin. Eta Basabüria honek badu larritasunik: jendea urritzen, baserriak hutsik, bordetan mutilzaharrak desesperaturik bere burua hiltzen. Sakonki ezagutu behar dugu Basabüria, berez hain eskualde ederra. Atharratze hiriburua oso herri atsegina da. // Arballa biek, handiak eta txipiak, egiten dute ziberotar bigarren eskualdea, erdi aldekoa. Hamabost herri dira guztira. Arballa handian: Gotañe, Idauze, Irabarne (Libarrenx), Mendikota, Mendi, Ozaze, Arrokiaga, Donaztebe (St.-Etienne) eta Zalgize; Arballa txipian: Alzürukü, Garindañe, Muskildi, Urdiñarbe, Phagola, eta Zühara. // Arballa oso eskualde apala da; mila bizilaguneko herri bat ere ez du, ez eta hiriburu ezagunik. Bitarteko eskualde bat da, guztiz baserrira lotua eta zeharo industriarik gabea. // Pettarra, frantzesez "Basse-Soule": Ziberoa-Behea beraz. Herri eta herrixka hauek hartzen ditu: Onize-pia (Abense-de-Bas), Aiñharbe, Arüe, Urrüxtoi, Berhueta, Berrogañe, Sarrikota-pia (Charrite-de-Bas), Sohüta, Domintxaine, Ezpeize, Etxarri, Jestaze, Ithorrotze, Larrabile, Larrori, Lahüntze, Ospitale-pia (L'Hopital-Saint-Blaise), Lextarre, Lohitzüne, Mendibile, Mithikile (Moncayole), Olhaibi, Oseraiñe, Oihargi, Erribareita (Rivareyte), Undüreiñe eta Bildoze. // Maule dago Pettarraren hasieran, eta hiri hori da Ziberoako hiriburua. Gaurko frantzes administrazgoarentzat Ziberoan bi eskualde daude, bi kantonamendu. Atharratzekoa eta Maulekoa; eta alde batetik horrela da: esan dugun bezala Arballak ez baitu hiririk. Bestalde, Atharratze eta Mauleren inguruan egiten da Ziberoako bizimodu harreman gehiena. // Maulek badu industria apur bat, *oski eta abarketa industria. Orain bestelako olak ere jartzekotan dira. Ea, hartara, ziberotarren herbestetatzea gelditzen den. Txarrena, ohitura hartua dutela, Pariserako bidea ikasia, eta bienbitartean portugesak ugaritzen doazela Maulen bertan. // Euskara galtzen ari, portugesa gehiago entzuten da Mauleko kaleetan. Ikastola jartzerakoan sendotuko da zerbait Ziberoko hizkuntzaren egoera. Orain lau urte Euskaltzaindiaren batzarra egin arte, ez zen eman Maulen euskarazko mezarik. Lotsagarria bada ere, egia. // Maulek eta Ziberoa guztiak beste arrisku bat dute, Oloroera eta Parisera begira egotea. Aipatu dugu Ziberoa Oloroeko "arrondissement" edo "subprefecture"koa dela; areago bada, Ziberoa Pabeko Komerzio Ganbararen barrutikoa da, eta ez Baionakoa. Oskitxeko lepotik Mendebalera -Donibane-Garazi eta Baionara- begira jartzeko, ekonomia, egitura eta konzienziatze bat behar du Ziberoak. // Lanestosa-tik... Barkoxe-raino // Eta gaur Euskal Herritzat hartzen den eremuaren beste ertzera heldu gara eta, beraz, lan honen amaierara. Mendebaleren dagoen Lanestosa herrian hasi baginen, Barkoxen bukatu behar dugu. // Maule eta Atharratzen ondoren Barkoxe dugu Ziberoako herririk handiena. Gainera euskaltasunaren gaztelu hirmoa dugu, han egiten baitu muga biarnes hizkuntzarekin. Pastoral, maskarada, bertsolari eta kantarien habia goxoa. Barkoxtarrak ditugu Beñat Mardo, Etxahun Barkoxe, Attuli, Etxahun Iruri (erdi barkoxtarra); eta herritarrak oro, kantari paregabeak eta ohiturei atxikiak. // Toki zelaitsu batetan kokatua, menditto apalez inguratua eta Pirineoak ez urrun ageri. Herri garbi eta xarmanta. Barkoxe eta barkoxtarrak zer diren jakin nahi baduzu joan gustuan, eta ongi hartua izanen zara. Ez dukezu damu
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: LIZ.LUR

xibeúa, xibeutár, xibe(r)û' - (1985) M.FHV , A.C., 3.3 par., 481. or.

(...)
En la Alta Soule, Lafon sólo recogió Xibeúa, o [-éwa] (y Xibeutár 'suletino'), siempre sin nasalización. Xibe(r)û' tiene que ser analógico, ya que en suletino (cf. préstamos como arrazû', etc.), no hay nombres en -u acentuada y no nasal
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: M.FHV

zuberoa, subola, sola, soule - (1985) M.FHV , A.C., 3.3 par., 481. or.

(...)
En la reseña de este libro, Lafon, BSL 58 (1963), 210, señaló que la antigüedad de u en Zuberoa está garantizada por (uallis) Subola en Fredegario, rom. Sola, Soule
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: M.FHV

petri çuberoa, petri (de) sole - (1985) M.FHV , A.C., 3.3 par., 481. or.

(...)
por otra parte, un Petri Çuberoa, llamado también Petri (de) Sole, se documenta en 1378
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: M.FHV

zuberoa - (1986) IRI.TVC , 187. or.

(...)
Para 1545 ouest, Mourenx [...] Súberco, más al norte que los otros dos [Larrague, Ardance, al norte de Monein], que tiene todo el aspecto de ser un diminutivo de Zubero, varios top. vizcainos, y Zuberoa, 'país de la Soule'
(...)

Zer: Herrialdea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: IRI.TVC

soule, zuberoa - (1986) IRI.TVC , 214. or.

(...)
El Pic d'lssarbe, 1559 m., está situado, por otra parte, al norte de la Commune de Ste-Engrace, Soule, vasco Zuberoa
(...)

Zer: Herrialdea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: IRI.TVC

soule (zuberoa) - (1990) DRPLV , III, 236. or. (6. oin oharra)

(...)
Aipa dezagun etsenplutzat Euskal Herriko kasua. Labourd, gaskoin zaharrez Labort (Lapurdi) edo Soule (Zuberoa) edo Basse-Navarre (Nafarroa beherea) Frantzian administrazioari dagokionez legearen aurrean ez dira existitzen, eta are gutiago Le Pays Basque (Euskal Herria). Departamentu baten barruan, haren herena inguru egiten duela, integraturik dago, Frantziako revoluzioaren garaian politika prefektoralaren mende eroririk, lege zaharreko biltzar eta struktura politiko berezkoak zeharo suntsitu baitzituzten lege berriko frantses-libertate inposatuaren izenean.
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: DRPLV

zuberoa - (1995) DRPLV , V, 408. or.

(...)
Eta azkenik soneto bat entzun gabe ez zaituztet agurtuko. // Euskal Herri gurea Trinitatea // mysterioz bezala: hiru pertsonak // aurpegia desberdin, euskal gizonak // bakarra den herrian borondatea. // Nafarroa hegoan gogoz betea. // Zuberoa Lapurdik izena alfer, // Frantziako legean ez dira ezer, // Atlantiko aldean sendo katea. // País Vasco-Euskadi azalez eder, // lehen hiru zirenak estatutu bat, // badakarkigu kemen borrokarier. // Etsaiak baitu mytho fetitxezko bat // orain hirutan gaude zazpitarikan. // Guk triangulu traketsa t'euskaldunok bat. // Gure trianguluaren hypotenusa zein den biz argitu. Hala biz, eta agur guztioi
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: DRPLV

zuberoa herria - (1995) DRPLV , V, 379. or.

(...)
herri hitza Europa-ko hizkuntza germanikoetan erabiltzen den land formari dagokio zehatz eta mehatz, eta frantsesezko pays eta gaztelaniazko país edota tierra-ri: Tierra de Estella, 'Estellerri', Tierra de Deyo, 'Deierri', Tierra de Pamplona, 'lruñerri', eta abar. Era berean euskaraz erraiten da: Zuberoa herria, Araba herria, eta abar, eta bertsolarien artean Euskal herriak forma pluralezkoa ere erabili izan da, italianoz Paesi Baschi pluralez erabiltzen den bezala-bezalaxe. Modu berean gaztelaniaz Países Bajos erraiten da Ifarralderantz Europa Zentralean dauden herri ezagunak aipatzeko, hau da, euskaraz Herri Behereak dei ditzakegunak
(...)

Zer: Probintzia
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: DRPLV

Zuberoa: zuberotar, zuberera - (1996) ARAUA.057 , Euskera, XLI (1996, 1-2), 152, 153. or.

(...)
Zuberoa dugu, dudarik gabe, euskara baturako forma gomendagarria. Horren aldamenean, Xibe(r)u´(a); Xibero(a) eta antzekoak ere zilegi dira, baina maila dialektalerako gordeko dira. Cf. Petri Çuberoa, 1378. urtean (Petri de Sole erdal itxuran); eta Çuberoa XVI. mendez gero. Bukaerako bokala berezkoa da honetan ere: Zuberoako, Zuberoatik, Zuberoan, e.a. Herritarra zuberotar da; beranduegi dirudi Etxeberri Sarakoak, adibidez, darabilen zuberoar forma aldezteko. Xiberotar eta antzeko aldaerak maila dialektalean erabil daitezke, X-z hasten diren probintziaren izenen aldaerak bezalaxe. Euskalkia izendatzeko zuberera da gehien erabiltzen dena eta hori da Akademiak hobetsia; xiberera eta antzekoak zilegi dira, baina euskara jasotik at.
(...)

Zer: Herrialdea
Non: Euskal Herria (errege-erreginak; herrialdeak)
Jatorria: ARAUA.057

la soule - (2000) ORP.MAISMED , V. kap., 280. or.

(...)
LA SOULE. // La principale source d’informations sur l’habitat médiéval souletin est le Censier dit “gothique” rédigé à la fin du XIVe siècle et disponible dans une copie du XVIIe siècle [23 Le texte gascon intégral de ce document, lacunaire pour certains passages, est dans l’ouvrage de R. Cierbide Le Censier gothique de Soule, Izpegi 1994], désigné ici par “C” pour les graphies imputables à ce document (voir ci-dessus: Sorhapuru). Le vicomté avait appartenu d’abord, comme Mixe et l’Ostabarès, à l’évêché de Dax, avant de passer au milieu du XIe siècle à celui d’Oloron
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Euskal Herria
Jatorria: ORP.MAISMED

vallis subola - (2000 [0600-0700]) ORP.MAISMED , II. kap., 64. or.

(...)
Déjà auparavant, pour les chroniqueurs francs relatant les événements du temps de Dagobert (VIIe siècle), la Soule, future vicomté territoriale sous les comtes de Gascogne, était vallis Subola “la vallée de Soule”. Ce nom de “vallée” porte en lui, dès lors et sans doute bien plus tôt dans la réalité des faits, l’idée d’une unité administrative regroupant les hameaux ou paroisses qui la composent, et d’un organisme de délibération et de décision, conseil ou assemblée des maîtres de maison ou de leurs délégués
(...)

Zer: Lurraldea [Zuberoa]
Non: Euskal Herria
Jatorria: ORP.MAISMED

soule - (2004) MOR.NLPBG , 199. or.

(...)
La Soule est la troisième province basque, la plus à l'est, voisine du Béarn. C'est celle qui a conservé les plus anciennes traditions pastorales tout en subissant pourtant du point de vue linguistique une forte influence de son voisin romanisé. Son nom est donné chez les auteurs de l'Antiquité comme étant celui de la population: les Sybillates chez Pline, les Sibusates chez César. En 635 elle est désignée comme Vallis Subola tandis que son nom basque est Zubero et c'est sans doute ce dernier qui nous livre la clef de son étymologie. Il conviendrait de partir d'une base zur "bois" composé avec bel "noir" soit zurbel puis zubel "bois noir" avec un suffixe -o, celui que l'on rencontre dans certains noms de famille basques comme Luro dérivé de lur "terre"
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: MOR.NLPBG

zuberoa / soule / sola - (2007) SAL.ETVCOR , 243

(...)
Además de estos [Joan Coromines en el artículo publicado en la revista Fontes Linguae Vasconum de Pamplona en 1972 (12, 299-319) titulado "De toponimia vasca y vasco-románica en los Bajos-Pirineos"] se ocupa también de la etimología del nombre de la región llamada Zuberoa en euskera, Soule en francés y Sola en castellano
(...)

Zer:
Non:
Jatorria: SAL.ETVCOR

la soule - (2010) ORP.NTB , TROIS., 98-100. or.

(...)
LA SOULE // La Soule, la province la plus orientale du pays basque aquitain, et ses habitants sont connus dès l’Antiquité, cités par César et Pline, comme l’un des “neuf peuples”, plus tard en rébellion contre la monarchie franque mérovingienne de Dagobert et soumis au VIIe siècle selon la chronique franque, non sans avoir tué sur leur territoire le chef de l’armée, le duc Arimbert ou Ahrenberg. La vicomté de Soule est l’une des premières du duché de Gascogne à être mentionnée au tout début du XIe siècle et sa création est sans doute de peu antérieure, comme celle des vicomtés voisines d’Oloron et de Béarn, au temps de Guillaume-Sanz comte et duc de Gascogne qui règne à la fin du Xe siècle (R. Goulard, “La vicomté de Soule”, Le pays de Soule, Izpegi 1994, p. 171-191). Elle a eu fort à faire pour se garantir de son voisin béarnais, qui s’était rendu dès le début du XIe siècle maître de la vicomté oloronaise, et elle n’y parvint, bien qu’ayant vaincu l’armée béarniase et tué le vicomte Centulle le Vieux en 1058, qu’imparfaitement. Les rois de Navarre apparentés aux comtes-ducs de Gascogne y ont joué un rôle de protecteurs, puisque Alphonse le Batailleur roi d’Aragon et de Navarre reçoit l’hommage du vicomte au début du XIIe siècle et fait construire ou reconstruire le châteaufort de Mauléon (1122), et qu’au siècle suivant encore le vicomte rend hommage à Thibaud roi de Navarre en 1234. Mais la Soule est cédée à la fin du XIIIe siècle au duc d’Aquitaine roi d’Angleterre par son dernier vicomte en titre Auger III, qui se retire alors en Navarre. Les Souletins continuaient encore au XIVe siècle à payer au roi de Navarre un hommage bisannuel de saumons et de bovins. La Navarre était indirectement présente en Soule par les possessions qu’y avaient acquises ou reçues les monastères navarrais de Leyre (Sainte-Engrâce donné par le roi de Navarre en 1085) et Roncevaux (Ordiarp). Cette présence navarraise peut expliquer le nom que reçut la ville fortifiée béarnaise de Navarrenx (voir le chapitre précédent). Au religieux, la Soule a fait partie d’abord de l’évêché de Dax, avant d’être littéralement “confisquée” par l’évêque d’Oloron au milieu du XIe siècle, comme le relate en détail le Cartulaire de Dax récemment publié (voir l’Introduction). // Des trois provinces basques de France, c’est celle qui a eu les structures administratives, juridiques et politiques les plus complexes. Elles partagent la vallée du Saison, principal affluent du gave d’Oloron, qui constitue la “vallée de Soule” (vallis Subola des chroniques franques) jusqu’au confluent du Saison et du gave, en trois “messageries” qui rappellent les trois “mandes” de Mixe. Elles portent traditionnellement, d’amont en aval, les noms de “Haute Soule” ou “Soule supérieure” (sola sobiran) de Sainte-Engrâce et Larrau jusqu’en aval de Trois-Villes pour la partie la plus montagneuse, “Arbailles” pour la partie intermédiaire depuis Ossas jusqu’à Garindein et Pagolle, et “Basse-Soule” à partir de la commune de Mauléon-Licharre, lieu du château fort et de l’administration à Mauléon, et de l’assemblée générale ou “Silviet” à Licharre, jusqu’à Osserain et Rivareyte. Chacune de ces messageries était divisée en “vics” ou “dégaieries” au nombre total de sept, du nom du “degan” (mot gascon correspondant à “doyen”) élu par les assemblées de maîtres de maisons des paroisses pour les représenter auprès de l’administration vicomtale, ou royale après la fin de la vicomté. La dégaierie portait parfois le nom de “val” (en basque ibarr) comme en Haute-Soule divisée en “Val-dextre” et Val-Senestre”; les Arbailles se subdivisaient en “grande” et “petite” Arbaille; la Basse-Soule comprenait les dégaieries de Laruns, d’Aroue et de Domezain. Des “bougs royaux” étaient étrangers à cette structure administrative, la ville administrative de Mauléon, des fondations seigneuriales ou bourgs frontaliers comme Barcus, Haux, Montory, Villeneuve et Tardets. // La société souletine ancienne, sur laquelle d’importants travaux publiés récemment renseignent bien (1 [GROSCLAUDE, M., La Coutume de Soule, Ed. Izpegi 1993. CIERBIDE, R., Le Censier gothique de Soule, Izpegi 1994. Le Pays de Soule, Textes réunis par P. Bidart, Izpegi 1994. REGNIER, J.-M., Histoire de la Soule, Ekaina, Saint-Jean-de-Luz, 1991-2000]), n’était pas apparemment moins complexe. La noblesse, réelle (attachée à la maison et au domaine) comme en Béarn et dans les autres provinces basques, d’après le Censier dit “gothique” rédigé en gascon béarnais à la fin du Moyen Age et conservé dans une copie ou vidimus de 1690, comptait environ quatre-vingt-dix maisons anciennement tenues pour nobles, au premier rang desquelles étaient les dix “podestats”, une quatité importante d’alleutiers francs surtout nombreux en Haute-Soule où la noblesse était en revanche peu nombreuse, et beaucoup aussi de maisons dites les unes “fivatières” les autres “botoys”, nombreuses surtout en Basse-Soule, dont les seigneurs étaient le plus souvent des nobles, parfois des francs, rarement des institutions religieuses (évêchés, abbayes, maisons des ordres hospitaliers) ou même des fivatiers. Certaines maisons étaient dites “pastères” sans qu’on ait pu définir exactement le sens du terme par rapport aux “franches” et au “fivatières”. // Le dialecte basque souletin est marqué d’un certain nombre de particularismes, phonétiques et lexicaux, qui ont eu évidemment une incidence sur la forme et l’évolution des noms de lieux et leur prononciation, et dont certains ont à voir avec la proximité immédiate du parler roman médiéval dans tout le Béarn. Certains de ces traits se retrouvent en pays de Mixe avec lequel la Soule est en continuité au nord-est par Domezain et Lohitzun, alors que la montagne la sépare (col d’Osquich, forêt des Arbailles) du reste de la Basse-Navarre. La toponymie romane de la Soule se limite pourtant à quelques noms des paroisses les plus avancées en territoire roman (Gestas et Rivareyte) ou de création médiévale pour certains bourgs royaux (Mauléon, Villeneuve de Tardets, Montory). La frontière linguistique n’a rien à voir, ici, ni avec une ligne continue, ni avec une séparation nette entre deux territoires toponymiques linguistiquement homogènes: s’il y a plus de toponymie romane en terre souletine que dans les autres provinces, elle est, du moins dans les textes anciens, peu développée malgré une administration de langue béarnaise, qu’illustrent le Censier gothique de la fin du Moyen Age et la Coutume de 1520. Inversement la toponymie d’origine basque, outre les très nombreux noms béarnais et pyrénéens de communes et lieux-dits antérieurs à la romanisation et à la période médiévale, est encore fortement conservée au XIVe siècle, même pour les noms des maisons, sur une partie de l’ancien Oloronais proche de la Soule (Guinarthe, Saint-Gladie, Espiute, Campagne, Usquain, Rivehaute, Charre, Haute et Lichos)
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: ORP.NTB

(la) soule: zübero(a) ou zibero(a), xübero(a) ou xibero(a) (ziberotarr, xüberotarr) - (2010) ORP.NTB , § 176, 100-101. or.

(...)
(La) Soule, Zübero(a) ou Zibero(a), Xübero(a) ou Xibero(a) (Ziberotarr, Xüberotarr) (sibulates, sibusates chez César; sibyllates, sybillates chez Pline: “Souletins”) // (vallis subola 635, balle que dicitur sobola 1122, soula 1131, subola 1178, sola 1237) // Le nom basque de la Soule a dû avoir comme forme de base Züberoa ou Ziberoa, avec un voyelle vélaire arrondie écrite ü (prononcée comme le “u” français ou gascon, phonème ignoré des autres dialectes à l’exception d’une partie de Mixe) évoluant à la palatale fermée i (Ziberoa), et une finale -a qui doit être l’article. Il n’y a malheureusement aucune citation ancienne et à plus forte raison médiévale de ce nom pour vérifier les autres changements qu’il a subis au cours du temps. Tout indique pourtant que le nom basque et les formes les plus anciennes du nom officiel, antiques ou haut-médiévales avant la réduction romane subola > sobola > sola > soule, étaient issus d’une base commune. Celle-ci peut être approximativement reconstruite, depuis les mots de César et de Pline l’Ancien nommant pense-t-on les “Souletins”, en supprimant le suffixe -ates latin des noms de peuples, et en écartant la variante sibus(ates) du texte de César manifestement aberrante: cette base est sibul- ou subil- ou sibyl- (le y dit “grec” était prononcé à peu près comme le ü souletin ou le u français). Cette base, dont la transcription latine devait être peu fidèle au moins pour les voyelles, a la même structure consonantique et syllabique que le radical zuber- du nom basque: dissyllabe à sifflante initiale dorsale de même articulation s-/z-, occlusive bilabiale sonore intervocalque -b-, latérale ou vibrante faible finale -l(-) ou -r(-). L’équivalence de la latérale -l- et de la vibrante basque simple -r- est une constante attestée tout au long de l’histoire de la langue et de la toponymie basques (voir Orègue); seule la citation de Pline avec -ll- ferait problème s’il avait noté une prononciation véritable (non basque puisque cette langue ignore, sauf graphiquement, les consonnes géminées), et une forme plus ancienne qui supposerait une évolution plus complexe quoique régulière -ll- > -l- > -r-; mais Pline écrit au 1er siècle, à peu près cent ans après La Guerre des Gaules de César, et il est peu probable qu’il ait noté une forme réellement plus ancienne que celle de César. Le -o final du nom basque correspondrait en ce cas à une suffixation, connue en toponymie ancienne (voir Arbéroue), peut-être postérieure à l’époque des citations antiques, mais dont ne porte pas trace non plus la forme subola qui a formé le nom officiel moderne. Les voyelles correspondent moins bien: en basque -ü-e-, en latin -i-u- ou -u-i, seule cette dernière séquence (vélaire d’abord, palatale ensuite), la moins attestée anciennement, étant parfaitement compatible avec le basque, et l’ouverture devant latérale -il(-) > -el(-) normale dans le temps. Deux composés connus en toponymie basque ancienne correspondent assez bien à cette structure: zubel “orme” littéralement “bois noir” (composé de zur et de bel: toponyme Zubeleta maison noble à Itxassou), ou zu(r)-bil “bois rond” ou “amas de bois” (Zubillaga en zone basque ibérique). Dans les deux cas ce composé, suffixé en -o comme d’autres toponymes anciens (Berrio, Luro, Zabalo etc.), offrirait une explication, certes banale pour toute cette région de montagnes que les Latins nommèrent saltus uasconum, mais conforme au site boisé de la vallée du Saison aussi bien dans la partie basse que haute, et recoupant d’autres noms de signification proche de la toponymie souletine (voir Haute-Soule ou Basabürü). Si l’hypothèse n’est pas déraisonnable, elle est surtout acceptable pour le nom basque, et il faut encore que ce nom basque ait été la base du nom latin, ce qui n’est au mieux que très hypothétique. Par ailleurs le premier héritier roman du nom latin, subola (dont dérive soule), a un schéma vocalique différent: -u- (qui peut parfaitement correspondre à y ou i antiques comme à ü du souletin) puis -o- (qui doit alors résulter d’une assimilation à la première voyelle), et un -a final qui peut correspondre à l’article basque ou marque de latinisation avant suffixation en -o du nom basque. Il n’y a donc aucune certitude sur la formation et le sens du mot ancien qui a fait les noms, basque et roman, de la Soule
(...)

Zer: Lurraldea
Non: Ipar Euskal Herria
Jatorria: ORP.NTB

Leku-izenak

Bilaketa

Euskal Herria

Mundua

Zuberoa - Lekuak - EODA

Zuberoa (Lurraldea)

Lege-testua

Egoitza

Ikerketa Zentroa

Ordezkaritzak

Elkartea

Harremanetarako

Euskaltzaindia

Hizkuntza baliabideak

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Orokorrak

KOMUNIKAZIOA

ERAKUNDEA

EUSKALTZAINAK

ANTOLAKUNTZA

EGITASMOAK, BATZORDEAK ETA LANTALDEAK

HIZTEGI OROKORRAK

HIZTEGI ESPEZIALIZATUAK

HIZTEGI HISTORIKOAK

ZALANTZEN TXOKOA

ONOMASTIKA

TOKIKO ONOMASTIKA BILDUMAK

ARAUAK

GRAMATIKA

CORPUSAK

DIALEKTOLOGIA

MORFOLOGIA

SUSTAPENA

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA

AZKUE BIBLIOTEKA ETA ARTXIBOA

ERAKUSKETA BIRTUALAK

FUNTS BEREZI BATZUK

BBK-Euskaltzaindia Literatura Ataria

ZER BERRI

KATALOGOA

GAIAK

EUSKERA IKERKETA ALDIZKARIA

EUSKALTZAINDIAREN BULETINA

Leku-izenak

Bilaketa

Euskal Herria

Mundua

Zuberoa - Lekuak - EODA

Zuberoa (Lurraldea)

Lege-testua

Egoitza

Ikerketa Zentroa

Ordezkaritzak

Elkartea

Harremanetarako

Euskaltzaindia

Hizkuntza baliabideak

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Orokorrak